장음표시 사용
151쪽
CAPUT SEXTUM FO LXXIIII SEXTI CAPITIS NOTE.
coruscatio fulgur fulgor/fulguratio .
ratione antiquoru opiniones Earu reprobationes. primae duabus rationibus .ec secudae tribus. Tres de tonitruo dc coruscatioe opi Tres Opi niones. Prima est Anaxagorae dicentis ignem a sua sphaera in nubem decidere:& eius emicatione fulgu dioius ea
ratione eme:eius vero extinet ionem/imo extinctionis ione.
stridorem esse tonitruit Sed id non esse veru cognitu deprehcnderc difficile non est C Primo quia ignis
natura est sursum coscendere non autem descendere.
Causam igii dicturus erat quo pacto a summo aethere ' ait in nube sei cipitc dedat/α illabatur. Secundo. dicat Anaxagoras/cur potius ignis illa se tempore nubilo demergitque sereno. Videt autemuri in temporis serenitate se inimcipitiu demitteremem igitur nubilo tempore. Secuda est Empedoclis dicentis ignem in nube ex radiis se inuice cocurret1bus ec se stape replicantibus segregari:eius emicationem fulguratione effer c eius extinctionis stridorere crepitum esse tonitruu.Sed neq; id quide veru apparet. Primo quia aeque fieri deberet in qualibet nubeacu radii in libet inter se cosimiliter incurrat.hoc autelalsuiri. Secudo.qa eade ratione dicere liceret niuese grandine imbre doc5similia φ a nube segregarenis fieri. Tertio.qica a sole aut igne incalet aqua:nuque talis segregatio apparet.cosimili tame rone fieri oporteret:igit neq; fit in nube. Tertia est diceti fulgurno apparere de noci Hypter ignem sed queadmodu
152쪽
tercussa aqua de nocte fulgere vides ita quoq; se coldentibus nubibus fulgorem emittere. Sed hi cosue
tudinem no traxerant Mea cognoscere quae refractione
fiunt.Fit enim fulguratio de die:non autem aquae percus, fulgor Ea enim fulgere videtur percussa refracto ab ea visu ad aliquod nilgidorum. Et de nocte de non de die videtura diei maius lumen minus exter
4nucnta causa ventorii Ec terrae moturi Restat inquirere causam fulgurationiscue tonitrui. qua profecto eadem e materia constant. eκ qua verusci terraeimotus. Quippe exhalatio intra terra coclusa tremore facit in aere libero ventum Nubibus vero coprehensa=futiguratione re tonitrati. De his tria ponit philosophus capitula PF mum quiden, de Antiquoru scnsis Secudii de amborii generati Oe id disterentia. Tertiu)de Ecnephiis Typhonibus o fulminibus. Ino primo ital tres recitat simul ac reprobat opiniones e Prima fuit ' n. agorae: qua potissimul hoc improbatur m non videt ulla ' Upym e sabos qua ignis aethereus violente in nube deiiciatur. Nn Θηδε Mnerali ii. Si de coelo conquit cadit ignis quomon quotidie fit cum tantunde illic semper ardeat Deinde nulla ratione credide2 ' in quale ignis quem natura sursum vocatHerluat si Alia enim cis ditio nostroru igniti eme quibus fauillae cadunt, qua pocleris secia aliquid habent.Itatio descendit ignisὰs dira cipitat, re deducitura Huic simile nihil accidit in igne puriss uno. in quo nihil est quod deprimat: Aut si ulla pars eius ceciderit. in periculo totus est. At nihil iniuria illic cogitur=nihil rumpit=nihil praeter solitum euenir ordo reru es b&χκpurgatus ignissein custodia mundiis minas sortit oras operas pulcerrime circuit: hinc discedere no potest. M Secuda opinio. praeterires rationes philosophi. hac quoq ratione impugnari potest Radii rcfleκ no causant ignent nisi refringant iisςςWd. aeorpore solido citan obvii a speculo seu ferro polito At nubes opiWiψHin talia corpora non sunt. igit tam fortis no est ab eis radioru refleκio. ut incendio sufficeret i Tracterea Solis utaκat radii reflegione ignescunt: Alioru enim astroru radii ob debilitato lucis haud concipiunt ignem. At noctu persaepe fiunt coruscationes: Vnde igit tunc radioru renerio:cum Sol sub terris latet s
153쪽
Tertia opinio est Elydona ijsed a philosophorii consensu aliena Rep ha
Pira:ter ipsum nac omnes co sentitit veru esse igne coruscatiois .fal xl xςxxi litur aute in similitudine. Nam dum remis aqua percussa fulge id noetu blum accidit quado Luna aut astrii aliud specie sua in aqua efformat.quae tremula cospicit,aqua percussa. Fulguratio aute saepe interdiu euenit non solum sursum apparensi sed interdu/fulminis ictu deorsum iaculata: ostenditmon solum arpparitionc quandam sed oc verum ignem. vii stellus eius liquido demonstrant. incendit enim adurit lac consumit. Praeter has tres,adhuc tres alia reserendae sunt=quoniam non sunt re anultu absurdae sit Prima est Guilhermi de Conchis Humido sumo piniones ad superiora ascendente,cum ad superiore aeris parte peruenerit/e Uxim pro ponderatioe humoris mouet summitas aeris: cuius particular,ad inoduindarii ex diuerso sibi occurrentes fragore faciunt tonitrui Εκ motu cro aer calefactus transit in ignea substantia. fit fulgur. οςundali ad obstaculum peruenerit. obitantia findit fulimenq; dicitur.
