장음표시 사용
11쪽
ae postea , dubium non fuisse . Gregorium exposuisse Canticaci cujus
opus tunc in omnium manibus versabatur. VII. Neque vero quis suspicetur, pro Gregoriano potius opere taben De bie,76 idum, quod jam typis mandatum est, cujus Prologus ita incipit uia . . 44όν .si caeco, si longe a Deo posito Exstant sane nonnulli codices mss. in qui iusto sub ho-bus ita legitur Prologus, quem sequitur Expositio ab his verbis inci. Iulii
piens os sponsi inspiratio Christi, se ut in vulgatis. Tres invenimus P a D. Ita risiis in Bibliotheca Victorina , in quibus auctoris nomen tacetur, ni si quod in uno recentior manus Sanctum Gregorium inscripsit , cum alterius nominis erasi supersint vestigia . His aut similibus codicibus usi sunt, qui priorem expositionis Gregorii in Cantica editionem curarunt Parisiis apud Remboldum ann. q9- quam videre nobis non licuit at usi sumus alia Parisiensi anni 1118. Gilotima 171. Vaticana , c. Et facile deprehendimus Prologum hunc nihil aliud esse quam nostri compendium , quod cuilibet legenti conserenti statim patebit. Quod spectat ad Expositionem jam vulgatam , quae a nostra discrepat, usque ad illa verba Fulcra sunt gena tua , Vers . . cap. 1. post indubitatum Paterii testimonium pro nostra prolatum , hanc alteri anteponendam esse quis neget ZNoverat hoc opus Iohannes Trithemius, qui in indice voluminum S. Gregorio Papa scriptorum, quem ipse usian villaeus exhibet , illa de-bsignans per priora verba a quibus incipiunt, istud commemorat Scripsit, inquit, plura necessaria volumina, in quibus feruntur subjecta in lib. Iob:
inter multos saepe quaeritur . . . . In Cantica Cantic Postquam a paradis gaudiis, C. VIII. Itaque tot in II latitans insgne opus e tenebris eruendum 'ς publica luce donandum censuimus. At de ipsius divisione . partitione , ikstiae, in qua codices non conveniunt, diu ancipites deliberavimus. Tandem po μδ' tior illa visa est , quam offerre videtur liber ipse sacer hic expositus. Ut enim odio in capita secatur ita in totidem dividendam duximus
ipsius explanationem . At capita varios in articulos numeris designatos pro more nostro distribuimus. In caeteris quoque eamdem secuti fumus methodum, quoad breves adnotationes, tum marginibus inscribenda , tum
columnis subjiciendas, quam in aliis . Gregorii operibus edendis adhibuimus, o viris doetis novimus approbari IX. Superest ut objectioni, quae ex stili diversitate fieri potest oc obiectioni curramus aliquam enim hic deprehendi non inficiamur . Stilum tantis vir: M peu mutare ortasse coegit argumenti propositi, pertractati quaedam in si aris solentia nimirum Canticorum liber explanandus, in quo aliud omnino scribendi genus observatum , quam in caeteris sacrae Scriptu ne libris Praeterea cum hanc expositionem a Claudio exceptam legamus , ut de Commentariis in libr. Regum jam dictum est , audiamusque Gregorium de immutato suo stilo conquerentem in pistola jam superius laudataci ex hac stili discrepantia , quae in Prooemio potissimum observatur , haec magis nostra confirmatur sententia . Nimirum hoc opus ita Gregorio vindicamus , ut Claudi , qui illud excepit ac digessit nonnullaque ob memoriae lapsum supplere coactus est , tantilla ex parte quoque tribuatur . liunde vero stili Gregoriani multa supersunt
vestigia , ut diligens lector haud dissicile observabit , max ne usque ad
12쪽
vir sum . capiti primi, ubi iidem versus in vario sensus typicos
allegoricos , morales , inflectitntur, vertuntur , methodo sancto Doctori familiari, in libris Moralium notissim . Haec eruditi lectoris diligentiam non fugient . Praecipua tamen cura legentis sit , in hoc evolvendo libro , cujus quot verba, tot scintilla sunt divini amoris, his sacris flammis cum Gregorio aduri , per quem Deus ignem sit is cre
