장음표시 사용
321쪽
nere amessus,nein eloquentiae caruerit laudibus, di fidem tame in primis libe tatem. retinuerit Hoc ubi opus a nobis,ness multo sine negotio, neque inuita ut arbitror Minerua elucubratum est: ea mox tempora inciderui, quibus nostra impedirentur studia, & quae plurimum ualet in scribendo, omnis propemodum alacritas excuteretur. Postea uero Quam pro tua prouidctia re pacem Italis
cupienti reddidisti, re cum patrono meo Laurentio Medice, amplis time quidem fortunae,sed amplioris ingenii, prudentiae I uiro, priuatim assinitatem cotraxisti cessit uidelicet ille quasi nimbus,sual mundo reddita serenitas est sic ut nos iam ipsos colligamus,ati ut grauati pluuia flores, penei, decidui, ad nouae lucis radios erigamur. Ergo & uetera edere in publicum, & noua procudere iam libet, unde aliqua modo uel tuo sacratis limo nomini celebritas, uel studiosis etiam hominibus utillitas pariatur. Caeterum Herodianum hunc nos rum,donee maiora tibi,ac fortasse meliora parturimus, ueluti praeludium aliquod ueri iusti di laboris
lana,rogamus, fronte excipias,summe pontifex: magnam in eo negotioriim per sonarum uarietatem,multam reru nouitate deprehensurus, crebrao in utramcnpartem fortuns ceu uacillanus exempla, consiliail admirabilia,& consilioru inIPinatos euentus,grauest pro tempore sentetias,& plenam ubim dignitatis, Onam suauitatis oratione, copiosam uidelit et quandam ad instruendos mores suppellectilem,& ceu speculum humanitatis, in quod inspicere omnis uita, unde ea opere at haurire documeta queat, Per quae uel publicis,uel priuaus rationibus consulatur Quae siner nostrae suerunt partes,tentavimus prose sto, utinam, est cerimus,uti omnia ex fide responderent: ne inepta peregrinitas, ne graeculae usta Muti nisi si quae iam pro receptis habentur, latinam quasi polluerei castitat ei, ut eadem propemodum esset linguae utriusq; perspicuitas, eaedem p munditiae' idem utrobique sensus, alm indoles: nulla vocum morositas, nulla anxietas. Tu quando nobis aliquod ceu signum ex arce ista tui pontificatus ad bene speranda Lustulisti, perge,obsecro, sanctissime pater, Perge, inquam, fouere, ait illustrare honas artes,qus sese pedibus istis sanctissimis aduoluunt supplices, numeis que tuum aduersus rudem inscitiam, tetramcp barbarie imploranti ut a quo pax Italiae, at* adeo terrarum orbi restituta est, etiam ab eodem pacis alumnae literae, ab iniuria scilicet, at pindium tale uindicentur. Ang. Politi d HERODIANi
322쪽
ANGELO POLITIANO INTERPRETE. VI res antiquas posteris prodiderat, ueterem , historis ni moriam renouare Iiteris studuerunt, ei magna ex parte, dum famam eruditionis asse stant,nomeni suum conantur ab imiuria obliuiose asterere, minus sine multam in ueri pervestigatione, quam in exornanda coponendao oratioe indust iam posuerutinatu scilicet,nem si quid in rebus a suo seculo rem
iis limis fusi proderetur posse refelli: &se tame suauitate nar rationis amplis limu laboris, ingenticii sui mictu percepturos. Alii ured priuatis inimicitiis, tyrannorum p odio proue fit, aut in laudes princiarum, ciuitatum, priuatorum i hominum immodicis assentatioibus effus,tenues per se res, atet humiles, scribendi tamen artificio longe supra ueri fidem fistulerunt.Ego uero conto, non quidem acceptia ab alijs,aut incognitam aut testibus egentem historiam, sed eorum qui legent, sensibus adhuc memoriaec, in haerentem, summa uel fide,uel diligentia colle 'am,consentienda suscepi:sperans haud iniucundam fore posteritati, earum rerum notitiam, quae mulis cinerat magnae, haud ita longo tempore acciderunt. Nam si quis ab Augusto principe omne aetatem complectatur ammo, cum scilicet Romanorum potetia ad unius est arbitria deuoluta,ne annis quidem illis circiter ducentis tot enim se erad Marci teps
in numerantur aut imperiora tam diuersas succidiones reperiet,aut bellom uel ciuilium,uel externorum tam uarios casus atl euentus,in tot excitas gentes, tot iactes nostras,barbaras p expugnatas,praeterea terraemotus &pestilentias, uitas
quom principum-tyrannom adeo nouas,ati inauditas, ut nulla iis apud uet res consimilia exempla,aut certe st paucissima inuenianturi quorsi alii diuturna, alii breuem potentiam obtinuerunt, nonulli aute uixdum inito honore, impera rores duntaxat appellati,eodem illo,quo susceperant die, imperi u amiserunt. Nam cum sexaginta anius plures * pro tempore principes urbs Roma pertule rit faetim ex eo est,uti multae sanet, uariae . res, at* admiratione dignae exorirem
tur: quippe state p. uecti prin es,utpote rerum negoreorumci periti,dilietemtius sese,suos , regebant: contra adulescentes molliter atque indulgenter ii siti, noua scilicet permulta designabant. Quo filium est, ut dispari aetate at* licentia, disparia quo, studia,moreso sequerentur. Hse quemadmodum gesta sinhiemporum ipserum at principum seruato ordine, perscribemus. IMperator Marcus filias quidem suscepit coplures,mares autem duos: horum
alter natu minor adulescentulus admodus ato est fimetiis Verissimo nomen fuit. Alterum uero,Comodum nomine,magna diligentia, cinam pater educauit, accisis undi uiris doctrina claris, maximal proposita mercede, uti mores pro
se qui is fili j, ingenium , excolerent. Filias porro cum adoleuissent, optimis ex
ordine senatorio uiris collocauit. Ne enim qui longam generis seriem praeseserent, aut qui opes nimias ostentaret,sed qui mora probitate,ata modestia,uitae pinnocentia praecellerent,eos sibi generos deligendos putabat. Hse enim sola aninii bona certa esse,stabilial ducedat. Virtutem nullam n5 magnopere exercuit.