Seclida est Diogenis Apollinaris. ua da tonitrua igne qua daspiritu fieri: Llla ignis facit qua ipse antecedite nunciat: illa sipus:
qua sine splendore crepuerunt. is Tertia est Senecae . uisic habetii. ii. Fulgura curepentino late Tertia iumen emicuit: Id euenit hi in igne aer/extenuatis nubibus vertis: nec vires vel nubes. quibus longius prosiliat, inuenit. Non miraris puto si aera=aut motus extenuat/aut eκtenuatio inccdit. Sic liquescit excussa glans fundaγoc attritu aeris=velut igne distillat Ideo aestate plura sunt fulmina. quia plurimu calidi est:facilius autem attritu caloru ignis eκistit. Et tantu de opinionibus. AdAristotile redeamus.
Et si fulmeri, nomen comune sit/ad omnem exhala Fulmis. tione quae e nube erumpitaciaculaturi ardens:pecust liare tame ipsum faciunt ad eam quae nube prumpit ecfulgetru nucupant eam quae longiore tractu nube finditis Eptimu cap. causas tonitrui fulgurati5is do
fulminis.&illorum generatione contineta Tonitrui/coruscationis=ox fulminis cauta.
154쪽
Quo gene C Tonitrui,sulgurationisac fulminis cnerationes cista es t Duplici existere spiratioe:hac humid hac vero siccasu aiio' 'i utram simul eleuata/dc consistente in nube quae casursum magis fuerit eleuata/ob loci seisiditatem densatur:d magis quide a summa parte Exhalatio auteclausa:e denis exitum quaerens/valido motu fertur in nube:& densae nubis latera valide concutiens/sonum aedit:qui dicitur Tonitrum Et secundu naturam cauae nubis ac densio rari varietate:varii ardum soni. Et
si licet magna coponere paruis similis est illi sono e. qui in flamma fit cum hi Vulcanu hi Vestam ridere
aiunt. 6 in lignis siccis cum spiritus exitum quaerit lignumum pens crepitu aedit: ita donubis exhalatio . Et cu superiori denso obuiat: valido impetu vibrata subtiliter incendier illius inflammatiois apparitior fulguratio est. dc pla rum detruditur in imu . quae sycocepta flamma: detrusa/ciaculataqi fuerit fulmen esti'
Si vero sine flama: Ecnephiae dc Typhones de qbus risub b. statim agemus fiunt. Et fulguratio fit post plaga
nitruu sed docollisione: estq; tonitruo posteriora prius tame visa vidςxPrius percepta: quia visus anticipat auditu. Id enim intueri licet in ferientibus a longe.Cu enim referiedi reduculmstrumentu: primum sonus ad nos pertingit. 4n tri remium ductu remos eleuari videmus ut secundo feriant:priusq; primae plagae sonus ad nos tingat. Et secundu substantiam idcm esse ut multa paucis complectamur dicimus:super terram faciens ventum/in terra terrae motum gin nube tonitruu exhalationem
scilicet s1ccam fluentem/mobilem ec agitatam. Et de tonitruo quidcm hactenus.