13쪽
UT p κ propere nimis in ad judicando vel abjudicando S. Doctori Commentario in Cantica canticorum procedamu S, Operae pretium fore videtur, quae afferri possunt momenta dili
Ac primo quidem e ep. XXIV. lib. XII. constat. S. Gregorium Aliqua fuisse loquutum de Proverbiis , de Canticis canticorum , de Prophetis, de Libris Regum meptateucho , quae quoniam a Claudio monacho valde inutiliter fuerant permutatari ideo Sanctissimus Pater literis ad Ioli Subdiaconum Ravennae datis , eidem injungit ut is admonasterium accedat, convenire faciat, quanta scumque dediversis scripturi Chartulas detulit, ad medium deducant quas vult etiam ut sibi celeriter transmittat. Haec neque plura , vir Sanctissimus. Si longiores, quos nunc habemus in Lib. I. Regum is in Cantica canticorum Commentarios, Aliqua , dici possunt, quaeque in Chariti tis commode continerentur ac non potius plurima , atque plurimo laborata in. genio, dabimus amicam manum si minus, videant serio quibus haec se tentia stetit, quali ea tandem gravi nitatur fundamento. Dicunt transmissis per Iohannem Chartulis , quas Claudius detulerat Sanctum Pontificem ea, quae ex tempore atque αυτεσχεδίως fuerat proloquutus, excussisse, expendisse, digessisse, atque ad eam, qua hodie fruuntur,
Videamus quanta istud probabilitate dieatur. Et primo eu Idem illud re quiro , quidnam responderi queat mihi contendent , recen uis e S. Doctois rem , non Commentarios in Reges mantica , quo habemus hodie, seu alia quaedam opera sua non amplius exstantia , de quibus Ioli loquit ut in ejus vita lib. . cap. o. Certe qui sibi istii dari postulant , gravi hoc debent fundamento probare ut afferatur nequaquam suscit viris eritices exactioris tenacibus. Sed haec missa faciamus, ut pressius res exis
Data fuit ad Ioli Subdiaconum epistola mense Ianuario vel Februario per indictionem quintam. Obiit Pontifex Sanctissimus sub initium Maristi indictione VII. Ideoque biennio ac bimestri ad summum super vixit 'non fere tres annos, ut ait incuriose citato loco Ibh. Diaconus. Demas inde necessario aliquot menses , qui omnino sive in colligendis , sive in transmittendis chartulis, sive in extremo Sancti Gregorii morbo tolleranis db impendi debueres vix sesqui annum reperies, intra quod tempus licuit quidem S. Doctori opera illa sua recensere, fecisse autem vix si hi persuadeat, qui noverit quant f ille tunc distentus esset curis, quantis afflictaretur in simitatibus. Et sane aliud est velle , ut colligantur oransmittantur Chartulae in quibus Gregorii sensa valde inutiliter fuerant a Cla di permutat an aliud vero est, sensa illa aut voluisse aut potuisse iterum ad incudem atque amussim revocare. Huic argumento majus momentum accedet , si Ioli audiamus eodem loco nurn. i. ita loquentem e si curio- su perpendatur, omne Gregorii tractandi tempus, quo libro qui nunc habe
14쪽
extenditur. Hac enim posita sententia, vi satis temporis supererit re gorio ad Commentarios illos cursim perlegendos nedum percensendos. At enim . de fonsus opus Morale in Cantica Gregorio nostro attribuit. Miramur Sammarthanum pro re sua tantopere contra nos urgere
Iide fonsum, qui de illo in Praefatione ad epistolas dixerit : Ipsum in lectione operum S. Gregorii prorsus fuisse peregrinum. Quid vero si cum aliis quibusdam , Dupinio praesertim , dicam , utamus ima aliud fuisse pux ,
