장음표시 사용
371쪽
xulatus, Euangelium seu verbum Dei purum putum fibipetiit amnuntiari, Eucharistiam sub utraque βecie praeberi, iura liberto
remque pristinam conservari. Responsum tulit, Caesarem religionis causa Ratisbonam cogitare cum aliis Imperi j proceri bus; ibi quod in rem hanc constitutum sanctumque fuisset,s ,-- eius Principem rationem habiturum.Tum ibi mox scitatus, os .ita inuidiam nouae religionis deprecari; id enim,quod postula vi i sit, populi causa postulatum, qui sedari aliter in praesenti2 non posset; se interim in eius imperio & obsequio futurum. c. bo c. XXVII. Iulij Carolus inuicti nominis Imperator litteras adseri Um Philippum dedit,quibus comperisse se nuntia quo tempore Tis 22. Abbas variis ipse locis inauguratus, sollicitatum a subditi,ut
concirinatores & sacramenta daret ex praescripto Lutherianae sectae,idque adeo alicubi iam contra suum decretum fert,ex Cariniu- voto sollicitantium. Cum itaque conciones ciusmodi satistia Aia notum sit esse tantum auribus mulcendis imperitae multitu- . - ' dinis, quae nouis inde rebus inflata , tumultus & odia gignat, quae in certissimam redundent Rei p. Christianae perniciem: iccirco pro potestite monere se iubereque, ne committat, ut eiusmodi pestiferae conciones ac noua dogmata in Fulden- .sem Ecclesiam importentur. Quin optare velleo ue se, vi qui- H mihis bus in locis ea exorta mala, inde continuo aboleantur, ido- - neaque consilia & rationes exquirantur, quibus in ossicio αtranquillitate, partes quoque saniores contineri queant. Nil o. ail Anno MDXLII mista ex contactu Nori rgens diplom i. i te, Philippus a Paulo III. ad Concilium oecumenicum Tria
lentum inuitatus est. quod licet ob Principum discordiam, & Caesaris externa bella, tunc non procederet, Philippus tamen senecta morbisque fractior, &discrimine multiplici parum tutus, vacationem eius suscipiendi itineris petiit, &Ioanni Constantiens, Mauritio Et statensi, Iulio Neumbum gensi,& Friderico Viennensi,grauissimis & doctis Episcopis, plenissimam suo nomine sit Aragationem permisit, ad omnia,quae Synodus religiose sancteque decerneret. Eodem anno Philippus Abbas Scyllaeos inter scopulos, in magno Cimcaeorum canum undique circumlatrantium fremitu, minacibus de importunis pervicacium postulatis, denique huc. . loci
372쪽
LIBER QvAR Tvs. 3I3 loci compulsus est, ut in saeuientis pestilentiae rabie, nonnulla subditis etiam Fuldae concederet, nouitatis iam tum prurigine captis,quibus ceu senestra patefacta, tortuosus errorum coluber sensim in animos eorum obreperet. Fuidae tunc priuatis consiliis operam Philippo nauabat Georgius Nicetius, praeduri sensus nomo, in concordia Ecclesiae luc concilianda cum sectis, ubi numquam partes coalescerent. Et virgulari ipse Censor, domi, ris regebat, miro se zelo rebus implicias, quas numquam expediret. Huius itaque consilio Philippus necdum auctoratus, Constitutionem ecclesiasticam de religionis & Sacramentoru usu sanctiore factam, primo ad AL bertum Cardinalem Archiepiscopum Moguntinum recog- v. -
