장음표시 사용
51쪽
PRO M. TULLIO ORATIO G H. . larmatae esse aede S liue neere cumque ea consuetudonori Solum ad res privatorum, sed ad Ummum rem publicam pertinor videretur, M. Lucullus, qui Summa nequitate et sapientia ius dixit, primus io iudieium om- posuit et id spectavit, ut Omnes ita familias Suas continerent, ut non modo armati damnum nemini darent, verum etiam lacessiti iure se potius quati armi defenderent; et cum sciret de damno legem esse Aquiliam, tamen lio ita existimavit, pud maiores no Stros curia et res et cupiditates minores essent et familiae non magnae magno metu continerentur, ut erraro seret ut ioni Oecideretur, idque nefarium ne Singulare sustinus putaretur,
nihil opus fuisse iudicio do vi coactis armatisque hominibus; quod enim usu non veniebat, de eo si quis legem
aut iudicium constitueret, non tam prohibere videretur plani admonere his temporibus cum ex bello diuturno batque domestie res in eam conSuetudinem VeniSSet, Ut homines minore religione armis uterentur, neeeSS PutnVites se et in universam familiam iudicium dare, quod
familia factum diceretur, et recuperatores Ire, Ut filiam primum re iudicaretur, et poenam graviorem OnStituere, ut metu comprimeretur nudacia et illam latebram tollere DAIEMIM INIURIA; ut quod in aliis causis debet valere et
valet lege Aquilia, id ex huius modi damno, quod vi per
Servo armato datum esset, quodqite iure umquam dari pos8 ne putari quidem deberet, iudicio eximeretur, ne 12 facinorosi homines ipsi statuerent quo tempore OSSent
Suo iure arma Capere, manum cogere, homines occidere.
cum iudicium ita daret, ut hoc soluti in iudicium veniret, videreturne vi hominibus coactis armatisve damnum dolo malo familia datum, neque illud adderet 1XILRIA, UtaVitso audaciam improborum Sustulisse, cum Spem defensionis nullam reliquisset. Qiioniiun quod iudicium et quo consilio Constitutum a Sit cognostis, nunc rem ipsam, ut gesta sit, uni breviter vobis demonstro, attendite: undum habet in agro Thu 1 irino M. Tullius paternum, recuperatores, quem Se habere Usque eo non moleste tulit, donec vicinum eius modi nactus est, qui agri finis armis proferre mallet quani iure
defendere: nam P. Fabius nuper cinit agrum de C. Claudio
52쪽
senatore, cui fundo erat adsitis M. Tullius, sane magno, dimidio fore pluris incultum exustis villis omnibus, quam quanti integrum atque ornatissimum arissimis pretiis ipso
Claudius emerat verum tamen rem is tuto ervare voluit eae quo enim sub L. Octavio proconsule meruerat te, ut augendae rei negotiando operam dare γο88et, iam ae-15 pius homines videbantur se clam circumscril)sisse isti a consulari Maeedonia et Asia etiam illud addam, quod ad rem pertinet imperatore mortuo pecuniam neScio quomodo quaesitum, dum volt in praedi ponere, non poSuit, sed abiecit nihil adhue
calamitate vicinorum corrigit et quod stomachum suum 7 damno Tullii ea plere conatus est. Si in eo agro Centuria, quae Populiana nominatur, reCuperatores, quae semper M. Tullii fuit, quam etiam pater s)O8sederat ingetilla umquam controver8ia: δte demum vicinus novus improbae spei eo securior, quod M. Tullius abe88et, coepit inhiare, cum ei centuria Populiana videretur alis commode posita esse et ad fundum eius convenire a primum quod cum negotii totius et emptionis Suae paenitebat, fundum proscripsit eum autem emptum habebat cum socio Cn. Acerronio viro Iptimo, cui facile per8ua8erat, ut fundum iam communem emeret quod ut compertum 8t, admonetur procuratores Tullii Acerronius, venditorem