quam hodiernum Transeat tamen o ' at S. Isidorus eratis amicus suppar S. Gregorii, nec tamen aliud quippiam habet, nisi e Fertur idem excellentissimus vir, is, alios libros morales scripsisse , totamque textum qu rtior Evangeliorum sermocinando in populis exposuisse I ineognitum scilicet his opus. Nihil etiam habet de u usmodi Commentariis Bida, nihil Sigeis
ber tu Gemblacensis , nihil Honorius Augustodunensis Rhabanus nihil . Quare Tritemium XVI. seculi scriptorem non est cur tantopere suspiciamus Sanctum quidem Columbanum de hisce Commentariis Gregorianis in Cantica loqui interpretatur P. Dionysius , cum in nota l ad epist. vlt libri 9 . tum iri ne superioris Praefationis ad Comment in Rep. Audiamus tamen . ipsum Columbanum Cantica canticorum ab illo loco in quo dicit ibo ad montem myrrhae , is i ad collem thuris sque in f-mem , aut aliorum, aut tuis brevis, deposco, tracta sententiis , t totam exponas obscuritatem Zachariae absconsam populo. Quid quaeso aliud haec sonant, nisi petitionem ut breviter Gregorius vel alienis vel suis sententiis, partem maxime illam Canticorum explanet y At vel antea exposuisse ipsum , vel recensuisse quae Claudius inutiliter permutarat , immo universa Cantica fuisse interpretatum eo quo nunc fruimur Commentario , quomodo hinc extundi possit, ego equidem non video. Sed antequam de Paterio loquar, ex quo omnem rem consui posse putat Sammarthanus, de Beda aliquid amplius disserendum occurrit. Colle-pῖ ille Paterii more e libris S Gregorii in Iob , ex Pastorali regula ex Homitiis c Librum septimum sua expositionis in Cantica cantico-ium. Iam si quid continenti serie commentatus . Doctor in Cantica fuisset, nihil erat cur Beda colle Us undique ex operibus ejus apospasmatiis integrum inde data opera libellum compingeret . . Vidit hoc Notherus Balbulus, qui in sua noti. tione de illussiribus interpretibus sub finem cap.
a. haec habet : si vero Romanarum etiam deliciarum opipari convitio delectaris, quicquid Gregorius Papa dulce super hoc respersum latissime reliquit, idem Beda in remissimo erculo avidis glutiendum composuit . Quorum verborum ea necessaria interpretatio est, collegisse Bedam ex vaselis illi S. Gregorii voluminibus , quicquid passim ab eo dictum fuerat ad illustranda Canticorum testimonia. Iam vero si innotuissent Balbulo vel S. Doctoris elucubrationes in Cantica , vel Paterianum spici legium cujusmodi hodie exstat, inutili labore loca illa collegisset . Adeo ignota erant haec ineunte seculo X. ouo Balbulus obiit, vel etiam superiori tempore quando floruit
Beda. Recurret infra simile de Pateri argumentum . . Neque admodum momenti habere posse videtur , quod Codd. nonnulli NSS. reperiantur, qui hujusmodi commentarios cum inscripto S. Gregorii nomine praeseserunt . Nam alii sunt itidem codices , neque numero neque nota inferiores, qui aliis eos attribuant . Commentarius in Cantica canticorum , qui legitur inter Gregorii . opera , Isidoro in quibusdam codicibus tribuitur in supplemeito P. Bommeiano Rhadulfo Abbati FontaneLtensi asseritur, alii Roberto Abbatio. Vigoris Bajocens vindicant alii aliis, inquit Fabricius. Esto haec dicantur de veteri illa expositione , quam suae postposuere P. Benedicti ni sed quid inde contra sententiam nostram, qui ratemur quidem nonnulla proloquutum suisse S. Gregorium, arbitramur
autem , pereuntibus illis, vel etiam indigestis repertis, alia ab aliis atque
15쪽
ali I, II sanctisque viris ex laboribus Gregor tanἰ suis e in justum opus
digesta atque exposita , ac sub S. Doctoris nomine vulgata , quod scili cet ex ejus penu fere si promta fuissent , quemadmodum haud ita multo post dicturi sumus 'Certe cum plura atque dissidentia exstent hujus Commentarii exemplaria , nec merito affirmari possit utraque ex ingenio S. Doctoris fluxisse
