Quaestiones Tibullianae. Dissertatio philologica

21쪽

17 Neaeram deserre velint, petit quibusque alia mandata dat.

Musas autem quaSi praegente adloquitur verbis per vos, ite domum, donate libellum . . . Quae si cum primis versibus coniungis, cogitari mihi nullo modo posse videtur, non Musa ip8a sed poetam eorum nomine respondere id quod omnem colorem poeticum tolleret. Recta autem quae nobis videtur interpretationis via, eam iam iugressus est

unus ex antiquissimis editoribus Tibulli, uretus, qui haechabot scholia in Tib. p. b): Dialogus est poetae eum

Musis sanequam elegans. Cum alendis artiis ad mulieres munera mitti soleant, dicite, quo modo potissimum Neaeram meam debeam munerari. Tum illae Mittito iversuum tuorum libellum, omni diligentia exornatum atque expolitum. At poeta Immo vero vos ipsae te ac librum ad eam perferte, meque apud p 8am in quam maxima gratia ponite.' Atque hanc interpretationem totius carminis unice Veram 8Se puto. Altera autem interpretatio ea ex re Orta 88 videtur, quod nimis abrupte atque Eubito Μusa loquentes inducit poeta alio prorSus modo atque Tibullus, qui, si personas loquente facit, disertis verbis hoc dicit ei. I, 4, 8 6 50). Sed excuSationem, Si ea puSe8t, et defensionem poeta ea ibi re parare potest, quod compoSitione carminis loquentium mutatio iam satis indicata erat. Primum enim tribus distichis, quid velit curque eo die Musas interroget, exponit. RespondentiuSae quattuor distichis, post quae iterum quattuor distichis poeta Musis imperat, ad Neaeram eant, librum ei tradant simulque dicant, quod ultimis tribus distichis exposuit poeta, quodque totius carminis exitu et Summa St. Quam

numerorum rationem 3 l 4 - - 3 quemquam legentem et inpriinis audientem fugere potuiSSe non puto, ita ut ea re adiutus dubitare nequiret de carminis Struetura et de loquentium persona. Librarii autem non intellegentes a

22쪽

18 nexum tot us carminis et inde a versuri Mugarum incipere

orationem, tuis vocabulo, quod ibi positum erat, temere in mei mutato, alterum tuum quod simul emendari debebat, corrigere miSerunt. Discedere non possum ab hoc carmine nisi uno loco ante memorato, qui in codicibus corruptus iam dudum restitutus videtur, a novissimi autem editoribus misseno, Lachmanno, Hauptio, non mutatuS St. Versibus loto enim:

Summaque praetexat tenuis fastigia chartae indide ut 0men littera facta tuum. omnes sero editores flenderunt in verbis littera aeta, quod ex animadversionibus licet concludi, in quibus vulgatam a codicibusque exhibitam ieetionem Xemplis probant. Sed omnes hi loci, ut brevi di eam, quos protulerunt interpretes, mihi non persuaserunt, ut littera saetacitas impliciter nullo epitheto addito positum bene Latine diei posset. Si nim Cicero Quaest. Acad. IV. 2 dicit: ne litteram

quidem ullam facimus nisi forensem Q hoc nullius est momenti magnum enim intervallum intercedere inter nullam

litteram facere et littera aeta quis negabit ΘIdom in lauti locum cadit Asin. IV. 1. 22):

ne illi sit cera, facere ubi p0SSit litteras. ubi praeterea litteras non litteram Acriptum est. Eos igitur locos intueamur, ubi factus verbum ea, qua hic, Significatione positum est Plane diversus a nostro, et si primo adspectu similis, locus est Ovidii Her. V. 1. 2): Perl0gis an c0uiuia prohibet nova 3 perlege n0 egi ista Mycenaea littera laeta manu. Hic enim additum est, quis secerit litteram quare prorsus alia Si re S. Neque Si quidam interpretes, ut factus simpliciter positum demonstrarent, Horatii verba Sat.

