Quaestiones neotericae imprimis ad Ausonium pertinentes

51쪽

- 47 tudine Hadriani et Ausoni concludo. Quaeritur autem, num is quoque uersu quem ter adfert artus Victorinus λὶ nemu aue reticuit, ager homine sonat, i ex eodem carmine haustu Sit. Hoc uersu, cum apud erentianum desit, aut uba aut pinonius ipse primus uidetur usu eSSe. Certe Sereni esse uersum propter metrum uerisimile est. Sic igitur fortasse carmen Sereni compositum fuisse suspic0r. Initium capiebat a uersu animes miserula properiter abiit. Tum poeta uenatores profectos iaciebat et agrum tanto hominum

clamore completum, ut aues in nemoribus reticerent: nemu aue reticuit, ager homine sonat.

Denique lepus uel telo uel canibus immissis moritur: perit; abit assipedis animula leporis. Ρ0stea utrum aliquid secutum sit necne diiudicare nequeo. Duobus igitur argumentis probauimus usonium Sereni carmina legisse et imitatum esse nunc adieramus eos loco ubi fortasse ratio quaedam inter hos poetas intercedit, certi tamen nihil proferri poteSt. In Ausoni carminis de ratione puerperii maturi κ' u. 35, claustra partus dictum est secundum Serenium illud claustra puerperii .' Ex Censorini enim loco quo Ausonius ceteris in rebus

usu est, haec uerba Sumere non potuit.

est et harundineis modulatio musica ripiscumque suis loquitur tremesum coma pinea uentis. incubuit foliis quotiens leuis eurus acutis, Dindyma Gargarico respondent cantica luco Ρeiperus adfert Ouidi mei. 706 sq. dumque ibi suspirat inani, motos in arundine uentos effecisse sonum tenuem similemque querenti. Heliore uero iure quam uersus uidi, qui iere nullam similitudinem exhibent, comparabimus h. 11 Sereni pinea brachia cum trepidant, audio canticulum ephyri.

Consentiunt enim coma pinea et pinea brachia , tremulum et trepidant , cantica et canticulum . Itaque contendam Ausonium' p. 53, 11, p. 78,7, p. 99, 12 - Ιnc. u. M.' stomarius Victorinus bis semel silete, quod, cum praecederet reticuit , ex sonat facilius oriri potuit quam sonate ex siletet.

' tr. 22 similitudinem iam uidit Womsdorlius, ost Lat. min. uol. II.p. 286 adn. 12.

52쪽

- 48 sua ab Ouidi certe non petiisse, a Sereno petere potuisse./ Similes Ausonianis sunt uersus nonnulli Claudiani, i tamen non ita ut eodem auctore eos usos esse credendum sit. Cum Sereno quidem Claudiano

nihil commune est, nisi quod uterque de in loquitur. In Mosellae m. 176 sq. 88 S. 126 Ρ. Ausonius dicit inter reiadas inope fluuialis amicas fugit lasciuos paganica numina Faun0S, et idem nomen inopae inuenitur in Sereni fragmentis 9 et 19 geritque intus in ppidum

anhelos an0pae greges.cit testula trita salo currit tibi per Speculum, an0pe. Iam quaeramus de nomine non tam frequenti Homerus' et Hesiodus M plane consentientes id adierunt in catalogis Nereidum inter nomina Doridis et Galateae Apollodorus' qu0que eam in catalogum Nereidum inseruit, ordine tantum mutato Lucianus' eam cum Galatea conloquentem facit. A pud Mesphr0nem ' anope est Mor piscatoris quae maritum adhortatur, ut sibi fidelis sit hic nomen fortasse scriptor elegit, ut significaret mulierculam omnia uidere 4 etiam ea quae maritus suo iure celare studet. 0nniani', qu0que loci quibus inope commem0ratur catalogorum Nereidum speciem prae se ferunt. pud Vergilium' bis extant uerba yΡanopeaque uirgo , et ex aliis uerbis apparetian0pen hic quoque esse Nereidem la picedio Drusi quod uocatur 'i inope est sor0r Thetidis quae Achillem m0rtuum desset hic uero primum si temporis rationem habemus, anope Sola nominatur, antea Semperc0niuncta cum aliis Nereidibus. Antea igitur inope una erat ex multis Nereidibus, tunc ita societatem sororum non desiderat, tantopere auctoritate ipsa ualet, ut poeta uel pro mari metonymice dicere possit Ρanope . Ἐ0 fecit Serenus. am in h. 9 anheli