qui et contra nos, inveniri pantamus neminem . Quid enim P Quem dant Maurini Commentarium inscriptum habet S. Gregorii non ienci ergo ne genuinus ejus se tu censeri debebit Ne id Sammarthanus quidem 45rma re audebit, qui negare non potest alium Commentarium , quem repudiat, inscriptum fuisse quoque nomine tanti Ponti scis. Dixere etiam veteres . Gregorium universa quatuor Evangelia exposuisses hujus expositionis codices duos annorum nongentorum se invenisse ait P. Dionysius in nota ad testimonium rite mi quod vitae ab Iohan. Diacono conscriptae subjicitur. Quid est ergo , quod hanc expositionem clere veritus sit doctinimus
Pater Haec expositi non redolet stilum . Gregorii, cui eam tamen attri- fuere videtur Honorius Augusoduneos . Stili discrepantia potuit id obtinere contra fidem Veterum duplicis codicis o O. annorum4 discrepantia vero expositionis, inscriptionis , partitionis tot S S. Codd. vis tot argumentorum aliter suadentium obtinere non poterit ut persuadeamus
quod sententia nostra fert, Commentarios hodiernos in Reg. Cantica tametsi in quibusdam membranis Gregorio M. attributos , illius fetum non esse sincerum, sed ab aliis atque aliis piis viris morales hujusmodie lucubrationes ex penum egorianorum operum fuisse compaci is, proindeque hali prorsus immerito ejus nomine inscriptas λFac S. Pontificem ligessisse tandem hujusmodi CommentarIos quid quaeso, respondebitur homini audacter contendent , eos tamen quo S. Do-etor ad umbilicum perduxerat, vel incendio Romae periisse , vel omnino fuisse occultatos , ne penitus vulgarentur ' Audiamus iterum Iohan. Diaci
loco citato num. o. Consat, quia plures libros quam nunc habeantur, composuit suortim memoriam xidam in episcopali ejus perfriηgens , ait: Ob, Ezechiel Evangelia, as Oralem exposuit, is multa alia . Ut subaudias
stus jam inυeniri non possunt quoniam revera ante succensa sunt, quam edira ficu reliqua ipsius opera, quin nunc in . Romana Ecclesia retinentAradhuc fu eus odii, ne penitus Sulgarentur. Sed jam pressius exponamus sententiam nostram , eamque quibus Ita istu conjecturis in medium proferamuS, ut tandem Paterianae auctoritati
cui maxime inuititur Sammarthanus , respondeamus . Dicimus igitur . Gregorium in Cantica quidem nonnulla fuisse praeloquutum , quae Claudius temere satis amplificavit Qvulgavit Commentarios autem ut hodie habemus, . Gregorium nec edidisse unquam, nec propter temporum a morborum angustias edere potuisse : sed pios quosdam viros , Claudiunt minime omnium existimaverim ex accepti fortasse quibusdam memoria. Iibus Chartulis, maxime autem ex auditu vel assidua lactione operum S. Doctoris hujusmodi Commentarios, circa quos noverant S. Doctore in
insudasse aliquando, ibi compinxisse, dc ejus nomine inscripsisse : unde etiam fluxeritis discrepantia interpretationum varietas in asssignando aliis atque aliis auctoribus hujusmodi commentarios. Primam assertio ius nostrae partem in dubium venire posse nullatenus arbitramur. E ipsus enim Ioh Diac testimonio , Omne Gregorii tractanisi tempus, usqu ad penultimum fui pontificatus annum extenditur . Sed eis nimis tempore epistolae datae Indici. . ad Subdia c. Ravennae , ad penula imum Gregoriani pontificatus annum , vi pauci menses intercesserunt; intra quos omnino die nequit illum Commentarios in Reg. Cant. qua. Ies nunc ejus nomine circumseruntur, digessi se . Si quis enim de alterutro
16쪽
eu position Ibus Is ad Istud sui systematis necessitate eoactus devenire vi.