23쪽

19I, 10, 8 protulerunt, hoc mihi recte odisso vidontur. Ibi

enim versus magis facti idem Sunt atque arte faeti neque iniuria ibi alii interprete comparaverunt Graecorum πε-Π0ἱ6M Sioc in En0 ANE 'Di λεζις). Prorsus aliter noster Ossus, ubi faeta littera non melius intellegetur, quam si patria lingua Si diceremus eiii gemadter et udi tabe. Quod iam . . Vossius Sensit, qui littera aeta ieiunum dicit vocabulum. Mihi primum placuit pieta emendare huic nutem Sententiae adverSatur, quod sequenti versu legitur pingantur. Vossius ex editione Vetere, quae tamen auctoritatem habet nullam Basileonsis est anni 1539, auctore Hu80hhio pacta emendandum censet. Quod quidem multo melius placet, quodque a Tibullo Scriptum e88 Contenderim Participio paetum significatione figendi, quam plerumque panctu habet, Ovidius quoque utitur Her. II, ' 4 eodem SenSu:

Littoribus nostris ancora pacta tua St. Primum etiam carmen libri Secundi, si reet vidimus, peduliari arte ita compositum St, ut VerSuum numeru Sententiis respondoat. Summa quae inest in hoc carmine Sen-tontia haec mihi videtur egeo, ut oueasione oblata om-barvalium est vitam rusticam maiore atque elatiore carmine praedicet. HO Se peragere velle versus 3 et 38

indicant, quo praecedunt duo disticha, quae Messallam, ut adsit sibique adspiret invitant. Ibi igitur ipsa medulla quasi carminis incipit. In iis qui praeeedunt versibus ase8to celebrando, quae erat proxima armini eaUSSa hue HSque SenSi in no tradueere poetae erat propo8itum. Quod prop08itum mira arte Solvit.

Bis enim duobus distichis l- ot 7 20 deos ipsos

advocat poeta, atque in carmine tales formulas recitat quale quamvis aliis verbi conceptas sine dubio ingreStes

adhibuerunt sest illo die. In eis distichis, quae inter8unt

24쪽

inter eos versu 5-163, atque quae Seeuntur eo usque

ad medii carminis de quo iam diximus initium 2D 32),

non deos adpellat sed rusticos eisque mandata quaedam dat prioribus versibus 5 16 de ratione, qua Se ad Ambarvalia rite celebranda aptos reddant, posterioribus 21-32 de eventu precum quas instituerint. Quae ratio, quam inter duas initii huius partes intercedere diximus, iam ea ex re perspici potest, quod quattuor illis disti his

deo advocans Se una cum rusticis diis opponit, primaque utitur perSona lu8tramu8, purgamu8, ceteri Versibus sibi rusticos opponit, quo 5 - 16 Secunda adloquitur persona, versibus 21-32 partim tertia rustieus ingeret, partim iterum Seeunda proferte. Hi autem versus, quibus rustico adloquitur inter se quoque magna cum arte compositi sunt. Primum versus 5 16 manifesto separandi sunt in dua partes, quarum Unaquaeque

Sex continet versus Sex primis 5-10 eXponitur, hoc estodi ab omni labore et homines et animalia esse liberos: sex ultimis 11 - 16), casto solum dii placere OSSe, eamque ob causSam candidam turbam agnumque ad uigentes aras euntem unicuique Xemplo SSe. OStquam precatus est a diis, ut bona evaderet messis et omne infortunium remotum esset a rusticis, tribus distichis iam praesentit

messem elicem fore eamque vividis imaginibus depingit v. 21 - 26): cui fortunae suturae opponit et tum v. l.

nunc . 27 gaudia, quae nunc ritu a religione praeseripto Sequentur, magnaque eum elegantia, ut Messallae fiat memoratio, quemque ad pocula dicere vult bene Messalla . Sequitur medium carmen, ut Dissent more loquendi utar, quamquam i medium carmen iam a versu 1 incipere vult. Postquam igitur MeSSallae ope se rura ruriS-que deos canturum dixit 33-38), quod sibi proposuit peragit Variis hunc ad finem imaginibus vitam rusticam

25쪽

21 nobis enarrat ex eaque omnia sere, quae vitam hominum exornarunt, arteS, artificia aliaque orta esse praedicat. Quas tamen vitae ruralis imago ita a poeta est exhibita, ut ingulos gradus persectionis distinguat, quorum unusquiSque

duobus describitur distichis. Primum rusticorum officium suit, ut domos sibi aedificarent agrosque aratro fertiles redderont 39-42): tum 43-46 fructus, poma et Vinum, serere docti sunt agricolae tum 47 - 50 frumenta ac

mella rustico esse paranda docet poeta. Iam ad maiora tranSit non quae unicuique rustica Ase videntur Olum

