장음표시 사용
11쪽
mnia implere a lacati erant. Totum hoc Sapinitiae Prudentiae set Clamentiae invicIissimi Regis Nostri debetur, qui delium Subditorum suorum armis
ope salutaribusque Amuom suorum consiliis, inimi eos a crudeli proporito deturbaetit Felix Imperium lcius Principi TU Summe Reverende Domine Archipraesul saluberrima ministras confha Felix Hesia cui Tu Patriarcha Britanninpraesides, cu)m dogmata leges , ritus nemo Omeliis ab aletersariorum malitia ac injuria, mascula Cirtute mirandaque eruditione indicavit. Felix, beata sedes Archiepiscopalis Cantuarae ii Due a Praesulem nacta est, niversis Clementi REGIS Doctioni applaudentibin, qui ad Regimen Ecclesiae natus po
tius quam elecIus aut otia morientis Antecesseris ex
petitus esse ideris, qui per omnes ostiorum Eccle
siasticorum gradus ad summum in Ecclesia fastigium ascendisti
Concedra obsecro, axime Venerande ater, ut benedittisne TUAM consecuturus humilis T cum Novo Testamento meo AEgyptio accedam, ut hoc publisum deCoti animi mei tributum Is pendam pro tot tantisque in me immeritum codatis beneflciis, qui me nec minimo faCOre Uo dignum amore paterno complecti ac ad alarium TUUM Arctiepiscopale uocare dignatus es. Suscipe quaeso, U
NIFICE ΝTISSIME FAUΤo R, chartaceum hoc
12쪽
Septuaginta in nut Seniores, qui publico jussu
Vetus Testamentum in Graecum transtulerunt Eegi Ptolomaeorum gratia digni sunt habiti Novum Testamentum AEgyptium privata mea opera in
Latinum transatum me proteoctione ac faetor TU Odignum reddat, ac ut istud nω ex tenuitate editorrs,
sed dignitate operis aestimare elis, humili precatur
Domine Archipraesul, P; hus Tuus omni ob equis custuque Ner Tibi desotissimus
Dabam Oxonii e Musaeo HI Kal Octobr. MDCCXVI.
13쪽
in ara defuerunt celeberrimae Academiae Oxoniensi viri,
qui in litteris Orientalibus excolendis vel ipsi operam navarunt, vel aliorum eas excolentium studia cum maximo Reipu
blicae litterariae emolumento excitaverunt ac promoverunt. Am
plissimum apparatum ad mysteria haec Scientiarum evolvenda semper suppeditavit augustum illud Musarum domicilium Bibliotheca Bodlejana, quae omnes celebres in Europa Bibliothecasi sola Parisiensi Regia excepta)numero Voluminum, Manuscriptorum copia linguarumque varietate multum antecellit Inexhaustum fontem merito eam dixero, qui nunquam aquarum inops cunctos incultos agi os suaviter humectans, floresin fructus producit amoenissimos, ut vix aliquem magni nominis Auctorem
hodie extare vel extiturum credam, quem sedula Editoris manus non ex Bodlejana, correxerit, emendaverit, exornaverit. Invenit in ea Judaeus,
AEgyptius, Chaldaeus, Syrus, Arabsis Armenus, Turcari Persa, Indus Chinensis, aethiops malabarus quicquid Majores ejus memoriavi scitudignum arundine calamori stylo, corticibus, serico,is chartae inscripserunt. Graeciae lati thesauros hic reclusbs deprehendes ac quodcunque Gothus clavus d Saxo aliique Europae incolae ad posteros transmiserunt, instructissima haec Studiorum ossicina possidet. Ad exornandam eam multi Illustresis omni encomio majores Viri certatim juncta studia contulerunt. Eminet inter alios Magnus Guillelmus LAUDU Archiepiscopus Cantuariensis incademiae Oxoniensis Cancellarius munificentissimus, qui animum suum ad maxima natum in comparandis undique ex Oriente rarissimis omnis generis linguarum4 Scientiae libris, quibus Bodlejanam donavit, in excitandis egregiis ingeniis ad excolenda haec studia in conserendis honoribus in eos qui se Patria di favore a dignos gesserunt, commonstravit Acis filum vitae ipsius cum summo orbis literati detrimento crudeli plane modo decurtatum esset, ad suscipiendam di ad ingrediendam veram studiorum rationem multis porro extitisset Princeps,& Scientias diversias diversis Oxoniensium Collegiis assignavisset, ut operan studio totius Societatis eae in lucem prodirent excultae,quod quam se licissinie
