R.P. Petri Perpiniani Societatis Iesu De vita et moribus B. Elisabetae Lusitaniae reginae historia

191쪽

catione, lamentabilique cantu parentalia sacra una

concelebrarunt, opifice mundi Deo multis iam tum repentinis desperatorum morborum curationibus

ostendente, quantum apud se valeant Elisabetae preces. Erat enim in illo Parthenone mulier tantis gentium oppressa doloribus; ut ne re crura flectere, neq te se ullo pacto cona mouere poet et quae cognitato reginae decessu, & sanctissimi corporis aduentu, dolens magnopere non sua solui, valetudine, sed multd etiam magis, quod cum virginibus caeteris onscium supremi communi cattus illius parenti persoluere prohiberetur, non prius cum insidio quodam animi sensu flens orare destitit fruentem diuinia bonis, ut a Deo sibi tanti cruciatus liberationem obtineret; quam facta voti compos laetitiaque gestiens una cum c teris tam subitam commutationem valde mirantibus, processit ad lugubre carmen praeeundo, ει vicissim respondendo concinendum. quod posteaci ipsius,& aliorum testimonijs apud Epilco una Lamacenum planum factum est,& per illii ipsum Martinum Alsonsum scribam in tabulas pulicas relatu. Vbi verb tempus aduenit includedi corporis in m numentum &tegendi, viri primarij delecti qui ser trum subeuntes in sacellia superius latioribus Scali Mqua extrinsecus illud adiri diximus, efferrent: quora quum manus atq; vestes imbuerentur e loculo fluente sanie, oes odor usuauitates admoueri sibi ad nares opinabantur: ta tum abfuit, ut ullo horror aut m lestia afficeretur. Expectabant intra ianuam ad qua ira ijs de Scalis aditum esse ostensum est, uniuersae sacrae virgines parentis & nutricis suae corpus: quum i nistro ferri postulauissent, magno animi dolore dest

riit casum,& orbitate suam; quae tale vite subsidium,

192쪽

LVII TANTAE REGINAE.

turatum solatium, laboris participem, &socian perdidissent, mitigante Deo pium earum mirorem 'novo beneficio, ac demonstrante simu l, quanto me liore vita frueretur,quam mortuam lugeret. Nam in illo sacro C tu Co stantia Asa ia ciuis Eborensis, iamdiu insanabili horribilique morbo.vrgebatur. Pestiis ferum quoddam ulcus ei labia gingiuasque depasce batur, sensimque si*rpebat latius, pec multum abesse videbatur, quin amitteret oes dentes. Vociferabatur saepenumero miserabiliter tanti mali tormenta non feres; & aliarum tranquillitate,ac religiosum otium turbabat clamoribus; nec medic0ru artificium & industria, ullam tantae pesti poterat ope afferre. Erat ei bene nota regin* vita: multa videbat accidisse diuinitus post eius obitu: sperauit si eam patronam apud Deu adhiberet, quiduis minimo negotio assecutura; bijcit se supplex adferetrii, ita loculu0sculatur, ut

bus atque ossibus hominum religis e praestantium si

eam praesens diurnum auxilium, & numen osteditur. Dum salictisimu corpus a ianua Parthenonis ad sepulchrum asportaretur,Constantia libera se esse prustino cruciatu sentiens, aduocat socias,rem omne e Ponit, os inspiciendum praebet: nulla ne tenuissima quidem illius pestis indicia coparebant: intςgra omnia,beneque affecta reperiuntur, labra,gingiuae, dentes, palatum. dio miraculo obstupefactae simuloes conclamant Vna voce: Reginae sanctitatem, & apud Deum gratiam mirantur, diuinam bonitate laudibus extollit:.magno & immortali beneficio, aliaetas est e

Quiuersas illa comite &cons*rte eiusdem discipli-

193쪽

iri ΠIsTORIA B. ELISABgTAgnae mirabiliter persa nata, non esse desiderandam elu, vitam, cuius morte re ipsa iam experirentur tanto se magis, & caeteros posse iuuari, quanto ampliore &angustiore regno in cano cum Christo potiretur, quam in terris antea, vel cum viro, vel cum filia potita fuisset. Hoc tantum prodigium, &ta inmanis stum eodem, quo accidit, die apud Larnacenum Ponatificem, quum eius quae sanata fuerat, turn aliarum virginum sacrarum religione, & autoritate comprobatum in tabulis publicis per eundem illum Martinum Alphonsum perseriptum est, ad memoriam omnium seculorum sempiternam. Condito v rb corpore digrediens a sepulchro, multitudo mira batur, &obstupescebat retam noua. Nonum illum iam diem esse a reginae morter cadauer tam en exangue viae iactatione fractum, & pene protritum tali tempore anni suauissimum odorem effundere, quod primo quoque tempore grauiter faetere necesse fuisset. Alij per media roseia odoriferaque nemora ingredi sibi videri dicebant, quum ad suam sedem illud deportaretur. Alij, qui longius abfuissent, re