noscendam misit,& simul opem ab illo afflictis Ecclesit suae Hrebus,& idoneos concionatores obnixe petiit. Extat epistola in archivis, seria tertia post Dominicam Quasi modo scripta. Ceterum, dum Moguntiae in ardua re nihil expeditur,& saeuiente lue, vehementer Philippum populi voces acccn dunt, & desectionem molientis,& sine viatico passim pecudum ritu occumbentis, conuocato utriusque ordinis prim rum concilio, ob Turcici belli subsidia, limul decretum de religione in medio proposuit, & de communi suorum v luntate, nullo tamen appresso sigillo, Constitutionem undecim capitibus diuisam euulgauit. Verum emanante rei fama, cum inopinata laxiorque religio sermonem daret hominibus,publico scripto XXI. Augusti,in arce Bibersteinia causas Philippus exposuit sui decreti;& inter tot nobilium Ecclesiarum & Episcopatuum ruinas, inhiante in omnem occasionem via cinia,praecipite in res nouas iam tum populo, tremis periculis de temporibus hoc datum ostendit. Iam etiam Georgij Nicet ij super hac laxitate verba proferam, ex commentariolo scripto, cui titulus, dura ob causas Reuerendissimus I lustri mus . tistes ω Princeps Fuuensis reformationem hanc seminanum s in ditione obseruandam evulgarit. Praecipuum est,quod su mina contentione subditi expetierunt; nimirum communicatio calicis. metsi hoc ipsium ita Philippus temperauit, mirata τι pristi v msumptionis Uum euacuatum noli recte consultum ci μ' 'piens conficientiae et niusicui que hominis. Alterum est,quod con-
373쪽
31 FvLDENsIVM ANTI Q v I TATVM cessii expetentibus ; nempe, Metu Exorcisini ac precationes baptismalis rotά vulgo lingua pronuntiarentur nec interim quidquam de
. receptu circa Taptisima cierimoniis praetermitteretur. Denique t
tum hoc,quod emittere cogitur, iussae desinitioni foncilij subiicit, Elimbus insit tuto hau grauatim cessi rus,si legitime conuinci post, quod velia A. Sacrarum litteraru sidem, vel meterum iecretorum auctoritatemz setierit. ita Nicetius ibi: sed cautius in Germanico scripto Phuι-- lippus,salua per omnia concilii futuri auctoritate. Ceterum, obrogatum a non nemine huic decreto, & robore caruisse suo, in annali priuatim deplorat Ticclius: Eoam, inquit, anno ro-' reforma- gatione Principis de integro operam ecclesiastitae' Catores dedi; sed per armatas Landuroh Hagiae preces, res alio cecidit. Spira O- Anno MDx Liv. Comitiis Spirae Philippus Abbas inte fuit, multorum procerum, Episcoporum, Regis & Imperat ris pr sentia claris. Adiit & haec Comitia, Principum accersi-rrii 5,' tu Georgius Nicetius, miratum Palatinorum, tum praestan-
tium Antistitum & Legatorii ambitione ad epulares ac em-ditas alias distertationes de religione passim expetitus. Qua de re locuples ipse sibi diarium descripsit,in quo ad Dominicam Iudica, meminit,otionis Augustani immortali virtute Cardinalis studio gratiaque, librum Imperatori se obtulisse inscriptum , QvERELA ECCLEsi AE. Quem cum Albentis Cardinalis Moguntinus tum ibi legisset, & occultis machinis Catholicae fidei, & tribunalis Caesarei sanctimoniam, iis Ariari, in Comitiis maiorem in modum oppugnari haud nescius
. sese et esset ad Ticelium ille, Vereri se aiebat, ne purum ea querelasius
proficeret; uinum numen proinde exorandum, t stiritum rectum innovet in se istianorum visceribus. Meminit & ad hebdomadis sacratioris quintam feriam, vidisse se deuotioneoma his. Hispanorum frequentissimorum calentia templa; miran- ς' dam gentis religionem; vltroneas verberationes; Caesarem .. .... lauantem pzdes aera pauperum,edentibus mini lirantem,d Mim ρ... . tantem velle, pecunia. Porro in annali suo sic loquitur: Ius rant proceres nonnulgi, ut Spiram denuo ad conuentum Imperatorium prosicisterem Issic tres amplius menses commorans testimonium Catbolicae meritati perhibui, inuidiae mictor, Ecclesiae et oles, mimpatiens, quequo DomiUe . . Anno
