Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

201쪽

I66 Age daemoni Aristoteles , cuius dicta de practare excogitata sunt plurima, sapientis doctor singularis, prei nobis quid in hac re sentiamus. Audio quid in libris de ciuili administratione

breuiter posueris, esse consentaneum, nature conueniens Ex melimbis,itas σι meliores. Quod mihi quidem pro oraculo est futurum, cum intelligam, non eum posse non incredibiliter excellere, qui parentes tam regiis notis claros, insignes, tot diuinis muneribus ornatos. tot gloriet monumetis illustres, ore fingat, animo reserat, imitatione seqtratur.

Hanc autem regiam indolem eximiae dignitatis, ut solum quoddamis excellentis sundamentu excepit deinde puerilis illa institutio, quam nostri Proceres illi purpurei, qui fortunis omnibu circunsuunt, mirari facilius possunt, quam aemulari AEthiopum gens istoporibus quibus exculta fuit disciplinis,& doctorum hominum peregrinatione celebrata, duo quaedam infortuna b nis, aiebat esse palmaria, studio omni&voluntate prosequenda, Tam Pris

cederet , quos coelestis munificentiae

202쪽

donis putaret esse dignissimos: odeliciae mundi ODOICE , quem te esse feram qui Delphinus in lucem introiens, hoc est opinor coronatus, regi unomen obtinuisii, in quo sane ut Poeta grauis cincitatus aui mi inflammatione Pindarus auctor est, αεσγου κορυφoeci decus omne dignitasque mortalium, ut in summo honoris fastigio conquiescit.Deinde cum loqui, & parentum monitiones intelliis gentia consequi potuisti haec audiebas, nihil esse Virtute melius, nihil praestabilius in ea decus ' propriam dominantium gloriam sitam x locatam esse, eam in omni administratione sequenda, eam omnibus rebus anteponendam, in ea vivendum, in ea denique morienta. Quae te captum euestigio ita suis illec bris, inligulari venustate gratiaque deliniuit, ut tu quoque fatereris nihil ea sormosius, nihil pulchrius, nil ama. bilius nil quod magis alliciat homines ad diligendum & quod fuit in ea natura bonitate sperandum , instar magni Sapientisque Salomonis jam tibi in sponsam carissimam vitae commuis nionem cuperes adiungere. Maximia.

203쪽

I68 laus is qui Romani imperii clauum diaest moderatus, cum puerum adhuc Co- stantinum , quia inclytis postea facinoribus Magni cognomen obtinuit/conciliare vesici, d ad sacrum illud fastigium diuina potestatis astruere, pictorem euocauit unum egregie nobilem, qui si fides doctorum hominu m-riumentis adhibenda est, Apellem atq; Parrhasium scientia anteiret. Hunc m-bet tabellam effingere, arcani consilii indicem , mysteriisque redundantem: nam medio puella visebatur iam diuino decore venerabilis,'us sustinereti& formoso puero galeam porrigeret auro gem sque radiantem,&icianis pulchrae alitis eminentem , quam tabelIam ad ipsum conuiuii aspectum, Aquileia in regio palatio poni iussit. Nec defuerunt viri Principes mingeniosi bene multi , qui varie istam picturae elegantem varietatem, pro animi sui Voto interpretarenturci sed ut o omnes puerum illum sydere aspectu tsormae dignitatei aestantem Constan tinum, galea ornatum cinsigne, sponsalia munera significare dicebant. Hic

pictura longe augustior mihi obuersa

tur, ab

204쪽

tur, ab aeterna sapietia vivis coloribus, arcano penicillo efficta,quae puerum egregia intole coelestique ornatum ferat meu νDOVICVM, Regio ore, dulci pudore, Numinis gratia augustoque fauore micantem. Illi Virtus egregia modestia virgo, venustate, galeam offert, non eam quae Amasi pro Regio ornamento data fuit, non Magni Alexandri iuba horrentem, & suggestu penarum candidissimarum Ornatam, non