1 agri falsum modum proscripsisse hominem appellat isto Sane adroganter, quod commodum fuit, respondit; neque dum finis auctor demonstraverat mittit ad procuratorein litteras et ad vilicum Tullius, caverent niumque demonstrationi interessent admonet hi Fabium adeunt et cum
sne demonstrarentur e ut ad ocaret, verecunde petunt;
at ille se facturum negavit illis absentibus finis eor-ronio demonstravit; neque tamen hane centuriam Populianam vacuam tradidit Aeerronius, quo modo potuit,
s . . mine eiu modi semustilatus fluit adducit iste interea in saltum homines electos maximis animi et Viribu et eis arma quae tuique habilia atque apta 8Setit
53쪽
PRO M. TULLIO ORATIO 15 23. 5Comparat, prorSus, ut quivi intellegeret non eos ad rem rusticam, Verum ad aedem ne pugnam comparari brevi sillo tompore Q. Cati Aemiliani, hominis tonesti, quem
vos nostis, duo liomines occiderunt; multa alia fecerunt; PaSSim Vagabantur armati, non obscure, Sed ut plane intellegere viderentur ad quam rem parati SSent agrOS,
vias denique infestas habebant venit in Thurinum interea Tullius deinde iste pater familias Asiaticus beatus, novus arator et idem pecuarius, cum ambularet in agro, unimadvertit in hac ipsa centuria Populiana aedificium non ita magnum Servumque M. Tullii Philinum. quid vobis' inquit istic negotii in meo est 3 servia respon 20dit pudenter, at non Stulte, dominum esse ad villam; POSSe eum cum eo disceptare, si quid vellet rogat Fabius cerronium iam ibi tum erat ut secum simul veniat ad Tullium venitur ad villam erat Tullius appellat Fabius, ut aut ipse Tullium deduceret aut ab eo deduceretur dicit deducturum se Tullius; vadimonium Fabio Romam PromiSSurum manet in ea condicione Fabius; mature disceditur proxima nocte iam fere cum lux appropinquaret, ad illud aedificium, de quo antea dixi, quod erat in centuria Populiana, servi P. Fabii frequentes armatique veniunt introitum ipsi sibi vi manuque patefaciunt hominus magni pretii servos M. Tullii necopinantis adoriuntur; quod facile factu fuit, neque tam
mulio neque repugnantis muli armati paratique occidunt tantumque odii crudelitatisque habuerunt, ut eo omniS gurgulionibus insectis relinquerent, ne, Si Uem SemiVi-Vum ne Spirantem etiam reliquissent, minor ei honor haberetur praeterea tectum illamque disturbant hanc erem tam atrocem, tam indignam, tam repentinam Untiat M. Tullio Philinus, quom antea nominaVi, qui gra- iter auctu e caede effugerat Tullius statim dimittit ad amicos, quorum ea vicinitate tum illa bona atque honeSta copia praesto fuit. Omnibus acerba res et miSera avidebatur. cum amici in Onam damnum passum esse M. Tullium convenit mihi cum ad-Versario: Vici unum rem vi hominibus armati rem esse
ge8tam non infitiantur: vici alteram. familia P. Fabii
54쪽
COInmissam negare non nudent vici tertiam an dolo malo factum sit, ambigitur do lio iudicium est turbarunt audite, quae So in ORS QS, qua Commemoro, tominum honeStorum testimonium haec, quae mei testes dicunt, fatetur adversarius eos vere dicere quae mei testes non leunt, quia non viderunt nee seiunt, ea dicit ipse adversarius nostri testes dicunt occisos hominus; cruorem in locis liti ibus, deiectum aedificium se vidisse