14쪽
licissime hodie Doctissimum cunctisque laudibus dignissimum Benedictisο-rtim in Gallia Collegium sub moderamine litteratorum Principis Magni Monifaticonii praestat. liberalitati huic Laudianae calcar addidit Fundatoris Thomae odibi, Domini Guillelmi Herberti Pembrochiae comitis, aliorum munificentia, illius autem Clarissimos Viros tintingtonium, Mareschalium, Pocochium, sium me Reverendum Virum Narcissum Archiepiscopum Armachantimis plures alios excitavit ut morientes quicquid publico usu dignum Musae eorum continuerunt, quam libentissime Bodlejanae conse-
crarent. Quodsi hodie divino jussu tot Regiis MLiberalibus Collegiorum Bibliothecarum Ogoniensium Fundatoribus caput e pulvere terrae allevare permissum esset, mirarentur pietatem vergetarum, qui liberaliabus eorum vestigiis insistentes, grati animi symbolas pro egregia, quam
Ogonii habuere, educatione ad ornamenta4 augmenta Academiae coni
terunt. . Summo cum applausu alumnos ac filios lina suos hic e tritos Ecclesiae Anglicanae, Aulaeque Britannicae jam prima occupare ubsellia viderent. Cernerent utrumque Archiepiscopum, magnum Augustissimi Regis GEORGii Eleemosynarium, majoremque Episcoporum nostroruna numerum, mois maximam Regni hujus Nobilium partem YONII Studiorum suorum fundamenta jecisse . Primi Fundatores seipse in peculio suo haud cognosicerent, quod tot augusta progressu temporis cepit incrementa, ut si studiorum rationem perquirerent, non Athenas Graeciae tantum sed omnium Scientiarum Metropolim in vetiirent, si aedificia a se primitus fundata pellustrarent, non Romam modernam tantum, sed urbem ex quam plurimis Palatiis compositam deprehenderent. Ex tantae civitatis Bibliothecarum una, Bodlejana sic Lector Benivole, AEGYPTIAM Vulgo Copae IcAM omnium post Syriacam Novi Testamenti versionum antiquissimam hortatu Illusti issimi quondam 'echielis Danhemii primum descripsi, ac cum Maxime Reverendis Academiae Oxoniensis ioceribus con silium meum de imprimendo Novo Testamento hoc cum versione Latina innotesceret, quam humanissime Theatri Sheldoniani typos sumptus obtulerunt, ita ut Illorum laudabilibus studiis Rempublicam litterariam quovis tempore adornandi, non meae industriae attribuendum, quod vetustissisimum hoc Primitivorum Christianorum pietatis exemplum ex linearum ac blattarum potestate vindicatum publica jam luce fruatur. Idem fuit animus olim Viro Summo Domino Banni Fello Episcopo dum viveret Oxoniensi, qui eximiis eruditionisis doctrinae speciminibus suo Maliorum nomine editis, quibus immortalitatem nominis consecutus est, hoc primarium erga Musas amoris τεκμήρμον addidit, quod typos, quibus jam utimur, opticos manu Clarissimi ac Rev. Viri Mauritii Heleri ad exemplar characterum aegyptiorum expressis propriis sumptibus fundi curaverit ad desicribendum Novum Testamentum. Utinam dies mei in ejus incidissent temporari aut Omnipotenti Numini placuisset vitam ipsius ad nostram aetatem prolongare, ut Doctissimo Praesuli devotas grates Reipublicae
15쪽
blicae litterariae nomine persolvere, studia mea Coptica consecrare, ac illius exemplo auctoritateque munitus absconditos Orientis thesauros pro virili, e Bodlejana erutos Europae inferre possem l Sed cur naortem doleo ejus qui ex caliginos hujus mundi theatro ad Sacras coeli sedes transsatus jam beata visione DE Patris luminum, Momnis Sapientiae fontis aeternum perfruitur; Cur obitum ipsius lugeam, quia tot insignia Ecclesieri Regni fulcra optimi REGUΜ BRiTANNiae lateribus hodie adstant, qui salutem Ecclesiae nostrae Anglicanae, emolumentum Regni Mincrementum studiorum, omnibus modis quantum fieri potest fideliteris feliciter curant, qui levidensia mea conamina benigne approbant ac amice in poste