155쪽
In hoc capite .ppria ponit philosophus sententia. Primo genera
tione Tonitrui ci Coruscationis edocet. Secudo. cur prius cernatur coruscatio qua addiat Tonitrus. causam subiugi multa paucis conmemoras o plane quide snnul ac elegater: proinde nulla eget inter pretatione Nisi q, risus Vulcani aut Vesta, iicit hic. stridor ignis ardentis. Nam haec ignis numma habebant saepe ita P agne accipiunt. Ouidius. Nil aliud vestamquam vivam intellige flammami Nunc pauca e iis qux Seneca scribit. v maiori intelligentia ad ducere libet Duo sunt inqui Tonitruori getaera Vnu cuius est
graue murmur. quale terraru motum antecedit clauso ucto fremete. Hoc fit cum spiritu inter se clausere nubes: qui in concauis partibus earu volutatus,similem agit mugiribus sonu raucii od a qualem at cotinuit. lia ubi etia illa regio humida est. eκitu claudit: ideo limo id onitrua vetur praenucia imbris sint ei Aliud genus est acre . quod acerbii mage diκerim qua sonu Qualem audire solemus. cu super caput ali citius disrupta e velua. Talia a dunttonitrua cia globata dilsoluit nubes cc piritu quo distenta fuerar emittit. Hoc proprie fragor dicitὸsiubitus cic vehemes: Quo aedito=cocidunt homines. αeκanimant. iida vero vivi stuper. 5 in totum sibi eκcidunt quos vocamus attonito quoru mentes sonus ille coelestis loco repulit. Fit recollisione partua nubis ad inuiceronitru S. Na queadmodum anus illi, inter se=plausum ad Sic illisiarii inter se nubili sonus potest esse in agnus quia magna concurrui in rc sie. At non quocu inodo impulsae sunt, tonant: sed si apta sunt CL copositae ad sonum tedendii. Aduersae inter se manus colli lae=no plaudiit. sed palma cupalma collata plausum facit. Et plurimu interest. virum cauae concutiantur an planae αὰκtentat. Deinde, tantu ire nubes oportet sed agi magna vi re procellosa. Etiam mons no scindit nube sed dige, rit. dc propria quat parte eius soluit. Nec euca quocu0 modo spiritu emittat=sonat. Si ferro diuisa est=sine ullo auriri sensu exit: Raipi illam oportet ut sonet no secari. Idem de nubibus dico, nisi multo impetu distblutae fuerint,no sonat. uid in supi inter quos est Alclepiadotus iudicant. Quorunda quoq; corporu concursu,toni: trua excuti posse Aetna aliquando multo igne abundauit ingente vim arenae urentis e thdit. lnvolutu est dies puluere. populos AEu.hita noκ interruit. illo tempore,aiunt tunc plurima fuisse tonitruae fulmina/qua concursu aridorum corpor facta sunt. no nubiu et quas verisimila est in tanto ardore aeris nullas fuisse.
genera E Seneca Attoniti Quomoeκ Dubiucollisi Oefit tonio
156쪽
mo .e dii stantia Secudo eXColore Tertio ex
Aliquando Cambyses ad Ammon misit egercitum . que Arena Austro mota re more niuis incidcs,tegit,deinde obruit. Tuc quoc verisimile est. fuisse tonitruti,fulmina Q attritu arenae sese affricatis. No repugnat mqt Seneca .pposito nostro ista opinio Diximus en inbutrius cinatu corpus estrare terras. α Coei aliquid 5 humidi in toto aere vagari. Ita quid tale interuenit, nube facit solidiore crassiorem l . qua si tantii simplici spiritu intexeretur. Potest autem Tonitrui magis timendum uti docet S. Thomas 'tripliciter cognosci. Primo. Ex diltati a coruscationis ci tonitrui Nam si simul fieri videntur. magis timeri debet:quia ppe est. I vis magna egisti impetus re fragoris. Minus vero periculi est: si fulgu, rationem sonus ahquadiu sequat . quia debilior est impetus fragoris et Secundo. Eκ colore nubis: Rubea enim re viridis plurimii sunt timcndae. Digra minus alba minime. Nam rubea multum incendii praesefert. Viridis multuin inclusae eκhalationis: Nigra pluuiae masteria est: Alba autem ostcndit debilem csse exhalatione in . I latera nubis tenuia . qua ab sc impetu vehementi facile rumpantur. Tertio. Eκ sono: Grossus enim ciccotinuu mediocriter timetur. interitu plus parum Vehemes vero papyri fractioni haud dumimilis, vehementcrii mendus est: