Quibus de causis Ovidius ab Augusto relegatus sit

21쪽

hanc esse linguam ulciscentis, ac non SuppliciS, culpae conSusi, subditi Sin quae immodestius adversu AuguStum commemorata esse videntur in illo secundo Tristium libro, equidem censeo, non tu libertati poetam adhibuisse, quam neceSSario opus SSet ad diSputandum crimen, quo Arte amandi adulterium docuisse arguebatur. Quanto liberius hac in re vidius in Caesarem loqui poterat, si consilium ulciscendi ei fuisseti Corruit igitur tota Devilii de Artis causa interpoSita disputatio.

Jam cum Ar amandi, quam veram ut e relegationis causam vidimus, vix conecti possit cum Livia sine veste Visa, hanc quoque partem opinionis De villianae concidere apparet. Neque tamen operae pretium non St, Videre, quo vir doctus argumentationem suam deducat. Ac primum quidem, quomodo ad illam Sententiam pervenerit, examinemUS.

Iniit hane quaestionem p. 48), ex verbis Oetae Trist. II 209

DNam non Sum tanti, ut renovem tua vulnera, CaeSar coneludenS ac uecte quidem. Ovidii ieccatum tale fuisse, quod Augustum gravissime laederet ac mortem poetae efficere posset Deinde hortatus, ne de vi vocabuli , crimense fallamur, proficiscen a verSu Perdiderint cum duo crimina, carmen et error,

ad verbum ita disserit p. 49):

seMea, noStra crimina, repete-t-il; meum crimen, noStrum

Cur aliquid vidi Cur noxia lumina feci Cur imprudenti cognita culpa mihi Inscius Actaeon vidit sine veste

22쪽

Dianam. ourquo ai-j v quelque choso POur quo ai-je rendu es eu uoupabies Pourquoi, imprudent, ai-je connu a faute Acteon sanale ouloi vi Diane ue Emparon nou de ceti compa-I HSola echappe ali poete. Ne viendrait-il a de trahi leseeret, qu)il 'etait promis de arder, ais qui devait eser Sur Son eo eur ulcere Ii ne tui etai ni facile, ni Sur, nec leve, nee tutum , de parier uvertement; ouvait-il en dire lavantage γ Inscius Actaeon vidit sine veste Dianam : Livi e ue u dans te bain. Quod ratiocinandi genus utile esse, haud quisquam negabit rectumne Sit, nescio. t quoniam evillius constetur on ' di avant nous , nihil nisi nimiam credulitatem vitio ei vertemus; sin pergit Amat nou croyonS,mu'il OuSetait reserve, de te demontrer , quomodo demonStraverit,

inquiramUS.

Verisimile est, virum doctum frontem percussiSSe, quod non primus detexisset, poetam ipsum, se Liviam nudam Vidisse, versu illo aperire: Inscius Actaeon vidit sine veste Dianam. Jam enim investigavit, eandem rem praeter locum laudatum quattuor libri I astorum locis significatam esse, a quidem his versibus v. 254. Tu, dea, nec fueras aspicienda viro. se deese, tu ne devais pas tre ue par tin homme. v. 450.-Sacra vir intrabo non adeunda viro. se Homine, 'entrerat dans e te Sacro iii amat unliomme 'aurai di penetrer. v. 397. Hue Pede matronam nudo descendor vidi Obstupui tacitus sustinuique gradum.

23쪽

v. 18.MHaec erat, agnovi quae Stat in arce ovis, Horrueram tacitoque animum pallore satebar.

palit 'un secret Gol. Quam verba quamquam ad Nestam it ad ciunonomspectant, ad Liviam quoque referri posse. Devillius in coarbitratur quod interdum poeta cum Vesta lex vel ium uxore ovis Liviam comparat. Sed quo facilius mobis sor- Suadeat, rem magnopere auget, dicenS Ovide ne sartait presque jamat. de Livi e sans clx comparer a Junon o a Vesta, Livie, Vesta, unon, 'etait iour qui ine ineule it meme divinite. Deinde sententiam suam, Liviam nudam ab

