장음표시 사용
331쪽
L. t 3 E R t. quae greantur unanis, extremo in periculo uersatis. Nos alite singius tuus pro-'pemodii occidimus. Aistum depop. Romano, a stu magna ex parte etia de exeracitu est,& quae ne a Barbaris quide nos passuros expectabamus, ea nobis dona nici faciunt,& in quos maxima contulisti beneficia, eos primos inimicos habes. Cleander aduersus te populum, re exercitu armavit: quorum alteris inuisus est alteris charus, utrim tame in armis sun caedemi inter se patrant,& ciuili finguia ne Romam replent. Sed in nos uidelicet utrius in multitudinis recidet calamitas, nisi tu ib primum neci dedideris sceleratis limu famulum, qui tante cladis illis ianisiit, nobis mox sutiuus est autor.Haec loquens, ueste scidit, multi . item, qui adorant,sumpta de uerbis mulieris audacia, Comodum territabant.Is expauActus,
cium iam non ut impedens, sed ut prodisi iis pericii tu sormidaret, acciri ad se Cleandrum propere iubet,nilaixdum certi scientem, sed tamen aliquid susipectante Imperatori renunciatu. Accedentemcp ad se imperat c5prehendi re caput eius ain rutatum, contoci praefixu circumserit, uoluptuosium scilicet ait optatii populo pectaculil praebiturus. Ita id malu sedatu, at is ut in dimicatio dirempta.Si uidem milites eum occisum viderent, pro quo decertabant, iram quo* Imper o ris sermidabant, i uerba data, nihil non facta contra illius sententia compererant.Populus contra satissa fila sibi autoris supplicio putabat. Sed &liberi Cleandri binos erum uirilis sextas habebat) & quotquot illius amici fuerant, ad unum omnes contrucidati, tracta , per urbem cadaucta, & contumeliosis lime habita, , stremo in cloacas abiecta. Hse finis Cleandri fatoru fuit, quasi in uno uelut amhitiosius ostentaret natui a ut sic dixerim humana posse ex infimo loco ad supremum iastigiu euehi hominem, at* euectu de n rursum deturbari quamlibet Ici
Do,atm insperato sortunae momento. Csterum Comodus tametsi uerebatur,ne quid sortasse populus etia contra se noui moliretur, tamen suadentibus amicis in urbem reuersus est, ac laetis acclamationibus,magnoch comitatu exceptus, in au
lam principalem se contulit. Enimuero ex illo tot aditis iam periculis, coeptit nulli sitis costdere sed occidere hunc at* illu, nulli no calumniae fidem accomodans. Ad hodie nemine cui uirtus ulla esset,amicii sibi adlugebat, sed ar cunctis aeque re,ctis studiis animu auocauerat. Quippe que die noctecpaliae ex aliis est reii coraporis uoluptates grauissimo seruitio premebant,neminem , non ab limine uesut insidiatord submouebat, quem n F au robitas, aut disciplina ulla etia medio cris illustraret. Scurrae uero, qui turpisssima 'uaein repraesentabant, quasi addiscium sibi habebant, aurIgando etiam, bestii si conficiendis sit pra modo exerce-hatur ob qus studia adulatores eum ibrtitudinis gloria celebrabat, quare illa mi rius decore tractabat,* modesto principi coveniebat. Excitere ea tempestate etiam Maeda in coelo prodigia: stellae enim per diem perpetuo apparuerunt,quaedam ex iis in longii productae medio quasi aere suspensae uidebantur. PCeterea
animalia omne nenus,minime fuam natura seruantia,cum figura corporis prodigiosa, tum membris haudqua* congruentibus edebantur. Maximu aute necqcum in erssens dolore attulisitum in suturii pessimo augurio uniuerses coterruit. Nam cum ne* imbres ulli,nem nubes, tantum , exiguus tens motus antecessis set,seu nocturni casu fulminis, liue igni aliquo in ipso terraru motu uelut extrito, totum deimprouiso Pacis templum consumptum incendio est, quod unum scilicet opus cunctorum tota urbe maximum fuit,at pulcherrimum. Idem templorum omnium opulentissimum, esregie* munitum,multo que ornatum auro ocargento. uppe uniuersi se e suas illuc diuitias, quasi in theatrum congere
hant, ideo , per noctem debacchatim ignia multos ex opuletis egenos reddidit.