Adeo literarum antiquitatis stladiosus,ut nemini sit in eo genere oescorum Romanorum ,
323쪽
LIBERI. 3 Finanoruni secundus. Argumenta sunt permulta, quae ab illo didia atm conscitipta, ad nos uis peruenerunt. Adeo uero ciuilem sese,& comodum omni b.primcipem praestabat,ut adeuntia cuiuis dextram placide daret, neminem p a suis ci stodibus prohiberi aditu pateretur, luscp Imperatorui sapientiae siti diu non ire
his aut decretoruscientua, sed grauitate moru, uitari continentia usurpauit. Quo fidium cst, ut magnu sapientium uirorii prouentum stas illa extulerit. Solet enim
plerun* homines uitam principis aemulari. Quaecum igitur ab illo modesteat piortiter domi sotis sunt gesta, qualem p porro se aduersius barbaras nasioes Soptentrioni subiecitas, soli in orienti pesserit, ea sunt multoru do 'istimorum 4 hominum coprehensa monimentis. Quae uero post Marci obitu per uniuersam aetatem uisa mihi audita di sunt, nonnulla item in experiodo comita, utpote in publicis ossiciis,principalibuso uersato, ea nunc conscribenda suscepi. SEnem iam Marcum,necp aetate soli sed laboribus multis, curis p consedium, dum in Pannoniis agerct grauissimus repenter perculit morbus. Quare cum deploratam plane salute suam sentiret, anxius uidelicet agebat, ne filius qui tum primam inierat adulescentiam,sive aetatis seruore nimio, siue licentia quada sibin-ma,quam in orbitate esset habiturus,bonis artibus studii scprelietis, ebrietati sesere crapulae dederet. Quippe facile: ingenia adulescentium a recta honestast dis ruplina ad luxu uoluptates delabutur.Terrebat insuper hominem minime impe ritum, multoru memoria principum,qui iuuenes imperium suscepistent, ut Dionysii Sicilice tyranni, cuius tanta fidit intcmpctantia uictus, ut nouatu uoluptatum inuentores summis assiceret praemiis: ut item corii, qui Alexandro succellerunt. Ita enim contumeliose: uioleterc, dominati sunt, ut illius imperio graue dedecus conciliarint Siquidem Ptolemaeus eo turpitudinis prolapsiis est, ut contra Macedonum,at Q aded Grscoru omnium leges, etiam Brorijs amoribus implicarerin Antigonus aute, quo Liberii patrem repraesentaret, pro causa Zc diademate Macedonico,hederam capiti circundare, thyrsumi pro sceptro gestare est solitus. Solicitabant animii senis recetia quom exempla, ut Neronis ipsius, qui ne a materna quidem caede abstinuerit,& se ridiculis populo spectaculum praebuerit.Vt item Domitiani,qui nihil sibi ad extremam erudelitatem reliqui fecerit. Has igitur tyrannidii imagines cum animo uolutans,inter spem metui agitabaturare rebat praeterea illum Germaniae uicina gens,quam nodum planer subiecerat, sed partim in societatem adsciuerat, alios armis bellol edomuerat. Nonnulli etiam ex iis etagerant metuc, principis in priesens continebatur. Quare dubitabat,ne despecta mox filii aetate,arma resumerent: quippe barbaris mos, quamlibet leuia hus momeus alit causis impclli. His igitur curaris fluctibus aestuans, amicos pro pinquosc, omnes quotquot aderant,conuocari iubet. Qui postquam conuenerunt,eostituto in eoi si conspectu adulescente filio, paululum , se e grabato subletians,huiusmodi habuit orationem: Dolere uos,at angi, ita ita me affectu contemplamini minime mirandu. Quippe humanu est, humanis casibus ita iscere, multoet magis miserincordiam prouocant, quae oculis usurpamus. citerum peculiaris uobisca nostra ratio est. Nam de mei erga uos animi coscientia mutuam secto a uobis quasi meo iure beneuolentiam.Nune aut illud incidit, cum & mihi sit iudicia faciunda, Mi stra ne uobis honorem tam diu habuerim studium , omne meum lubens detulerim,& uobis reserenda gratia ostendendum,noin em eorum quae acceperitis, imi memores.Videtis filium, que ipsimet educam is,prisas nunc adulescentiae metas