iusdem carminis Ausoniani uu 20 sq. cymbala dant nictu sonitum dant pulpita saltu icta pedum, tentis reboant cava tympana tergis sumpti sunt in Catulli . 63, 21 ubi cymbalum sonat uox, ubi tympana reboant.' de raptu ros. 1, 205-211. φὶ l. a 45 sumque secutus Hygin. ab prael. p. 10 Schmidi.

' Poet. Lat. min. d. Baehrens uol. I p. 119 u. 435.

53쪽

- 49 Panopae i greges sunt pisces marini qui ab ignoto quodam homino in oppidum geruntur, ut ibi ueneant, et in D. 19 pueri in ripa maris ludentes lapidibus super summam aquam iactis delectantur.' Eodem fere modo quo Serenus, inopae nomine usu est Ausonius, sed apud eum Ρanope fluuialis plane idem est ac nympha fluminis pro genere igitur ponitur nomen proprium personae cuiusdam quae eius generis est. raeterea nomen a nympha maris translatum est a nympham fluminis. Hac uero in re rationem quandam intercedere inter Serenum et Ausonium quam tamen accuratius perspicere non possumus, non abhorret ab omni uerisimilitudine. Eundem uersum Serenium anhelos inopae greges fortasse Ausonius in animo habuit cum scripsit de piscibus et pecus aequoreum tenui uice uocis anhela ιροὶ et squamigeri gregis de choros.'Iam supra' diximus Ausonium metrum choriambicum carminis 329 126 S. 116 Ρ. fortasse ex Sereni tr. 23 petiisse, nunc uideamus utrum uerba quoque huius carminis imitatus sit Ausonius. Similia

Sunt: Ser. PSq. Jane pater . . . rerum Satora Aus. 333,5 19 S. 26 Ρ. anne pater rerum b. Aus 317,6 30 S. 18 Ρ. magne pater rerum Ser. 1 an . . . biceps biformis c. Aus. 333,5 19 S. 263. Jani mense bifrontis d. Aus 377,2 10 S. 98 Ρ. Jane bifrons Ser. 2 o cate rerum satore Aus. os 400 95 S. 1373. legumque catos fisus. 317,25 31 S. 18 .h augustus aeminum maior Augustorum g Aus. 406,28 175 S. 240 Ρ. satorque prolis aureae Ser. Mane aurea claustra mundi

h Aus 332,37 18 S. 26 . aurea uenturo, Sol, porrige gaudia an o Sed uersus et i sumpti sunt ex Verg. Aen. 7,18M Janique

δὶ sic enim cum ditione odiolanensi erontiani scribendum M. Buooholorus qui cum aliis uiris doctis scribit Ρanopea prorsus aliis hoc fragmentum inplicat inmus Rhen uol. 39 anni 188 p. 289. cons. Buocholerum l. s. p. 289 sq.

54쪽

- 50 bihontis imago ex Verg. Aen. 1,25 - 11,725 hominum sator atque deorum , reliqui non ita inter se consentiunt, ut de auctore et de imitatore loqui liceat. γ ad instar quam locutionem Servius adfert ex Sereni carminibus tr. 24 ut memoratu dignam, apud Ausonium extat in

carmine 303 13 108 S. 176 Ρ.

ad usque puncti tenuis instar quaerere. Sed Ausonius eam ex Mulei quoque scriptis sumere potuit