332쪽
Q propter comunem quidem iacuiram publice: omnes,suam autem quis p pii iratim,deplorabat.Sed ubi temptu omne consumptu ignibus est, plurima quom, re pulcherrima urbis aedificia conflagrarunt diuer quae etiam Uestae temptu,sic ut Palladiu quom conspiceretur, quod in primis colum, at Q in arcano ha tu Ro- rham ,Troia ut perhibent aduecti,ac tum primu posi* in Italiam deuenit,co spe stum ab hominia us. Sippe raptum id Vestales uirgines media sacra uia in
aula Imperatoris transtulerunt.Multae praeterea,pulcherrimsi urbis partes com huiue,plurimosi dies peruagatu incendii non prius sedatum est, quam repentinis imbribus extingueretur. lial totam rem diis imputabat eius aetatis mortales, iquom scilicet uoluntate ec inchoasse incendium,ae desiisse arbitrabantucae portendi bella,quae sunt deinceps insecuta, consumpto Pacis templo interpretabantur.Quam deinceps famam rersi eventus coprobauit. Enimuero plurimis istinxia misc, incomoditatibus laborante ciuitate,non iam uti antea multitudo beneu te Commodum aspicere, sed rescire omnes eius calamitatis causim in illius ini .stos actus,& reliqua uiis crimina.Siquide nem latebant populu scelera hominis,nem latere ipse uolebat, sed quae domi non sine infamia patrabantur, ea etiam in publicuostentare haud uerebatur, eo p uecordis petulantis proccissit,ut pater' num primo cognomen repudiaret, ac pro Comodo Marci filio Herculem se Ioauis filium iusserit appellari, deposito principu Romanorii cultu leonis pcllem
substerneret, manui clauam gestaret,simul purpureas sibi,ati auro intextas uo stes circundaret,no sine omnium irrisione: quippe eodem schemate 8c scemina rum luxum,&heroum uirtutem repraesentabat. Talem se uidelicet cottidie prae stabat. Idem mcnsu nomina demutauit, ac pro uetustis appellationibus noum
de suis cognominitius imposuit, quom ad Herculem plerat, intinua scilicet ad sortissimu reserebantur.Quin statuas quot sibi tota urbe poni iustit, in is una pro cinia, quae arcu contenderet, ut etiam imagines ipsae terrores at* minas praese ferrent: quam dein tamen Senatus post ii lius obitu sustulit, proco ea libertatis imaginem repositit.Comodus aut cum temperare iam sibi ultra non poste publice spectacula edere professus,omneis se sua manu seras occisum pollicebatur,recum sortissimis quibusl iuuenu singulari certamine depugnaturit. Ea cu rumo ribus celebrarentur, concurrebant ex Italia omni, ac sinitimis gentibus uniuersi ad id spei iaculu,quod nec antea oculis usurpaverant, ne* unqua findo audiue xant.Siquidem ita esse certa manus illius dicebatur, ut quodcunm destinaret, i culo sagitta' ue cdtingeret. Eranti cum illo astidiae Parthoru lectissimi sagittarii, ac Numidae iaculatores, quos ille tamen omneis longe: artificio superabat. Vbi aut e spectaculi dies adfuit, pleno amphitheatro exaedificatus Comodo peritio mus fuerat, per quem decurrere in orbem posset,ne cominus cum bestiis puras periclitaretur: sed superne, ac de tuto loco tela iaciendo, iaculandi potius scien tiam, quam sortitudinem ostentaret.Ceruos igitur,& damas, item comisera alia praeter tauros, currens pariter ipse at* insequens impetebat,ac praeuera iuga cerintissimis ictibus prosternebat. Leones uero a pantheras,aliaet id genus nobilissi ina animalia, currens in orbem superner iaculis cosodiebat, sic ut nee telum quis qua secimdu,nec uulnus uiderit,nisi leti serii. Nam ut primum se sera cocitauerat, statim illam uel in fronte, uel in corde sauciabat, nullo praeterea usus scopo, μιν ad aliam corporis partem telo destinato,sic ut pariter cum uulnere ipse coscere
tur.Caeterum bestiae conquirebantur undiss,actum primum uidimus,quae antea
inpii iuris mirabamur.Quippe ex India, Aethiopia que,tteip a Meridie, 6c a Soptentrionibus quicquid incognitu prioribus seculis fuerat, confecit ille pariter, at p
333쪽
at ostendit,nullo no obstupefa Ro,tam certa inla manu, tanti, nusqua telis oberino libus. Idem aliquado sagittas lunatae cuspidis in Maurusias struthos intorque ha.. quae & pedum celeritate,& alaru quasi uelis o Ismὰ serebantur, sic ut silmmum contingeret collu, at* ita capita amputaret, ut exediis ceruicitius qui teli
impetus suerat aliquandiu tamen inuentibus simile cursum continuarent. Quinrepantheram, qus icilicet eductu quendam in arenam cursu acerrimo coprehen derat,sic ut iamiam laniatura uideretur,ita opportuno uulnere consecutus est, ut
interfecta bellua homine seruauerit,ac densiu quo F acie cuspide ipsa iaculi prae
ueniret Leones item cauea centu eductos, totidem misssilibus uniuersos occidit, ita suo ordine iacentibus corporibus, ut numerari fici timer singula possent, nullo scilicet superuacuo incidente telo. Ha fimus igitur quae gerebantur,quamuis a principe aliena uiderentur, tamen quoniam sorii iudine scientiam* prae se ferret, Popularem quanda gratiam emerebantur. Vertam ubi iam nudus ingressus amphitheatrum est,siumptism armis numeros gladiatorios implebat,ium uero triste Rom.pop. spectaculu id uisum, nobilissimu imperatore post tam multos paretis sui, maiorum4 triumphos, non quidem aduerius beluas arma capere militaria, uel Romanoruimperio congruentia ,sed amplisssima dignitate turpissimo laedises o cultu colaminare. Facile aut dimicans suos copares superabat, ne* tam Eultra uulnera procedebat,dante unoquo manus,at w imperatore potius Q gl diatorem agnoscente . Eol uesiniae prouectus est, ut deserere principalem aula,
at* inludum gladiatoriu migrare institueret, net se amplius Hercule appellari patiebat,adoptato nobilissimi adiatoris nomine qui iam uita excessiisset: quin simulacro illi Colosseo, quod Romanis uenerabile est,solis emiuem gerens, capite dempto situm imposuit,aim in basi subscripsit, non quos consuesset impera totios paternosin titulos,sed pro Germanico mille gladiatorii uictore. Caeterum ipsum quom desinere aliquando ab sua uecordia, di ciuitatem tyrannide liberare oportebat,idcpanno ineunte,quem diem Romani sinum agunt, ad Ianum uetustissimu Italiae deum reserentes, cuius etiam Saturnum ipsum ab Ioue filio pulsum fuisse hospitem praedicant,& quod ibi latuisset, nomen Latio inditum. Quocircaeua nunc Romani Saturnalia prius, dein uero initiu anni more suo cocelebrant.
