Quaestiones Tibullianae. Dissertatio philologica

31쪽

27 Qua in sententia quin erraverit vir doctissimus, vix est

dubitandum. Videamus enim quam pulchre atque apte poeta carmen claudat ea re quod omnes homines dormientes et somniantes facit ita ut mirum prorsus videatur rusticum male sobrium nocti quietem turbare neque ipsum ut

reliquos dormire. Atque quod mihi maxime adversari vi-dotur Hansi opinioni iteratio imaginum, quae ad Amorem eiu8que proelia Spectant, sub finem carminis tolerari nequit. Neque puto quemquam ha in re Haasi partes

Suscepturum contra dixerunt eius Sententiae emperiis in

, Quaestionibus Tibullianis' qua Monasterii prodierunt anno 1857 atque indschorus in usei Rhenani tomo XVII.

Quod ad eum locum attinet, ubi demere voluit veresusIIaasius i. e. I, 10 50 caussam huius rei extare nullam iam Κ0mperiis demonstravit . l. neque HalaptiuS, eum Steriscos poneret in editione sua, HaaSi Sententiae assentiri,

sed indicare voluit, sibi unum distichon deesse videri id quod ex libro manu scripto cognovi, quo quid Hauptius in scholis Berotini habitis de quibusdam carminibus censuerit, enarratum est). Rectissime autem mihi omnes ure interprete e consentire videntur, quod versum 1, ita ut

cunt: cuius rei igitur caussa cum amaasio iamiam sit exposita iterum proferenda non Videtur. Hauptius, em- perus, indScherus ea re Sanare locum conati sunt, quod distichon deesse dicebant quam viam cum improbare non possim, liceat tamen mihi aliam proponere dignam fortasse, quae cum illa comparetur. Nonne difficultatis maxima pars tolletur, si ita invertemus ordinem distichorum, ut qui uno sunt versus 7 et 48 post versum L ponantur 3 Ita ru8ticus male sobrius Statim Sequeretur uvae a patre in gum liberorum Satae, memorationem. copulatioque illa

32쪽

28 molesta versus 1 cum versu 50 tolleretur Sic igitur le

45 Intorea Pax arva c0lat Pax candida primum 4 duxit aratur0 sub iuga panda OVeS, 49 pace bidens v0merque vigent, at tristia duri 50 militis in tenebris occupat arma Situs, 47 pax aluit vites et suc0s condidit uvae, 48 funderet ut nato testa paterna merum 51 rusticus e lucoque vehit, male 80brius ipse 5 uxorem plaustro pr0geniemque domum. 53 sed Veneris tum bella calent . . . Quarum emendationis viarum utra utri sit praeserenda, diiudicare non ausim. Quibus rebus absolutis, Observationes de carminum structura iam mittamu8, paucaSque

addamus do singulis locis commentationes. Carmen quintum libri secundi insignem inter carmina Tibulliana obtinere locum, non est quod dicam. Simul autem prae aliis haec elegia passa est in elicem fortunam. In omnibus enim codicibus in duas divisa legitur partes,

quarum prima ad versum 38 Sque pertinet, altera inde ad finem. Has autem partes non fragmenta esse Sed unam elegiam iam caliger ea re manifesto ostendi viderat, quod ad eandem rem quae in priore parte agitur, Messalini nempe gratulationem in no carminis revertitur Oeta. Neque extabit, qui nunc quin unum sit carmen dubitet. Alia tamen est quaestio, quomodo actum it, ut carmen manifesto unum in duas divisa sit partes. Atque huius rei cau88am nobis suppeditant, quae uectu profert una elegia, cum superiore coniungitur, atque quae Perreius habet vacat hic vetus codex Multi faciunt principium alterius elegiae.' Cum igitur lacuna exstiterit in codicibus, a quibus derivantur nostri, hi non dubitarunt novum incipere Carmen, neXU Sententiarum ratione nulla habita Sed la-

33쪽

cunam suisse cum resciverimus, altera oritur quaestio, anne eo loco, ubi ea suerit, nunc quoque dee8se aliquid censendum sit. Unde enim illa lacuna orta esset, quidve Significaret Nonne mirandum potius esset quam XSpectandum,

omnia ibi recte se habere Primus quod scio in hoc loco offendit Gruppius, qui in libro iam memorat de elegia Romana inde a p. 76 usque ad p. 95 latius hoc de carmine

disseruit. Ille hoc potissimum sibi molestum atque omnino non serendum videri dixerat, quod eum v. 19 et 2 iam a poeta dictum esset Sibyllam Aeneae sortes dedisse, ipsum oraculum duodecim demum vergibus interiectis Sequeretur, atque talibus quidem versibus, qui novi aliquid inferrent,

quod neque cum oraculo neque eum Sibylla necessario vinculo coniunctum, digre88io potius 8Set quam maXime inOpportunii Maxime autem molesta videbatur oratio Sibyllae

post digressionem illam nullis verbis introducta, quibus loqui

illam indicaretur. Quae Omnia ita Sunt comparata, Ut, quomodo priores hoc ferre potuerint editores non intelligam.