6 Annianus comparatur eum Ausonio.

Locos ubi Ausonius Annianum imitatus sit, frustra quaesiveris, neque hoc mirum est, cum tria tantum fragmenta octo omnino uersuum extent Sed Ausonius aliam rem satis dignam quam tractemus memoriae tradidit in epilogo enim centonis nuptialis' scripsit: γnam quid Anniani Fescenninos, quid antiquissimi poetae Laevii Erotopaegni0 libros loquar 3 Fortasse ex re erit quaerere, utrum Ausonius Anniani Fescenninos qui nusquam alibi commemorantur ipse legerit, an titulum ex alio scriptore petiuerit. Videamus igitur, ubi et quomodo Anniani fragmenta adierantur. Ac de primo quidem alteroque fragmento non multis uerbis opus erit disputare. Illud enim apud erentianum solum seruatum est, hoc praeterea apud Marium Victorinum quem Apthonio interprete loco erentiane niti constat. erui fragmenti omnes uersus iterum apud erentianum i solum extant, alii duos tantum uersus uel unum

exhibenti Η0rum uero scriptorum duae sunt partes altera eorum qui nomen auctoris omittunt, altera eorum qui nomen auctoris

quoddam addunt et pro uerbis a reliquis traditis iugas ita iuga praebent ligas ita ligac. Ρrioris familiae sunt fragmentum obisnso' et riscianus ' ;qui quamquam uersum Anniani mutauit, tamen ea quae ad rem quam tractamus pertinent satis apte tradidit. Res est aperta fragmentum enim Bobiens ad Jubae libros referendum esse c0nstat, et scianus ipse dicit sua se sumpsisse ex Jubae libro octauo Juba igitur in libro octau locutus erat de Anniani uersu

quando flagella iugas, ita iuga

55쪽

- 51 auctoris nomine omisso. Hic uero fortasse Terentiani libro usus estini; neque enim casu puto esse factum, ut idem exemplum metri Faliscioligeret ex Anniani carminibus ac erentianus. Jam venimus ad alteram familiam, cuius sunt Μarius Victorinus, Servius, Augustinus. Quos omne pendere ex erentiano constat. Terentianus enim nomen Anniani non protulit, sed dixit

talia docta Falisca legimus et paulo ante 1816 ubi de r. 1 et 2 loquitur

atque ille poeta Faliscus. Itaque facile intellegemus, cur apud arium Victorinum i et apud Seruium ' hoc fragmentum attribuatur Septimio Sereno. pthonius enim uel eius auctor cui uidelicet Anniani Falisca non iam erant nota, satis erant nota Sereni Falisca, quae eum scripsisse dicit Seruius' verbis

docta Falisca, Serene, reparas, falso uersus illos Sereno ascripsit, deceptus praeterea erentiani u. 1991. Seruium uero uel Minonio uel eius auctore usum esse manifestum est ex eo quod idem uitium commisit. Augustini locum' ex re erit ad uerbum excribere: Cuius rei cognitio non arte, sed historia traditur; unde creditur potius quam cogn0Scitur. Neque enim si Phaliscus, nescio qui, metra ita composuit, ut haec S0nant,

Quando flagella ligas, ita liga,

Vitis et ulmus uti simul eant, scire hoc possumus; sed tantummodo credere audiendo et legendoc. Augustinumaerentian ipso nullo alio scriptore intercedente usum esse satis Superque demonstrant uerba γΡhaliscus nescio qui . Sed

oritur quaestio admodum diffossis. Nam quoniam uidimus Minoni et Augustini uerba communem fontem non habere nisi quae fluit in Terentiani libello, quomodo fieri p0tuit, ut et pinonius et Augustinus scriberent ligas ita ligac non iugas ita iuga. Quam

ad rem explicandam quamquam ueram uiam inuenire nequiui, tamen uias quasdam patefacere studui. Raque aut 1 fuerunt duae familiae codicum erentianeorum, una quae praebebat iugas ita iugac, qua oditor Mediolanensis et uba 0rtasse, altera quae praebebat ligas

' ad Aen. 4,291. Apthonium apud M. Vict. p. 123,20 Κ. 1r. 2 sin auctoria nomino ex Terentiano descripsisse mimam non potest esse idem enim fecit aliis quoquo locis, ueluti in Soroni tr. 23 adferendo.' da oentum metris p. 465, Κ.- domus. 4 30, igno uol. 324. 1144.