ingredientem, quasi di in suo atq: in fluctu uitae gubernatoribus indigentem, ne Ang. Politi d a rerum
324쪽
retinn imperitia de recto quasi cu su ablatus, malis artibus impingat. Este igitur uos illi pro me uno multi parentes, excolendo scilicet, at p o ima su erendo. Necn iam aut pecuniae uis Grannidis luxuriam explere, aut stipantia satellitum mnum tueri principem possunt, nisi illi ipsi quos regas, animum imperanti be- olentiamin accommodent. Quippe ij demum diu tutoi, imperant, qui non mctum ex crudelitate, sed amorem ex bonitate ciuium suorum animis instillant. Nere enim quos seruire necessitas coegit,sed quos obtemperar sua quem p uoluntas adegit, ii sunt in agendo patiendo p a suspicione omni assentatione 3 uacui: nunquamc, imperia detre Rant,nisi uiolenter contumeliose que sint habiti. Est autem dissicit in maxima licentia moderari sibi, quasi Q semos imponere cupiditatibus. Quod si bene uiuendi autores illi laetitis, & quae nunc coram audit,
identidem admonueritis, una opera re ipsum uobis reliquis , omnib. optimum principem reddetis,& memoriam nostram demerebimini,quam scilicet immo talem hae una ratione poteritis emcere. lia dicentem Marcum,lta repente animus desecit,ut statim conticesceret, ac langore nimio supinus in lectulum relaberetiar. Tanta autem quicunt aderant,miseratio inuasit, ut ex ijs nonnulli prae dolore parum animi compotes clamorem extollerent. Sed ille cum diem una duntaxat noctemo superuixisset, isto est mictus, sic ut magnum sui desiderium eius aetatis mortalibus, posteris uero etiam uirtutis memoriam reliquerit sempiterna. Postquam uero 1 illius mortem fama uulgatat, incredibilis repente exercitum ipsum , plebem p adeo omnem luetiis occupauit. Nem ulli sane: Romanae ditioni, mortiles fuerunt, qui non eiust nodi nuncium multis lachrymis exceperint, omisnes que eum uelut una uoce, alij parentem probum, alii bonum imperatorem, quidam Hrtissimum ducem, nonnulli etiam continentem moderatum p principem uocitabant. Nel siner suisquam talas habebanu Paucis autem post di bus celebrato iam lanere,uisum amicis est, adulescentem adducere ad exercitii, ut di missiles alloqueretur,& qui nouis imperatoria .mos est pecunijs elargiendis, uelut autor et o quoda illoru sibi animos adlugeret. Edi illa iram omnibus, ut in campum de more adessent fiequentes. Cum ita' processsisset Commodus, ac rem diuinam fecisset,erectumo ad hoc ipsum mediis castris tribunal conscen
disset, paternis amicis, qui multi sane: doetissimii, uiri aderant,circinnstantibus, ad hunc sermer modum uerba fecit: Communem mihi esse uobiscit hirius moerorE calamitatis, ne' uos aliter δmeipsem affectos esse planissimerpositasum habeo. Nel enim ego super stite parente ipso meo, superiore me uobis un* gess. Na ille ita nos uniuersos, ut imu alique diligebasit tuus' me coimilitonem * filiu uocitabat. Quippe hanc
naturae appellatione, illam uero uirtutis comunicationem existimabat. Quin in
finiem saepe me in ulnis gestans, uobis dabat in manus, quasi , uestrae mandabat fides. Quapropter minime: dubito,qui n mihi omnem sius beneuolentiam exhibituri: cum pro alumno me maiores natu habere debeant,ipsos aute aequales con
discipulos armora iure appellauerim si quidem ita nos uiuuersos, utunsi aliquem pater dissigebat, omnii, uirtutu studio,ac bonis ait .curabat instituendos. Nunc me post illum uobis fortuna principem dedi non quidem adscititiit, quales ante meruersit nesp uelut acquisito imperio gloriante. Quippe unus ego uobis natuet educatusq; in aula,priuatisin intactu cunabulis, statim me ut ex aluo prodiera im peratoria purpura sitscepit,simusque sol hominem me uidit, re principem. Hatecum animis uestris reputantes, iure principem colite, non datum uobis, sed mistum. Nam pater quidem iam in coelum euectu ,consors est,consessori deorum.