Pyrrhi clarissimi Regis Min bello strenui Ammonis cornua praeferentem, sed diuinis oraculis expressami deline tam quam sanctarum legionum ductor D. Paulus, cum Christianam armaturam describit, galeam salutis, IongetlIo antiquior Salomo, iudicium appellat. Haec cassis ut auro insignibus e mis, sic virtutum incredibilium splendorem augusta dignitate collucet econo purpureae pennae fulguranti mi taecandore, non Iunoniae volucris molliores sed alitis Iouia plane viriles, quae nescio quem coelestem cursum edoceat, volatum quasi moliri videantur. Hic

vero quid principes in Aula viri haereat diutius, ut huius picturae intelligetiam

205쪽

ditum est neque difficilς,, tabella in

bono quod aiunt lumine, in omnium oculis, conspectu est locata iam dixicam Virginem, cuius excellens muliebris formae pulchritudo mouet oculos&Helcctat, Virtutem esse, amoris sui iRegium adolescentem aeternum monumentum galeam porrigentem quae

inihi propemodum hac uti oratione videtur, Macte animo hac indole Rex LODOICE, decus Europae, spes Gallisae columenque tuae, delitia orbis tetrarum, cape hoc tegmen diuini capitis, seu praesidium, siue ornamentum futurum te una cum Regio insigni, iustum iudicium aequitasque circumambiat, ad terrorem perditorum, cinnocentius defensionem. Hac galeam instar Magni Constantini cruce armes, pietate insignias, religione inaures, ut in pace, externo bello quiescente bella Domini egregie pugnare queas. Tui maiores c vetere nemoria Galli, olim in galeis coralium ferre consueuerunt, quippi

Arioli atque Vates imprimis religiosum esse id gestamen amoliendis periculis arbitrabantur,quidam etiam tute-

206쪽

lain infantiae adiungebant hic ornatus pietatis, pueritiae tuae commune prasidium eru&tutela in periculorum C mnium acerbitatem, dubiamque sortunam, longissime a tuis amolietur. Haec breuiter illa donum attollens, dulci oculorum coniectu magnanimi Adolescentis illibatum coniugi ula: Pherecoscio liquidiusque fulgenteambiebat O sponsalia munerabo dotem opulcntam o Nymphaec estis lautum αelegans instrumentum, cuius in luce Constantini pueri selicitas, veterum omnium Imperatorum magnificentia obruatur DLubet iterum exclamare,

thorum genialam sparsum liliis atque rose, Medicea rosa& liliis Gallicanis id faces nuptiales igne Mauro micantes, in nocte patriae& communi hac calan late accensae diuinitus minstructat sol tunatas millies nuptias, in quibus bai d. iniuria cornixe veteri more inuocetur lsponsam dignissisimam quam maritus c-mat non omnibus modo undis, scd de terra analem eum suturum esse visum putamus quem iam inde paene ab incunabulis Vi tus sibi despondet, Pietaseociliat, I ligio Herculeo nodo astrin-

207쪽

git Nam religionem quidem germaisnam pietatem una cum lacte & conantu. nidici e spiritu hausit, quam vere omnium

virtutum fundamEtum Christianae viis magistri longe optimi, sapientissimi

esse dicunt. Erant in oculis utriusque parentis clarissima exempla magni cuiusdam Minusitati in diuinam mentem amoris ieneuolentiae, personabant eius aures quotidie suavitudine & conis centu orationis trophea crucis fideiqi insignia proponebantur. Iam tum a prima pueritia ingenitae pietatis se igniculi efferebant, & iucunda lucebat imago sanctissimi avDovi CI, cuius non modo sceptri haeres atque nominis sed virtutum etiam religioni'; fuit. Neque iam desunt quotidiana parentis lecti iasimae admonita,quaecurrenti quod aiunt calcar,& sua sponte incitato, subinde

nouos aculeos subijciat, quae quantum regio animo sanctitatem cocilient, non est mea inopiae, tenuitatis explicare, Auditores,vos taciti cum animis vestris cogitare in otio potestis. Aureliano

quondam Augusto selix ac diuturnum portendisse imperium serui, quod puerulum adhuc in fasciolis cuiussique vagi-