Merito inim poetam Iropterea, ne AuguStu ipsam vitam sibi demeret, metuiSSe hPoterat minimo me perdere nutu; sed Nasonem ei persuaSiSSe se Sine omni conSili peccaSSe, neque ulla peccati praemia sibi quaesivisse: M abfuit omme Peccato facinus consiliumque meo.

sed illo

Praemia peccato nulla petita mihi. Ut in Dianae Actaeonem, sic in balneum uxoris augustiSSima inscium et invitum Se intraSSe errore deceptum. Qua quidem Nasonis excusatione, De villius pergit iram Augusti ita esse lenitam, ut vitam ei non auferret Sed ne ullam, quae vidisset, enuntiandi potestatem haberet, poetam Tomos esse relegatum. Quo ex loco funestissimo ut revocaretur, cum fruStra Augustum saepissime implorasset, Ovidium intellexisse, sortem suam miserrimam levari non posse, nisi Livia ipsa antea sibi ignovisset et pro se Caesarem

deprecata SSet.

Confugit interdum templi violator ad aram Nec petere offensi numinis horret opem.

24쪽

Itaque uxori eum mandavisse, ut Liviae pro exsule supplicaret, eamque docuisse, quomodo hac in re aptissime Junonem adiret. cis Epist. III. 1.). Sed ne Liviam quidem, ut aliqua ex parte Supplice Nasoni prece exaudiret, commoveri potuiSSe quippe quae, quantum pudicitia apud maritum valeret, haud ignoraret. ovillio etiam verisimile e Sse Videtur, Spectare ad crimen Ovidii, qua Dio Cassius in libro VIII enarrat , Liviam, cum quondam viro nud OS vidisset, vitam eis ServaSSe dicentem, corpora nuda oculis pudicis nihil nisi statuas esse. Denique autem, Liviam

errore poetae maXime SS OssenSam, ex eo apparere, quod

ea ne Augusto mortuo quidem exsilium Ovidii ullo modo sublevarit, immo nova Diana suo Actaeon dixerit: -Nunc tibi me posito visam velamine narrreS. μHactonus De villius. Haud magna laus mihi esse videtur, argumentationem viri docti resutare. Equidem hac in re officium critici in eo e SSe itum puto, ut a Di quam medius neque in ullam positam opinionem inclinatu omnia, quae de exsilii causis poeta indicet, respiciat ac diligenter porpendat. Verum Devillius ut summatim de ejus argumentandi ratione judicem, Sententia qua arbitratur, biviam nudam esse visam ab Ovidio, ductus, haec tantum verba poetae elegit, quae in illam Sententiam quadrant versus autem, qui ei non conveniunt pror SuSVe obloquuntur, aut accommodavit aut omnino neglexit. Ut hoc unum asseram, poeta, se omnem culpam defendere non OSSe, Sed partim errore ac stultitia ablatum, partim timore Commotum Se peccasSe diserte, ut Supra vidimUS, latetur.

At singula perspiciamus. Ac primum quidem nullo modo mihi persuadere poSSum, tum ineptum fuisse Nasonem, ut in eadem epistola et tamquam uno Spiritu Augusto verecundissime diceret:

, Nam non Sum tanti, ut renovem tua vulnera, Caesar,

atque inverecundissime: ἡInscius Actaeon vidit sine veste Dianam, si his verbis subaudiendum erat inscius ego Naso, morem

25쪽

tuam, Caesar, nudam vidi Quomodo si quid pudoris in

pectore ejus reliquum erat, Sperare poterat, ore ut Augustus neglecta tam inaudita impudentia commoveretur, ut mitius Oxsilium daret Verum Ovidius non ipse, sed modo criticus noster oculis poetae Liviam nudam vidit, et sensus illius loci foro hic est vix mirum Videtur, me poena dediSSSe, quia vidi, qua mihi videnda non erant Aetaeon quoque, quamquam inscius atque invitia Dianam posita est viderat, tamen canibus suis praeda factu est: nam in Superis etiam fortuna luenda est, nec Veniam casus habet. Illud sero plane non est ferendum, quod evillius etiam versus laudatos Fastorum libri I. ad Liviam nudam a poeta visam pectare vult. Etenim v. 253 . . ita Vestam deam poeta alloquitur: , Non equidem Vidi, valeant mendacia vatum, Te, dea, nec fueras adspicienda viro. Scilicet, cum verba non equidem de vidi sententiam viri docti prorsus obloquantur, faveant contra quae Sequuntur, verSum non equidem vidi tacet, et pro iste emenda , tu ;jam enim omnia egregie ei conveniunt: Tu dea, nec ueras adspicienda viro.