ob violenti qMa Tonitrui cunetis erupit. Est autein Cuneus ille. quidam lapis .in anteriora parte acutus. qui causiatur a calido digerente siccum cum humido aqueo ut fit c in laterum decoctione Hoc lapide inquit S Thoodissipantur aedificia arbores φλnon ipso sono. Huiusmodi autem sono rudiuersitatis causam assgna Georgius Valla. li. iii. suorum Physicoru=Caeterum inquit caucrnae quaedasunt inter nubes: Nam intra nubes quae sunt non ita densiescunt ut quae eκtra, sed de ierunt densitatis perpetuitate. Ob hoc etiam varii cropitus re ina: uales fiunt. Haec philosophi. Nuc poetam quo accersere iuva nostru Pontanun eius sensa subiungere=teκtui omnino conformia. inquit enina Halitus ille autem largo qui percitus igni Euolat ac tenuis multum loca frigida tranat Et longe ad sedes victor perlabitur aestus Fumidus incoctusq=at arescente fluore. Nonnii qua tamen hunc nubes circumuenit atra Deprensum d stridiis frigus circumsonat armis. Hic ille inclusus vallo=ri circum aggere septus Perquirit0 aditum intentas/d singula lustrat/
157쪽
Et nunc hac aciem ostentatavinc ingruit illaco Parte feroκ partes e factis o viribus impar. Ast ilIum densisnauctionibus horrida nubes verberat, impellit Oremens/frustra liparantem
Summotas Intrare clomox I ad ardua ferri.
I iicit ipsa super impacto umboneinibi ictus Ingentem emaelo sonitum dedit aggere multus.
Intoria re coelum tonitru quatit inde coruscus Sese agit in flammas α coelo lubricus errat Interdum tantus fragor v concurrere montes Iam timeas.viterra tremat coelumq; dehiscat. Interdum leuis ipse leuem flammamc sonum sAut sonitum sine lace dedit.sine verbere flammam Interdum erumpiecrepit sine sed tamen actus Aduersiam in nubet validos huc pertulit ictus: Vnde tremunt nigri postes C limina coelio
OCTAVI CARNOTRCTyphoni turbo. ε Angiporta vicus inter domos haud facile pervius. Arges argetos claruS.
causas. eoru generatione oru differetias. N Eetiephia
species fulminu. Emephiae de Typhonis cauta. Fid quae modo dictae sunt existut Torsi generatio. Cum multus spiritus & spissus in nube eleuatus sit subtilior enim magis cedit tonitruate incendio concepto fulmen elidio luctatus sursum ascedere: deorsum repeIliturivi fit Emephias vetus quidem violentis tumultuosus d procellosius . post cuius casum inprauescere solent pluuia&Na ex relicta nube humida tit imberi ex spirituuero demisso Ecne phias C Et cum fracta nube eliditurat segregatur Typh- spiritus/couoluituri detruditur rotatus in imum: inaretis decidens locis ut angiportis in viis circustos dia iii
158쪽
eense vortices rvt pars alicram pellere videatur: hie
spiritus Typhon dicitur Ecnephiaevi Typhonis
Dieserunt differentiata Differunt.quia Typhon discontinuus est. Emephias autem magnus continuus Typhon rotatus deorsum excutituriidcirco circulo vertitur Emephias reiste. α Ecnephia magis Typhone colorari videtur Typhon non fit flantibus aquilonibus . Et Emephias peniuali iacentibus* nivibus Typhon aliquid nubis secum couoluit simul deducens: a quo non potest se explicare cuicum inciderit vim inferes: arbores e nauigia retorta cofringens a quoi ruicum detractus csubtilior factus ignias: inccnsio noFulmς minatui alii praesterem nuncupant. Fulminum spe eies .Fulmen diximus cu subtilior spiritus flammae vi cocoptarde nube elisus iaculae deorsum. Cuius una species est/qua Argeta dicunt:nos vero fulmen clam dicere possumus.quod non urit:sed vis eius stupedaaim admirabilis. bi reluctamen resistentia i offenderit/vt in solidis corporib0 vim sua inducit:& clipeierame liquatit so ligno.&p vestimeta corpus asstat ec ossa cosumit inattritis vestib0. Est enim rarissimur
quod tenuis p aenit spiritus penetranse transies. Alia est qua dicunt Ceraunon Psolociata nos fultarcnfumanso ardens.& hoc adurit:non adeo ut alici iam rarum Et nos ipsi vidimus circa templum in Ephesbcombustum:continuam flamma ad multas partes scrpere atq; ferri. Et stape talia se praebet vided sp ceta FklmPpro cula. Et flamma diximus spiritu siccii ardente. Hinc