Est , esus des biceps imago,ut a quo incipit,& in que desinit annus. Cum igitur
hunc diem sestu ciuitas agitaret,in quo Romani inuicem se colunt, salutant , ecnumisinata alter alteri,csterat omnifariam munera missitant,summic, magisti tus conspicuam sibi oc solennem purpura induunt, imi uerse diem conces ran tibus: statuit Comodus, non quide ex imperator is ut mos erat aedibus, sed ex ipso gladiatorio ludo prodire in publico,ac pro eleganti uini tu,pumurat imperatoria,procedere armatus,deducente gladiatorum agmine in conspectum Romani populi. Quod ubi consilium suum ad Martiam retulit, unam ei sitis concubinis, citi scilicet plurimis deserebat, ac prope: uxoris eam loco habebat, sic ut praeter ignem omnes honores uelut Augustae tribueretur: intellecto mulier tam absurdo turpit consilio,orare multis lacrymis, siupplex p ad genua accidere:ne aut Romana imperiu pollui pateretur, aut ipse uitam suam perditis ac deploratis hominibus tam periculose comitteret.Sed cium nihil prosecti set,lacrymas discessit. Ille praesectit exercitibus,Laetu nomine, re Eleeiu cubiculi custode ad se accitos, parare iubet in ludo ipso gladiatorio , quo se dormitu recipiat, ut illinc ad sacrificandu maner procederet,ac se armatu Romano populo ostentaret. Illi mulus precibus persuadere tentabant,ne qitid indisenum principe conare uti rib.Commodus ira percitus lacessere ab la iussis, statim in cubiculii reuersus, ut quemad-AngPolit. e modum
334쪽
HERODIANI modum cosueuerat, meridiaretur,sumpto in manus libello, quales de philyra tenuissimi,at 3 in utramcp parte reolicabiles fiunt, conscribit in eo cruoscunque illa nodie interficere destinauerat.Ex quibus prima erat Martia,mox Mius atq Electus,post hos ingens eoru numerus,qui plurimit autoritatis in senatu obtinebat: siquide senes uniuersos paternos amicos tollere e medio, ne censura illorii sua in
terpellarentur flagitia,bonac, ipsa diuitu dilargiri partim militibus,partim gladiatoribus decreuerat, ut alteri se defender Ait, alteri oblectarent. Eum igitur libera itum ita conscriptu supraleelatu deposuit,neminem ad se introiturusu celans. : Erat aut pusio quidam, insens adhuc,ex ea nota,qui uestitu caetero nudi,sed auro: gemmis pornati, solent delicatissimo cuit Romanoru esse oblectamento. Is ita iComodo charus erat,ut cum illo saepe etia cubaret, ac Philocomodus appellar tur,ipso indicante nomine amore principis.Hic iracppuer sorte ludibundus, o icupato inter balnea & crapulas Commodo, cubiculum ut consueuerat ingres sus, sumpto in manus libesto, qui cum lusitaret, foras processsit, ac sorte quadam in Martiam incidit: quae cum puerit etia ipsa diligeret,coplexa prius,atq; deosco lata, libellu manu aufert, uerita ne quid ob insaliua inscius puer reru fortasse nrat ivom Iabeseceret. Agnita dein Comodi manu, ac legendi cupidine illecti, ubi funesta cotincti,ac se primam peti intellexit, itum4 α Eleeiu subsequi, tantam pdeinceps reliquom futuram caedem, haec sera ingemiscens consusurrabat: Euge Comode,haeccine praemia beneuolentiae, amoriscii sunt Ita scilicet de te merui, cum tam multos annos columelias, ebrietatemet tuam pertuli. Sed necivaquam tibi haec ita successierint, uiro temulento aduersiis sobriam mulierem. His dietis, Electu ad se arcesssit quem etiam ipsa aliquando per se Guenire, utpote cubiculi custode solita,& in eo quo* stupri habuisse consuetudine credebatur, tradito pili manus libello: Vide,inquit, Ele fle, cuiusnodi sumus hac noete sinu chlebr viri Is eo ledio expauefieius erat aut Aegyptius genere, audax homo,ac pron
plus,re irasci tacitis statim signatu libellu per homine sisi sita Laeto legendum
mittit. Qui item exterritus ad Martiam contendit, simulans de iis ire se consulta elim,quae ad concinnandu ex iussu principis Iudum gladiatoriu pertinerent. Hoc igitur usi praetextu, constituunt, aut faciendu sibi Φ primum, aut patiendum at quid,nultu motae locum,nullii procrastinationes esse. Iacitu aute est, rem ueneno agi quod se facile daturam Martia recepit, quippe solita primum illi miscere at ouerre poculum,ut ab amica porreetiam silauius hiberetur .initur redeunti ex balneis comixtum uino odoratillimo uenensi in calice obtulit . ille diu lauando, uenando colle sta siti ueluti de more propinatu sibi temere interbibit. iniare si i-tim capitis grauedine occupatus,at, in soporem prolapsus, cum id ex labore a cidisse opinaretur,quieti se tradidit. Eleeius asit, & Martia recedere omnes consenim, di suam quemcν domu reuerti iubensine somni indigum Commoda exper-zeticerent.Id aut alias quot ex ebrietate ni mia facere cosueuerat: nam cum uel balneis, uel epulis