Cornelii Nepotis vitae excellentium imperatorum

21쪽

Series Excellentium Virorum. I. ' Miltiades.

II. Themistocles.

VI. Lrfunder. VII. Alcibiades. VIII. Thrasi bullis.

22쪽

COR NEPOTIS,

VULGO

EMILII PROBI,

EXCELLENTIUM IMΡERATORUM VITAE. P R AE F ATI O.

NON dubito fore plerosque, Attiee, qri

hoc genus scripturae, leve, & non satis dignum summorum virorum personis judicent, cum relatum legent, quis musi- cain docuerit Epaminondam; aut in ejus virtutibus commemorari, saltasse cum commode, scienterque tibiis cantasse. Sed hi erunt sere, qui expertes literarum Graecarum, nihil rectiun , niti quod ipsorum moribus conveniat, putabunt. Hi,u didicerint, non eadem omnibus esse lionesta atque turpia, sed omnia majorum institutis judicari r non admirabuntur, nos in Grajorum virtutibus exponendis mores eorum secutos. Neque . nim Cimoni fuit turpe Atheniensium summo. iro, sororem germanam habere in matrimonio : quippe cum ejus cives eodem uterentur instituto. At id quidem nostris moribus nefas habetur. Laudi in Graecia ducitur adolescentulis, quam plurimos habere amatores. Nulla Lacedae 1noni tam est nobilis vidua, quae non ad scenam eat mercede conducta. Magnis in laudibus tota

fuit Graecia , victorem Olympiae citari. in scenain vero prodire, & populo esse spectaculo, nemini in eisdem gentibus fuit turpitudini. quae omnia apud nos partim infamia, partim humilia,

atque ab honestate remota, ponuntur. Contra ea pleraque nostris moribus sunt decora, quae apud illos turpia putantur. quem enim Romanorum Pudet uxorem ducere in convivium y aut cujus

23쪽

x6 CORNELII NEPOTI scujus mater fami lias non primum locum tenet aedium, athue in celebritate versatur 7 quod multo fit aliter in Graecia: nam neque in conviVium adhibetur, nisi propinquorum: neque sedet nisi in interiore parte aedium, quae Dineeomtis aPPellatur, quo nemo accedit, nisi propinqua cognasone conjunctus. Sed plura persequi tum magnitudo voluminis prohibet, tum festinatio, ut Ca explicem, quae exorsus sum. Quare ad pro-Posi tum veniemus , ela in hoc exponemus libro

de vita excelientium L eratorum.

I. MILTIADES.

C A P. I.

1VATHENIENSIS, cum & antiquitate generis, & gloria majorum, & sua mode1tia, unus

omnium maxime floreret; eaque esset aetate, ut

non jam solum de eo bene sperare , sed etiam confidere cives possent sui, talem futurum, qu Iem cognitum judicarunt: accidit, ut Atheuienses Chersonesum colonos vellent mittere. Cuius Seneris quum magnus numerus esset, & multi eaus demigrationis Peterunt societatem: ex his deleeti Delphos deliberatum missi sunt, qui confluerent Apollinem , quo potissinium duce uterentur. Nam tum Thraces eas regiones tene-hant , cum quibus armis erat dimicandum. His confluentibus nominatim Pythia praecepit , ut Miltiadem sibi imperatorem 1 umerent. Id u fecissent, incepta prospera futura. IIoc oraculi responso Miltiades cum delecta manuaelasse Chersonesum profectus, quum accessisset Lemnum,& incolas ejus insulae sub potestatem redigere vellet Atheniensium, idque Lemnii sua sponte facerent, postulasset, illi irridentes responderunt: tum id se saeturos, quum ille domo navi-hus proficiscens vento aquilone venisset Lemianum: hic enim ventus a septentrionibus oriens, adversum tenet Athenis proficiscentibus. Miltiades morandi tempus non habens, cursum di-