Athanasius Tircherm primus, quod sciam, fuit, qui vanae gloriae cupidus cognitionem litterarum aegyptiarum ostentavit. Sed ubique nugas emdit homo fallax, ac licet oraculi instar omnia ex tripode dixisse videatur, nihil tamen minus quam linguam hanc novit, cujus rudimenta non ex cerebro proprio hausit, aut assidua sedulitate conquisivit, sed verbolenus exceptis erroribus ex MSS. Vaticanis descripsit, quod ego Romae cum agerem, facillime detexi. Sciolus hic omnia studia aggredi voluit, pluribus impar omnia explicare, plurima ignorans, aut alienis oculis videns. Hieroglyphica exponere ausus est, quae gyptiorum doctissimi cum Majoribus suis jam aliquot ante secula ignoraverunt, is dissiciliora prae facilioribus h. e. Hieroglyphica ante S. Scripturam inversis ordine describere annixus est, ne ignorantiam suam ubique proderet, quia ista neminem,
hanc autem quemlibet Philologum aut Theologum confisituram esse credebat. Quicquid autem in litteratura AEgyptia praestare Voluerit, nunquam tamen animum ad Sacros Veteris vel Novi Testamenti libros vertendos aut imprimendos contulit, hoc autem facere decreverat Clar ac Doctissimus
Philoglotius Thomas areschallus, qui ex egregiis Codicibus Orientalibus, quibus uisum ejus abundavit, quatuor Evangelia Coptica accurate descripsit, primusque typis uti proposuit Sed praematura mors eum orbi erudito eripuit, mihi non constat, an versionem latinam illis addere, an vero originalem tantum textum cum doctis communicare voluerit. Post eum Doetissimus Bonseurius Italiam instituto suo, Evangelia Optica cum versione Arabicam Latina imprimendi, implevit ac cum
ipsius absentis MSS. Codices paucissimis paterent, benigno Papae clementis, jussu qai me crebris alloquiis suis eruditione plenis dignatus est,
ac quam comiter pro innata sua erga advenas humanitate excepit mihi
in Collegio S. Augustini Romae aperiebantur, ubi priorum quorundam capitum S. Matthaei initium Copto-Arabicum inveni, nec quosnam progressus in hac linσua fecerit exinde dijudicare potui. Nihil jam dicam de privatis Magni caligeri studiis, qui si Sibrando Lubberio fides Psialterium AEgyptium se in lucem editurum si dixit, cum opus hoc in ipsis incunabulis finem viderit, nec inagna linguae hujus Scientia ex Scriptis
16쪽
Divini hujus Auctoris elici queat Nihil dicam de Clar Petrae notitia linguae Copticae, qui plurima scitu dignissima ex AEgypto nos edocere potuisset, nisi res angusta domi minuidia fortunae musaeum ac studia ipsius distraxisset, sapientiamque venalem secisset. Nullius ergo vel vestigia premere, vel regulis in vertendo Novo Testamento nostro uti potui; Sed primus viam tot difficultatibus circumseptam aperui, primus opus hoc arduun sium aggressus, cum virtuti nihil inpium esse, di laborem improbum omnia vincere posse credam. Ut autem eo major auctoritas Novo Testamento nostro accedat, meo uberior utilitas adiectorem Philologo Theologum redundet, quatuor Praefaminis loco capita addere necessum duxi Primum. De Antiquitate versionis hujus Egyptiae vulgo Copticae. Secundum De Antiquitate Manuscriptorum quae ego vel descripsi vel contuli. Tertium. De abbreviaturis in versione hac Novi estamenti obviis. Et maritim Loca insigniora ab originali discrepantia illustrabit. C A p. I. Jam prioribus Christianismi seculis, postquam sacra Evangelii Iux praedicante S. Marco Evangelista AEgyptios affulsit, fuisse aliquam Bibliorum lingua Mygtiaca versionem, mos inter Christianos usitatissimus, populo Biblia publice praelegendio explicandi, nos dubitare haud sinit.