debitur. Sed hoc argumentum superius attigimus Alterius partis sententiae nostrae , has probabiles sane conjecturas asse. timus. I. Constat veteribus ita placuisse . Gregorii opera , ut ex illis plures pro sua pietate excerptas aliquam multas sententia , ordine locorum biblicorum digestas, vel in continentem commentarium redactas ediderint. Inter hos numerantur Isidorus Hispalensis, Paterius , Beda , lulsus, a j aliique veteres, Monachi praesertim ac pii viri. II. Qui hujusmodi opera consarcinabant, saepe quidem nullo, saepe autem coiisuevi ias ea nomine auctorum , e quibus delumi fuerant inscribere. Haec resne inficiatorem uiciem habet Sammarthanum . Ad quam clast na revqcamus tum commentarios illos in quatuor Evangelia, de quibus tu mis dimdium est, tum commentarios in Ecclesialien reliquos libros Salomonis, qu s Arnaldus Wyon se vidisse restatur in mina item Cavensi apud LeLongum omi a. p. 73E. III. Vetus expositio de qua Maurinus editor in sua Praefat. . . ab ea quam ipta edendam censuit plurimum distat, quodevincit plures circa idem opus insudasse . V. Fuit causa satis speciosa , quae
Vetere moveret ad elabora tuos commentarios in Reges Cantica, praeter molem quo ferebantur in lucubratiores . Gregori videlicet quod
e promtuario S. Doctoris imperfectos prodiisse sciebant, quod Claudiui hanc pro Uinciam valde inutiliter administravit , quam Gregorius ipse sinertempus Quale tucine n licuisset, a viti s expurgasset. V. Variant codices in opera hujus partitione: Di vi oneres per homilias dig-stus est , Turo. mensis in libros partitur, Vallisti arensis nullam habet librorum capitumve distinctionem . Uticensis item caret distinctione libiorum , homiliarum capitum. Ex quibus omnibus ita mihi haud ab re inferre posse videor Expolitio illa de qua grave prudensque exoritur dubium , utrum ei accepta serenda si cui a nonnullis Codd. tribuitur , aliis vel rem dissimul an . tibus, vel am alteri cuipiam is indicantibus ; item quae in aliis atque liis Codd. SS, diversa occurrit sive partium divisione , sive verborum rerumque contexti buc eam profecto vehemens suspicio est non fuisse ab uno eodemque ingens p rq setiam , sed eam plures habere consarcinatores, qui e communi quopiam penu, pro suo quisque modulo Commentarium universum contraxerit, atque in ordinem digesserit. Quod merito ob conincurrentes universas hujusmodi causas de Commentariis in Cantica affir-rnandum aequo jure videtur.
Sed veniamus ad S. Paterium. De illo lulsus In prologo sui Grego
rialis sui igitur . Gregorii disciptilum ejusdem jussu, uti opus mi-I fecisse cognoveram, cujus quidem principium libenter legeram , eqxentes autem libros equaquam invenire poteram, gratante is arde Atius abbatis mei εον tamentum imperium suscepi. Florebat iuro lulfus adulto iam seculo undecimo ac pene exeunte. Eo igitur tempore, immo vero etiam Balbuli, edet temporibus jam pro maxima parte interciderat Pateriana collectio ita ut . Bruno, ut suo loco lector videbit , in prologo ad secundam partem Exceptionum dixerit, solam primam partem Pateriani laboris tibi invenire contigisse. Qua autem methodo Paterius ipse usus fuerit in recensendo iterum opere suo , docet nos ille in prooemio , ita videt icet titin opus librum in quo testime nitim positor legeretur , vel ex sta re or tum esset, in attuli ejus praenotatione designaret. Cum igitur jamdudum persectus ac integer Paterius nequaquam in Veniretur, aut spes illum inveniendi esset, jam antea commemoratus Bruno, Bernardo quodam Venerabili Patre obstetricante, ita hanc provinciam suscepit, ut non solum primam partem corrigeret ab amanue psibus foedissisne habitam , sed etiam duas, quas in suis regionibus invenire non poterat , superadde M , ut loquitur ipsemet in suo prologo. In eo igitur dicultatis ardo vertitur, utrum quam habemus a Maurinis Patribus secun dam
17쪽
dam coert Iara partem Pater o psi , an potius Brunon aceeptam reserte
debeamus qua lite diremta, facile etiam iudicium feretur de testimonio ex Carnicis, cui, ut Achilaeo suo tantopere sidit P. Dionysius . Priorem sententiae partem tuetur eruditus editor iis rationi bus ductus , quas lecto. res apud illum videre poterunt nos secundam defendimus , videmur que nobis aliis etiam suadere ac persuadere facile posse . Hoc autem uno utimur argumento A capite ad calcem prima partis antequam verba S. Gregorii asserantur , quae loci commentarium exhibeant, locus notatur in quo testimonium positum legitur , ex qua reor in sit , quod jussu S. Pontificis se facturum fore Paterius professus est rat ubi ad secundamis tertiam partem ventum est , mutato tono auctoralia oberrat chorda , ac dumtaκat ou libro, , quoto bri ea pituis sententia habeatur superscribitur , quod se Licturum Bruno spopondit . Et id quidem in tertia parte ubique sere observatur , in secunda autem quae negligentius recensita videtur , aut ne ipsius quidem Brunonis fetus est nul l bi occurrit. Quo vis igitur pignore cum avaro aliisque contendam
has duas posteriores partes genuinum foetum non esie Pater iani operis ac proinde ex testimonio Canticorum allato in tertia parte , nihil pro νουσιότητι illius commentarii in gratiam Samma thanaeae sententiae ex tundi posse.