Hauptius quod ex eodem quo supra hausi fonte huic

loco medicinam afferri posse censet, si di Stichon ante V. 39. OmiSSum esse statuamus. Gruppius haec disticha o duplici

huius carminis rencensione orta SSe putat, qua quominu nova carmini retractatione instituta confunderet poeta itaque misceret, ut unum atque continuum prodiret earmen,

mors impediverit poetam: cui Sententiae ea quoque re adiumentum parat, quod Omnino in Secundo libro et praeia sertim in hoo carmine ve8tigia remanere dicit, quae indicent, hunc librum a poeta non esse absolutum. Atque in hoc carmine praeter hunc locum versu 67-80 88 putat, qui non persectum eSSe carmen mam sest prodant. Ibi enim alia est quaedam digreSSi poetae, quae primo adspectu mira videtur sed totius carminis indolem spectantem non fugiet, haec bene cum cetera carmini parte cohaerere

34쪽

atque caUSsam non 8 se, cur in se offendamus. Quod hic latius explicare possem , nisi id iam a noli manno a tum eSset, qui in restensione editionis Dissentanae Alig. Lit Zig. 1836. p. 260 huic carmini explicando pessuliarem peram dedit. Cum igitur hoc loco tales conatus, quales inStituit Gruppius, veri similitudine careant, illo quoque loco eodem

modo quo Gruppius corruptelam, quam RS Sum S CRΓ-men, explicare ViX ausim, praesertim cum relicum carmen

bene compositum legamus neque ullum Simili corruptelae indicium appareat. Etiamsi autem discesseris ab hiatu illo, quem inter Versus 38 et 39 intercedere vidimus, versus ipsi quoque illi nobis eo loco ineptissime positi videntur. In qua re omnino

sere cum Gruppio consentio. Illud dististhon 3 l. 2)Fistula, cui Semper destrescit arundinis ordo nam calamus cera iungitur Sque minor. non Solum maxime S ieiunum sed ridiculum etiam videtur, quippe quod nihil dicat nisi arundinis ordinem

decre Scere, quia maiorem calamum Sequeretur minor. Quod

quomodo poeta dignum credi possit, non intellego. Atque ea etiam qua Sequitur imago puellae placiturae magistro non iniuria ruppio mirum videbatur repetitio verbi placitura v. 51 pusilla lectori videbitur atqu0 humilis. Sed de talibus certare licet, atque doleo me hac in re dissentientem

Nam particulam non quadrare hie iam Herusius atque ossius SenSerunt, qui hoe voeabulum corruptum putant Sse. Sed quo leius l0eo ut legamus pr0posuerunt viri docti Heliasius dum legere voluit, ossius et quod verbum undet Echius qu0que mediti0ne sua exhibet non m0liorem reddunt sententiam. Abiudicavit 6 distichon a Tibuli iam Mitselierlichius in libro Tentamen criticum in aliquot Tibulli l0ca G0ttingae 1800. i. 0.

35쪽

vor, dem die Grosse Roma nur is in obergan aucteiner uigende Lanilli likeit Wicliti is t.' Cum autem totam hanc digressionein peetamus atque quem locum in

toto carmine Oecupet consideramus, nonne permirum videtur, poetam, priu8quam Sibyllam magnificam illam atque vere poeticam de Romano imperio vaticinationem proferentem facit, qua in Oratione aliquoties easdem quam in digressione illa sententias expressit hoc versibus 5 et 4 cum 2 et 26 comparatis invenies), hanc diffusam atque

Verbosam Xpositionem praemisisse unius sententiae Romatum non X8tabat, quam Sententiam in ipsa Sibyllae oratione iustum tenere locum non mirabimur. Ac praeterea animadvertendum est, quam inepte hae digre8Si eum eis quae praeceSSerunt Verbi coniuncta sit. Aut enim illud redebat postquam Verbo pendere dicemus, quod fieri non posse propter temporum diversitatem in verbis dieitur et redebat Wunderlichius Observavit aut redebat ab unoquoque hoc armen legente neque quae secuntur observant ad Sibyllam trahetur Sententiarum nexui responderet Heinsii coniectura:

Haec lare prodebat Romam, eum e. q. S.