24쪽

1. MILTr ADEM 1 C A P. II. Ibi brevi tempore barbarorum copiis disiectis,

tota regione, quam petierat, potitus, loca castellis idonea communivit: multitudinem, quam secum duxerat, in agris collocavit, crebrisque Excursionibus locupletavit. Neque minus in ea re prudentia, quam felicitate, adjutus est, nam quum virtute militum devicistet lioitium exerciatus. summa aequitate res constituit, atque ipse ibidem manere decrevit. erat enim inter eos dignitate regia, quamvis carebat nomine. neque id magis imperio, quam justitia, consecutus. neque eo 1ecius Atheniensibiis, a quibus erat profoetus, ossicia praestabat. Quibus rebus fiebat, ut non minus eorum Voluntate Perpetuo imperium obtineret qui miserant, quam illorum cum quia hus erat profectus. Chersonesb tali modo constituta Lemnu in revertitur, & ex Paeto pollulat, ut sibi urbem tradant. Illi enim dixerant , quum vento borea domo profectus eo pervenit cet. sese dedituros: se autem domum Chersonesi habere. Cares, qui tum Lemnum incolebant, etsi praetor opinionem res ceciderat, ta inen non dicto, sed secunda fortuna adversari O-rum capti, re si stere ausi non sunt, atque ex insula demigrarunt. Pari felicitate ceteras insulas, quae Cyclades nominantur, sub Atheniensimuredegis potestatem. C A P. III. Eisdem temporibus Persarum rex Darius, ex Asia in Europam exercitu trajecto, Sc. this bellum iu ferre decrevit. pontem fecit in Istro sumine, qua copias traduceret. eius Pontis, dum ipse abesset, custodes reliquit Principes, quos secum ex Ionia & IEolido duxerat. quibus fingillis ipsarum urbium perpetua dederat imperia. ic enim putavit facillime se G ca lingua loquentes, qui Asiam tu colerent, sub sua retenturiun potestate , si amicis suis oppida tuenda tradidisset, quibus, se oppresso , nulla spes salutis relinqueretur. In hoc suit tu in numero Miltiades, cui illa cullodia crederetur. Hic, quum erebri afferrent nuntii, male rem gerere Darium, premique ab Scythis, Miltiades horiatus est pontis custodes, ne a fortuna datam occa1ionem Π-

,t, u berandae

25쪽

xη CORNELII NEPOTI Iberandae Graeciae dimitteretit. Nam si cum his

Copiis, quas secum transportaverat, interiisset Darius, non solum Europam fore tutam, sed etiam eos, qui Asiam incolerent Graeci genere, liberos a Persarum futuros dominatione & per, culo. Id & facile essici posse. Ponte enim rescisso, regem vel hostium ferro, vel inopia, Paucis diebus interiturum. Ad hoc consilium cum Plerique accederent, Histiaeus Milesius, ne res Conficeretur, obstitit, dicens: non idem ipsis, qui summas imperii tenerent, expedire,& multitudini , quod Darii regno ipsorum niteretur

dominatio. Quo extincto ip1os potestate expulsos civibus sitis poenas daturos. Itaque adeo se abhorrere a ceterorum consilio, ut nihil putet ipsis utilius, quam confirmari regnum Persa m. Hujus cum sententiam plurimi essent 1ecuti, Miltiades, non dubitans, tam multis comta is , ad regis aures consilia sua perventura, Chersonesum reliquit, ac ris sus Athenas demigravit. Cuius ratio etsi non valuit, tamen ma-

nopere est laudanda: cum amicior omnium ibertati, quam 1 ute fuerit dominationi. C Λ P. IV. Hus autem, cum ex Europa in Asiam redisset, hortantibus amicis ut Graeciam redigeret in suam potestatem, Classem quingent riun navium comparavit, eique Datim prae secit,& Artaphernem; hisque ducenta peditum mil-1ia, & decem equitum dedit : caussam interserens, se hostem esse Atheniensibus, quod eorum auxilio Iones Sardeis expugnassent, suaque