agricola invenit ars quoque litterarum ab eo originem duxit agricola labore fessus ad avenam cantare coepit itaque lyricae poesis origo est rure repetenda 51-54): quin tragoedia ibi primum est inventa, cum carmine qui tragico vilem certavit ob hircum rusticum fuisse necesse sit 55-58): rus denique et pueros docuit Orona nectere eiSque Lares ornare, et puellas lanificio operam dare 59 62) hacque ro rus etiam seminarum labori primam materiam praebuit. 63 66). Ita septies duobus distichis ruris laude cecinit poeta, quae disticha non singulatim posita esse iudicanda sed coniuncta, Verba demonStrant, quae plerumque in duobus deinceps distichis eodem modo leguntur. Sic in primo et secundo legimus illi, in tertio et quarto tum, in quinto et Sexto rura et rure, in quattuor sequentibus agricola bis repetitum est, sequitur bis rure. In ultimis duobus disti his deest tale verbuum. Sed ut a ruris praedicatione ad Ambarvalia redeat

carmen, cum V. 37 dixi8set, Se rura canere velle rurisque

deos, hac re utitur, quod ipse Amor rure natus dicebatur. Hunc igitur dicit quamvis rusticum uno tamen doctissimas habere manus 67 72); totidem versibus quam nunc apud homines possideat auctoritatem exponit 73 - 78), qua OceaSione utitur, ut ab eo precetur, sibi comitibusque suis

26쪽

22 propitius sit 79 β 2) quem ad finem rustico a thortatur, ut sibi et pecori quisque deum Vocet atque palam quidem, quia nimius est strepitus 83 86). Quae cum bis duobus distichis expresSerit, ultimis duobus noctem appropinquare ait Simulque somnum atque somnia 87 90 ita ut totum

carmen ad iustum nem perduXerit, armen Omnium, Ut

mihi videtur, Tibullianorum pulcherrimum. Hac nostra huius carminis dispositione proposita iam indicavimus nobis secus videri atque Heynio, qui totum distichon et 8 delendum putavit, quippe quod Xmargine irrepserit. Nihilo tamen minus hoc distichon iam restitutum atque persanatum legi nemo est qui profiteatur. Codicum enim lectionem:

Dux pec0ris hirquq auxerat hircu OVeS. tolerari non posse, iam duplex in verbis peeoris et Deus extans vitium metri eum Ostendit quorum etsi unum tran8- positione horum verborum tolli OSSet, alterum tamen remaneret, prima pentametri par correpta ultima syllaba:

id quod apud huius aetatis poetas non invenitur Quod

i In dubitati0nem h0 v0cavit Lucianus Mulier, qui in libro de

re metrica poetarum Latinorum p. 331. haec habet stamen ne numquam creda in medio pentametro breuem p 0rrigi, his r0- pertii et Martialis vetari exemplis Pr0p. II, 8 8 Mart. IX. 101, 4. XIV, 7 2. et Qua de re ut recte iudi semus, breviter recordemur nec088e Si totius quaesti0niS. Veteres grammatici certum non proferunt iudicium ubi enim hac de re l0euntur cf. Tersentianum Maurum p. 2421. Marium Victoriuum p. 2558. P.), primum stirmant priorem pentametri partem brevi syllaba concludi non p08Se tum autem adiciunt qu0Sdam 110 dubitaSse primam partem e0rrepta finire Syllaba quod an concessum sit non dicunt, non tamen celant, Se Severiori legi maiorem attribuere auctoritatem. Ip80 Scriptores igitur cum iuSpiciamus, ut inde quid hac de re censuerint, cognoSeamuS. non recte factum videtur, quod Lucianus uellerus ita, ut fecit, poeta miscuit, Martialem cum Pr0pertio coniungendo. Nonne hie observare legem potuit, ille neglegere 3 troperti antem aequales Si consi-

27쪽

23 ad emendationes attinet, quae a Muret est proposita, ita est ieiuna, ut vi serri possit. Hauptius stardenburgii

coniecturam in textum recepit: dux pecoris curtas auXerat hircus opes.