Haec res ipsa loquitur et dissertationem viri docti satis superque illustrat. Ceteri autem Fastorum lib. I. versus 18 19 450 397-398 utrum magis ad quaeStionem OStram Spectent an aeque violenter inopteque ovillius de eis disseruerit, ipse lector benevolus e contextu verborum dijudicet.

Attamen fingamus, Ovidium vidisse Liviam nudam, jam

vide, quomodo vir criticus poets errorem Suum coram Augusto excussntem facit: abfuit omne Peccato facinus consiliumque meo; M illo Praemia peccato nulla petita mihi.

verecunduS; verum ego libere prosteor, hanc argumentandi rationem mihi non modo mo scitam, sed admodum insul-

26쪽

sam videri Monto alienata Ovidius Naso esse debebat, si coram irato ostensoque Caesare tam Protervo de uxore ejus augia StisSima, de VeSta pudicarum matrum ' verba fecisset; et Augustu omni pudore conjugali carere debebat, si non statim hominem tam lingua procacem percu SSisSet AuguStuS autem Devillianus, ubi Nasonem pudicitiam uxoris non peti-isSe cognovit, gladium in vaginam recondit, ac forsitan in pristinam amicitiam cum eo redisset, si poetam taciturum esse pei SiaaSum habuisset; sed quum de taciturnitate Ovidii dubitaret, Tomos, ad barbaros eum relegat. Quam non ita id offecturus fuerit, quod euillio auctore intenderat, manifestum est. Praetera fieri potuisse concedo, ut Augustus hominem tam difficilis rei conscium e consuetudine Sua, vel Roma, quin etiam ex Italia removeret; verum quod eum in Pontum misit, mollem poetam, omnibuS, quae vitam XOrnant erudiuntque animum, rebus adsuefactum ad rigida Ponti Euxini litora, ad incultos Getas; quod omne miserrimi X-sulis prece neglexit neque ullo modo deterrimam Sortem ejus levavit atque haec omnia nulla de alia cauSa, quam quia casu quodam in balneum Liviae ille intravisset eamque ibi lavantem vidisset hoc prorsus non perSpicio Attamen

de clementia ae moderatione, qua praecipue provectior aetate

AuguStuS Sus Sit, Suetonius c. 1, 4 5b; Velirius ib. II. u. 86, 7 copiose narrant, ac Dio Cassius lib. VI. c. 40

χειρί το Itaque si res haec suisset, quam evillius vult, dubitari nequit, quin minus infestum Caesar in poetam Sepraebuerit Livia autem, quam Dio Cassius, viros nudos nihil sibi esse nisi statuas praedicavisse refert, pudicitiam non ineptius commendare potuisse mihi videtur, quam Virum, a quo ipsa veSte posita visa erat, in iniquissimam fortunam praecipitan ac ne cinere quidem ejus in terra patria condi patiens. Denique quomodo res illa a Dione Cassio narrata ad Liviam nudam ab Ovidio visam spectare possit, adhuc non intellexi. Quae cum ita sint, paullulum in dubium vocare nobis

liceat, quae Devillius de opinione sua raedicat p. 50):

27쪽

Cette supposition romptit outes e condition du pro-bthmo si longiemps cherche elle presente tota te degresdo ruisemblance, elle concorde aveo oute les paroles echappee a vide. Reliquum est, ut nosmet ipsi nostram proferamu Sententiam, quo error ille funestus Ovidii spectasse nobis videatur.

