Orationes quibus pompam exequiarum atque funus Henrici Magni Galliae & Nauarrae Christianissimi regis moerens cohonestauit Collegium Rhedonense Societatis Iesu

41쪽

dignissinum i ita prouidus rerum opi

te oc conseruator Deus in ea optimatium conte Et: one, cum plura miricino nominis cupiditate O bens Ore caperentur, te cum legir, omnium iane

dignis in iudicauit. Veterum fuit sa-pICAsiam commune verbum, principa

tum non nisi fato deberi Lampridius sane historia augusta criptor Imperatorem dixit esse tortunae, quo a ioni Reges fuissent,in pelsinii imperassent. Nos melioribus institutis erudit id diuinae prouidentia triduamus, quae in H vi iure&natura principem, bello impio& fula esto lacessitum, contulit Omnia ornamenta honoris,laudis insignia, gloriae monumecta. Quod diuini numinis Ludiciuna , tot indiciis patefactum, Galli deinde omnes venerati sunt, ad eum datum diuinitus Scconcessium, Christiani regni moderatorem, omnes urbes atque prouinciae, multi etiam finitimi populi suam voluntatem aggregauerunt Nam in ea luce diuinitatis quam coelastis Heros coepit effundere, arma repente lapsa hostium de manibus, illa furens iracundia, Mignitus ardor animorum excinctus

42쪽

ra est, tacita consilia ad patriam labefa- 'mandam comparata, subito in ventos fumumq; abierunt sic denique ab omni choro Principum iu calcatum est, nullum esse tam facturi ad imperandum, tam dignum florentissimo imperio, de multarum nationum gubernatione,iam perfectum , ain suis muneris absolutum , quam eum, qui arcano numinis consilio fuis et ad omnena fortuna rationem, durissimis in rebus in casuum iactatione eruditus itaque tandem habuisti Gallia, quod votis, quod precibus ad Deum fusis, quod muliorum annorum quotidiana supplicatione expetisti divino beneficio ac munere Onsecuta es quod in motibus turbulentisi simis diuturnae calamitatis, quod in fumantis paene patriae reliquiis indagavisti. Neque eitim cum stricti gladi impune volitabant, momnia modestiae claustra reuellebantur aliud opinor quaerebaS, quam seruatore apotropsu, pthfelicem, sapienter fortem, omni ratione moderatum, inuidia superiorem: qui pro fluctuin turbine ciuilium naufragiorum,portum pro tumultu latro, quiete pro tenebris, lucem: pr H lan-

43쪽

gore tubarum .horribili armorum strepitu gratulationes: pro importuna dissensiones, pacem pro desperatione rerum Omnium,salutem ferret qui pacatas regni beati Florentisque prouimcias, reuocatis maiorum institutis,iinducta legum temperatione vinciret, qui patria e fati faucibus Iliade malorum ereptam, ab impotentum hominum insidiis , externa barbaraque immanitate seruare posset. In quo simu-ceS, Reges, Imperatores, iam inde a fundato imperio Gallicano, repetere memoriavi lustrare placet , sic reperiemus, unius Him Rama dignitatem, animi excellentiam atque robur, singularem constantiam , fidem, moderationem,aliorum Omnium opes, amplit dinem antecellere Cato senex cum tria

knsior esset Regibus in vidisset aliquando Eumenem summa populi Romani voluntate, summis honoribus Senatus, communi totius gaudio atquem pompa,in urbem exceptu, mirari se di- 'xit vehementer , inusitata illa ossicia

studiaque Romanorum, in iis homini 'bus cohonestandis,quos minus nossent:

neque enim, inquit, rex ullus fuit omni

44쪽

memoria, omnibus in oris partibusque

terrarum, quamuis inter suos praestabili dignitate& virtute floruisset quicum Pericle aut Epaminonda cum Themi stocle, cum Manio Curio, cumamilcare cognomine Barca iure coponi posse videretur Marce Cato, Romanae sapientiae decus atque lumen , tuus ille in regendo princeps moderatus, quem frustra non modo in regnis, atque imperiis,verum etiam in annalium monumentis requirebas, iam inuentus est,&diuina quod aiunt virgula nostro aeuo concessus, qui non modo tuos illos