sod vel ita dedit et prodebat coniuncta tolerari non OSSent. Horum VerSuum auctor potius, ut impgines illa0 23 38)in carmine loqui habere possent, Aeneam dicentem fecisse videtur, cum Troiam relinqueret, Se non credere Ore Romam, ut ita externo magis inculo, quam iuSta Sententiarum coniunctione versus inde a 3 iungeret prioribuS. Aededit alia ratio, qua hi versus diversi sunt a relicuis huius carminis versibus et omnino ab omnibus Tibullianis. Rarissime enim stimus Tibullum hexametris uSum SSe 08 quartum trochaeum incisis es quae Lachmannus diei in adnotatione ad carmina Lygdami scripta

36쪽

p. 44 . Septemdecim in omnibus carminibus uismodi

inveniuntur versus ), ex quibus Septem tantum in Secundo libro leguntur. Qui ita sunt distributi, ut in his

novem exametris ter inveniamus hanc caesuram, in ceteris sunt 205 quater tantum. Num haec fortuna accidisse putabimus An hac re convicti nobis persuadebimus, hanc digressionem non esse Tibullianam 3 Haec enim nostra

est Sententia.

Cui lavere videntur, quae de codicum condicione cognita habemus Lacuna enim aliquam caussam habeatne eSSe St, cumque armen in duas partes divelli non possit, alia est cauSA quaerenda. Quae facile paratur, si sumSerimus interpolatorem quendam, cui gratum videbatur esse officium, quae versibus 5 et 5 dixerat poeta depaScui taurorum in magnam Romam mutatis, imaginibus latius illustrare, isto versus composuisse atque inter Versus 2 et 3 immisisse postea librarium, qui illos cum iis qui secuntur versibus non cohaerere Viderat, o Tum hic carmen incipere putasse. Quae mea de his versibus Sententia ut vera Sit, neces8 est, ut versus 39 bene coniungatur cum versu 20 quod ita esse videmus. Nihil enim poetum impedire potuit, quo minus sic iungeret: 19. Haec dedit Aeneae 0rtes, postquam ille parentem 20 dicitur et raptos sustinuisse Lares: 39. Impiger Aenea . . . Sic Omnia Optime coniuncta esse vidimus malum inter versus 38 et 3 nexum intercedere, in ipsis versibus inesse, quae magis ieiuna Sunt atque ridicula, quam quae Tibullo auctori sint vindicanda, omnes Versu eo loco male positos esse carminiSque Ordinem turbare, inter Versum 1 et 22 non meliorem quam infra intercedere nexumi Cum discesseris in versu IV. I. 3. non Tibullo sed Sulpiciae ascribendo.

37쪽

sententiarum, in his versibus poetam Saepe caeSura Sum esse, quae apud Tibullum rarissime invenitur, codices aliquid ibi turbatum esse demonstrare, versibusque denique illis deletis aptam evadere Sententiarum et Verborum coniunctionem. Quibus omnibus rebus effici mihi videtur, nos a Tibullo aliena resedare, si versum 3 versum 20 sequi profitemur. In quarto carmine Lygdamu eXpergiSeen grave SeeXpertum SSe omnium dicit, quod indo a vers 17 narrare in ipit. Prius autem quaedam de de quae somniis sit habenda exponit, utque iis opponit ea, quae dii extis monuerint, ut quae Vera Sint, cum omnia sine fide et Vana Sint. Tum autem v li sic pergit dicendo: utcumque St, Sive credendum S Somnii sive non credendum, Lucina aciat, vani sint timores mei ex somniis petiti. In quibus versibus, cum quae sententia insit vix dubitare pos- Sis, Singula tamen verba multis Obnoxia sunt haesitationibuS. Ita in versu 3 pars codicum manu scriptorum exhibet Uarium, Par vani atque modo hoc modo illud secuti sunt viri docti in editionibus. In vorsu 4 vix dubium 8SepoteSt, quin Verbum votis it corruptum, neque, nam accuratius in hunc locum inquirere nune propOSitum non eS - erras8e videntur ii, qui Guyet emendationem secuti

nobis ediderunt. Neque minus redi ii mihi disputasse Videntur, qui versu 1 cum Disseno pro illi illis legendum

eSSe enSent. Non enim est, quo bene reseratur illi desideratur autem OppoSitio eorum, quae Somno nobi Oeeur-TUnt atque eorum quae divi monuerunt: quae nisi illa coniectura recepta in orbis inveniri non potest. Videmus ergo, nos in his versibus non ita raro occurrere difficul