dicunt nihil amplius quid Fabius horum nihil negat. quid ergo addit amplius 3 sunm familium fodisse dicit. 25 quo modo vi hominibus armatis quo animo ut id foret, quod fautum est quid est id ut homines M. Tullii
Occiderentur quod ergo eo animo saetum est, ut homines unum in locum convenirent, ut arma Caperent, ut certo consilio certum in loeum proficiscerentur, ut idoneum tempus eligerent, ut eaedem sincerent, id si obierunt et cogitarunt et perfecerunt, pote Stis enm Voluntatem, id consi-20 lium, id factumn dolo malo seiungere ni istuc totum DOLO31ΑLo additur in hoo iudicio eius causa, qui agit, non illius, quidum gitur id ut intellegatis, recuperatore S, UaeSO, ut diligenter attendatis; profecto quin ita sit non dubita: bitis: si ita iudicium daretur, ut id conchuleretur, quod
a sumillia factum esset, si quae familia ipsa in caede interesse noluisset et homines ut servos aut liberos Oegisset aut conduXisset, totum hoc iudicium et praetoris severitas dissolveretur; nemo enim posset hae iudieare, qua in o familia non interfuisset, in ea re eum ipsam
familiam vi armatis hominibus damnum dedisse ergo id quia poterat fieri et facile poterat, deirco non satis habitum si quaeri quid familia ipsa fecisset, Verum etiamus illiud, quid familiae dolo malo faetum esset. nam Umfacit ipsa familia vim armatis coactisve hominibus et damnum cuipiam ut id dolo malo seri necesse est eum autem rationem init, ut en fiat, similia ipsa non facit, si
autem dolo malo eius er go addito DoL MAL aetori et
petitoris fit causa copiosior utrum enim Ostendere pote St, sive eam ipsam familium sibi damnum odisse, sive Onsilio et opera eius familia fuctum esse, Vineat nece S Sei St. videtis practores per hos annos interdicere Oe X-emplo velut inter se et L. Claudium: UNDE DE DOLO
55쪽
MALO TUO. M. TULLI, AI CLAUDIUS AUT FAMILIA UT PROCURATOR EIUS VI DETRUSUS EST, cetera e formilla. si tibi
ita interdiutum est et sponsio facta, ego me nil iudieem sic defenduin, ut vi me deiecisse confitear, dolo malo negem, ecqui me audiat non opinor equidem quin, si vi deludi M. Claudium dolo malo doloci in vi enim dolus malus inest a Claudio utrumvis satis est planum facere, vel Se a me ipso vi deieetum esse Vol me consilium inisse, ut vi deiceretur plus igitur valet Claudii ad causa, si interdicitur, unde dolo malo meo vi deiectus sit, quam si daretur, unde a me vi deiectus esset; nam in ioc posteriori nisi ipse egomet deiecissem, incerem sponsionem in illo priore, ubi dolus innitis additur, si e consilium inissem, ut vi deiceretur, sive ipso deiecissem, necesse erat te dolo malo meo vi deiectum iudieari: hoe δ
persimile atque adeo plane idem est in hoc iudicio, ro- Cuperatores quaero enim abs te, si ita iudicium datum
esset: QUANTAE PECUNIAE PARET A FAMILIA P. FABII VI IOMINIBUS ARMATIS DAMNUM M. TULLI DArUM, quid haberes
quod diceres nihil, opinor satoris enim omnia, et familium P. Fabii fodisse et vi hominibus armatis fecisse quod additum os DoL MALO, id te adiuvare puta S, in quo P- primitur et Xeluditur omnis tua defensio nam si addi 32 tum id non osset ac tibi libitum esset ita defendere, tuam