cedentibus caeteris accedebant propius ad sepulchrum, haustaque naribus illa tanta tueunditate clamabant, nullius rei tam gratum aliquando sibi vi sum odoratum. ingentes Deo gratias agebant via

uersi, quod eiusmodi sibi spectaculum exhibuisset, inquo facile in agnitudo, & maiestas, & benignitas

ipsus cerneretur. Tota deinde res ne tam certum regiae virtutis argumentum,& indicium hominum obliuione deleretur, per Ioannem Dominicum scria. bam Con imbricensem in tabulas relata, eaeque tabulae omnium signis, qui corpus ad sepulchrum d Portauerant, obsῖnaix. Ecce autem in medio disce-- den

194쪽

avs ITANIAE. RS GINAE. 37'dentium tumultu nouaxes in se omnium oculos, an mosque conuertit. Naim Ferdinandus Stephanius

Con imbricensis, dum turbacedit erat enim ingens hominum multitudo acutissimo clauo seretri iacentis humi pedem induit,quem quum aegre acerbissimo sensu doloris auellisset, & ita ex vulnere claudic ret, ut in predi, aut insistere non posset, O sanctis ima Regina, inquit, longe aliud ego praemium officij expectabam a tua beneficentia & immortali ac beata Vita, non ut claudus abirem, qui integris pedibus v nis sem. Haec vociferatus bona spe, & valde pie apud superos degqntem obsecr uit, ut respiceret officiosi

clientis & miseri poriniquum casum, suisque preciabus' pud Deum gratia medicinam faceret inopinato malo. Nondum fecerat precandi finem, quum dicto citius procuratum vulnus ne cicatricem quia

dera vllam, aut vestigium reliquit: id quod idem Ioannes Dominicus fide & auctoritate litteris in and uit. Elogium est in pariete, sacellum ab Odeo diria

mente, incisum verbis latinis,quo morti & sepulti xa dies, αdificatio Parthenonis illi , parentes, nuptiae, liberi, nepotesque notantur. Id quoniam gen re ipso sermonis a nostrorum temporum ele*antia multum abhorret, praetermittendum iudicaui. Sed

multa funus consecuta sunt nutu diuino magna admiratione digna, quae deinceps ordine comprehendemus, ne qua pars Elisabetor sanctitatis praeterita. esse videatur. Primum erat Con imbricae in Curia sancti Christophori Maria Martinia,quae diuturna &inueterata caecitate alba & atra discernere nequibat, ea sororem habebat Margaritam, Martiniam cuidam Paschali Laurentio nuptam: a quibus cognitis audia

195쪽

i3o HIs TORIA B. ELIs ABET AB sinam impetratis, ad sepulchrum ducta iacuit, ii, prostrata paulisper supplicans Deo,ut id talis regingmeritis concederet, ut iamdudum amissum sibi resti tueret aspectum. Forte obdormijt: experrecta alte- turn oculorum aperuit,dispexit, vidit monimentum regium, vidit sacellum ubi situm est, incredibilique haudio completa gratias agens Deo pro tanto beneficio, redi jt domum ad sorore',& et iis virum. Sed bonus ille parens minore, quam postularat, munere contentam,ampliore quam acceperat,dono cumul uit. Vix enim pedem in limine posuerat, cum altero quoque oculo repente dispexit. Itaque Margarita soror obstupuit cum viro: omnesque simul Dei beni- .

gnitatem omnium maximorum munerum autoris clarissima voce praedicantes; memores tamen cuius

deprecatione tantum ab illo beneficium accepissent, veniunt ad Pontifice Lamacenum; omnia de pristina caecitate,deque aspectu restituto narrant,ad iusiurai dum adducti nihil immutant, totaque res in publicis literis a Martino Alsonso praescribitur, ne venire posset iri obliuionem, aut apud posteros careret fide. Dici vix potest quanta ceperit admiratio Pontificem cum omni comitatu; Mariam propius iubere accedere, oculos ante caecos, tum videntes inspicere diligenter, etiam atque etiam considerare, nequaquam

posse satiari: deinde ante tricesimum diem a reginae sepultura, Dominica Dio tylia tot rerum mirabilium fama permota ex agro Condexiens, ubi quondam Con imbrica suis e perhibetur, ad monumen una venit pallore, macieque consecta. nam hirudo penitus in faucibus inhaerens omnem misellae sit eum, S sanguinem exhauriebat, quam multi medici,

