Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

51쪽

humanitatem illa barbaries victoriam vidimus, victorum nullum immane facinus, crudelitatem vidimus. Iubet Hispanos, atque Belgas, quietos ab urbe recedereri dimittit Italos, sublatis inimicorum insidiis, Rheni accolas,qui thesauris olim Galli et cupidius inhiaue rant, saluos Mincolumes abire permittit. Quin suas lectissimas cohortes, quarum erat saepe in discriminibus alacritatem, fidem, constantiam expertus, abs se omnes in alias ciuitates, Iimite que prouinciarum amandat Parisiensium fidei atque beneuolentiae se committit, qua una sibi pro cohorte prstoria,proque firmissimo vitae praesidio futuram pollicetur Bonum faetum, edictum proponit Amnisti g, viros primarios de sua salute opibusque desperantes, regia fide gratiaque confirmat Vrbe eiectos, Fortunis spoliatos, in patriam redire sinit, & pristina frui condi.

tione. Quas columnas lonoris significationes,libi magiae ΗΕ, in I Ca, Parisienses tui statuent, qua corona excogitabunt, quibus illa generosi animi

tui interminata δε in omnes partes e

fusa benignitas, ornatior fuisse videte-

52쪽

turλAthenienses, unde iura huma litatis in plurimas alias nationes manarur,pr mi coronas instituisse dicuntur, ad tor tium virorum egregia facinora cohonestanda cumque Periclis singularem in auministranda communi re bonit tem cum admirabili grauitate coniuncta, publico testimonio honoris atque Iaudis ornare vellent, eius caput oleae ramis inumbrarunt. Iure quidem atque

sapienter fuit enim ille vir bellica scie-tia clarissimus, terror hostium spes presidiumque patris qui noue pulcherrimis trophiis patriam condecorauisset sed in hoc maxime efferendus,quod, ut ipse gloriabatur , nullos unquam inimicos impoteti animi cupiditate fuisset ultus: quam ob causam, illum Olympium, hoc

est diuinumis coelestem, nominatum fuisse volunt. Te vero clementissime

parens, Vere Olympie aut siquid dici magnificentius potest, quibus foliis,no

hac communi olea atque laurossediternis illis Mimmortali gratia viridatibns, Cives tui cohonestabunt Nam cerno animo res gestas Imperatorum, Maliorum facta Principum, qui ciuilium bellum Tragoedias funesto exitu horri-

. C HI

53쪽

hili Martis impressione clauserunt. C. ilarius asperi animosus, volitans gloriae cupiditate cuni ab exilio rediis.set, quo eum inimicorum vis armata violentia compulerat, satellites habuit promptos ad caedem instructos, incred1bili armatos audacia, Bardiaei nominabantur ovibus edixerat, ut quos ipse salutatus umili officii genere non dignaretur, eos subito strictis pugionibus vel medio foro necarent. Conferte nunc Auditores, istum reditum in ciuitatem, cum hoc ingressit illam furiosi hominis acerbitatem, cum hac diuina moderatione cupiditatem ulciscendi, cum placabilitate suauissi sque moribus componite: tum quid intersit inter veterum barbariem huius aeui beatitatem facillime intelligetis. Principes olim fortunae muneribus inflati, chim se pingi fingique curarent, in manibus aut

fulmen Iouis, aut horriscum tonitru , aut tridentem, aut alia terroris insignia habere cupiebant. At noster Heros in vultu atque fronte serenitatem, in ore gratiam, impunitatem, in manu gladium pacata olea hebescentem, in pectore lilium omitibus animi corporin