sum ilinii non euisse, vinoores, si id probare potuisses: nunc sive illa defensione uti voluisse sive hac, qua Uteri S, Condemneris neces Se est nisi putamus evin in iudi iam venire, qui consilium iniurit illum, qui fecerit, non venire, cum consilium sine facto intellegi possit, ne tum sine Consilio non possit an quod factum eius modi est, ut sine occulto Consilio, sine nocte, sine Vi Sine damno alterius, Sine armis, Sine caede, sino maleficio fieri non potuerit,
id sino dolo malo faetum iudicabitur nn qua in re a practor illi improbum defensionem tolli voluit, in ea romihi difficiliorona actionem factam putabitis hic mihi isti 14 singulari ingenio Videntur esse, qui ut id, quod mihi contra illos datum est, ipsi adripiunt et scopulo atque
Saxi pro portu Stationeque utuntur; nam in dolo malo Volunt delitis uero, in quo non modo cum Omnia ipsi fecerunt, quae satentur Verum etiana si per alios id fecis-
56쪽
31 Sent, haererent ne tenerentur. Og non in una re Sola,
quod milii satis est, neque in universa re Solum, quod mihi satis est, sed singilllatini in omnibus dolini malimaeXStare dico consilium capiunt, ut ad servos M. Tullii veniant dolo malo saviunt arma capiunt dolo malo faciunt tempus ad insidiandum atque cellandum idoneum eligunt dolo malo saetunt in tectum inruunt in ipsa Vi dolus est occidunt tomines, tectum diruunt nec homo occidi nec consulio heri damnum dari sine dolo malol Ot St. et g Si times parte sunt eius modi, ut in singulis doliis aliis linerent, universam rem et Otum facinus sine dolo malo faetum iudicabitis 3
l Quid ad haec Quinctius sane nihil certum neque
Unum, in quo non modo POSSit, Verum putet e OSSe
Consistere primum nim illi id iniecit, nihil posse dolo malo familia fieri hoc loe non solun fecit ut essenderet Fabium, sed ut omnino huiusde modi iudicia dissolveret: nam si venit id in iudicium de familia, quod
omnino famis a nulla potest committere, nullum est iudi- Ciunt, absolvantur omnes de Stami causa neee8S St. 56 hoc solum bona mehercule res, si hoc solitin essetitamen vos, tales viri, nolle deberetis maXimam rem, Coniunctam uni summa re publica fortunisque priVatorum, severissimum iudicium nXimaque ratione compoSitum per vos videri esse dissollatum sed non id soliunagitur hoc iudicium ie X speetatur, ut non Unne rei statui, sed omnibus constitui utetur ' Causa Tullii tota continetur raeto='is formula re ge8ta, adversarii confessione de his eum satis dictum sit, reliqua in veδtra fide ac religione, non in defensione nostra a po8ita 88 ego intellego, et tamen dicendum est ad ea, quae dixit Quinctius, non quo ad rem pertinent, Sed ne quid, quia a me praetermissum Sit, pro OneeSSO PUtetur.
l: Dicis oportere quaeri homines M. Tullii iniuria occisi
QSSent necne de quo hoc primum quaero, Venerit a CS
in hoc iudicium necne si non venit, quid attinet aut nos dicere aut hos quaerere' si auteni venit, quid attinuit te
57쪽
tum multi Verbis a praetor postulare, ut adderet in iudicium INIURIA, et qui: non inpetras Se S, tribuno pl. 9-poliare et hic in iudicio queri praetoris iniquitatem, quod
do iniuria non addiderit haec cum praetorem QStula 39bas, cum tribuno appellabas, nempe ita dicebas, potesta-tom tibi fieri oportere, ut 8 POSSOS, recuperatoribu Persuaderes, noli esse iniuria M. Tullio damnum datum.