Quae coniectura, etiam8 diseesseris ab eo, quod non lenis os mutatio verborum a libris Oblatorum, per Se quoque Spectata omnino non placet quid enim addi potuit verbis illis magis superfluum et ridiculum, quam hunc hircum, qui illi ut memorabile munus tradebatur, prius auxisse oves Aliter enim Hauptii quoque lectio umerat opes intellegi nequit. Mihi aliter prorsus explicanda haec res videtur. Cum enim alteram pentametri partem spectemus ita ut in libris legitur auaeerat hircus oves, non valde veri dissimile videtur, si hoc ex duplici scriptura primae partis pentametri et

ultimi prioris versus verbi ortum esse SuSpicemur aurerat ex voce duae mutabatur, hircus iterabatur, oves ex ovili

sumebatur. Itaque sine dubio lacuna Statuenda erit, quaederamus praetereaque Catullum in huius carminibus distichis quae sunt Scripta, Si negligis, qui huc non pertinent, verSus, ubi hiatus extat inter duas pentametri partes qui loci tamen et ipsi 110 sani videntur et plerumque iam re8tituti sunt. Sunt autem

66, 48 67, 44 68, 158 97, 2 Haupti Semel tantum occurrit

pentameter, Severiorem legem qui n0 observat 100, 6), qui tamen manife8t corruptus a codicibus hibetur. Apud Tibullum praeter noStrum locum re leguntur, quibus e0dem mod laborat

metrum

Ι, , M. Venturam admittat imbrifer arcus aquam II, 3 14 Lacteus et mixtus briguisse liquor II, 4, 38. Fecit, ut infami hic deus esset Amor. Ultimus l0eus iam per se a verbis laborat: ut non dubitandum sit, reet Helusium c0niecisse pro hic sic e8Se Scribendum, qua mutatione et metrum . et verba restituuntur. medius l0cus omnibus merito corruptu habetur irimus per Se emendatione 110 eget cum tamen unicus sit apud Tibullum in dubio facilis

eiu8demmeinsit mutatio limbifer erit accipienda. vidius his

28쪽

24 a librariis verbis quibusdam ex iis, quae praeeeSSerunt, haustis expleta est Legendum erit igitur:

Huic datus a pleno, memorabile munus, vili

dux pec0ris hircus hirous nim sacile potuit erui e dum gregia verbis. Lacunas non Semel extare apud Tibullum, quis est qui nesciat: sed tales etiam versuum particulas, ubi desuerint in libris, a librariis iusmodi artificiis restitutas 3se quibusdam exempli poteSt probari. I, 5, 1, ubi de paupere loquitur poeta diviti longo praeserendo a puella, hae leguntur:

locis legem mem0ratam non observasse dicitur a Schneidero grammat. lat. I. p. 483:1. Fast. III, 500 Merkel: Me tua et hic laedit ille pudendus

amor.

2 ex onto IV. 3. 44. Indigus effectus omnibus ipse magis. 3. Her. XVII. 228. Unde petam fratris unde parentis opem 34 Her. XVII. 256. Militia est operis altera digna tui. 5. e Ponto I, 3, 4. Thessalicamque adiit 0spsis Achillis

humum.

6. ex Ponto I, 4 46. Illo quod subiit Aesone natus opus. ex quibus locis primus aperte corruptus est, alter ex disticho sumtus est, quod sine dubio subditicium est Tertius et quartus locus iam restituti leguntur in n0vis editi0uibus in ill nunc fratres legitur, in h0 operis uic: Sed hi omnino huc trahendi non sunt, quippe qui tu epistula legantur, quae omnium fere c0nsensu Ovidio non est tribuenda. Quintus denique et Sextus locus hic iam memorari n0n possunt, postquam Lachmannu ad Lucr. p. 207 no docuit, ibiit, subiit, petiit ultimam pr0ducere syllabam. Restat igitur apud p0etas eius temporis unus ille l0cus r0- pertianus II, 8 8 H. Vinceris aut vincis haec in amore rota St. H0 uno igitur loco, iure interrogabimus, quomodo p0SSit demonstrari poetas sibi hanc licentiam sumere p0tuisse, dum aliis in l0cis mutantur poetarum verba Nonne rectius videatur hic quoque aliter si poetam scripsisse putabimus Qu0d si fecerimus, huius temporis poeta ab hac licentia liberaverimus et Martialem primum id sibi sumsisse censebimus, id qu0d multo videtur veri similius.

29쪽

25 Pauper erit praesto tibi praest pauper adibit primus et in tenero fixus erit latere. ubi hexametrum vix est qui sanum ducat esse. Hic igitur tali modo cum in exemplaribus legeretur:

Ρauper erit praeSto . . . ., adibit

librarii, qui magis qui legi quam qui intellegi posset versum

desiderarent, verba prae3to pauper vel tibi prae8t pauper repetierunt Quam meam sententiam adiuvat, ni allor, ea res, quod in excerptis caligeranis, quae OS Ortam ante expletam lacunam scribi potuerunt, sic legitur hic versus: Pauper erit praesto semper te pauper adibit

primuS. e. q. S.