54쪽

23que notis beneuolentiam laud ob

cururia erga omnes studiu ferebat.Itaq; inopinato Regis beneficio laeti Par1sienses,animo angi, dolere tamen coeperunt,quod non priuS tantam clementiam , mansuetudinem , humanitatem cognouissent tum incusare omnes utigi leuitatem, aliarum nationum importunitatem auersari , quae Gallorum animos factos ad pietatem animique modestia, panico terrore fictisque fabulis

commouissent certat omnes ad pedes accidere, osculari genua atque manus, regiam facilitatem gloria & praedicatione efferre. se ultro atque sua donare, quam semper aliis Regibus detulerant fidem, officiu obseruaritiamque polliceri. O Theophraste sapientiLsime disertorum, & disertissime sapientum, memini tui tu dicere solebas nul- Iam esse accommodatiorem viam ad humanam vitam conseruandam, conciliandosque hominum animo , quam humanitatem,benignitate , μεργου tuum dictum erissimum atque sapiens, non exempla modo veterum,sed domesticavi recentia comprobarunt. Incre

dibile dictu est ab hoc motu primatiς

55쪽

ciuitatis, patefacto Regis animo,quata

prouinciarum facta commutatio Ista placati animi comitas in regit mentis plena beneuolentis caritat1sque hum nitas, in Gallorum pectus ingressa, omnia castella manu ipere munitissima, oppida omnia communi quodam studio beneuolentiaque aperuit Lugdunum Emporium nobilissimum, Aurelianum, Melds, Avaricum Rothomagum, alie orbes tecta, muros, agros, nemora, focoS aras, familias , sacra,

prophana tanquam ex formula dedunt sacrantque Hinc festi, solemnes igniurogi publici letitit argumenta, quorum splendor longe supra nubes euectus ab Oriente Sole ad labetem summa 4 QR I Cis gloria penetrauit. Hinc vota pro imperio suscepta, hinc communes omnium supplicationes, hinc omnibus in delubris atque penatibus consecrata Regis clementia, qua omnes tacitis studiis &publico praeconio venerebantur Artaxerxes imperii, Persici moderator, singularis benignitatis laudem atque famam est adeptusqubd si qui duces in militia fraudesce, lusque secissent, cum de more flagris

eorum

56쪽

sorum corpora dilaniari consueuissent, ipse vestes illis detractas manu agitari diverberari iubebat cumque prius ad perfidiam eorundem coercendam caput ii ignissima ratione, iolari, crines auelli patriae consuetudo,& antiquae maloium leges praescriberent, ipse incredibili mansuetudine & facilitate, capitis ornamentum ipsam modo tiaram

deponi curabat. Q HENRI Curi ea lenitate, cui parem nulla unquam ias vidit, nulla seculorum omnium po

seritas videbit, qui non modo ad vici iacendae perfidiae causa vestes nemini de trahi imperauerit, sed ne pilum quidem attigerit qui quos potuit iure victoriae vita&opibus spoliatos sempiternae infamis nota punire,eosdem gratiari summis honoribus rem magni P. centia ornarit,initibus studiis qua vobeneuolentia prosequemur Atque hic inauguratio, primus Regis introitus ad imperandum, tot & tantis placabilis animi notis insignitus, omen fuit illius felicitatis quae postea consecuta st, quam vidimus hactenus , qua eodem VIVO perfruebamur. Nam verissimὸ di-Quin existimo prinum dotem impe-

57쪽

26antium esse Clementiam; quam si retinuerint, nec inopes unquam, nec miseia, nec fortunae temeritati obnoxii esse possint. Illa nos aequat diuinae menti, vedoctissimi poeta suis versibus .cecinerunt quicausa fuit cur Homerus scientissimus earum affectionum, Quae in na turam hominum cadere possunt, cum

praestantem optimumque Regem delinearet, Iouem ι λιχον, quasi mellitae

suauitatis appellare consueuerit, Athenienses vero miri initi beneficae mentis,&ad opem ferendam incitatae. Haec denique virtus effecit ut iidem in semma rerum omnium potestate moderati, patres patria claro elogio nominarentur de quare Cyrus apud Xenophontem egregie ut lee, sapienter disputat. Qua laude cum multi Reges in GaIlia praestiterint; tum imprimis sanctissi

mus Ludovicus qui ad diuorum religionem atque lucemimperium Gallic nuna sustulit Eum, inquit lanuilleus, communi animorum cospiratione populus verum Patrem, nobilitas iustum Principem conseruatoremque legum, Gallia uniuersa regia maiestatis clariuilinam meciem in exemplar, Ecclesia