325쪽
3 γNobis autem orbis terrarum gubernacula, rerum , humanarum cura incumbit. Quae quos successus,quantasi, habiturae sint uires,in uestia manu est.Si essi belli iesiquias sortiter deleveritis,& imperii Romani terminos adoceanum us* promoueritis, cum ipsi uobis ingentem gloriam comparabitis, tum comunis parcntis memoris debitam gratiam rescietis. Atin eum quidem exaudire,qus dicimus, ec intueri praesentem,quae gerimus, credite. Nos autem felicis limos, qui benefa-diorum nostroru testem eiuscemodi simus habituri. Quae igitur ad hanc diem sortissimer prosperrimec, gessi sitis,illius scilicet sapientis gubernationic, tribuuntur.
Quae autem mecum, hoc est,cum iuuene imperatore uestro praeclare seceritis,eastini uobis ipsis quasi peculiarem,cum fidei,tum irimitis claritudinem paritura. Quocirca K aetati meae rebus si enue gerendis autoritatem conciliabitis re bar hara gens initio noui principatus repressa, ne* in praesens contemptu aetatis no si se efferet audacius,& si iis nunc edoeia periculis,metu deinceps perpetuo coercebitur.His dieiis pecuniam magna copia clargitus, ut sibi animos militum sis dos faceret,in aulam reuersus es Ligitur breue sane: ad lepus, omnia paternis amicis autoribus gerebantur. Qtii asticiuitate,prudentiet consilio, nullo loco deerat, tantu ei tribuentes laxamenti, quantum satis esse ad tuendam corporis ualetudinem arbitrabantur. Paulatim deinceps irrepsere nonulli ex aulico famulitio, qui
sibi ad corrumpendam iuuenis imperatoris indolem nihil lacerent reliqui. Gippe mensarii adulatores, qui uentre ait obscoenis uoluptatibus selicitatem minebantur,identidem illiu urbis deliciarim admonebant, oc nunc qus illic uisu audita
tui iucunda sorent, comemorabant, nunc rerum omnium copiam at* asilum
tiam serebant laudibus: Ad haec ripas Histri ut omnes tempore inc5modas uituperabant,quae nem pomiseros haberent si uuces, re perpetuis rigoribus, nubibus. obtinerentur.Nunquam ne imperator,aiebant, concreta gelu, at* ess os lam po-ine aquam desines Alii calidis sontibus,riuorum fluentium frigore auris quere coelo illo seuentur Italiae peculiari. Tali scilicet illecebrarum mentione, facile adulescentis an si uoluptatum cupidinibus incenderunt. Ita statim conuoca tis amicis,lencri se patriae desiderio no disssimulauit: causas in tam repentinae mutationis lateri uinciis, licitia se aiebat esse, ne quis opules ex nobilitate domum occupatet principis: dein colleetis uiribus, quasi ex mimitis lima arce summam sibi terii uindicaret, posse ex populo satis magnam uim desedioru iuuenum conis sis. Talia causante illo, reliquis metu defixis, terrami tacito uultu moestore intuentibus, surgens Pompeianus,qui oc aetate reliquos anteibaho Comodi soro rem natu maxima in matrimoniu habebatCTeneri te,inquit, o fili & domine, pa triae desiderio minime mirandum. Quippe eadem nos quo rerii domesticarum cupido solicitat sed hi tamen resistimus, quoniam priores partes agunt,magistincumbunt nobis,quae hic expedienda supersunt.Nam illis quidem uel in post rum diutius perseueris.Roma autem illic est, ubi imperator O. Canctu bellu re linquere inchoatum,preterquam quod indecorii uidetur,etiam periculosum est. Quippe audaciam barbaris iniicimus: ne enim remeandi cupiditate decessite nos,led aufugisse metu perculsos arbitrabuntur. Tibi aute quam fuerit pulchrii, deuictis hostibus,ati imper i finibus ad Oceanum usi propagatis, redire in in hem triumph anti, vinctosci ec captiuos praeteragenti reges satrapas et barbaros, his enim artibus prioribus seculis Romani homines magni atque illustres cutierunt.Nihil est aute quod uereare, nequa illic ros citae periclitentur. Nam & optiamus qui is senator tecti hic cst,et exercitus uniuersus tuum coram propugnat ini
326쪽
3is HERODIA Nipatris tui memoria aeternam tibi apud potestates quaslibet fidem at* beneuolentiam roborauit. Qiu ad hunc moda potiora suadens Pompeianus locutus esset, paulumodo in praesens conatus adulescentis represssit, qui reueritus senis dieia, .cam nihil haberet,quod saltem honestu specie responderet, cdsilium dimisit, di ligetius assirmans consideratursi. Dein uero ministris illius magis magis p instantibus,nihil iam ad amicos retulit, sed datis Romam literis, ac praepositis quos uia . sum estet tuendae Histri ripae,& Barbarorum insultibus coercendis,proiae ione continuo edicit. Illi igitur demandata sibi munia obeuntes, haud ita longo tem Pore multos armis Barbaros subeserunt, quosdam aut ex qs magnis praemiis in amicitiam sibi adiunxerunt. Qiroci quidem haud dissicile factu filii, quippe Ba hari suapte natura pecuniae auidi,periculoru despicientes,aut incisibus populationibust, uidiu parant, aut proposita mercede uenalem pacem habent. God intelligens C6modus,ut pecuni a,qua maxime abundabat, securitate redimeret, nihil uidelicet petentibus denegabat. Vbi aut dedita profectionis fama per exercitum est,ingens repente totis castris motus extitit, nullo non redire Romam cupiente,reli stoc, houili solo, urbanas assectante delicias. Postea uero Q fama aenunciis uulgatu est,reuerti in urbem principem, incredibilis uniuersam plebe lstitia peruagatur, spcm sibi unoquoq; optimam de iuuenis imperatoris praesentia Proponente, credentibus. uniuersis paternis cum uestigiis perrecturo. Sed illerastinato iter iaciens, & iuuenili quoda ardore omneis in medio urbes curriculo Pcrciansiens regioΦ cultu,laetist populora celebritatibus exceptus,gratus ni mirum omnibus,atm optatus adueniebat. Sed ubi Romam appropinquauit, Senatus statim uniuersius, populus , Romanus magno pro se quisl anteuertendi stu dio effusi, laureatic, ac flores omni satiam, quos dabat anni tempus conserentes,.