praesidia interfecissent. Illi praesem regii classe

ad Euboeam appulsa celeriter Eretriam ceperunt, omne Sque ejus gentis cives abreptos in Asiam ad regem miserunt. Inde ad Atticam accesse- nt, ac suas copias in campum Marathona deduxerunt. Is abest ab oppido circiter millia passuum decem. IIoc tumultu Athenienses tam Pro Pinquo, tamque magno perinori, auxilium nusquam, nisi a Lacelomoniis, petiverunt: Philippidemque cursorem ejus generis, qui hemerodromi vocantur, Lacedaemonem miserunt, ut nuntiaret quam celeri opus esset auxilio. Do-rui autem creati decem praetores, qui exercitui

26쪽

I. MILTIADEM 19 praeessent, in eis Miltiades, inter quos magna fuit contentio, utrum moenibus se defendereut, an obviam irent hostibus, acieque decernerent. Unus Miltiades maxime nitebatur , ut Primo quoque tempore castra fierent: id si faetiim esset,& civibus animum accessimini , quum viderent decorum virtute non desperari: & hostes eadem refore tardiores, si animadverterent auderi adversus se tam exiguis copiis dimicare. C A P. V.

Hoc in tempore nulla civitas Atheniensibu

auxilio suit prieter Plataeenses, ea mille mi. sit militum. Itaque horum adventu docem millia armatorum completa sunt e quae manus mirabili

sacrabat pugnandi cupiditate , quo factum est , ut plus, quam collegae, Miltiades valuerit: ejus enim auctoritate impulsi Athenienses, copias ex urbe eduxerunt, locoque idoneo castra secerunt. deinde postero die sub montis radicibus, acie e regione instructa , nova arte , vi suin macellum commiseriant; namque arbores multiaocis erant rarae , hoc consilio , ut & montium tegerentur altitudine, & arborum tractu equitatus hostillan impediretur , ne multitudine claudere iam r. Datis, etsi non aequum locum videbat suis , tamen fretus numero copiarum suarum confligere cupiebat: eoque magis, quod priusquam Lacedaemonii subsidio venirent, dimicare, utile arbitrabatur. Itaque in aciem peditum centum, equitum decem millia produxit, pmlium- . tque commisit. Ita quo tanto plus virtute value runt Athenienses, ut decemplicem numerum hostium profligarent: adeoque perterruerunt, uePeris non castra, sed naves peterent. Qua pu gna nihil adhuc est nobilius. nulla enim un-

uuam tam e ima manus tantas opes prostravit.

C A P. VI. Cuius victoriae non alienum Videtur , quesct praemium Miltiadi sit tributum, docere . quo facilius intelligi possit, eandem omnium civit tum esse naturam. Ut populi nostri honores quondam fuerunt rari & tenues , ob eamque caussam gloriosi; nunc autem essus, atque Obs Ietit sic olim apud Athenienses fuisse reperimus.

27쪽

cto ConNBLII NE POT Is ἰ ciam liberavit, talis honos tributus est in D

ticu, quae Poecile vocatur, cum pugna depingeretur Marathonia, ut in decem Proetorum numero prima ejus imago poneretur, isque hortaretur mili res, praeliumque committeret. Idem ille populus, posteaquam majus imperium est nactus , ct largitione magistratuum Corruptus est , trecentas statuas Demetrio Phalereo decrevit.

C A P. VII. Post hoc praelium classem septuaginta navium Athenienses eidem Miltiadi dederunt, ut infulas, quae barbaros adjuverant, bello perseque-Tetur. quo imperio plerasque ad ossicium redire Coogit, nonnullas vi expugnavit. Ex his Parum insulam opibus elatam , cum Oratione reconci- Iiare non posset ; copias e naVibus eduxit, u hem operibus clausit , omnique commeatu privavit; deinde vineis ac testudinibus constitutis, Propius muros accessit. Cum jam in eo emet, ut oppido potiretur, Procul in continenti lucus, qui ex insula conspiciebatur, nescio quo casti,

nocturno tempore incensus est: cujus flamina ut

ab oppidanis ta oppugnatoribus est visa , utrinque venit tu opinionem, signum a classiariis regiis datum. quo factum est, ut & Parii a deditione deterrerentur , & Miltiades timcns , ne