Prorsus similem quam noster loeus corruptelam paSSUS

est sine dubio locus, qui legitur I, 6 42:

Quisquis et occuret, ne p08sit crimen habere stet pr0cul, aut alia stet procul ante Via.

Ibi enim pentameter nullo modo intellegi potest, neque facili quam amplectamur emendatio adest. Sed nonne hic quoque iam antiquitus lacunam sui8se putabimus, eodem quo illis in locis modo expletam Si ita scriptus sui co-deX, ex quo derivantur nostri: Stet pr0cul aut alia ubi undis circumscripsi alia, . quia adesse loterat, quo tamen verbo opus non erat facile ex duplici scriptura nostram oriri potuisse lectionem intellegemus. y Itaque noni Quod si ita fuisse nobis persuasimus, hac re iuvatur opinio quaedam, quam ornius amicu in quinta Sententiarum controverSarum, qua dissertationi Suae adiunxit de public Aeschyli,S0phoclis, Euripidis fabularum exemplari Lycurgo auctore confecto B0nnae 1863 scriptae nobiscum communicavit. Est autem haec: Tibulli carmen libri primi Sextum ex tribus fragmentis c0mp0Situm est, quorum primum complectitur 6 1-42, alterum Uv. 43-56, tertium'. 57-86. In tres igitur partes dirimere Voluit hoc carmen bis ergo carmen divisit, quarum divi8ionum prima tantum huc pertinet. Caussa quae ut divideret carmen impulit ornium haec, ni fall0r, maxima erat: in prima carmi-

30쪽

26 mirum videbitur si eo quoque carminis primi libri secundi

loco, de quo egimus, Penta metrum maneum S Se dicem US, neque Coniecturi S, quae Verba a codieibus Oblata mutare volunt, sanari posse. Otiu igitur carminis, Si denuo pe- CinmuS, Structura haec erit: Initium v. 1-32. I. 3. 3. I. . . Medium carmen. v. 33-66 I. . . . . . . Finis v. 67-90. I. 3. I. . .

Merito qui nostram carminis huius dispositionem perlegit mirari non pote8t, uos mentionem nullam feci8Se Onatus, quem Fr HaaSius in programmate universitatis ratistaviensis anni 1855 secit inscriptus est hic lib0llus de tribus Tibulli locis transpositione emendandis . Is enim huic carmini adiungere voluit quosdam versus b1 - 68)ultimi primi libri carminis, quos ibi non quadrare putavit.

ni parte manifesto e0niugi quidem nupta est Delia, qu0 et ex tota p0etae condissione facile concludi potest et disertis verbis

dictum est a poeta vv. 8. 15 33. : eum autem versus, qui inde a ver8 5 incipiunt, paullo accuratius inSpiciamus, VerSuum 42-56, qui ad hanc rem iudicandam nihil n0 iuvant, nunc ratione n0 habita, inveniemus in hac carminis parte de nupta vix 0qui 0etam loqui potius de puella quae una cum matre habitat, quamque ibi n0 fidelem esse suspicatur. Petit a matre, ut eam castum 88 40ceat v. 67j, monet eam, ne metu sed qui fideli casta sit 75ὶ quae omnia una cum imagine, quam de Delia sen0Scente pr0p0nit poeta sub finem carminiS, dici n0n poterant de nupta quae da erat, cum coniugem Olum amaret, Oetam Sperneret, Sed de puella, quae a Tibullo amata huic SuSpicionem moverat inc0ustantiae. Quae si ita fui88 putabimus, atque ego hac in re ornio adstipulor haec coniectura non minime adiuvatur iis, quae de lacuna diximus tu verSus 2 ultima parte. Usque enim ad eum Versum Delia Dupta, postea ubi de ea loquitur poeta, puella. v. 55.ὶ

Versu 45-56 cur a posteriore carminis parte Secernendi Sint, non Vide cau88am, praesertim cum c0gitemus in versibus, qui Sine dubio praeceSSerunt versui 2 inesse p0tutSSe Sententia S, quibu eorum quae nunc fragmentum Sunt, nexuS . illuStraretur.