opera daret nulla scilicet habebat piastitutum quineti tempus. Etenim aliae ex aliis uoluptates, eae snter se maxime diuersae, seruire sibi hominem etiam inuitu quocunm tempore subigebant. Pauxillu igitur cum requiesset, ac iam se ad stomachu Sc aluum ueneni in s insinuasset oborta uerugine, uomitus re quide astatim consecutus est,sive ipso cibo quem largiter anter sumpsisset, multa que meri potione uirus expellente, seu quoniam principibus mos est,antequacibis capiant,medicamento uti, quo uenena prohibeantur. Caeteriim cum miritu euomuisset, uerisi illi, ne ueneno quo p omni eiceio colligeret sese, at p una omnes cedi imperaret,persuaserat magna mercede Narcista cuida audaci strenuo adulescenu
335쪽
adulescenti,ut ipsum in cubiculo strangularet. Hunc sinem uitae Commodus habuit, tredecim annos post parentis obitum imperio administrato, unus omnium ante se imperatorum nobilissimus, omnium ii eius aetatis hominuni formosissimus: quod si dicendum de solvitudine quom est, ne in hoc quide cuiquam praesertim destinandis selibus, concessurus. Sed tamen totaim uitae rationem mi dijs ut Sehim est foedissimis contaminaciti
c cis o Comodo, quemadmodum superiore uolumine demonstrauitamus,cum celare factsi intersectores, α aulicas cxcubias fallere uellet, uili quodam stra lo inuolutum,constu stum corpusculum,ac duo bus exploratae fidei famulis impositu, aedib.exportanda, uelut aliquid superuacusi ex cubiculi supellectile curauerunt.Qui aut exportabat, per medios euasere custodes partim ebrios dormitantes*, ac manu languida tenentes hastialia, partim etiam socordes eorti, quae ad se parsi pertinere arbitrabatur. Ita corpus p incipis simina elatu ac per noctem uehiculo impositum,in Aristeum miserunt. Laetus aute, Martia , quid agenda foret diu deliberato, tandem decernsit, ita de eius morte rumores serere, quasi repente in apoplexiam incidisse quod faciter de illo creditsi iri existimabant, quem constabat identide solitu immoderatis epulis saginati.Sed ante omnia tamen uisum est, aliquem prouectu aetate,ac modestum homine deligere ad impertu per quem θc ipsi incolumes serent, ec omnes a stua immoderataet tyrannide respirarent. Igitur diu consultato, nemine sic idoneum inuenerunt, ut Pertinacem. Erat aute Pertinax genere Italus,domi bellic, rebus gestis clarus , multis , insignis tropa is, quae aduersum Germanos atq; Orientales Barbaros erexerat. Vnusi erat reliquus er grauist imis illis, quos pater Comodo amicos reliquisset,cuit plurimum ex omnimus sociis ducibus detulerati titus hactenus,uel grauitate ipsam uetito,uel ob paupertati hominis dissimulante modo. Siquide id quo illius laudibus accedebat,quod cum plurima omnia
adminii arasset, tamen erat omni u pauperrimus. Hunc igitur Pertinace nocte imtempesta sopius omnibus, I stus at*Eiectus cuni paucis eiusde factionis adesit, re eum ianuam occlusam offendissent,ianit6re excitauertit: qui ubi adaperuit, militesc, 8c Lato praesecta adesse uidit, perterritus atm expaueractus, Pertinaci renunciat Is admitti ilico iubet, euentura mox inquies, quae sibi ad eam diem mala praesagiuerat.Tanta porro fuit animi constantia,ut ne lecto quide se mouerit,sed ingrelliis Lsto at* Electo, quamuis ad se occidendu misi s crederet,pleno audaciae uultu,minime* pallenii: iampride,inquit,hunc exitu uitae singulis etiam noctibus speraba, qui ex omnibus paternis amicis unus adhuc essem reliquus. Itaque demirabar,quo nam tam diu rem disterret Commodus.Proinde quid satis, cimii facitis imperata,mecp a tristi aliquando, ac perpetua formidine liberatis rAd haec Laetus: Desine,inquit, indigna te,& superiore uita tua fabulari,necp nos morte tuam, sed salute cum nostram, tum Romam: imperii petitu uenimus. Iacetem in tyrannus,debitasQ luit poenas,ea passus a nobis, qus in nos lacere moliebatur. 1uare huc adsumus imperiti sibi tradituri, que unu ex omni Senatu, uel temPerantia uitae,uel autoritat uel aetate cita, A grauitate moru scimus esse presti
tissimii,charumin populo,& uenerabile, siperantes quod agimus,ct optabile illis, re nobis silubre futura. Ad hse Pertinax:Desinit inquit, scirem ludere homineatq; ita thauditatis arguere, ut prius decipere,dein occidere studeatis. Atqui ili' g.Polit. e 2 quit Eleia
336쪽