ic chirurgi eximere cona , periculum artis stat frustra fe-

196쪽

stra secerant. sed quum ad sepulchrum abiecta eiulans opem a regina peteret, praesentibus ijs, qui suerant in camilia illius, tum viris, tum foeminis, & Ω-rebria sacrificia, quae pro Elisabeta mortua fiebant, pie decorantibus, tenui & imbecil la voce nam clarius loqui non poteras admonere coepit, hirudinem in lini js esse; accurrit Cerarius regi nar,sorficem ini,cit: at illa corpore lubrico elapsa, & in fauces intimas prorsus recondita, subito magna admiratione omnium varibus excidens, fidem fecit, quanto sine hi manis maiora praesidia caesestium; ingentes agerex eo gratias qui aderant, cuius concessu & mun re tam prodigiosum sactum videre licuisset; Elis

betae virtutem exaggerare verbis, magnam animi

percipere laetitiam, spem bonam in posterum habere tantae sanctitatis auxi ijs, omnia mala, annueniste Deo, posse depelli. Caeterum ne quando dubitandi locus esset, an hoc ita euenisset, & periculum aegrae mulieris, & liberatio permultis religiosissimis testibus approbata per Martinum' Alphonsum in literas publicas relata est. Malabi vero in Curia sancti Nicolai Teresia Roderici oculis capta, precibus assidui per Elisabetam recepit aspectum. Quo beneficio commota, quum eius sepulchrum religiose visisset, rem tot in iureiu rando solenni confirmatam per Martinum Alphon- sum publicis literis & monumentis consignandam curauit. Addit, scire se in eodem oppido mul- is multa diuinitus reginae meritis & deprecatio e concedi. Porro circiter tria millia passimnia Cora imbrica, fluuio aduerso in. si pistra ripa a

des est sancti Georgij sacra, quam superioribus aetatibus viri religiosi e sancti Auguatiui disci-

M 4 plina,

197쪽

NIξτORIA B. Eo Az3τ4gyjin , quos appellant Canonic' obtinebant. Vnus ςx sis, cui hiphoni o Ferdinando nomen erat, mari ressi suam, quam caecam duxerat ad sepulchrum Eli fabetari probe videntem re luxit domum. Zauerij autem, qui vicus est in agr0 Con imbricens paulo si-pi sancti Martini templum, quaedam mulier absen- is fit ij, de quo nesciebat viver ne adhuc, an ςsset ortuus, des derium, lapia ferςns, obsecrauit cum la-ςrymis regina, si sorte viveret. ut eius conspectu priusquam migrarςt evita, frui sibi licerςt: aberapa oles eos a patria ad centum K viginti millia pas

suum; ipyius animus laxita repente cura, tantoque de

iiderio videndη matris aesti a re c*pit, ut eo lac' diuistius consistero nequiret; redij dqmum ante octauum alli eo diem, quo illη pro reditu reginae siti pli Arati

ymboquo gratulabundi ad sepulchrum adierunt. A

Eborae apud pene ii 'um Pererium Ioςupletem negotiatorem famulus quidam ipsius semiuiuus lac bat. Eiqnim quintum decimum iam diem hirudo i

gutturς infixa totum sanguinem exorbebat Uueratquec'lly vehementius,& iam biduum neque vocem reddere, neque cibum capere poterat: quili illo ipso die moriturus crederetur, comparata iam tunica, cereis, caeterisque rebus necessarijs ad funus faciendum i Ichannes Anius praefectus regiarum aedium ornandarum, Lupupa Stephanium inuisens

venedicti Pereri j vicinum, qua siuit quid sibi vellet

ita tanta multitudo hominiarn ad ignitam mercat vis, ubi causam accepit tanti concursus, si per Val tudinςm, inquiti pullet vovere miser, se Elisabetae xζginae monumentum si conualesceret esse visurum, sine dubio Deus propter eam aliquoὸ tanto pericul' rem dium ostende eti Ihtςrea iacebat ille semianimis

198쪽

3nirpis aspebusormidoloso, palpebrae minimet coicii apti apparebat album oculorum, tarnia m. Oxpirat' rus putabatur. Accodunt propius mulierςs quaedam; monent, ut opem Elisabetae reginae t citus implorete quod quum ille manus tondens in ςaelum facere se lignificasset, repentin tun sanguinem expulit, mox leuantibus, caput qui aderant, quum hirudinemi sana teterrim' sanguine inuolutam eiecisset, illa ipsa

lyce loqui ccepit. Iam vero anno a Christo nato millesimo trecentesimo trigesim0 quinto, monachusii in vincula cqnio ius, quum quartRm iam annum