cedit de se fulme sempi cedit spiritus semperq; assequus sedo i*μβ non vident spiritus praecedere oc sequi/sa sinc colorc
159쪽
sunt. Quo sit ut omne percussum fulmin prius moueatur qua percutiaturitanqua praecedente spiritu. refulmina non nubem frangunt re dissipant seno essed plaga/5c senum faciente spiritu.Et quod spiritus percusserit:diuidit n5 vrit. De isti Ecnephi Typhone incensione & fulminis speciebus tanta sufficiant. Miner litterae Aristotelis sententia: tredecim de sui sede immine porteta.Duricosumit. Non laedit mollia.Ferru fulmi antae forulo liquefacit. incolumi carne ossa mollitet My - ec consumit.Dolio consumpto Uinu immobile gelatsi relinquit quod reliquatu bibente aut furere facit aut necat. ediuerso vinum afflat illaeso dolio Martia Rhomanorum princeps praegnas partu in utero fulmine afflato illaesa temansit Venenata tacta pumat Vigilans pcussum clausos oeulos mortes habet Boi nites vero percussum:apertos. Ex opposito iacens couertii Omne animal ictum fulmine homine excepto b inν terit. Non feriuntur fulmine laurus vitulus marinus ec aquila. Quercus autem vel arborum maxime seri uri Aecipe miranda flammae portenta trisulcata Dura domat. damnum mollia nulla ferunt. Intactae forulo ferrum consumitur intus. Carne quidem fana ossa incinerata cadunt. Vtrem consumpto vinum sine vase gelatur Fulmine vel fano deperit utre merum Forte die sexta mox liquiturihoc' caucto . Aut furit potans aut sua fata bibit. Mailia Rhomana princeps clarissima gentis
Afflato partu in viscera viva manet siu
160쪽
Et quaecunq; tument inflato ventre Ueneno Pumat:& innocui corporis icta iacent. Percunum vigilans: moriens sua lumina claudit Apperit e somno versum, in oppositum est.
Caetera cum feriat uiuentia morte resoluit: Solus de tanto vulnere restat homo. Laure manes secura. tibi est contraria quercus. Bos maris intac tusvi Iouis ales evnr.
In hoc capite triar sequit philosophiassequae eκ eade quo J costat materia=eae qua Tonitrus de Coruscatio: Tria in a scia ephias Traphones=Fulmina=Hoc est)Procellas,Turbines ct aes a lovis ut aiunt poetaotrisulca. Priora duovicti sunt: fulincictus notu at sine voto
aut praecedet aut sequcte non est. Prima igit philosophus explicat eoru generation deinde disterentia simul o Iprietates: Plane qdeat compendiose: Plura de iis Εκ Sen referre libet.&heea De Sunt quaeda inquirSemli .v genera vetorti: qua rupta nubes αειhephii in prenus Oluxa pra mittunt. Hos Graeci Urio Eclaephias vocatὸ quio hoc ut puto modo fixit. Cum magna ina qualitas ac dimi militudo corporiana quae Vapor terrenus emittit in sublime eat ec alia e iis corporibus sicca sint alia humida: Eκ tanta discondia corporii inter se pugnantiu/cri in nucoglobata sunt. verisimile est qua Ida crassas effici nubes .ci interualla inter illas relinqui fistulos a.d in modum tibia angusta. His interuallis tenuis includit piratus il maius desiDderat spactu. Cum euerberatus cursu parii libero incaluit o ob hoc amplior fit scindit 4 cingentia re rumpit in ventu qui fere proceu Iosus estγquia superne demittitur.5 in nos cadit vehemens cicacer. Quia non fusus nec per apertu venit sed laborat. cibiter sibi vi ac similitii, pugna parat ripit sicut Torrentes modica magnitudinis sunt, q3do Deest μή scparatu suu cursus est Cum vero plures in secOuertere aquas: ad torrete. luminum star perenniu/m Knitudine eaecedunt idem credibile ethferae in procellis: ut sint breues=q;diu singula sunt Ubi vero sosciaucre vires re pluribus coeli partibus clisus spiritus. eodem se contulit re impetus illis accedit cic mora si iaciunt crao ventum resin lutae nubes:qua plurimis quidcm modi, soluuntur Nonnunq; conglobationem illam spiritus rumpit nonnunq; inclusi re in eκitum
uitentis luctatio: noniiqua calor quem modo sol fecit, modo ipsin