32s HERODIANiquit Electus,quando nobis parsicredis, peli bel Isi hsic nam manu certe agno scis Cdmodi tute lege,cognosces pculdubio,quantu es iugerimus periculi,nein tentamentu aliquod in noluis uerbis,sed ueri fide deprehendes. Qiiod ubi Pertinax fecit, iam profecto uiris antea quo F sibi amicis limis credendu ratus, intellodia omni re, totu se illors potestati permisit. Placuit igitur primo exercitu adiri,ac militu tentari animos, quos tamen Laetus in sententia suam saciter se adduicturum Pollicetur,quippe cuius aliqua,utpote praese fit, sutura esset apud illos autoritas. Quocirca omnes quotquot aderant,ad exercitu sestinant,cum iam multu nodiis processsisset instante Calend.Ianuar. die.Miuut praeterea fidos homines, qui pas sim rumore disseminet,uita demictu Commodo, Poetinacem . iam imperaturi L cotendere ad exercitu. Qui ubi rumor euagatus,repenter populus uniuersus lymphato similis ebacchati, re discurrere per uias, ac laetabundi omnes renuntiare pre quis amicis, quibus aut dignitas,aut diuitiae superabantinam illis potissima discrime impedebat a C5modo abant igitur ad templa,& aras dijs gratulatu, alii
alia uociserates.)aida iacere tyrannii, pars gladiatore, n5nulli etia multo his foediora. Quael ha ctenus metus repress erat, ea nunc licetia ac libertate oborta, imis pune iactabantur. Sed di plera P pars populi cursu concitato, ad exercitu tende Dat ueritis omnibus,ut satis libeter imperatorem Pertinacem milites acciperent, quippe moderatii principe, no sane nimis ex se etia si itura sperabant militibus tqui scilicet tyrannidi seruire,uimi omne ac rapinas exercere consueuissent. Itam
uelut ad obsequiu impulsuri,c5fluxere ad castra frequetes. o ubi peruentum, ingressi Lstus &Eleeius una cum Pertinace sunt,ibi couocatis militibus,ad hue modii Laetus uerba ficit: Comodus imperator uester apoplexiae morbo interiit. Causa mortis nemo alius sed est ipsemet sibi.Nam cum frustia nos optima at ialubria subiiceremus,geres ille se quemadmoda omnes nostis, cibo potui nimio
suffocatus est,aim is quide suo sibi isto extin Rus periit. Quippe no una eadem scunctis hominib. morsis causa, sed aliae aliis, cunctaec, tame ad eunde tendentes uitae fine.Verum pro illo adducimus uobis ipsi ac Romanus pop.iura aetate grinum,uita moderatu,irritaris disciplinae peritissmin ius bellica uirtute uos qui dem ueterani saepenumero expertisteri tot annos urbi praesectu non honore talum, sed etiam admiratione dignissimum iudicastis. Igitur fortuna non princi pse solu uobis dat, sed parente quo optimu. Cuius principatus no uobis modo,qui eum praesentes tuemini,sed qs etia iucundissimus suturus est, qui ripas flauioru, ac Romani terminos imperii defensant, uidelicet res eius praeclare gestas memoria retinentibus. Nessi uero iam Barbaros nobis pretio conciliabimus,seu rii memores,quae hoc duce perpessi sunt,metu potius subigentur. Haec dicen te Laeto, minime: iam se cohibuit populus, quin cessante adhuc di dubitabi indo lite, Augustu illu declararet, patre , appellaret,& faustis omnibus acclamatio
nibus psequeret Ide etia milites fictitabahquan n5 pari alacritate, sed circulata
undi Q inermibus,sestuc, agitantibus diem,populi turba faciter illos acclamare,ac Pertinace uocareAugustu coegit. Mox iurati de more in illius nome, facta* re diuina,laureatit omnes populus atm exercitus psequebantur. Sed post* in aula imperatoria per nocte ut diximus) a milite populo , deductus,magnis curarii motibus aestuabat.Et quamuis animo esse sorti costantii, uideretur,tame illum uehementer praesentia territabant, nsi de salute sua magnopere selicitu: quippe alias grauiora pericula coni serat, sed repetins tyr d. mutatione animo uersante, nobilitate. p nonnulloru senatorii reputante,qs minime passuros arbitrabat, post
imperatore generosissaedi sis principatu ad honune priuats stirpis atm obicinae
337쪽
Nam s vita Ipsus plane temperans ac siugalis audiebat, maximam 4 in bellicis
negotiis gloriam fuerat adeptus,atrame claritate generis impar habebatur.Igitur post* chluxit, in cima se cotulit, neoe ignem sbi prssent,necp ulla principatus in signia pastus attolli, donec senatus sententiam scitaretur. Sed eum omnes simulat* uiderat, istis acclamation .unanimiter exceperunt, Augustumc, ct imperatorem consalutarunt. At ille recusere institit,tanae rem inuidiosiam nomen impe rij,excusare sene 'utriuem amQ orare,multos este dietitans patricios uiros, quihus magis impertu conueniret. Simul Glabrione manu coprehensum protrahes,
