Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

31쪽

dignissimum i ita prouidus rerum opi-

tua oc conseruator Deus in ea opti .matium conteiit:one, cum plurimi cindi nominis cupiestate 3c plano Ore caperentur, te cuia legir, hiilium anu dignis in ciuicauit. Veterunt fuit sa-pICAsiam commune Verbum, principatum non nisi fato deberi Lampridius sane historia augustae scriptor Imperatorem dixit esse tortunae, quo a ioni Reges fuissent,is pessimi imperassent. Nos melioribus institutis erudit id diuina prouidentiae triduamus, quae in H vi iure & natura principem, bello impio funesto lacessitum, contulit Omnia ornamenta honoris,lauis dis insignia gloriae monuimelia. Quod diuini numinis Ludiciuna', tot indiciis patefactum, Galli deinde omnes Venerati sunt, ad eum datum diuinitus, concessum, Christiani regni moderatorem, omnes urbes atque prouinciae,

multi etiam finitimi populi suam voluntatem aggregauerunt Nam in ea luce diuinitatis quam crevstis Heros coe- pit effundere, arma repente Iapsa hostium de manibus, illa furens iracundia, ignitus ardor animorum excinctus

32쪽

est, tacita consilia ad patriam labefaetandam comparata, subito in ventos fumumq; abierunt sic denique ab omni choro Principum utricatum est, nullum esse tam facturi ad imperandum, tam dignum florentissimo imperio,,

multarum nationum gubernatione,iam

perfectum , tam suis muneris absolutum , quam evan qui arcano numinis consilio fuisset ad omnena fortuna rationem, durissimis in rebus 4 casuum iactatione eruditus. Itaque tandem habuisti Gallia, quod votis, quod precibus ad Deum fusis, quod multorum annorum quotidiana supplicatione expetisti diuino beneficio ac munere Onsecuta es quod in motibus turbulentisissimis diuturnae calamitatis, quod in fumantis paene patriae reliquiis indagavisti. Neque enim cui uicti gladi impune volitabant, momnia modestiae claustota reuellebantur , aliud opinor quaerebaS, quam seruatore apotropsu, pie felicem, sapienter sortem, omni ratione moderatum, inuidia superiorem: qui pro fluctuin turbine ciuilium naufragiorum,portum pro tumultu latro, quiete pro tenebris, lucem pro lau-

33쪽

gore tubarum, horribili armorum strepitu gratulationes: pro importuna dissensiones, pacem pro desperatione rerum Omnium, salutem ferret qui pacatas regni beati Florentisque prout Cias, reuocatis maiorum institutis,iinducta legum temperatione vinciret, qui patria e fati faucibus4 Iliade malorum ereptam, ab impotentum hominum insidiis , externa barbaraque immanitate seruare posset. In quo simu-ceS, Reges, mperatores, iam inde a fundato imperio Gallicano, repetere memoriari lustrare placet, sic reperiemuS, unius ΗENRICI dignitatem, animi excellentiam atque robur, singularem constantiam fidem, moderatiOnem,aliorum Omnium opesis amplitudinem antecellere Cato senex cum misiknsior esset Regibus in vidisset aliquando Eumenem summa populi Romani voluntate, summis honoribus Senatu S, communi totius gaudio atque

pompa,in urbem exceptu, mirari se dixit vehementer, inusitata illa officia studiaque Romanorum, in iis hominibus cohonestandis,quos minus nossent: neque enim, inquit, rex ullus fuit omni

34쪽

memoria, omnibus in oris partibusque terrarum, quamuis inter suos praestabili dignitateri virtute floruisset, qui cum

Pericle aut Epaminonda cum Themistocle, cum Manio Curio, cum Amilcare cognomine Barca iure coponi posse videretur Marce Cato, Romanae sapientiae decus atque lumen tuus ille in regendo princeps moderatus, quem frustra non modo in regnis, atque in periis, verum etiam in annalium monumentis requirebas, iam inuentus est,&diuina quod aiunt virgula nostro aeuo concessus, qui non modo tuos illos Pericles, Epaminodasiquauerit, sed longo etiam interuallo superarit. Namquet in illis singulis singula magna atque

diuina putabantur, quibus ad hominum famam di commendationem veniebat, ciuilis prudentia, fortitudo in periculis, dictorum factorumque constantia, celeritas in agendo,maturitas in prouidendo iudicium acerrimum,Virtus,-- licitas, ea uniuersa in hoc uno summa, rerum effector molitorque Deus effecit. Cui non nouus aut imperitu gubernandi, ad habenas moderandas subito accessit, nec eburneo tantum in

35쪽

tus ille regius plenus clementia, humanitate, ut Solis Orientis sp endor, ciuibus apparuit, qui Cimmeriis pametenebris inuoluti,meturi moerore conficiebantur. Cumque primum excitati, vim tant tamque inusitata laetitis non caperent,quam ille Parentis patri fortunatus in urbem intro itus attulisset, seipsos taciti circunspiciebant, Wnouam sibi lucem diuinitus affulsisse, noua secula penitus aurea, in urbem, atque adeo in orbem, reuocata mirabantur. Neque tamen illud gaudium liquidum fuit, atque omni ex parte cumulatu,donec vox ea fuit exaudita, qui velut adytis sacrarioque patefacto, diuina quaeda simulachra, & virtutum regiarum admirabiles species ostendit. Hactenus anquit, Cives mei, vos vestra perpetuae bellorum contentiones vexarint, nimos deiecerint, fatasi quadam odiorum concursione effervescentes, et tos abstulerint en vobis lucem,pacem, beatitatem adsero Hec dextera plena victoriis,in totius paene regni consensione gloriosa, vos proteget ora

huc ad me attollite, ut qui prius fui ho-ctibus inuicti animi &ardentis magnitudine