56쪽

ita liga , qua Apthonius et Augustinus nisi sunt, aut 2 Augustini locus conrectus est ex Mario Victorino uel Seruio, postquam Apthonius uitium in uersus Annianeos intulit, aut 3 uerba erentiani, qui

ipse scripserat ligas ita ligae, mutata sunt intra saecula quintum et quintum decimum secundum Ρriscianum uel fragmentum Bobiense. Certo antequam haec res diiudicatur, apud Annianum scribendum est iugas ita iugac lecti enim et dissicilior et aptior est. Sed haec omnia quocunque modo se habent, id constat omnes scriptores qui uersus Anniani adferunt eos sumpsisse aut ex erentian aut ex Juba et Iubam ipsum quoque fortasse sua petiis ex erentiano Τamen haud scio an dixerit quis etiam sexto saecul carminum Annianeorum librum quendam extitisse, quoniam B0ethius, de cons. phil. m carm. 1 aperte Anniani fr. 3 imitatus sit. Neque enim metrum solum idem est, sed uerba quoque nonnulla ita inter Se congruunt, ut de casu cogitari non possit: Α . 3, nam nisi sint paribus fruticibus Boeth. 2 liberat arua prius fruticibus n. 3, uitis et ulmus uti simul eant Boeth. 4 ut noua fruge grauis Ceres eat. Sed si acrius rem inspexeris, intelleges Boethium Anniani uersus apud Terentianum legisse eodem enim modo quo Anniani fragmentum, erentiani quoque uersus quosdam uicinos imitatus est: Ter. 1993 carmina per uarios dare Sono SBoeth. 8 desinit imbriferos dare sonos Τer. 1992 nam lyrici quotiens sua uolunt B0est. 1 qui serere ingenuum uolet agrum. φὶ Quae si omnia reputauerimus, dicemus praeter erentianum' neminem nobis notum esse qui Anniani carmina legerit. Videntur igitur non adm0dum longo tempore postquam scripta erant interiise Hanc ob rem Ausonium Fescenninos ipsum non legisse, sed titulum ex script0re quodam ignoto M sumpsisse

Τ cons. Colum. 4, 10, 2 nepotibus . . . liberanda censemus semina , atquisita in iugum imponenda. Ea enim leuis et recta sine cicatrico ineruest, quae se primi anni 14 a gis It o supra i ingrum extulit.' coni supra p. 28 adn. 3. - Boethium non Terentiani arto sola ad metra inuenienda usum esse apparet uel ex eo, quod contra ea quae Terentianus de trimetro claudo uu 2408 sqq. praecepit, iambum tantum loco quinto probe poniα, saepissimo peccauites carm. 1, III cam. 11 cons Luc. uener,do ro metri p. 162. y st Gellium scilicet.' fortasse ex commentario ad artialis locum 1, 4, 8 a quo prosiciscitur, nonnullis rebus ex suo ingonio additis.

57쪽

- 53 Quae cum ita sint, frustra laborem suscipiet is qui studebit demonstrare usonium Anniani carminibus usum esse. amen aliquid Ausonius ab Anniano accepit Gelli intercedente Gellius ienim narrat Annianum summis adsiduisque laudibus Vergilii uersus tulisse quibus Volcani et Veneris coitum uerecunda quadam translatione uerborum protexisset. lane eisdem uerbis usus est Ausonius in epilogo centonis nuptialis,' postquam de eadem re locutus est, de loco Georgicorum: obscenam significationem honesta

uerborum translatione uelauit .

7 Hadrianus, Florus, eruigillum Veneris

comparantur eum Ausonio.

Jam eiperus uidit initium epilogi centonis usoniani' simillimum esse pentametro adplaneo Milasciuus uersu, mente pudicus eraS.