quod ergo ideo in iudicium addi voluisti, ut d o tibi
apud recuperatores dicere liceret, eo non addito nihilominus tamen ita dicis, quasi id ipsum, a quo depulsus es, impetraris at quibus orbis in decernendo Metellus 17 usus est ceterique quo appellasti nonne haec omnium fuit oratio, quod vi hominibus armatis coacti suo familia fecisse dicuretur, id tametsi nullo iure fieri potuerit, tamens nihil addituros et recte, recuperatoreS; Num Um 10 perfugio nullo constituto tamen haec celera Servi nudacissime faciant, domini impudentissime confiteantur, quid censetis fore, si praetor iudicet ius modi nodos sori
iure posse an quicquam interest utrum magistratu peeento defensionem constituant an peccandi potestatem licentiamque permittant etenim, recuperatores, non damno 1 COInmOVentur magistratus, ut in haec verba iudicium dent: nam si id esset, ne recuperatores potius darent quam iudicem nec in universam familia)γi, Sed in eum, quietam nominatim ageretur, ne in quadruplum, Sed in duplum, et ad DAMNUM adderetur INIURIA; neque enim is, qui hoc
iudicium dedit, do coturis damnis ab lego Aquilia recedit, in quibus nihil agitur nisi damnum, qua de re praetor animum debent advertere in hoc iudicio videtis agi de tui, videtis agi de hominibus armatis, videtis aedificiorum
eXpugnationes, agri Vastationes, tominum trucidationes, incendia, rapinas, Sanguinem in iudicium Venire, et miramini satis habuisse eos, qui hoc iudicium dederunt, id
quaeri, utrum hae tam neerba, tam indigna, tam atrocinlaeta QSSent neene, non utrum iure saeta an iniuria non ergo praetore a lege Aquilia recesserunt, quae de damno est, sed de vi et armis Severum iudieiuni constituerunt, nec ius et iniuriam quaeri nusquam putarunt portere, Sed eos, qui armis quam iure agere maluissent, do iureo iniuria disputare noluerunt. neque ideo de iniuria non a
58쪽
10 M. TULLI CICERONIS addiderunt, quod in aliis rebus non adderent, sed ne ipsi
iudicarent posse ionii nos Servos iure ruin Capere et manum Ogere neque quod putarent, Si additum esset, posselio talibus viris perfunderi non iniuria ne tum, sed ne quod tamen seu tum dare in iudicio Viderentur eis, quos ropter lineo ni mn in iudicium o avissent sui illud interdiutum apud maiores nostros de vi, quod io die quO-
que St: UNDE TU AUT FAMILIA AUT PROCURATOR TUUS ILLUM AUT FAMILIAM AUT PROCURATOREM ILLIUS IN HOC ANNO VI DEIE-
cismi deinde additur illius in m lio enusa, quicum agitur:
ti herum detrusisse dicitur, quorum Si unum quodlit,et probare iudici potuerit, etiam si confessus erit e vi deiecisse, Vineat neeesse est: Vel non possedisse eum, qui deiectus sit, vel vi ab se possedisse vel clam vel precario ei, qui de vi confessus esset, tot defensiones tamen ad causam obtinendam maiores reliquerunt nge illii di alterum interdictum Consideremus, quod item nunc est constitutum propter eandem iniquitatem temporum nimiam quo hominilan licetitiam
boni debent dicere. . Atque ille legem mihi de XII tabulis recitavit, quae permittit, ut furem oetu liceat occidere, et luce, Si se telo defendat, o legem antiquum de legibus neratis, quae iubeat impune occidi eum, qui tribun uiri l. Ul8a-48 Verit nihil, ut opinor, praeterea de legibus qua in re hoc primum quaero, quid ad hoc iudicium recitari istas lege pertinuerit num quem tribunum pl. servi II. Tullii PUl8aVertini non opinor num furatum domum P. Fabii noctu venerimi ne id quidem nu)γὶ lue furatum Venerunt et se telo defenderunt dici non potest ergo istis legibUS, quas recitasti certo 1ion potuit istius familia. servos M. Tullii occidere. non inquit ad eam rem recitavi, sed ut hoc intellegeres, non visum esse maioribUS nostris tam indignum istuc nescio quid quam tu puta S, hominem occidi.' at primum istae ipsae lege8, Ua recita S, ut mittam cetera, significant quam noluerint maiore mOStri, nisi Cum pernecesse esset, hominem occidi.