36쪽

tudine formidadas, nunc vi Pastorii cidusque parens, o suauieris complectar. Si quid sui offensionis animorum, si quae mentibus impressa male uoletia&inusta,exuratur: ceterae labes que malorum consortioin contagione se

in urbes,in oppida immiserunt, sepeliantur, vetera omnia condonentur. O

iucundum effatum ii dignum propyles Delphico sermonem o mirificam

orationem, &in ara quondam AE ternitatis, non modo in historiarum monumentis inscribendam Quis cantus Gratiarum; quae musta mele qua Sire. num unqua symphonia illo dicto suit suavior, Preterita ndonentur; Lacedaemonios rumultu aliquado, sopulari seditione commotos accepimus, ut furias concitatas in forum aduolasse, sparis, sarissis, Momni armorum genere insolescentes nihilque propius fuit, quam ut illa flamma seditionis in toetius Reip. incendium,is communem perniciem erumperet. Iam hinc inde armatorum cunei fulgentes gladios circumferentes,pulcherrimae urbis, quam vere domum constantiae, sortitudinis

appellare possima, ruinam atque lanus C

37쪽

scriptorum commemoratione celebra . tur. Saleatur stirps illa sanctitatis innocentis magnus L, Di v I Cus, que1edibus eatorum exceptum piis ceremoniis,&maiorum religione veneramur c tuus splendor, augusti nominis amplitudo, ad eos laudandos nobilitand6sque seruetur, qui ipsi cur laudarentur, nihil magnopere suis posteris

reliquerunt Omittatur etiam puerilis educatio, regio more in aula regia instituta relinquatur adolescentiae tempus omne, claritatis future augurium,

seminacium dignitatis, paletestra maini excellentisque animi humana oinniis perantis cuius elatis clarissima decora tametsi per se tanta esse confiteor, ut

nullius oratione hominis,pro dignitate satis explicari queant, eaque Ornari magnifice 'acunde audiri possint, facile tamen sileri patiar, ne dum prima nos M. O nimium tenent, sero ad postrema splendidiora veniamus.Nam me Gallia regifico ornatu instructu elata eloriosius, quodammodo absorbes orationem meam, ad laetissimam illam tempestatem vocat, cum repressis domitisque belli lactionibus, pacato gremio

38쪽

dominatorem suum excepit, ver a gustum, felicem, triumphalem Deus immortalici quamam species oboritur oculis meis quis status reuiuiscentis

Galliae)quaenam H a m DC o ad imperandum viaῖquantus aceruus insignium mira utorum quam clara, quam inusitata Dei beneivolentia , quanticoelestis prcui dentiae significationes in hoc uno Rege extiterunt Quis rea RI CIM

sperauisset aliquando , illis temporibus, quibus ciuili discordiae incendia, per uniuersam Galliam longe lateque iurebant, posse ex illis difficultatibus tot& tantis, quibus undique septus, Moppressus tenebatur, emergeres eme

sit,i eo quidem illustrius, quo tempestas vehementior, maioresque turbines eum p rtu mi atione pibhibebant ma quemadmodum latens calor frigida

nube circumuallatus , quo spissior illa est,is vaporis accessione densior, elisis uasti agitatione lateribus gestit e-Tumpere S maiore tandemsonitu a

risque fragore, incensa vis in liquidum fulmen vibransque attollitur sic ardens Herois animus nihil non altum diuinui lue mQbeus , Herculeis aerumnis,

39쪽

ωquotidianis exagitatus, quo fortuna temporumque asperitas urgebat vehementius, eo magis terrore sui nominis famae lato splendore vibrabat.Itaque

post hornines natos luculente unus de clarauit, in uiam virtuti nulla esse viam, nec obices, claustraque ulla tanta fidimitudine stabilita,tanto robore ad impediendum fixa collataque reperiri, ut non animi generosi constantia frangi conuelli possint. Armatos vidimus exercitus, superbissimo delectu eo-pias, infestis odiis tuter se cocurrentes: furiales quaedam faces in exangue Reipula corpus erant immisset , quae nisi Gallorum sanguine Minternecione restingui posse non viderentur. Iam suisnesta bellorum lues nobilitatis florem

paene omnem exhauserat familie vel res atque nota partium insano studio, contentione distrahebantur. Multe prouincis dominatu regio solutae ac liberq, suam sibi usque principem, g

bernatorem legebant, qui quasi in ea ducam hereditatem vacuamque incidissent, regia insignia supremumque dominatum, sibi aut aliis cogitabant. Sed ille omnia tuens ac reges Deus humana omnia

40쪽

eonsilia ad unius ΗANRICI dignitatem accommodabat,qui tam prisens 1llis temporibus opem, auxilium nobis tulit, ut illius nutu atq; imperio. gesta. prouisa omnia fuisse videantur. Nam pace tua dixerim , Rex maxime, non illa tantum exaggerati animi forti ludo, qua ceteris longe omnibus anteibisti, non labor aut rei militaris scientia, qua tuum nomen immortalitati commendasti,non casus aut fortuna,cui veteres nimium tribuebant, non tela,

non gladii, no inuicta in pretiit cohors,

non equeS, non Centurio, non armatae

ferro legiones,non denique sola te virintus excellentia tua in hoc regni solio

collocauit. Illa diuina mens qterna, cuius arbitrio uniuersus mundus administratur, te per strata cadauera hostiusaluum mincolumem deduxit, corona auro gemmis colluentem ceruicibus

imposuit, sceptrudedit. Na vi morbo&sgritudine olim, quae lethalis duprema illi fuit, decumbens Alexander Macedo, cum ab illo viri principes tati imperii successorem peterent, tanquam ex oraculo respondit, non alium se velle dominationis heredemis gloriet, quam