Est tamen .aliud non spernendum argumentum , quo persuadeatur S. Gregorium non fuisse continenti serie interpretatum Cantica cantia
Institutum S. Paterii fuit testimon a a loca a S. Doctore illustrata decerpere, quae obiter ac sparsim ille dixerat, colligere per libros
suos ordinando eonti ponere. Ea mente videlicet ut quasi perpetuus Commentarius Gregorianus in Sacram Scripturam haberi posset. Haec prologus satis aperte docet . Hujusmodi autem ratio debuit Paterium inducere, ut nihil in librum compingendum conjiceret , inem S. Doctor integrum edisseruerat, vanus enim fuisset cassus labor propterea nihil in Jobum eum revera collegisse videmus, eo quod totus ille liber a S. Pontifice expositus fuerat. At enim collegit Paterius testimonia, quae commentarii loco in Cantica esse possent ergo Cantica universa nequaquam fuerat interpretatus . Gregorius . Videtur istuc sane non spernendum argv.
Tot igitur advertant bris rationibus, ex unius alterlusve codicis integri nomen Paterii prae se ferentia auctoritate , inelucta bili argumento inferre non possumus, esse illud Pateri opus genuinum. Neque enim Paterii nomen id evincere contendet Sammarthanus , apud quem contra solius stili a. tionem , ut jam animadvertimus , ne duum quidem Codd. oo annorumetitulus quidquam valuit obtinere praesertim cum docuerimus quei fieri potuerit ut Paterii nomen , utis Gregorii, quibusdam codicibus praenotaretur . Nec etiam suorum Codd. antiquitatem eximiam depraedicet Sam-
marthanus. Praeter quam quod enim nulla certa adscripta die solisque conjecturis id asseritur jamdiu est etiam ex quo dolent eruditi a B Ω- milia e praejudicata sententia dum de Codd. agitur ri S. Lectoribus nubem pro Iunone objectam fuisse . Praeterea ab amicis audivi exstare in quibusdam Bibliothecis Pateria nos Codices , qui tamen post primam partem ut in Vulgatis, subjiciunt Explicit Paterius Quantum igitur plausibiliter asserimus Sammarthaliae a membranas sortasse non continere genuinum Patet opus , quale a S. viro emanavit tantumdem suspicionis habet locus ex Canticis ad asserendum S. Doctori hujusmodi Commentarium . Quid enim , si ille qui Paterium explevit, Bruno vel alius quivis, ex adulterino Commentario in Cantica Gregorio IH attributo, locum illum acceperi r in suam collectionem transtulerit Fac tamen illud universim si e γπνιον Paterii opus , an non potuit
18쪽
Amanuens loca quaedam supplere vel adjicere ex aliena penu , quorum tinus sit ille ex Canticis ' Demus tamen P. Dionysio quidquid tanto vi. ro per summam indulgentiam veros militer dandum appareat sit sane ille locus e Canticis a Commentariis Gregorianis in suam farraginem a Paterio ipso translatus quid inde ad summum consequetur Exstitisse vi. delicet in collectaneis Gregorianis quondam locum hujusmodici exposito. nem autem universam in Cantica , qualis hodie habetur , genuinum sncerumque opus illius esse, istud prosccto nulla ratione consequetur . Sed lim fortasse quae a nobis disputata hactenus sunt, litices fuerint in tem perantioris Dandum tamen erat aliquid vel eruditis hominibus diligentius examinandum. Si quae a nobis animadversa sunt , alicujus esse ponderis videbuntur, sequi bonique consulant; sin minus, discrete cogitent, in robus hujusmodi liberum esse cuique sententiam suam aliis perpendendam