Q quis ab urbe longissimer poterat, occurrebant uisuri principem aetate ait nohilitate conspicusi. alippe amabant illu,& quidem uerissimis asseelibus natuni apud ipsos,educati Q, tertio* iam gradu imperiu nobilitatem , Romana complectentem.Nam paternu ei genus a primoribus senato in ordinis, mater alit Hiruina principis uxor, Antonini Pij filia, Hadriani etiam per matrem neptis, seriem ipsam generis ad Traianu proauum reserebat. Hoc editus genere Comodus est, cui quidem praeter aetatis florem, etiam formae dignitatis sui uagabatur cogruens corporis modus, pulchra uirilist facies, tranquillae fices o culis,at* micantes, flatia & crispa caesiaries,ut in sole ambulanti uelut igne quodam rutilaret, sic ut euntem quidam scobe aurea putarent conspergi, quidam etiam pro argumento diuinitatis acciperent, ac radios esse illos circa uerticem genitivos opinarenturi. Ad haec lanugo malis proserpebat,eas , quasi floribus couestiebat. alem igitur imis peratorem faustis ominibus acclamationibus j, oc coronarii florumψ sparsioni hus exceperunt Sed post* urbem inaressus eu,Iouis , primum,dein csterorum deorsi templa consalutauit gratias , senatui uni uerse,5 praetorianis militib. egit seruatae sibi fidei, in aulam Palatinam se recepit. Pauculis igitur annis nihil no honoris paternis amicis exhibebat, omnibus4 eos negotiis in consilio habebat.Cura dein tocius imperi j aliis demandata, Perennium staticum, hominem militaris disciplinae peritis Dinu, praetorianis prssecit.Is adulescentis aetate abutens,delici j sillum,gancis. p corrumpi sinebat, raet omni, laboribusq susceptis,totum plane imperiit administrabat Erat in homine inexhausta diuitiara sitis, sic ut nihili quae acquisierat pendens, nouis semper lucris insatiabilis inhiaret. Hic di paternos Comodi amicos calumniis premere, Sc locupletissimu quem*, nobilisssimum pin suspicionem adducere institi cilicet ut perienefacto adulescete, at p illis supin
327쪽
plicio affectis, causam potetatenio ipse haberet in eorum botra ξc fortunas inuadendi.Caeterum aliquandiu cum patris memoria, tum amicorum reuerentia continuit adulescentem. Dein uelut maligna quaedam at* inuida fortuna, rectu ad huc moderatrumq; illius ingeniti subuertit.Nam ita res accidit,Lucilla erat Coni modo maxima natu soror,ca prius L. Vero imperatori nupserat, quem cosortem sibi imperii Marcus asinuerat,iocata que in matrimonium filia, firmissimo amnia talis uinculo astrinxeran sed postquam L.fito filiustus est, manentibus adhuc Lucillae principatus insignibus, Pompeiano eam pater despondit, nihilo tamen se cius pristinum illi honorem Comodus reliquit usurpandum. Nam re sella impe ratoria sessitare in theatro,& ignem de more praeserti patiebatur. Postea uero lComodus uxorem duxit Crispina, ac necessie fuit principis uxori primo loco codere,im quo scilicet hoc animo Lucilla ferens, at p illius honorem in suam contumeliam uertens, cum sciret a uiro suo Pompeiano Comodum diligi minime auiasa est quippiam ad ipsum sit per occupando imperio rescire: Sed animu Quadrati nobilissimi,locupletissimul, adulescentis periclitata, cum quo etiam stupri csisuetudine habere existimabatur grauissime , apud eum de accepta iniuria conque sta paulatim adulescentem eo perpulit, ut in semet uniuersami Senatum perniciosissime consuleret. uippe inter caeteros senatorii ordinis, qui secum in id se cinus conspirarent cliam adulescentem quendam, Quinum uin nomine, proin pti at ἐν audacis animi sibi adiunxit,persuasiti, uti pugionem in sinu celans, tem pus locum caperet, faeloc, repente impetu Comodum occideret, reliqua se pecuniis largiendis curaturum. Ille in aditu amphitheatri subsistens quippe obscisero loco faciter se occultu sperabat sere nudato confestim pugione, ac magna uo ee proclamans,hunc tibi Senatus mittit: dum loquitur, nudum' que ost tat pu gionem,comprehensias a militibus, poenas amentiae dedit, suoc, indicio author a se cauendi fuit,aperto magis quam impleto consilio. Haec igitur prima, maxima que odii causa adulescenti aduersus Senatum extitit. Ita nam p animum uerba iula sauciarant,ut omnes hostium loco haberet, semper que eius memoriae uox illa irruentis in s e iuuenis inhaereret. ecp uero tantam hanc occasionem Perennius