Genti AEgyptiae tot heroicis factis clarae, o Lx viralem versionem ubiaque celebri, cicientiarum fama totum orbem replenti, versionem Bibliorum in propria lingua denegare aeque injustum foret ac amorem Patriae vernaculam adimere hominibus Patria dignissimis inrenuis Antiquitatis studiosis. Vetustatem insignem versionis AEgyptiae sive Copticae omnes quotquot vel ex professis vel . αρόδω de lingua hac scripserunt Auctores, adstruunt. Duos ex cunctis adducam Criticos, qui perpetuam sibilitem moverunt acerrimi hostes, in hoc tamen ambo conveniunt Richam
dum Simonium ex Isaactim ossium. Ille disquisit Critic. p. ita: Copti sive Christiani qui aegyptum incolunt sua habuere Biblia scripta anti quo sermone Coptico, quae adhuc retinent, sed quia perpaucis cognita
'erat lingua illa Coptica, novas versiones Arabicas concinnare, quae abi omnibus intelligerentur, necesse fuit. Et pag. 178. Copticae Bibliorum 'versiones quae antiquitus a Christianis illis qui aegyptum incolebant con- cinnatae sunt, videntur esse melioris notae quam Arabicae. Et paulo pos . quia vero lingua illa paulatim desiit esse vernacilla, penesque viros selum, qui habebant aliquid eruditionis remansit, tum AEgyptii Doctores libris qui in Ecclesia legebantur Coptico sermone explicationem Arabicam postquam in Saracenorum potestatem venerint adjecere. H J. Dacus usus Responsionum ad tertia P. Simonii objectiones libro P. a. ita liben- ter quidem concesserim Copticae linguae nomen detortuni esse ex aegyp-
tiacae, cum in medii aevi Scriptoribus non semel Ecypto pro aegypto Scriptum occurrat. Et pag. 3. In tota AEgypto proprie sic dicta selus Graecus sermo obtinuit Si qui in ea linguae essent gnari AEgyptiae,' illi lianc aut ex libris aut ab istis quos Arabaegyptios vocat Ptolemaeus addiscere
17쪽
M addiscere cogebantur. Illae enim gentes cum nunquam Graecis aut Ro-- manis dignae visae sunt, quae vincerentur, ideo linguam suam melius con- servavere, quam urbani AEgypti Nili accolae, qui Graece loquebantur, cum aliorum quos diximus sermo fuerit AEgyptius, ut facile colligas ex M Athanasio, Palladio di multis aliis. Sed pergamus ad speciali ora Versionem Novi Testamenti in linguam Egyptiam primis a Christo nato seculis c. vel secundo vel tertii initio factam esse nullus dubito asserere, cum donum linguarum Apostolis ccclitus datum in praedicatione Evangelii per
totum terrarum orbem quam maxime sat manifestatum iis, qui hosce nuncios Christi nix επnitas t τε 't Magnalia Dei in propria lingua i quentes mirabantur xsequebantur. Haud absurdum foret, credo, S. Marco primo Alexandrinorum Patriarchae, dum inter Nili accolas ageret, linguam
Egyptiam attribuere, is quod indoctis AEgyptiis ea quae ad Regnun Dei
Vitam aeternam pertinebant, lingua vulgari proposuerit, ut sic successu temporis AEgyptii qui nec ferro nec igne a fide Christiana averti poterant, constantiam suam commonstratur omnia, quae in orbe Christiano de vera Christi doctrina circumserebantur scripta, in linguam vulgaremis indoetissimis quoque cognitam converti curarint. . Scriptores equidem illius aevi alto silentio annum auctores pii hujus operis nobis haud detegunt, non obscuro tamen argumento ex Athana vi Palladio elici potest Novum Testamentum AEgyptium jam circa medium seculi tertii extitisse. Amtonius Egyptius, genere nobilis, Christianis Parentibus ortus Min fide Christiana sedulo instructus, cum aliis .mgyptiis Graecae linguae ignaris as siduae Bibliorum lectioni vacabat, utpote in qua primaevi Christiani primarium Religionis suae cultum collocabant. Asserit autem Athanasius T. I. opp. p. 96. Antonium juvenem adhuc xvIII vel xx annorum in Ecclesiam