38쪽

34 possunt id quod in summa pravitate codicum Tibullinnorum mirum nemini 880 potest. Sed initium huius carminis prae aliis carminum partibus esse corruptum uoulentissimum doeumentum extat distichon v. 9 et 10 dico, quod nunc in plerisque editionibus ita exhibetur: Et natum in curas hominum onus omina n0etiS farre pi placant et aliente Sal 0. Quamvis enim nihil insit in his versibus, quod latine dici nequeat, multa tamen extant, quae minus probabile reddunt Tibullum ita scripsisse. Cavendum enim St, ne verba mera coniectura restituta traditam a codicibus horum verSuum lectionem esse putemus. Ita enim ut nune leguntur ameynio, Disseno Laelim anno, Hauptio edita in nullo codice inveniuntur scripta. Sic enim proserunt verSUS eo diees, quibus Lachmanno duce inter magnum numerum codicum ut minime malis ad verba Tibulli constituenda atque restauranda uti solemuS: codex A. habet:

et Varium Ventura hominum genus omnia n0cti S

Ventura

et vatum in curas hominum genus omina noctiS

Nil dicondum censeo de parva illa diversitate, quae in paenultimo versus verbo in libris invenitur quippe qua osa dillimo librariorum errore admitti poterat atque admissaeSt. Illi autem versus verba, quae tribu primis continentur pedibus Summam mobis praebent diversitatem atque

39쪽

quod nunc legitur, a nullo codice exhibitum sed ex codicibus metis in unum redactis natum esse videmuS POStea quidem coniectura sine dubio quae nunc exhibetur lectio in quosdam odice est reeepta. In oditionibus haec fuit sors Versuum OStrorum. H03mio est primae sere editione omnes sic legebant Venetas et Romanam nuneupat :

0 vanum metuen e. q. S.

Muretus schol in Tib. p. 56. primus eam quae nunc vulgata est lectionem protulit dicens At natum in curas. ita est in meo vetere libro et melius videtur quam quod in aliis legitur et vanum metuens. Huic adversatus est O

sephus caliger, qui castig ad Tibullum p. 166 tertiam

lectionem protulit, dicens a natwn in curas. Hae omnia vulgus interpolatorum conspurcavit. Scripta lectio nullo modo mutari debρt:

Et vanum ventura Ominum . . .

Continuanda autem cum praecedentibus. Somnia, inquit, iubent pavidas mentes salsa timere et homines vani noctis Omina nota salsa devenerantur. Hanc lectionem serri non posse Heynius iam Stendit: non enim quae ventura sunt sed quae suerunt omina noctis homines farre et sale placant. In hac cruce interpretum iudicanda ordiendum nobis esse videtur a codicum lectionibus inter Se comparatis. Ac primum quod ad tertium versus verbum attinet codice disserunt inter metuens, ventura, matura et in curaδ: ultimo loco tamen nominatum solus codex o non ille quidem magni pretii habet. Tria relicua si comparamus verba consentiunt in litteris tu praeterea metuen et matura Communem habent m litteram in fine vocabulorum Vero On-

Sentiunt ventura, matura, in cura ea re quod Omne ura

habent. Cum autem talibus in rebus initio vocabulorum

40쪽

36 plus auctoritatis tribuendum videatur quam sint, qui saepe compendiis Seriberetur, maxima fides hic habenda vid0tur esse Verbis matura et metuens, quippe quae initio prorsus similia adillimo librarii errore mutari potuerint metuen8 autem aut maturas legimus in codicibus B ot in eo dido

a secunda manu Scriptum ventura quod, ut VidimuS, apte intelligi nequit, coniectura ortum erit ex quo deni- qu in codicem o iterum coniectura in cura irrepsit. Duorum autem illorum Verborum, quorum alterum ab initio positum fuisse demonstravimus, alterum matura neque Verbis neque versu convenit, ita ut denique eo pervenerimuS, ut metuens plurimam habere nitet Oritatem dieamus.

Quod ad primum verbum attinet, praeter B codicem

omnes et primam litteram 8Se testantur cum autem neque

vatum neque varium intelligi po8sit, quod in ea verba facile mutari potuit, vanum in codice ex quo nostri sunt derivati scriptum fuisse statuemus. Redeundum igitur nobis codicum auctoritate retis ad antiquissimam lectionem:

Et vanum metuen hominum senu Omina noctis sarre pio placant et aliente Sale.

quae verba ita intelligenda putamus: et vanum hominum genu metuen omina noctis. ' Verbo vanus libenter hoc in carmine poeta usu videtur quinquies enim legitur uv.

3. 9. 13. 56 68). Omnino hoc verbum octies apud Lygdamum, Semel tantum apud Tibullum legitur I, 4, 84).

Mihi autem non solum codicibus magis firmat videtur quam proposuimus lectio, Sed multo etiam magis lilacet quam Vulgata multo rectius enim poeta homines qui Omina noctis placant hae metuere dicet, quod et praecedente versu iam dictum erat, quam homines in curas

Postremo duos addam locos liceat, de quibus brevius poterit disputari.