Pericles, Epaminodasiquauerit, sed longo etiam interuallo superarit. Namque in illis singulis singula magna atque

diuina putabantur, quibus ad hominum famam di commendationem Veniebat, ciuilis prudentia, fortitudo in periculis, dictorum factorumque constantia, celeritas in agendo,maturitas in prouidendo, iudicium acerrimum, irtuS,-- licitas, ea uniuersa in hoc uno summa, rerum effector molitorque Deus effecit. Qui non nouus aut imperitu gubernandi, ad habenas moderandas subito accessit, nec eburneo tantum m

45쪽

humeros terens, quales erus Imperator, ad honorum attigium euocatus, per quietem habere se vidit, sed aureos , sed Herculeosin coeleste , quibus ut Atlas stelliferos orbes, sic illustre lilio rum pondus sine offensiones uulneret. Itaque non mirum, si cum primum rogiarum virtutum splendor, per tumulutuu lascordiarum eas nubes , quibus Gallia fuit circumfusa sese nobis aperuisset, omnes deinde ciuitates, studio inflammato, in illius clementiae sinum confugerint. Πarum princeps Regina Lutetia deuota Regibus .expolita omni genere humanitatis, cum adhuc essent varii motus animorum, haud

aequae multorum conciones audirentur,

Portas AEE diuino consilio aperuit. O diem illum beatissim quem Vere natalem huic imperio G minare possum lintrique instar immortalitatis fuisse non modo Galliae; verum, ni mea me fallit colaiectura, Europae uniuersiae

mihi quidem videtur tangredior iam illud tempus, quod propter admirabilium rerum multitudinem, omnem omnium oratorum vim copiamque exhaurit stupet sane admiratione perculsa

46쪽

mens, oratio ipsa insolito plectore oti

stupefacta, ut eam virtutum excellentiam consequi possit, veretur Excitate iusso vestram mentem Au litores, ad praeteriti temporis recordationem, &Parisiensium vos eo die statum, urbis

faciem, commutationem rerum omniu,

regium animu digna omitum seculorum pretdicatione facinora, vobis ante oculos proponite. Quid mircmur prius 'quid deinde ' an commemorabi lem Regis clementiam ante hunc diem inauditam an in summa potestate rerum omnium modum an pietatem aduersus Deum singularem' Inusitat ivit

Clementiae, veteres iniurias multas atrique magnas,tam facile, tanta mansuetudine donares moderationis, 15

riam natura sua insolentem Amma ansmi aequitate temperare religionis de nique diuinae cuiusdam pietatis, numinis beneficium agnoscereis praedicare. Statim atque urbe iniit sedem aedomicilium maiestatis, ut Iuppiter E. naesimu WAlexicacus Hercules, post immensas tepestates &pertulationε rerum omnium , iucundam pulcherri. no regno tranquillitatem attulit Vul.

47쪽

tus ille regius plenus clementia, humanitate, ut Solis Orientis splendor, ciuibus apparuit, qui Cimmeriis pametenebris inuoluti, metu & moerore conficiebantur. Cumque primum excitati, vim tantitamque inusitatae laetitis non caperent,quam ille Parentis patris fortunatus in urbem introitus attulisset, seipsos taciti circunspiciebant, Mno uam sibi lucem diuinitus affulsisse, noua secula penitus aurea, in urbem, atque adeo in orbem, reuocata mirabantur. Neque tamen illud gaudium liquidum fuit, atque omni ex parte cumulatu,do nec vox ea fuit exaudita, qui velut adytis sacrarioque patefacto, diuina quaedasimulachra, & virtutum regiarum admirabiles species ostendit. Hactenus inquit, Cives mei, vos vestra perpetuae bellorum contentioneS Vexarint,animos deiecerant, fatali quadam odiorum concursione effervescentes, elatos abstulerint en vobis lucem,pacem, beatitatem adfero Hic dextera plena victoriis,in totius paene regni consensione gloriosa, vos proteget ora

huc ad me attollite, ut qui prius fui ho-ctibus inuicti animiis ardentis magnitudine