sinitare imperatoria sella iubebat Erat enim ille omnisi patriciorsi nobilissimus, ad Aeneam Veneris A Anchisae filium seriem generis reserens, idemin iterum cosis, qui tame ita tum locutus cst: Equide egomet, quem tu omnium putas dignis Iimu, cedo tibi imperio, at P una meca Senatus omnis summa titii potestate decernimus.lbi uero ille uim pene afferetibus,ati impe rogJub.uniuersis, uix tande dubitabudus sella imperatoria coscedit,ati oratione huiuscemodi habuit: Consensus hic uester, studium p eximiii uni mihi plurimuin tanta ista nobi litate deserendi, cium omni adulationis suspicioe uacci,argumentum bene uolentiae, fidemc, pn erat,alisi sertassis audaciorem at in alacriore redderet ad ea quae traderentur suscipienda sperantem facili se gubernatione usiura, qui tantam in uobis beneuolentia animaduerteret. Me aut contra, magna ista scilicet, atque egregia sicut honoris sensu obstupenciunt,ita metu quod1, curso solicitant.Sia quidem arduu in primis est,magnis acceptis beneficiis, paria resore. Nam in honescioria uicissitudine,si magnam g ratia reserat,qui paruam debuerit, no tam iacilitas remunerandi expenditur, ψ in ipse argumentu grati animi comendatur. Sed cum prior qui sipia eximia in te quaedam cJtulerit, tum si illa parii ampler domerearis,no tam deesse quod reponas,l ipse inops sensuum, ae plane inoratis limus uideare.Cemo igitur iam ani mo,st mihi arduu sit propositum certamen, ne tanto a uobis accepto honore parsi me fortasse dignu exhibeam. uippe non in sella ipsa fastigia dignitatis,sed in operibus situm,quae illam minime sedecorent. Nam quantu pr sterita odimus, tantu de suturis bene speramus. Et ut tenax est in iuriarum memoria quod enim offendit, nunqua obliteratur ste benescia in ipso excidunt usu.Siquide non tam delectat libertas,ib seruinis offendit. Nem habendam quisqua gratia putat, suod rebus suis pro arbitrio utatur, quippe id sibIde heri iure autumati ui uero suis exuitur bonis, nun* sine iniuriara obliviscitur. Nem quisqua lucro apponit,quod utilitate in comune patiat. Qus enim publice prosunt,pard cuim curaesunn sin quae propria cuiusv sunt, minus ex sentensia ceciderarit, tum nemo satis sera benigne agi putat Ad haec, quicunm enormibus tyramoru at* immensis largitionibus insuerunt,il si frugalius paulo, aut continentius ex pecuniae inopia agere instituas, non tam id moderatae cuidam dispensa tioni, prudentic, attribuunt,* auaritiam cotinuo sibi θc sordes exprobrant.Necu te cogitant, nemine posse in a cuiuis dilargiri,qui se a ui atm a rapinis abseneat. Qui asit recte, ac pro cuius. dignitate dispensat,no modo nihil cuiqua iniuste eripit,sed re cineros fiugi esse docet,& parcere parto. Haec igitur cum animis uestris reputantes,adnitimini uos quom mecii patres, comun et hanc imperii administratione existimate.Quippe in repub.optimatium,no aute sub tyrannide uictuti, cum ipsi optima habere lipem,tum reliquis etiam deberes polliceri. Haeclocinus Pertinax,Senatui animu addidit, uotis p exceptus, ec acclamationibus, habitusci honorificentissime, Iouis,aliorum p deorsi templis consalutatis,sacrificiol de more iacto,in aulam palatinam se contulit. Postea uero quam fama uul
338쪽
gauit, quae ille uel in Senatu dixisset,ues ad populit scripsisset, laeti omnes agitaris
sperantes seriu se re clemente principe,parentemQ adeo magis * imperatore hahirui os.Nam 8c milii .edixit,ne cui ex populo contumelia laceret, ne ue quem uiatore pulseret,cuncta j denit ad lionesti cultu modestiamq; reserebat. ipse caaut ingredereξ,aut ius diceret,comem scilicet, ac mansueta indole ostendebat,re cum Marcii in primis referre uideres, seniores quide admonitu dcle stabat, res quos aut a crudeli contumesiosacp tyrannide ad modesta uita, tranquillam uii dicatos,sicile ad se amanda impulerat. Quae cum tima latius evagaretur, natio omnes atque exercitus subiectos Romanis aut amicos ad deserendos ei diuinos honores incitauit. Quin Barbari quom, si qui aut frenos depulerant,aut seditioes moliebant,metu uirtutis, qua prestitiisse eum Nerioribus bellis meminissent iustitis p fide, cum nemine ab illo scirent ultro ouendi, sed gratia cui Q ap meritis re serri,uim cp abesse re crudelitat ponte illi sic dedidount.Legati oes praeterea undique confluebant,gratulatu Rom. pop. quod Pertinacis imperio gubernarent. Sed quod plerisi omnib.publicer priuatimQ gratum sui simodestu mansuetumin Principe pop. Rom. coligi iste, id uero urbanae cohortes imperatorii custodiae acti hibitae grauiter molestet, ferebant.Siquide a rapisiis iniurijsi ad temperatu uitae cultu reuocatae, ac mitem illam ciuilemi gubernandi ratione in contumelia sua ac dedecus accipientes, ut ex qua licentia ubi adempta intelligeret, nullo iam padio rectore huiuscemodi tolerandu statuebant. Igitur principio cotumaciores se gererriminus p dicto audietes csse. Postremo nondu bimestri imperio expleto, cum quide ille iam non dubia suae probitatis specimen dedisset, ii uersis in opti mam Ipe erectis, inuidit repente mala Qrs,qus omnia funditus euertitisic ut egrem illi conatus uehementer omnib. a suturi, in medio quasi cursu prolaberentur.