59쪽
PRO M. TULLIO ORATIO 44 54. 11
primum St: te Sacrata est, quam rogarunt Piranti, ut inermes sine perieul possent esse qua re non iniuria, quo magistratu munita lege Sunt eius magiStratu eorpus legibus vallatum esse voluerunt furem, hoc St 50 praedonem et latronem, luce oecidi Vetunt i tabulae, cum intra parietes tuos tostem certissimum tenens, nisi SE TELO DEFENDET, inquit: etiam si eum telo venerit, nisi utetur toto eo ne repugnabit, non Occides; quod si re-PUgnat, ENDOPLORATO, Oe St, conclamato, ut ali qui nudiunt et conveni nnt quid ad hanc clementiam addi potest, qui no hoc quidem permiserint, ut domi une aliut Suum sine testibus et arbitris ferro defendero liceret 8 Quis est cui magis ignosci conveniat, quoniam nae nil
Xu tabullas reVocns, quam si quis quem inalirudens Oeciderit nemo opinor lino enim tacita locos immanitatis, ut ab homino Consilii, non fortunae poena repetatur tamen huiusce rei veniam maiores non dederunt Iannale est in XII tabulis: SI TELUM MANU FUGIT MAGIS QUAM
si quis furem occiderit, iniuria quiderit. quum ob rem 52 quia ius constitutum nullum est quid, si se telo defenderit 3 non iniuria. quid ita invia constitutum S Si igiti r L. Quincti, ita itoque, i illum i tm ὐ- , cum, in quo familia tua M. Tullii servos occidit, tuum fui88 tamen Verum factum esset, tamen in eo ipso loco, qui tuta esset, non modo servos M. Tullii occidero iure non potuisti, Verum etiam si octum hoc insolente ut per Vim demolitus esses, quod hi in tuo nudi fieresset et Suum esse defenderet, id vi aut clam factum iudicaretur, tu ipse iam statue, quam Verum sit, eum pauca tegilhaS deicere impune familia tua non potuerit, maXimam ne- dona sine fraude sacere potuisse ego ipse tecto illo disturbato si odio postulem, quod vi aut clam suetum sit, tu aut per arbitrum restituti aut Sponsione Condemneris necesse est nunc hoc probabis viris talibus, cum aedificium tuo iure disturbare non potueris, quodeSSet, quem ad modum tu vis, in tuo homines, qui in eo aedificio fuerint, tu tuo iure potuisse occidere 3 ut SerVUS meu non comparet, qui visus est cum tuis. at
60쪽
cnSa mea est incensa n tuis. quid ad haec respondeam 3 Ostendi falsa esse Verunt tamen confitebor quid postea 3 hoc sequitur, ut familia M. Tullii concidi oportuerit vix mehercule, ut corium peti, vi ut gravius expostulari: erum ut esses durissimus, agi quidem usitato iure et
cotidiana etione potuit quid opus fuit vi quid armatis 5 hominibus quid caede quid sanguino at enim oppu-
gnatum me fortasse venissent. haec est illorum in causa perdita extrema non oratio neque defensio, Sed coniectura
et quasi divinatio illi oppugnatum venturi erant quem ΘFabium quo consilio ut occiderent quam ob causam 3 quid ut proficerent qui comperisti et ut rem perspicuam quam paucissimis verbis gam, dubitari hoc potest, recuperatoreS, Utri oppugnasse videantur, qui ad villam Venerunt, an qui in illa manserunt qui occisi sunt, an
ei, e quorum numero Saucius factus est nemo qui cursu cerent Causa non suit, an ei, qui fecisSe Se confiten-50 tur verum ut hoc tibi credam metuisse te, ne oppugnarere, qui hoc statuit umquam aut cui concedi sine Summo omnium periculo potest, ut eum iure potuerit Oecidere, a quo metuisse e dicat, ne ipse postertia Occideretur 3