omisit, sed ei persuasit,ut praecipuu quem succideret, ne* eminere quempiam pateretur, quorum ipse in bona impetum faciens, ficile omnium eius aetatis ho minum locupletissimus euasit. Quaestioncs autem Perennio diligenter exerceri 'te,soror ipsa Comodi,coniuratii, omnes,caeteri , praeterea quantulacun* siuspiacione attacti, supplicio assecti fiunt. Igitur Poennius sublatis e medio, quos imperator uerebatur, quic, illum paterno quodam affectu comple fiebantur, at ipse illius tuendae salutis cura suscepta,nihilq; non autoritatis adeptus, imperium iam ipsum animo inuaserat, persuaso Comodo, ut suos liberos adulescentes adhuc lilyricis praesceret exercitibus, ipse pectiniae uim ingentem contrahebat, ut scilitacet praetorianos ab ipso amplissimis largitionibus abalienaret .Filii , ite eius clanculum copias colligebant, eo cosilio,ut cum primum Perennius Comodum occidisset,ipsi principatum amperent. Proditae aut sunt insidiae incredibili quodammodo. Ludos Romani Ioui Capitolino iaciunt, tanta hominu confluente multi tudine, quanta par est colluere ad tantae urbis celebritatecipe flare aute ac presiadere in theatro una cum sacerdotibus,quos ordo singulis annis postulat, etia imperator talitus. Cum ita nobilissimis scenicis operam daret, sedens imperat
ria sella Comodus plenu 'ediatoribus theatro, ut lac, cui locis ad sedendil pro
dignitate attributis, priusquam quicquam diceretur, ageretusque in scena, re
pente quidam philosephi habitu, manu baculum g nans, perami seminudus d 4 ab humero
328쪽
32o HERODIAM Iab humero suspensus cuniculo prodiit,medrac, in scena consisteris,manu psilentium impetrans: No hoc, inquit, ludorsi tempus o Comode,nel spes iaculis, cessebritatii uacandadmminet ceruicibus tuis Perennii gladius, ac nissi caueris, i quide impendens, sed iam praesens periculii,periisti. Nam re ipse hic aduersus te copias pecuniamin colligit , & nati exercitias Illyricos solicitant, quos nisi statim praeuenias,occidisti. His dieiis iue sorte quada diuinitus huc impellente, siue id auso homine, ut gloriam sibi ignarus atm obscurus acquireret, seu quia speraret ingens aliquod praemiu ab imperatore consecuturu, sane illu derepente obstipe. secerat. teri aut, etsi de nihilo ea dicta sitspicabantur, tamen fidem habere dissimulabant. At Perennius cdprehendi homine iubet,ac pro strioso, re vanissoquo e comburi. Ita sollicet poenas dedit intempestiuae libertatis. Caeteriam qui se
Comodi studiosos uideri uolebant, perosi antea quot Perenniis, utpote intole tandae homine superbiae contumeliae . naeuc, opportunu tempus, calumni js ea premere aggrediuntur.Sed scilicet ita futura erat, ut 6c Comodus insidias euita rei,di Perennius una cum liberis penderet poenas.Quippe haud multo post milites quidam clam Perenni j filio nummos quosdam attulerunt illius imini ne per cussos,eosin ignaro etiam Perennio,quanib erat prsseetias,CHmodo ostenderuia totot insimaru ordine pateti sto, maximis sunt muneribus asse m. Quocirca i scio negotii totius Perennio,ae tu nihil minus expedianti submis It noetu a Commodo quid caput absciderat, iussic, statim ad illius filium pergere, cum mphil adceleritate sibi reliqui secissent,etiam rumores,iamamo eorum, quae Romae facta essent,praeuenerutili amicas ei literas ab Imperatore reddiderur, quae magna proposita spe Romam reuerti iubebant.Ergo oc consilioru et omnis eius paratus, 1laemo paterni casias ignarus,cum quida nunt ij dictitarent, ctiam paternis ipsum ti bis acciri,qui ne ipse quidem scribere supersi disset,nisi satis momenti habituras imperatorias literas existimasset,credidit uidelicet adulescens,& quamuis iniquo ani mo serret, interpellari sua consilia, tame paterna seetus potentia, qua ei se adhuc incolumem putabat,ad reditu se comparatam deinde ut attigit italiam, per cos quibus negotiu datum fuerat,occiditur. Hunc illi exitu habuerunt. Post haec Comodus duos constituit praesecto tutius fore ratus,tantam illam potest tem non uni duntaxat credere, sed dis Iectam in partes, imbecilliore eo pacto contra principem reddere. Verum haud longerpore, aliae in illum huiuscemodi inmdiae intenduntur aternus erat quidam miles, multa ausus nefaria. Is repeter de sertis castris, at aliquot in societatem