208쪽

R73entem,aquila innoxie aureis e cunabulis extulexit, in aramque portarit, quq prope sacellum suit ornatissima. Quis Iem igitur augurari par est fores vi in v I C v, Gallis spemo imperii tantii namentum, quem non auium preses Α-quila, sed virtutum Regina parens clarissima puerilibus annis exceptum, ad aras, ad auitam religionem, ad omne penus pietatis applicuit, instrukit λΤheodosius imperator cum Arca tum erudito Arsenio docendum comimitteret, id grauissime admonuisse sertur, tunc prolem sum era fore duram imperia, si sumseientiaeque imbuta sisset pietate. Magnifica plane vox in Chri litano orbis terrae moderatore dignissima,quam eodem spiritu assatus Gallis Magnus gubernator Ires, cxcvs, in filio erudiendo sic tenuit, ut in eo ipso curas Omnes, studia , cogitationes fixisse videretur. Itaque nihil iam dulcius erat vo ova oo, quam sacris, ceremoniis interesse, adire pia loca religioni consecra-a, numen precari ex maiorum institu-iones, celebrare conciones, pios serones de diuini sichus libenter audire, homines vitet instituto moribusque re-

209쪽

veneratione prosequi, eximie diligere. Quod illi tam perenne fuit atque perpe tuu ira, iam ut signum sustulisse videatur fori adolescentium,3caulicae nobilitati, pudoris, modestiae, commemorandet pietatis.Hic Hr, hi venit in mentem pulcherrimi facti, quanquam quo nomine appellem nescio, pulcherrimum dixi factum, vere quidem, Vos Rhe- donenses cum rem audieritis quibus verbis eam cohonestetis si lubet excogitate. Videre videor quorundam ingenia iam orationem meam autevertere,& expectare dum dicam matutinas ab illo piecationes atque ac vespertinas suma religione persoluta ; sed non est illud quod mentem sua nouitate rapit meam, quippe usitatumis quotidiaim: Sed neque dicam piacularii globorum resticulam saepe fuisse manu lectam pie

que numeratam, nam quod in animo habeo, superiora omnia , mea quidem sententia suo splendore praestinguit.

Quid igitur illnd est aut quid dignum

expectatione vestra proferetura Attendite ut tacitis quaeso diligeter, Auditores, nude breuite que memorabo tae

210쪽

flosculis orationis, sine strabitu&circu- ductiones, ne diuina illius gratia atque forinc sitas laciniola dictione inobscuretur . Sacrum fuit statumi solenne quod celebrare cosueta religione voluit Rex IAE UR I cs cum in fanum supplicatum iret, sequi filium iussit, gre- gem egregiae nobilitatis. Res sane acta est cum dignitate , summa frequentia, magvisco appara uesregium subsellium occupat HENRIC,s, haud procul alia in sede filius, hinc indepi incipes, reliqua a tergo nobilitas diuina mysteria

votis Mattentione prosequutur. Cum L, Dour C Hs summa animi demis- .sone in rem sacram intentus leuiter oculos in alteram partem flexisset,com tutum unum animaduertit, familiae vetustate,quam insita pietate nobiliorem, qui genu alterum cum insito posuisseticum luminibus ceruice molliori, vavicuam inanem mente citcunducebat. Hic Delphinus modestiorem unum aduocat, moneri hominem iube ut viminque flectat genu se Christianum es

meminerit, Dei praesentis, tuentis omnia numen sancte&augusia veneretur.

Res celari minime potuit, tum mirari