In enumeratione variarum de relegationis Ovidii causa Sententarium unam adhuc tacuimus, ac conSilio quidem.

Tiraboschi enim, vir doctus Italicus, primu Sic conjecisso dicitur: Ovidium ab Augusto tu exsilium miSSum SSe propterea, quod Juliam, neptem ejus, in faciendo aliquo eorum sagitiorum oppreSSisSet, quae miserae illi seminae ipsi exulandi causa fierent. Etenim verisimile esse, AuguStum, ne ignOminiam renovaret, qua jam prius Julia filia, omnibus flagitiis

contaminata, domum principalem affecerat, nepte relegata et adultero ejus interempto etiam Nasonem, conscium adulterii, amo ViSSe, ut omni modo, quominus rem ignominioSam enarraret, eum prohiberet. Jam quod Tiraboschi quoque poetam, omni culpa vacuum, modo decori domestico animique a saris tranquillitati tamquam victimam immolatum Noluit, Causam vero exsilii ejus Artem amandi scriptam Simulatam SSestatuit, haec quidem viri docti sententia aeque atque Opiniones ei similes nobis refutanda est. Verum probamUS, eum exsilium Ovidii cum relegata ulla nepte coneXutSSe.

Permulti viri doctissimi ad aridom sontentiam adducti sunt; )

Tota haec commentatio, cujus nune denique, opusculo meo ad umbilicum paene adducto, copia mihi facta est, permulta habet, quae cum temerarium illum Devilli ratiocinandi modum refutant, tum iis, quae eg0met ipse exposui, saepius ad verbum stire adsentiuntur. Neque ign0tum sui auctori subtilissimi popularis opus, quod tamen ita non suum facit ut dicat: D'autres se on mis en et qu)Ovide avait te asse indiscret,psum regarde Livie se baigner mais in iubile, riu'Ovide parte χ'un

28쪽

quomodo autem conectendae Sint illae res, non satis adhuc accurate Xplicatum Sse videtur. Attamen, Si non prorsus

fallimur, quaestio difficillima omnes ad numeros absolvi pot08t. Memineris, omnibus Ovidii de causa exsilii obscure dictis collatis atque examinatis ad hanc sententiam necessario

Ovidium primum quidem invitum ac temere rei cuidam interVeniSSe, quae gravem Augusti ac totius domus Caesaris offensionem contineret, deinde autem eum vel stultitia atque errore quodam vel timore adductum socium ejus rei osse factum quam societatem, innocentia ipSius Servata, tamen perniciosissimam ei factam esse eo, quod Um peeeat Poetae r scripta amandi conecteretur. Quam nostram opinionem jam ita supplendam esse judicam HS

re cui poeta in torvenit, aliquod flagitium Juliae neptis erat, propter quod ipsa ab Augusto

relegata St. Juliam eodem anno in exsilium miSSam e SSe, quo NaSonem, viri doctissimi consentiunt. Cum autem de anno pSo, qui fuerit, dissentiant, modo in transcursu hanc quae Stionem

solvere X Periamur.

Legimus apud Ovidium Epist. IV. 10:-Hic mihi immorio bis tortia ducitur aestas Litore pellitos inter agenda Getas. Epistola autem decima libri IV. scripta est Augusto

crime qu'il a v commetire, et e 'est a un crime se de prendreu bain. μJam de Angusti ira in poetae nostri perniciem concepta, sic statuit . Cette c0incidence scit flagitiorum Juliae neptis detectorum punitoriamque et Ovidii ipsius exsilii ne nous permet-elle pas de suppose quem'eSt auxamour de ulla et de Silanus qu'Ovide a te mel et que nous y ten0ns Ia cause veritable de a colere 'Auguste contre lui*Summam denique viri d0cti argumentorum haec mihi vel ba coLtinere videntur, quae p. 603 legimus: de crois que se poesies ni tecta causexsiritabi d 80n exit, et que e reste 'en ut que occaSi0n.

29쪽

mortuo etenim jam in epistola sexta libri IV. hi reperiuntur

v. b. seCoeperat Augustus deceptae ignoscere culpae Spem nostram terras deseruitquo simul,

atque Epist. IV. 9, 107.