ingressum esse ac audivisse Evangelium legi, unde argumenta ad vitam asceticam ordiendam collegit, id quod factum est circa Annum Christico Lxxi Lectio autem Evangelii praesupponit versionem ejus extitisse, &quidem inlingua AEgyptia, quia Antonius litterarum clinguae Graecae plane ignarus fuit, ut idem Athanasim in vita ejus assirmat οπι μη μεμά κε γυμ- ριοι lα, Antonius, quod duobus Graecis Philo phis, qui Antonium visitav iunt, φη δ'ερμυεως quod ratio Antonii ad Monachos in lingua AEgyptia ab eo sit conscripta, quam Monachi deinde Graeca loquela expresserunt ut habet Clar. Huet. l. de Clar interp. p. 16sa quod Giaecis Sapiemtibus qui de fide in Christum disceptandi ad eum accedebant, per interpretem responderit Antonius Palladius Chrysosthomi discipulus utriusque linguae Graecaeis AEgyptiae gnarus uti de se ipsi ait c. 6. Hist. Lausiacaede cronio Presbytero Nitriae dicit, quod desicenderit in monasteria Alexandriae, ibi colloquia de fide instituerit cum Antonio, qui Graeca nescie
tustinus in libri primi de doctrina Christiana Prologo ait; Quo S. Am tonius Mona hus sine ulla Scientia litterarum Scripturas divinas dime
18쪽
moriter audiendo tenuisse, 'prudenter cogitando intellexisse praedi- catur. Praeterea a Theodoret I m. IV. Serin x me φύπως ανθ ρώπου p. sis edocemur Prophetarum inpostolorum Scripta in linguam Egyptiam
αις ασαν l. 49νη Gχρηι α , τελεῖ. H. I. Ut nihil dicam de Martyrologio Coptico Romae adservato ex quo ex Nisephoro Nircherus Versionem nostram ante tredecim fecula, suo tempore, jam compositam esse assirmati mihi sussicit praeter ea quae adduxi argumenta, maximam Versionis AEgyptiae antiquitatem ex Graecae linguae inter Christianos illos defeetu, di magna primorum Monachorum pietate, quorum unicum studium erant Sacrae litterae, adstruere. C p. ΙΙ. Et haec de aetate versionis Copticae jam ad Codicum manu exaratorum aetatem, quos ego vel descripsi vel invicem contuli Instructissima Bibliotheca Bodl ana ex qua primum totum Novum Testamentum descripsi adservat quinque Codices ΜSS. Evangeliorum. I. Maxime vetustum exemplar est inter Huntingtonianos. n. 1 . Fol quod opto-arabice scriptum est, uti ad calcem ejus extat, E ΠIPora III τEΠIPEIULI 2 P- POC Anx vi III Llon sineCo pi, h. e. Anno Martyrum Christi DCCXC, qui est annus aera Christianae io 4 mense Mes uri ita ut Codex ille ante annos sit conscriptus a. Aliud exemplar Copticum tantum
datur inter eos deret tintingtonianos Coduces. n. ao. Fol cujus aetas non ex
primitur, ast quadringento plus minus annos habere ex Scripturae& chartae specie conjicio. 3. Tertium Evangeliorum exemplar reperitur inter
MSS. Clarissimi Thomae Mareschalli, quod Coptice tantum in folio sui vocatur Anno 121 IS. Martyrum h. e. Antio Christi 14y scriptum est, quintum inter SS. Maresballi occupat locum Inscriptionem Arabicam in principioin fine hujus SS eandem hic adjiciam. s. IA' Nuta
iam pro is Ecclesiae Amgeli magni Michaelis Mela a dictae, in pagis alexandriae a Deo custoditae. Neque est alicui potestas a Domino, cui
19쪽
cui eum librum sic. auferendi ex statione Ecclesiae supradictae ullos modo, ne vel amittatur vel immutetur Pax Domini maneat super filios obedientes, illuminatos, di gratia super humiliantes se Amen. Laus Deo Vin secula seculorum. Perfectus est liber hic primo mensis Helour be- nedicti Anno ia1 martyrum Sanctornm quorum benedictio maneat super nos. Amen. Numerum figurae illius Arabicae vel Indicae potius sub finem hujus ita S ' manu sua explicat Clar Mareschallus. Ast linguarum Orientalium QEuropaearum peritissimus Dominus corbiere per litteras ad A micum nostrum communem mihi significavit figuram illam juxta exemplar Episcopi favensis Bevera ii in Chronol Arithm. lib. I. cap. . denotare 1 9 annum Epochae Nabonafareae, quae uti Beveridgius in Chronolog.