58쪽

denique suum tutorem Patronumque nominabat. Qui tametsi iam ab illis teporibus, quibus Galliam sanctitate, augusta religione illustrabat, omnibns fuerit propositus ad imitandum, haud

scio tame an felicius ullus quam WE, Rarus sit eius animi excellentiam,&amabiles mores sanctimoniamque consecutus. Nam quid dicam de eius pietate erga Deum ti studio religionis lubet enim haerere diutius in ipso initio principatus in quo adhuc mea morata est oratio , quae nondum ausa est a N-nicvla in splεdidissimum illud theatru inducere, ubi deinde sapientissime

gubernando tot annos partes egit boni principis omnium virtutum absolutione perfecti. Illius itaque iam tum inde religiosum animum, ardorem pietatis mecum si placet recognoscite. Postridie eius diei quoParisios erat ingressus, cum iam timor ciuium resedisset, in ea luce clementia & humanitatis, oratulantium voces paullum deferbuissent, templum adiit caeli Regina sacru, quod perantiquum est Lutetiae opere mirabili exaedificatu,sacro instrumento lautissimum, piorum hominu frequen-

59쪽

eia& resigione augustum. Qui tum erant eius loci religionis praesicles OcrOxum administri,aris, caeremoniis addicti Canonici, pallis aureis lato clauo&stolis insignibus collucente S incredibili animi voluptate obuiam prodierunt. Rex bonus tum etiam sui similis, admirabili comitate lignum crucis, trophaeum ac monimentum salutis nostrae, sibi oblatum , ingulari antini demissione veneratus est. Tum progressus

in penetrale sacrarium, accidit ante aram maximani, non tam esse opere

Phrygio, inusitato artificio picta, auro& margaritis hinc inde fulgete, quam hostia salutari,&aeterno sacrificio illuminatam. Ibi fixis humi genibus, manusque attollens, Deo parenti uniuersitatis, a quo velut e perenni fonte coelestia munera derivantur, grates egit quantum animus capere potuit maxi-naas .immortales, quod eius clarissimo beneficio , quod propensa beneuolentia, prouidentia haud vulgari pace , corong auito solio potiretur. Fuit illud gratissimum beatis mentibus si et actilum regi maxime gloriosum,

utile ceterri qui ad piam grati animi si-

60쪽

29νnificationem commouebantur Viri

principes qui eo religionis splendore

perstringebantur, non iam primum eas Prece atquo vota suspiciebant: haec enim optimo Regi consuetudo fuit pro- PQ Perennis atque perpetua, ut in rebus grauioribus mentem ad augusti numinis sacrarium attollerst: etiam in bello

inter arma, in tumultu dc tubarum sono, inter ignes fumumque scio portlatque fulmina, supplicationes adhibuit, precibus est non raro usus Testis ille estauriacensis campus, qui non modo HENRISI ferro&legionibus, verumetram prece religione, hostiles acies fusas, fugatas vidiici quam eius Orationem poeta nobilis eleganti ingenio cpolito astricta numeris oratione aeter- memoris transmisit. Sed tamcntum constabat inter omnes nusquam ab eo

id perfectum eliciosius, quam in illo

Parisiensi templo, cum laetus concordia ciuium recent1que triumpho in VerIJovis gremium laurum et rei. Nec desuerunt qui rem altius sapientiusque reputantes, in eo animo summa religi ε-

.irqdito nescio quid diuinuas suspi- .cerent, quam quod olim in antiquissimill