-Stant pariter natusque pila conjuxque SacerdoS Numina jam facto non Ioviora Deo. Augusto)Jam si constat Augustum ibiisse mense Augusto anni XIV. . Chr. nat. Sexta illa aestas exsilii anni XV, meque

prior fuit diei enim poeta Episti IV. 11 15:isDum tua pervenit, dum liter nostra recurrens Tot maria ac terra permeat, annia abit.

Prima igitur aestas, quam Ovidius apud Getas egit, anni X suerit necesse est Tomos iter fuisse tompore hiemali, ex elegia undecima lib. I apparet, ita ut relegatio ipsa necessario incidat in auctum num anni IX, cui rei cetera omnia, quae asser poeta, tempora congruunt. Errant igitur, qui eam anno VII aut VIII relegatum volunt. De Julia autem, nepte Augusti, hae enarrat Tacitus annal. lib. IV. c. 71:MPer idem tempus , , almo XXVIII. Junio Silan et Silio Nerva consulibus ' subaudiendum est Julia mortem obiit; quam neptem Augustu eonvietam adulterii damnaverat projeceratque in insulam Trimerum, haud procul Apulis litoribus. Illic viginti annos exsilium toleravit. Jam si annus XXVIII vicesimus erat exsilii Juliae, primum fuisse eundem annum IX apparet. Ergo quivis mecum consentiet, Ovidium poetam a Juliam neptem eodem anno X. in exsilium

At redeundum ad propoSitum. Legimus apud Dionem Cassium LV. c. 10: γ ν μέντοι Iovλίαν τι ν θυγατέoc ἀσελγαένουσαν οιτως ωςτε καὶ ἐν τῆ αγορα καὶ ἐπ' υτου γε του βληματος rei κωμά ιν νυκτωρ καὶ συμπίνειν, φἐὰν ποτε φωράσας περ oborigo res atque ea quasi illustrantur his orbis Senecae de benefic. I. c. 2) ad

30쪽

misso gregatim adulteros, pererratam Oetumis comissationibus civitatem, sorum ipsum ac roStra, ex quibu pater legem do adulteriis tulerat filiae in stupra placuisse, quotidianum ad Marsyam concurSum etc. Quae quidem omnia ad Juliam, filiam Augusti spectant, neque tamen ullam neptem matri hac in re quicquam cessisse, ex his Suetonii verbis concludas Aug. 6b): Julias filiam et neptem omnibus probri contaminata relegavit. Jam vide, quam facile seri potuerit, ut Naso cum Julia nepte, per urbem noctu Vagantea e0miSSante, conveniret. Sine dubio quondam casu infausto in illam incidit a primum quidem omnem Societatem recu-SanS, tamen o aliqua ex parte a Julia permotus, aliqua ac maj0re quidem ex parte suo ipsius hilari et ad jocandum prompto animo indulgens, obscoenis, quae agebantur, interfuit isque quasi praeceptor amorum. Quod ita fuisse et ipSa rerum natura ut credamus Suadet, et Varia poetae hanc in rem dicta docent, quae omnia opinioni nostrae insigniter favent, nullum obloquitur. Re ipsa obscoena, cui Ovidius adstitit, qualis fuerit, nec compertum habemus neque unquam comperiemUS, neque ut comperiamus refert Valeat igitur de ea versus poetae: ,,Illa tegi caeca condita nocte decet.

Ingeniosam fuisse illam aetatem in voluptatibus libidi-

At forsitan aliquis dixerit, Ovidium tam perditorum

horninum non fuisse. Concedimus, neque Versu ignoramUS,

velut Trist. I, 9, 59.-Vita tamen tibi nota mea est scis artibus illis

Tristia II. 349. MSic ego delicias et mollia carmina feci,

Strinxerit ut nomen fabula nulla meum. Nec quisquam est adeo media de plebe maritus, Ut dubius vitio sit pater ille meo. Crede mihi, mores distant a Carmine nostro. Nihilo secius animum ejus propensiorem fuisse ad Volup-