Sed si accuratius Ausoni uerba perscrutati erimus, apparebit eum Μartialem, cuius uersum 'lasciua est nobis pagina, ita proba ipse adfert, 0 Hadrianum secutum esse. Neque enim loquitur de lasciuo uersu, ut facit adrianus, sed de lasciua pagina, ut facit Martialis. Idemque ualet de alio loco Ausoniano la carmine enim in Leontium grammaticum cognomento Lasciuum iacto' Scripsit Iste Lasciuus patiens uocari, nomen indignum probitate uitae abnuit numquam, quia gratum ad aures

esset amicas.

Hic quoque Ausonium amartiale pendere demonstratur uerbi sprobitate uitae , quae cum Martialis uerbis uita proba multo magis concurrunt, quam cum Hadriani uerbis mente pudicus . In codicibus quibusdam Hadriano attribuuntur duo carmina' quorum singulis uersibus de eisdem personis semper diuersae res adferuntur, ueluti

58쪽

- 54 Almo heon hyrsis orti sub colle elori semine disparili Laurente Lacone Sabino. Similes fere sunt uersus Ausoni in Cupidine cruciato iparte truces alia strictis mucronibus omnes et hisbo et Canaco et Sidonis horret Elissa. coniugis haec, haec patris et haec gerit hospitis ensem. Τamen quid de similitudine iudicandum sit nescio ut res se habent negari nequit illa carmina fortasse redolere neotericorum doctrinam quam Ausonius hoc quoque l0co secutus it. Simillima sunt ea quae narrant Ausonius in epigrammat 17 20 S. 326 Ρ. et Spartianus in uita adriani 20,8. Quamquam enim illo dicit responsum datum esse a Laide meretrice, hic ab

Hadriano imperatore, tamen responsum apud utrumque prorsus idem est: patri negaui iam tuo apud Ausonium, iam hoc patri tuo negaui apud partianum, nisi quod Ausonius metri causa uerba transposuit et hoc omisit. Quamobrem 10rtasse Ausonius hanc narratiunculam quae nusquam alibi tradita est, uel e Spartiano uel ex alio scriptore qui de Hadriani uita exposuerat petiuit. Sed currem de Laide, non de Hadriano narrauerit, ita explicandum esse puto. Ausonius causam adferre uolebat, cur homo ille repudiatus sperauisset se melius pr0iecturum esse, si caput fucasset talis causa apud partianum omnino deest, apud Ausonium homo putat se a Laido propter aetatem quam ex crine cogn0uisset repudiatum esse, iuuenem uero se iam factum capite infecto sperat n0 iterum repulsam laturum esse a puella. Si ad Florum' transimus, praeter unum locum' ubi Ausonius fabulam illam a Floro quoque in D. 12 et 1 tractatam respicit qua rosa de Cypridis uel Amoris cruore orta esse dicitur, i unum tantum carmen inter Ausoniana traditum huc adferendum est, carmen de rosis nascentibus ,' quod cum Flori qui fertur uersibus de rosis' arte cohaeret. Id enim his tribus carminibus omnibus commune est, quod poetae primum de ueris mane locuntur, tum exponunt, quom0d rosa paulatim florescat, denique homines uel uirgines hortantur, ut rosas conligant, ne pereant. Ausonianum

325 37-39 122 S. 111Ρ. cl. Sidon. c. L79 sqq. p. 278 Μ.' do editione cons. p. 38 adn. 1.

coni. Ρem Ven. 23 sq. 361 248 S. 409 Ρ. . Hoc carmen quamquam sitne uere Ausonianum non constat coni. Ρsiperum in Flecheiseni annal suppl. II anni 1880 p. 308 et 210 , tamen neglegero nolui, quoniam Inhalion Form gege Ausonius ais vertasse nichi stroiten4. I r. 10 et 1i.