comilitonibus ascitis, magnam perditorum manum breui collegerat, uicosin primo & agros populabatur, magna desii pecuniae ui colle fia,plures quotidie sibi ex lacinorosis copulabat, pollicensΦ in gentia cui* ope pretia re in praedae c5munionem inuitans, eo rem adduxit, ut non iam latronu, sed iustorum hostium haberent autoritatem. rippe magnascuam urbes occupabant, essea Risin per uim carceribus captiuos sine discrimine omnes uinculis eximebant,eosm sibi impunitate ac beneficiis adiungebant. Igiatur Galliam omnem at et Hispaniam incursibus uastabat,& ut quam ν ex magnis urbibus vi ceperant, incensii direptaet protinus abibant. Quae ubi Comodus cognouit, reeioribus gentium plenas irae ali minarum mittit epistolas,casti gans ecignauia exprobrans,simul c6parare aduersus illos exercitu imperans. Quod ubi latrones acceperunt, decedendu sbi ex illis regionibus rare,clam per auia quaedacopendia, seorsum alii ab aliis, in Italiaperuenerui, ac iam de regno maioribuscurebus Maternus O suis deliberabat. Na quando hactenus omnia illi spe ulterius
Processeran aut aliquid magnu invadendu sibi existimabat, aut certe quando in id discris
329쪽
id dis iminis incidera .no obscurer ne ν ignaue nroraenau. bed quos essὸ uiribus intestigebat, quantae ad resistendu Commodo cculata acie fatis es sent: quippe oc Romanae plebis, re praetorianorii militu propense in Comodum uoluntas credebat, arte sibi consilio di grassandu statuebat.Quocirca tale quiddacominiscitur.Veris initio, solennic, die,pompam matri deum Romani celebrat: In ea quae apud quem p sunt diuitiarum prscipua, supellex , pleram imperatoria,niateriae aut artis spe standae praeserti ante deam solent. Passint omnibus ludedi licentia perinissa,sic ut personas induant, quas cui φ libita,nullami, no magistra tuum quom imagine, prout cuiuis studiit repraesentent, sic ut non temere a Llsis ueros dinotas. Putauit hoc Maternus idoneu celandis insidiis lepus, ratus fore ut si personam stipatoris alicuius indueret, suos , ad eande similitudine armis ornaret, ac se hastatis immisceret, sic ut pars esse comitatus imperatorii crederetur, nullo uidelicet praecauente, repente: impetu laeto CGmodum obti uncarent.Sed proditus imperatori a sociis quibusdam,qui una cum ipso uenerant in urbe, indi
gnantibus scilicet, siquide eum non pro latrone iam, sed pro principe habituri ει rent ante* festus dies adessehoc ipse coprehensus ac multatus capite, requi eiusdem faetionis erant, meritis suppliciis affecti. At Comodus lac ire diuina, gratulatus deae seta agitabat,pompamcn gaudens frequentabat. Sed & populus omnis pro imperatoris salute diem laetabudus celebrabat. Queiae aut ratio sit,cur huic deae tantu honore Romani habeant, non aliensi uidetur,quanta ex historia acce Dimus,comemorare,prisertim cum ea res pleris p Grs ora innota esse uideatur. insum igitur simulachru caelitus, ut assit, demissium,nem qua sit materia,nec a quo
labricatu artifice fatis constat,necp planer hominu manibus ereditur fictum. Hoc igitur decidisse caelitus ferunt in 'uendam Phrygis aras, cui nomen Pinnunci, a casu eius simulacri factu putant. ldi enim i principio coparuisse: licet apud alios comperiam, pugnam illic Ilum PhryM,Tantalum p Lydu inter se coseruisse,siue
deuia ortam, siue potius ob raptum Ganymedis. Cumi diu aequis uiribus decerratum soret,ac permulti utrinis cecidissent, nome ex ea clade loco eme imposita. Hic etiam Dina seri, Ganymede ipsum trahentibus in diuersa germani atq; am toris manibus uita esse orbat sublatum* er medio, pro calamitatis solatio relata ad Iouem raptore illa diuinis fuisse honos . assecium. In hoc quem diximus Pesinuntea hryges olim orgia colebant,ad ipsum fluuisi Gallum, a quo etia euia
rati deae iacerdotes cognominantur.Sed ubi res Romana creuit, responso acce
Cum itaq; nauigio deuecta simulacra ad ipsas beris Luces appinisset, quibustum Romani uice portua utebantur, confestim diuina quada ui nauigili substitit, nem ullis Romani populi certatim trahentis moueri uiribus potuit, donec Ve statis iacerdos adesset. Ea cum uirginitatem perpetuo seruandam polluisse sal nargueretur, damnationem metues,supplex petiit a populo,ut iudicium de se deae