nihil es et is in literis & deprecationς principum

virorum, eiusdem reginae praesidio intra monsem, quo ei supNicatum erat liberatus fuit. ξt biennio post Bethan is Gonsaluius Leitanus vix nobilis magister militaris ordinis, quia Christo cognomen habet Con imbricae coram urbis praesino, magnaque omnium ordinum multitudine iureiur*ndo inte posito religiose testificatus est, quum ita brachium ex vulnere stuperet, ut nihil prehendero,

que posset, & reginae sanctitatis in famulatu perspe-

memor ad monimentum oravisset, ut a Deo sibi pristin ana firmitatem obtinςret; nς mancus, altero brachio captus, ac debilis, reliqu*m vitam miserabilitor vita ere cogςretur, assequium se esse quod optasset, diuino munere ac dono. 4nno Vero secunis do & octogesimo supra millesimum & trecentesimum, decimo quarto kalend. Maij, Lymacena qua dam muli r Conimbri eam peruenit, quae cum a da monibus plurimis vexaretur, ab alijs quidem, multis

religiosς susceptis & obitis peregrinationibus, Iiberatam se esse dicebat septem tantum esse reliquos,

199쪽

iti III sTORIA B. ELIs Angr Alls i non prius se discessuros esse affirmarent, quam

ventum esset ad sacellum, in quo regina iaceret. Co- . I tabantur cognatam suam viri duo e sancti Francisci familia, Stephanus & Franciscus germani fratres. Cum ijs ingens virorum & matronarum num rus miseram forminam ad sepulchrum ducunt; totam noctem vigiles in deprecando Deo, S: Elisabetae s se imploranda consumunt. Ecce prima luce daem res, ut solebant, magna vi mulierem oppretiam exa.gitant: qui pulsi & sugati precibus circunstantium,

peque reginae, liberam eam in perpetuum reliquerunt Beatrix Pimentesia, quae tum Parthenoni praeerat, & omnes sacrae virgines aduocatae, tanta rei commiseratione & aspectu incensae cum caeteris, gaudentes pro tanto beneficio Deo gratulatae sunt. Duodeviginti annis post viale virginibus sacris, quae tum in illo parthenone erant, cuius manum dext

ranal impetigo, molestum sane morbi genus, male habebat, sanctissimae reginae apud opificem mundi pratia opitulata est. Nam quum ei ceream manum munim exiguum iugenti pietate & fiducia obtulisset, intra vicesimum diem pice nigrius effectum malum sponte sine ullo sensu virginis excidit: quod

apud Catarinam nobilem foeminam, quae tum forte caditum illum regebat, caeterasque virgines fa cr. patefactum di illustrarum, omnium studia vel, menter inflammavit. Quod si natura fieri spotuit, vevltro sanesceret affecta manus, non continuo sua

beatae Elisabetae gloria detrahenda est , siquidem non minus Christo Optim. Maxim. tribuitur socrus sancti Petri salus, quam vel medicinae, vel et- Iam sine medicina solius na urat praesidiis assequisoriacte potuisset, quam Larari e sepulchro exci-

200쪽

i0 valuisset. Et aeque Dei bonitati a scobi mus iari cti Pauli incredibilem rerum caelestium cognitionem, ac sancti Antonii primi anachor hae saci omini librorum sine literarum notitia pe feci. in intelli' gentiam, etiamsi illa solo Deo magistro compreh datur, haec studio queat & industria comparant. Mi tis praeterea illis temporibus, partim v rijs & g uibus anecti morbis, partim daemonibus Obno, jad inoniimentum sanctissimae reginae conscien e S, laeti atque hilares accepta medicina redierunt domum. Longum enim esset persequi, quam multa re magna beneficia per Elisabetam homines a Deo re- rum parente consequerentur, cuius vitam intuentes

digna plane arbitrabantur, cui tantus honos ab illo tribueretur: Latuit deinde totum prope seculum in- tra priuatos illius Parthenonis parietes tanta sancti- tas ignota, ut ne ciues quidem Conimbricenses s

re scirent, quantum thesaurum tam prope a m

bus cito amne inter uente diuisum possidGrent. I andem anno decimo sexto stupra mille si uin re quingentesimum ab ortu Christi, rex Emmanuel edoctus, quam multa quotannis regina sanctu binae precibus diuinitus acciderent, per Michaeri. Iem Sylvium Legatum suum a Leone Pontifice maximo , qui decimus fuit hoc nomine, consecutus cst , ut tota Con imbricensi dioecesi socieram ritu coleret, eius imagines publice, & priuatim dedicare ius fasque esset; quan uis nondum

Iegitime publica caeremonia in Sanctorum numeriam esset ascripta: cuius nomine phecandi hi tu, quem officium vulgo vocant, Lucius Andrea S l e-iendius yir apprime doctus anno Q ii. I udenter