Classis regia adventaret, incensis operibus, qua statuerat, cum totidem navibus atque erat pro- feetiis , Athenas magna cum offensione civium suorum rediret. Accusatus ergo proditionis , ' quod cum Parum expugnare PDilet, a rege Co

ruptus infectis rebus a pugna discessisset. Eo tempore aeger erat vulneribus , quae in oppu-ynando oppido acceperat. Itaque quoniam ipse Pro se dicere non posset, Verba pro eo secit Ir ter eius Tisagoras. Caussia cognita, capitis absolutus pecunia multatus est. Eaque lis quinqua- sinta talentis aestimata est , quantus in classem 1 uimus factus erat. Hanc pecuniam quod solvo Te non poterat, in Vincula publica conjectus est. ibique diem obiit supremum. iC A P. VIII. Hie eis crimine Pario est accusatus, tamen alia fuit cauta damnationis. Nam Atheniensea propter Pisistrata vFraunidem, quae paucis an-

28쪽

ΙΙ. ΤΠRMIs Toc DR s. IInis ante fuerat, omnium suo Π civilian potentiam extimescebant. Miltiades multum in imperiis magistratibusque versatus , non videbat posse esse privatus, praesertiin cum consuetudine ad Imperii cupiditatem trahi videretur. Natu Chersonesi omnes illos , quos habitarat annos , Perpetuam obtinuerat dominationem, tyrannuS-que fuerat appellatus, sed justus. non erat enim vi consecutus , sed inorum voluntate, eamque potestatem bonitate retinuerat. Omnes autem &habentur & dicuntur tyranni, qui potestate sunt Perpetua in ea civitate , quae libertate usa est. Sed in Miltiade erat cum-summa humanitas, tum

mira comitas , ut nemo tam humilis esset, cui non ad eum aditus pateret: magna auctoritas apud omnes civitates, nobile nomen, laus rei militaris maxima. Haec populus respiciens, maluit eum innoxium pluisti, quam se diutius elle in ti

more.

II. THEMISTOCLES.

C A P. I.

NIENSIS. Hujus vitia ineuntis adolescentiae magnis sunt emendata Virtutibus e adeo ut ante senatur huic nemo , pauci pares putentur. Sed ab initio est ordiendum ia Pater ejus Neocles generosus fuit. Is uxorem I Ialicarnastianet civem duxit , ex qua natus cst Themistocles. qui quum minus csset probatus parentibus, quod& liberius vivebat, & rem familiarem neglige-hat, a patre exheredatus est. Quae contumelia non fregit eum, sed erexit. Nam quum judicasset, sine summa industria non posse eam extingui, totum se dedit reipublicae, diligentius

amicis , famaeque serviens. Multum in iudiciis privatis versabatur, saepe in concionem populi prodibat, nulla res major sine eo gerebatur, celeriterque, quae OPus erant, reperiebat. Neque minus in rebus gerendis pronatus, quam excogitandis, erat: quod & de instantibus cut ait Thuevdides) verissime judicabat, & de futuris eallidisIime conjiciebat. Quo factum est, ut brc- vi in ore illustraretur.

29쪽

CORNELII NEPOTIS.C A P. II. Primus autem gradus fuit capessendae reipublicae bello Corcyraeo: ad quod gerendum praetor a populo saetus, non solum praesenti hello, sed etiam reliquo tempore ferociorem reddidit

civitatem . nam quum pecunia publica, quae cX metallis redibat, .largitione magistratuum quotannis interiret, ille persuasit populo, ut ea PQ-cunia clatiis centum navium aedit caretur. uaceleriter essecta, primum Corcyraeos fregit, deinde malitimos praedones consectando mare tutum

reddidit. In quo cum divitiis ornavit, tum etiam peritissimos belli navalis fecit Athenienses. Id quantae s a' uti fuerit universae Graeciae, bello coinnitum cit Persico. Nam quum Nota es & mari es

terra hellum universae inferret Europae, cum tantis eam eo piis in Vasit, quantas neque antea, neque postea habuit o quam , hujus enim classis

mille & ducentaritis maviaria longarum fuit, quam ω duo millia onerariarum sequebantur : terrestres autem exercitus septingentorum millium peditum, equitum quadringentorum millium fuerunt.