Nam prinast quide quicquid in Italia aut alibi gentia inculti seli etiam , sub regia
hus uacaret,id totu occupantibus ξc colentib. adiudicauit: decemc, annotin im munitate,ac perpetua libertate agricolis concessi Imperatoriis aut postes Itonidi nomen suum inscribi prohibuit, no es Ie illas dictitans imperantium proprias, sed comunes Romanoru,&publicas: uectigalia quoq; omnia, quae ad cotrahendas pecunias tyranni excogitauerat in fluuiorsi ripis,in urbiu portubus, per 3 uias ecinnera,penitus remisit,at Q in antiqua libertate reuocauit. Multac, item ad idem exemptu iacturus uidebat .Nam di delatores urbe exegerat,& ubiubi inuenirentur, puniri imperauerat: cauens ne cui de uanis criminibus periculu constares Ergo in maxima traquillitate sese, beatissimou reru statu uicturos Senatus, caeteri barbitrabanLSiquide adeo se aequabile paremc, caeteris pistabat,ut filium quocitam adulescente in aula palatina nun* adduxerit, sed inrea priuatos parietes continuerit: sicut in ludu quom literariti, at p gymnasia de more itaret, ni hil priuatis
similis erudiretur de omnia perinde ut quiuis er medio agitaret, neq: ulla aut tyrannicam, aut omnino imperatoria pompa ostentaret.Cum in hac moru uitos modestia ageret, ii scilicet praetoriani milites, praesente rem conditione haud satis aequo animo serentes, uetere illam licentia uiolenter se gerendi raptandico omnia assectabant,inter uina oc epulas colitia ini erunt, Pertinace er medio tolledi, grauem ipsis,at* onerosum, alterumc, cius Ioco imponendi rebus Romanis, in dulgentem atq; intemperante, ni hil , deni in no licentiae praebituru.Igitur cons stim haud opinato cunctis otiu agitantibus turbidi ac furente militari cursu meridie ipso protenus hastis,nudis gladiis, si equentes ad imperatoris aedes seriitur. Re aut subita insperatast perterriti cubicularii palatim pauci plurimis et inermes
armatis minime ausi resistere, relicta sua quisis statioe diuersi alij alio defugerunt.
339쪽
Pauci tame ex amicissimis nuntiato milit si consursu persuadere Persinaci con hantur,uti fuga sibi cosuleret, populiin auxiliu imploraret.Ille asit tametsi utilia in Priesens audiebat,iame indecorti exissimans, ait illiberale, minimeo dignsi inraperatoria maiestatriat' anteacta uita, si agae aut latebris salute debere : occurrere Periculo, ac procedere in mediu decreuit, sperans persuasura quae uellet,&surelites in privscias animos placatum.' tur cubiculo egressus,iactusc, irructibus ob uiam,quaerere causas institit tam subiti motus, re a scedissimo illo tumultu abstera rere,non attonitus periculo: sed h abitu oris graue moderatui retinens, par in
imperatoriae dignitati,ac nihil humile, nihil pauidii aut obnoxiu, nihil deium supplice dignu prae se serens,ita ad eos uerba fecit: Me quide,o milites, inquit, si ocinciditis,nem ipsi rem magna facitis, nem mihi sarier grauem,homini indelicet huius aetatis 5c gloriae.Siquide humanae uitae finis certe est aliquis necessarius. Vos aut principis curae custodis p, & propulsandis aliunde periculis adhibitos, caede ipses sacere erimos, net ciuili tantii,sed imperatorio quocpsanguitie polluere dextras,id uero uidete,nc uel in praesens flagitiosum sit uobis, uel in posteru pericu losum.Nem enim ego ulla uos iniuria alisci.Si enim Comodi doletis interitu, nihil a secto nouu suit mori, qui homo natus fueratisn dolo necatu putatis,n5 meus and id crime, quippe quem ipsi scitis ab omni etia suspicioe procul abest . Quae
enim tunc acta sunt, uos primi cognita habuistis, ut etia si quid oborta suspiciois est,id uti alios attigret Cartem ne illo quidem extincto, quic* uobis defieri patiemur, quod modeste,at ex dignitate uestra,no aut per tum & rapinas c5 cupiis Meritisata loquente co,iam quida ex his permotum iri uidinani, nem sener pauci abire iam coeperant,ueriti sanctimonia principis,ac senectute: sed a caeteris secto impetu obtruncat. Q ii statim eo perpetrato scelere multitudine declinates, in dignissime latura id facinus,occupant in castra abire, murol c5tinent se dispositis .s turribus armatis,qui pepulit a moenibus arcerent. Hunc fine Pertinax sortiatus est uitae,moruc, ut supra diximus laudadus.Sed ubi caedis illitas fama per populu dedita, tumultu scilicet, luctu omnia compleri, discurrere uniuersi furentius similes,nein certi,quid agerent, quaerere ipsbs autores, quos ne* inuenire in poterat,tiem ulcisti. Prscipue uero denatus indigner id ferre, c5mun in eam calamitate existimare, desiderans parente optimss, ac principe indulgentissimRr sumet tyrannidem metruens, qua cordi esse militib. intelligebat. Sed cum dies
unus, itemQ alter abijsset, plebs p uniuersa suo quisl metu quiete ageret, oc qui dignitate autoritatet pollebant,in sua praedia Φ longissime poterant,ab urbes cestiissen ne quid in eligedo succestare grauius obiiceretur: cognito milites, quietu esse populit,& existere nemine,qui principῆ intersectu uindicaret, ipsi quidem castris se cotinebant: constituto aut supra murii uocalis smo quo , cdicunt uenale imperiis, tradituros , se ei sui plurimu pecuniae pollicere tutoQ in aulam