Instit. l. i. c. Io. l. a. c. 16. habet incepti anno 3967. Periodi ullanae,msicut primus Christi annus fuit 4 1 aeriodi illius, annus at s figura illa Indica notatus erit Annus Christi 1 oo Cui lectioniis explicationi lubens subscribo, ast cum auctoritas Clar Mareschalis plurimum apud me valeat, annum in versione mea latina, uti ipse in S. suo adnotavit, retinui , Lectoris arbitrio relinquens cui lectioni subscribere velit. 4. Attiartus Evangeliorum codex datur Mareschalli S. Fol. Copticus tantum, cui injuria temporis Masssidua lectoris manus nonnullas sub finem paginas eripuit, has si haberemus, aetatem, nulli Codicum inferiorem si non superiorem, indicare possemus. s. si uintum Evangeliorum exemplar est Mareschallicia ua ' quod ipse ex SS. modo citatis si manu descripsit. Praeter haec daturin Evangelium Joannis Maresi. 99 8 ' MS. Copticum tantum , in cujus capite octavo deest Historia mulieris adultera, admo
En1 NwR. Praeter Evangelia dantur & Acta Apostolorum ac reliqui N. T. libri codex Huntingi. 394 in ' exhibet Acta Apostolorum fine di aetate carentia, lingua plane a reliquis SS. Copticis, quae unquam vidi, diversa, eadem tamen cum fragmentoJoannis modo allegato. E. g. incipit riviopii
sterioris . Petri Epistolae capita a cap. a. item tres Epistolae Joannis cpars Epistola Judae eadem lingua qua Acta Apostolorum, de qua hoc in genere observandum quod ab indocto, manuque rudi contra Regulas Gram
20쪽
aliorum sit consarcinata, nec ullo modo cum reliquis linguae Copticae Manuscriptis conciliari aut conferri potest. S. Huntingi. 43. Fol comple-
tyrum Sanctorum impertiatur nobis Deus benedietionem eorum Amen. Laus Deo semper in aeternum Amen. Hic fuit idem annus quo Celeberrimus Huntingtonus in aegypto versaretur, ac Codicem hunc uti Celeberrimus Thomas Smithis in vita ejus refert sibi describi curaret, sc Anno Christi 168 exeunte. S. Huntingi Iaa in IV ' exhibet nonnullas Epistolas Pauli lacunis plenas a Capite 3 ad Romanos, as ad etaim. I. v. a. ad optimum exemplar expressas cod. Huntingi. os continet Epistolas Pauli hiatibus repletas a Romanis ad aut in. 4. 13. antiquus satis ordo autem Epistolarum Pauli in omnibus Codicibus Copticis talis est, qualem nos observamus, nisi quod Epistola ad Hebraeos praeponatur Epistolis ad Timotheum. Hos Codices fideliter descriptos Romam tuli ante sexennium, accum Vaticana jussu benignissimo Papae Clementis xi, di benivolo consensit Domini Abbatis Zacagnii jam vita functi ac Reverendi Patris Delmiro Bibliothecae Vaticanae Praefectorum mihi semper pateret, quanta potui diligentia contuli meos cum Vaticanis. Inveni ibidem tria Manuscripta Sanctorum Gangeliorum a Girolam Uecchetli ex AEgypto Anno Christi 1 s, apportata, ac a Johanne Baptista Rai mundo Vaticanae per Testamentum Anno Christi 16i donata. Ominia tria exemplaria interpretationem habent Arabicam ad marginem, id sectioneso capita, quae tamen admodum inter se diiseiunt, nec idem semper eorum datur initium, finis. Primum scriptum est Anno SS. Martyrum 13o3. hoc est ij8 Christi. In Praefamine Arabico ante Gangelium Matthaei asseritur, Evangelium hoc scriptum fuisse a S. Matthaeo Hebraice in Palaestina, septem annis ante Ascensionem Christi praedicatum Hierosolymis di in Indiis. Praefatio ante Evangelium S. Marci, Copto-Arabica principio caret, dicitur tamen in ea, an nunciatum illud suisse primo Romae a S. Petro, deinde scriptum esse a S. Marco di Alexandriae ab eodem piramulgatum Anno quarto Claudii: In exemplari quodam Cait Praefatio' scriptum illud fuisse Syriace traditur Evangelio S. Lucae nihil praemittitur. S. Dannis Evangelio pauca Copto- Arabica praefiguntur, scriptum illud fuisse Graece Ephesi Anno sexto D-berii Caesaris h. e. Anno xxx ' post Ascensionem Iesu Christi. Secundum cst. '. q. scriptum Annos 36 S. Martyrum . e. ia o Christi, ut ex inscriptione