Cujus de adventu quum fama in Graeciam enetverlata,& maxime Athenienses peti dicerentur, Propter pugnam Marathoniam , miserunt DcI- Ilios confultum, quidnam facerent de rebus suis. Jeliberantibus Pythia respondit, ut inconibus ligneis se munirent. Id responsum quo valeret, quum intollisuret nemo, Themistocles persuasit consilium este Apollinis, ut in naves se suaque conserrent, eum cnim a Deo signiscari murum 1 igneum. Tali consilio probato addunt ad superiores totidem naves triremes : suaque omnia , quae moveri poterant, partim Salaminem, IIa una Troezenem asportant : arcem sacerdotis,us Paucisque majoribus natu , ac sacra procuranda

tradunt, reliquum oppidum relinquunt. C A P. III.

Huius consilium plerisque civitatibus displicebat , &. in terra dimicari magis placebat. Itaque missi sunt deice hi cum Leonida Lacedaemoniorum rege, qui ThermopFlas occuparent, longiusque barbpros progredi non Paterentur. Ili vim hostium non iustinueriint, eoque loco Omnes interierunt. At clastis communis Graecisa

30쪽

ΤΙ. ΤΠEHIsTOCL. Eg. E3 trecentarum navium , in qua ducentae erant A Uaeniensium , primum apud Artemisium , inter

Euboeam continentemque terram Cum classiariis

Tegis conflixit. angustias enim Themistocles Paerebat, ne multitudine circumiretur. Idic e pari proelio discesserant, tamen eodem loco non sunt ausi manere: quod erat periculum, ne, si pars navium adversariorum Euboeam superasset, ancipiti premerentur periculo. Quo laetum est, ut ab Artemisio discederent, sic ex adve sum Athenas apud Salamiua classem suam consti

tuerent.

C A P. IV. At Xerxes, Thermopylis expugnatis, Protinus accessit astu, idque nullis defendentibus, interfectis sacerdotibus quos in arce invenerat, . incendio delevit. Cujus fama perterriti classarii quum inauere non auderent, & plurimi hortarentur ut domos suas discederent, moenibusque

se defenderent; Themistocles unus restitit, &universos esse pares ajebat, dispersos te stabatur perituros, idque Εu biadi Regi Lacedaenaoniorum, qui tum summae imperii praeerat, fore a

si inabat. Quem quum minus, quam Vellet, moveret, noctu de servis suis, quem habuit fidelinstariun , ad regem misit, ut ei nunciaret suis ver-

his, adversarios ejus in fuga esset qui si discensissent, majore cum labore , & longinquiore

tempore, bellum confecturum, quum singulos consectari cogeretur: quos si 1tatim aggrederς-tur, brevi universos oppressurum. I Ioc eo valebat, ut ingratiis ad depugnamdum omnes coge Tentur. Hac re audita barbaras mihil doli subesto credens, postridie alienissimo sibi loco, contra opportunissimo hostibus, adeo angusto mari conflixit, ut ejus multitudo navium explicari non potuerit. Victus ergo est magis consilio Them, 1toclis, quam armis Graeciae. C A P. V.

Hic etsi male rem gesserat, tamen tantas hrisbebat reliquias copiarum , ut etiam cum his opprimere posset liostes. Interim ab eode in grais du depulsus est. Nam Themistocles Verens, ne bellare perseveraret. certiorem eum secit, id

agi. ut pons, quem ille in lacucsroato fecerat,