59쪽

- I, uero carmen in eo lori carminis 1 etiam similius est, quod in utroque poeta uno eodemque tempore rosas uidet, quae impari aetate sunt, in mori carmine 10 eadem rosa quattuor diuersis diebus aspicitur. Sed non res tantum, sed uerba quoque multa similia sunt:

Flor. 10, altera dies ostendit pyramidas nodo maiore tumentes A s. 7 haec aperit primi fastigia celsa obelisci

Neutrum uocabulum ex arte mathematica Sumptum usquam alibi do rosae calyce videtur dictum esse. Fl0r. 11, a quales ego mane rosas procedere uidi Aus 2 spirabat croceo mane revecta dies Flor. 11,2 nascebantur adhuc A us in titulo de rosis nascentibus

Flor. 11, prima papillatos ducebat tecta corymbos s. 25 haec uiret angusto foliorum tecta corymbo Flor. 11,5 calathi patefecerat orbem s. 31 calathi patefecit honorem Hic imprimis locus et is qui sequitur summi momenti

sunt.

Flor. 11, dum uirgineus pudor exinuatur amictu Aus 2 uertice collectos illa exsinuabat amictus Idem uerbum exsinuare apud Prudent perist. 11,222 et apud avi. Nol epist 49,3 p. 392,15 m. mons Lachmannum ad rop. 4, 14,3 p. 296. Flor. I 1, ne pereant lege mane rosas cito uirgo senescit S. 49 sq. collige, uirgo, rosas, dum sto nouus et noua pubes,

et memor est aeuum Sic properare tuum.

Sed hic quoque obliuisci non licet Ausonium, si illi uersus uero Floriani, hi uere Ausoniani sunt, uix Flori ipsius libro usum esse, sed carmina illa in anthologia quadam legisse, quippe quae nunc quoque in Anthologia Latina extent. Graeca quidem antho-I0gia epigrammatum eum usum esse constat.)

De Pervigillo Veneris' paucis licet absoluere. Nam ubicumque quaerimus, nullus huius carminis locus insignem Ausoni similitudinem prae se fert. Veluti expectaueris fortasse Ausonium Ρeruigili uersus

13-26 ubi do rosis agitur ante oculos habuisse, cum carmen derosis nascentibus scriberet; sed quamquam singula uerba saepe eadem sunt, tamen tanta similitudo quantam Ausonio cum Flori

cons. Stahi, do Ausonianis studiis poetarum Graecorum, diss. iliensis 1886 p. 27 sqq. imprimis p. 40. ' Anth. Lat. 200R.

60쪽

Ρeru 14 surgentes papillas florum, Αus. 94, 1 222 S. 348Ρ. turgentes . . . papilla S Hermionae Peru 92 sic Amyclas cum tacerent perdidit silentium Αus 205,6 65 S. 63 P. taciturne, myclas qui silendo uicerisAus 418, 26 188 S. 286 . tu uelut Oebaliis habites taciturnus Amyclis coni Hirschfeldium apud Pauly-Wiss. I p. 1997, 5 sqq.

mesaurum l. L. I p. 2026 s. u. Am elae. Quae cum ita sint, censeo Ausonium ter uigilium Veneris aut omnino non legisse aut certe non tanti aestimasse, ut imitaretur.

8. Apuleius M. Aurelius Alphius Auitus Marianus

comparantur cum Ausonio.

Ex Apulsi peribus hic uersus 3 tantum in censum uenire p0sse apparet Ac primum quidem simillima sunt Apulo tr. 1 sed fuisti quondam Athenis parcus atque ab Stemius et Ausoni uersus 205,9 66 S. 63 P. probe et pudice, parce frugi, abstemie. Cum uero is qui Athenis parcus atque abstemius fuit nemo alius esse possit, nisi is qui ibi arti rhetoricae studuit, et cum Ausonius quoque carmine Suo de rhetore et grammatico locutus sit, erip0tuit, ut uersum Apulei in animo haberet. Eadem adn0minati0ne quae nusquam alibi inuenitur usi sunto Apuleius in ir. 3,4hasce duas flammas, dum potiar, patiaret Ausonius in 320, 30 35 S. 17 .ine patiar turbas utque bonis potiar. De Amore uolitante Apuleius 5,5 scripsit qui pinnis uolitans super aethera cuncta fatigat, Ausonius de homine somniant 157,9 8 S. 14 . subitis uolito super aera pinnis. Ex Alph Aulti' fragmontis unum locum adferre liceat 2,3