Pessinuntiae committerent,quo impetrato,zonam recinxit, lare: precata, ut si in
temeratam se esse,ac uirginem dea sciret, navim progredi iuberet. Quς ubi dixit, statim alligatam zonam manu ducta nauis sequi coepit. Ita sunt pariter Romani manifestam numinis diuinitate,at innocentia uirginis admirati. Sed haec hactenus de Pesinuntia dea, prolocius etiam fortasse quam decuit,haud insuaue tamen meream allatura ηs qiu res Romarias minus coisitas habeant. Comodus autem
euitatis Materni insidiis, maiore se custodia muniebat, rarus prodire in publicss, plerunti
330쪽
sumere, abstinere prorsus ab iurisdi mone,omnil actu imperatorio. Per ide tem pus accidit, ut ingens Italiam quidem uniuersam pestissentia occuparet: sed in ciuitatem Romana uehementius tamen saeuiret: utpote quae per se populo abundaret,et aduenas toto orbe confluentes exciperet. Quare magna iumentoru atm
hominu strages consecuta. Tum Ginodus ita scilicet quidam medicinae periupersuaserant Laurentum secessit,quod fiigidior ea resto sit, sylvisi, er laurii pera
inultis opaca,a quo etiam regioni inditum nomen. Valere enim plurimum ale hant ad aeris cultandam contagionem,cum odores laurori tum ipseruam cenitatem umbram. Quocirca in ipsa quom urbe de medicoru sentesia, pleriet unguentis suauissimis nares at aures opplebant, sussitu , re odorametis assidue utebantur,quod meatus sensuu ut quida dicat odoribus illis occupati, nem admittant aera tabificu: 8c si maximer admiserint, tamen eum maiore quasi in loge superari. Caeteriim nihilo secius morbus ingrauescere, homines* passim & pecora inter
homines agitantia interire. Sed & fames eodem tempore ciuitatem oppres Ioathae de causa. Oeander erat quidam Phryx genere, ex ea nota homina, qui publice per praecone uaeneunt.Hic cum in domu imperatoria seruitio esset traditus,&cum ipso Comodo accreuisset, eo scilicet honoris at autoritatis proucetias est, in ec corporis custodia,re cubiculi cura praeterea militii proectura solus obtine xet. Caeterum diuitiae ac luxus,etiam illu ad imperii spem instigabant. Quocirca grandi coa sta pecunia plurirnlisiumenti coemit. Id aute occlusum habebat, spe rans sibi Rom. pop.ati exercitus uoluntates adiunctum, si prius reruni necessariarum penuria laborantes,magnila repenter largitionibus demereretur.Idem in ninasum quo maximii exaedificauerat, publicaiis etia balneis,ut eo modo p pulum inescaret. At Romanes insens iam pridem,ac totius causam pestilentiae in eum conserentes,simul perosi homine diuitiis inexplebilem, prius quidem con sertim per theatra identidem traducebant. Dein agente in suburbatus Comodo, repente uniuersi magnis clamoribus con Terunt, Cleandrii ad nece deposcentes.Cum aut suburbanu omne tumultu copleretur,& Commodus ipse invito se cessu uoluptatibus indulgeret, inscius quae gereretur nam id Cleander cauerat repente extra omnlii expectatione armati equites principis eruperunt, Cleandri .imu proruetes obuium quem , ac uulnerantes. Ne scilicet populus excipere illoru impetum ualebat inermis armatorum,pediner equitum. Querare stiga iacta in urbe reiiciuntur,ibita permulti nem modo,quos serro milites coficiebat, neci dediti,sed quos etia ipsi*culcauerunt equites,quiis aut conserta turba, aut equi tum incursu coflictabantur. Igitur ad urbis portas une ullo impedimento perse cuti, magna populi parte interiecerunt. vi aute in urbe remanserant, calamitate suorum intellecta, clausis domibus cum in tecta & culmina euasissent, lapidibus, tegulis equites desuper incessebant. Ita starem conuerse sertuna ess, nullo inmani b. decertare au , sed omni multitudine desuper quasi ex tuto dimicante. Quocirca sauch magna pars, cum tolerare iam ulterius nequire terga fugae man curunt.Multi ita cadebat crebro teloru laetii, multi equis excutiebantur, inter
dei tolutos lapides talete uestigio lapseritibus. Sed & pedites qui in urbe stati5es
habebat pimulo suppetias aduersus inuisos ini equites raptim tulerat.Itam O ciuile bellu esset, nemo tame quae gereretur, nunciare Comodo audebat,metu Cleandri potentiae: donec maxima natu soror Fadilla nomine,accurrens ad Impera
tore,quippe facilis aditus seroti, crinibus selusis proieeta humi, ac plane in lugubrem habitu delamata: Tu quidem, inquit, o princeps,otiuagitansire omnium