deducturos. Id auditu neminem er Senatu grauitate at* autoritate praeditu,neminem , e nubilitate,aut re his denim permovit, quicunm adhuc opulenti super hant tenues reliquiae Comodi tyranidis,ne p ausus qiusqua,aut muro succedere, aut turpem contumeliosumi, dominatii pecunia pacisci. Sed enim Iuliano Osdacosulari uiro,qui grande habere pepania credebat, uespere supra coma nuntiat, inter uinuat in epulas, militu edietum. lippc homo alioqiti paruuitae continentis habebatur.P suadent igitin uxor,atque filia, di parasitorum turba, ut relicta mensa acceleret,& quid agatur intellegat,ac subinde inter eundu adhortiatur, occupet proiectum imperium,superaturii largitione omnes,qui tantum diluuarum
possideant.Igitur ubi ad muros accessisiclamare occoepisidaturum quae uellent:
340쪽
habere se magnas opes, plenos auri thesauros,aim argenti.Eodem, tEpore Subpitianus & ipse uir consulatis, ac praefeetiis urbi,socerq Pertinacis imperiu licitabatur . Verum in eo milites suspeeia habuerat Pertinacis propinquitate, subessi aliquid fraudis suspectantes, quo illius caedes inridicaret. Ergo Iulianu solis de mistis supra muros attollunt, non prius aus reserare tortas, quam conueniret de numero dandaepe tu .llle ingreisus in castra primum qui de honores Comodi. ec statuas quas lustii ierat Senatus, instauraturu pollicebatur, concessurumq; ipsis quam quonda si ib illo licentia obtinuissent: praeterea, militibus singulis plus multo argenti datum,* aut petere auderent, aut accepturos expectauerant: ness in
dando moram futura: nam domi eam pecimia adservari. Sibus adducit rebus milites, ait in tantam spem ere 'i, Iulianu declarant principe, simul ei Commodi cognomen imponuntiet si signis sublatis,impositis. illius imaginibus, deducere homine tendat. Igitur de more sacrificio in castris peracto, exiit maiore militum comitatu, Φ caeteri consueuerant, siquide per uim , contrach populi uoluntatem,perc, turpitudine re dedecus,impcitu emercatus,iure impetu multitudinis uerohatur.Sed induti armaturas milites,circunsepti l undim testudine iacta, ut euam si res posceret,dimicarent, recepto , in mediu imperatore suo,clypeis, hastis , saria capita elatis,ut tutiores serent,li sorte lapides er tectis mitterentur, deducunt eum in aula,necp auso resistere populo,ne ut mos est fiustis acclamationibus prosequente, sed diras procul in precanti b. uniuersis, grauiteris exprobrantibus, quod aere sibi imperiu patituisset. Tum primihri uidelicet corrupti militu mores, Heda & insatiabilis pecuniae cupiditas, oc contemptus imperatoriae maiestatis inolevit. Nam cum nem inridex existeret ullus tam crudeliter interfecti princia Pis,neo promercale faetii imperiit,laedech nundinatu quisquam prohibuisset: id uero imitu causu, militibus fuit,ut etiam in postem turpissimi contumacissimi , euaderent, sic ut auaritia in dies,ac principu contemptus, etia usp ad sanguinem Proueheretur.Enimuero Iulianus imperiu adeptus, deliciis continuo crapulae pse dedere,circa rempub. indiligens, uitami mollissima, luxuc, circumfluentem traducere.Sed & spem militu fefellerat,nem implere fidempromit Arsi potuerat, siquide nec opcs domi quantas laetabat,& publicii fra tu sinnptibus illis intinis iampride a Comodo exhausta iniare cum milites habebat insenses,tum a populo totius res conscio ficile contenebatur. Ita & praetereunte maledictis infeci hantur,& turpes ambiguas , uoluptates exprobrabant, sic ut propalam etiam in circo,quo maxima uis hominu confluit, Iulianum incesserent, ac uindice Romani i crii praesul cp summi principatus Nimi vocitarent, orantes ut Φ primIadesset, ipsos p a tantis contumeliis assereret. Is Niger consulatu gesserat, actum Syriae praeerat uniueris, qui honos ea tempestate multo maximus erat. Quipperita Phoenices, omniscp ad Euphrate regio Nigri suserat inmerio, ipse statis eratiam ad sene 'ute spe stantis multis4 Sc magnis in rebus uersatus, sima obtinue rat mansuetudinis ac dexteritatis, sic ut ere1 Pertinacis uitam putaretur aemulari, Quibus maxime rebus populi fauore adeptus indebatur. Huc igitur asssidue: se quentis populi clamores implorabant, ac prae te Iulianum coutuo lacerantes, illum etia absente uniuersi principalibus acclamationibus,seustis uocibus prosequebantur. Quibus intelleistis, Niger putans omnia sibi ex senteria successura, quod & a militibus negligebatur Iulianus, ut qui fide minime linpleuerat, re coii temnebatur a populo, ut pariam dignus empto principatu, spem cepit imperii uindicandi. Ac primo quide ex ducibus tribunis caeterisi militibus, qui plurimum haberet autoritatis, diuersos alium alio tempore domum dimittebat, ed ictos rerum