48쪽

tudine formidadas, nunc vi Pastorii cidusque parens, o suauierri complectar. Si quid fuit offensionis animorum, si quae mentibus impressa malevo letia&inusta,exuratur: ceterae labes qui malorum consortioin contagione se

in urbes, oppida immiserunt, sepeliantur, vetera omnia condonentur. O

iucundum effatum o dignum propyles Delphico sermonem Do mirificam

orationem, Min ara quondam AE teris nitatis, non modo in historiarum monumentis inscribendam Quis cantus Gratiarum quae musta mele quae Sirenum unqua symphonia illo dicio fuit

suavior, Preterita cyndonentur; Lacedaemonios dumultu aliquado, sopulari seditione commotos accepimus, ut furias concitatas in forum aduolasse, sparis, saristis,i omni armorum genere insolescentes nihilque propius fuit, quam ut illa flamma seditionis in totius Reip. incendium,' communem perniciem erumperet. Iam hinc inde armatorum cunei fulgentes gladios circumferentes,pulcherrimae urbis, quam vere domum constantiae, sortitudinis

appellare possum, ruinam atque lanus

49쪽

I 8 moliebantur: cum Thaletas e Creta citharaedus, qui suam artem Spartanis auribus oua Omnium gratia venditabat, ut Apollo boterin Mussicus, derepente progretius in medium, auratacithara bellissime suauissimeque personuit, quo cantu nubem illam iracundiqdissipauit, impetum animorum edomuit, sicas, tela, pugiones, vim, furorem depulit, ciues domum foederum inter se pactione conglutinato reuoc uit, mutuam concordiam stab1liuit.

alem dicam lyra fuisse HENRICI diuinam illami coelestem, quae Onorum pulsu, sermonis haud magna sed egregie sitaui pronuiaciatione,efferatos

ciuium animos potuit componere , tumultuantes placare, armorum temeritatem suam in perniciem ruentem conbpescere, mentes placidissima concordia leneuolentia copulare Mic ero Vt oculorum sic mentis aciem intendite quaeso Auditores, contuemini facinus pulchrum, insigne,quod unum sua magnitudine aliorum Regum laudes obscurat atque inruit quo nomine appelle nescio, vos potius ex natura ipsa, quim ex oratione mea rem vinuersam

50쪽

penditote Lutetigium erant praesidiari milites bene multi, ad imas urbis defensionem conquisiti, Lusitani, Bel ge, Itali, Germani alii, in optimi Regis dominationem nescio qua tacita cupiditate speque armati. Hi sane omnes velut cassibus impliciti te ueba tur, nec recusare potuerunt, quominus ferro,i omni acerbitate cruciati, inueterata perfidiae,& malevolentiae poenasdarent. Quid igitur secit HENRI-c, si quid victor & triumphans imperauit pum misit exercitum forte seu iam tum isto rerum euentu seperbietenti ut deuotas illas Orco victimas, eodem quo patentibus campis antea bellauerant ardore contrucidaret Nam memini Syllae qui propter bella feliciter confecta,Romana fortunae filius,atque faustus indigitatus fuit, qui cum ducibus Marianis vi vitam eripuisset , tam atroci, tamque pertinaci odio, reliquias est persecutus, ut uno die, atque una significatione 'oluntatis, in luce populi Romani in oculis Senatus,quem con sat paene morietium cruore fuissere spersum aliquot hominum millia mactari iuberet. Non cadit in hanc tantam