374쪽
LIBER AR Tvs. 3ssAnno Mnx Lur. bello sociali Schmalhal dico contra Ca, sarem Carolum redintegrato, cum Ioannes Fridericus Saxonicus Elector ab Ingol stadie si expeditione, re parti m prospere gesta, domum repetit, undevigesimo Decembris Fuidam L Ringressus, Buchoniam exercitu quater millium equitum, pe- Eciti iam ditum viginti duorum millium, insedit; dc quatridui mora, magnis pecorum ac sortunarum aliarum damnis prouinciam afflixit. Philippum Abbatem dc Ordines patriae, exina- EI nito licet aerario, mutuum, ceu lytron spolij triginta millia Quirflorenorum, annumerare continuo iussit. Incolas Lutheri eu N.e =a eis
angelio cum primis fauentes, parum Christiane iniuriis exei O VH μ cuit. Et tellera tamen praetenta vexillis illa Lutheto solennis: Verbum Domini manet in aeternum. Nicetius in annali , Fusis Ingolstadijὶ coniuratis dum alius do sese confert,Saxo recollictis perditorum hominum reliquus, e Suemae sinibus in Thuri iam biberna tempore properat , usiquam praeclara facinora designaturus. Aus prosectione, Uam immerito oppressi, in hostiliter expilauit, iuxta euangebumsuum. Inde narrat, Nirceburgum se prose gum,vim hostium effugisse: domumque per absentia mom is ini ni annona despoliatam: aeuod unum poterant, inquit, ad osseudendum absentem,vexilla sua, Verbo Domini manente in aeternum gloriose picturata , per fene bas hypocausti triumphabter ostentarunt quasi verbo tomini offenderer, ω non potius abuse eius, ac barbaris a verbo tominilon'eseiuncti imά. Exportatis hinc copiis, lixarum haud exigua manus cum aegrorum turba Fuidae restitit; famaque erat, Saxonem militi ciuitatem permisisse diripiendam. Quare, tumultuaria incolarum manu coacta,& ciuibus armatis, pridie Natalis Domini inutilis illa turba armorum terrore submota. atque ita Natalem omnem laetutiam ac religionem, templis occlusis, & silentibus secris, Mars de furor bellicus occupauit. Verum neque sic obduci potuit recentis vulneris cicatrix. Nam foedo contagio ex crebris militum funeribus oborto, ciuium lectissimum quem que ea lues abstulit e medio. Anno M DXL v ii. Schmal haldico bello finis impositiis:vLctis a Caesare captisque praecipuis coniurationis principibus,
Ioanne Saxone, & Philippo Hassiae. Reperio in Nices ij
375쪽
316 FVLDENs IVM ANTI MITAT vuschedis breviculam collationem Schmaikaldici cum nisticorum bello,dignam memoria posteritatis. accepta fama euangelii, putabant sic se rem hases sinat. bereb& ideo tale euangelium postulabant per seditionem. ' Selimathaidici non putant, sed asseuerant, esse id Euangelium ; & ideo insaniunt contra veri Euangelij Confessores. L. Rustici onerati varie, putabant se exonerandos, adueniente scilicet libertate Christiana; ideo arreptis sustibus &verubus,rogabant onera minui. Sinaikaldici non onerati,sed onerantes,pHsumpserunt dominationem sibi congruere,
casione euangelii sui; & ideo sumptis armis, in Sardis,&α exiere subiecturi dominio, quidquid a sua sectione alienum
3. Rustici inermes & imbelles grassabantur per Mon
steria & ardes nobilium quorumdam ,Vorantes,potantes, rapientes , & uno impetu destruentes: at Smalhaldici armati, minarumque plem,non Monasteria tantum, vel domos nobilium, verum Episcopatus totos expugnarunt, diripuerunt, possed runt: n hesiuando potandoque Nastantes, sita claue thesauros,d nationum tabulo, per vim adimentes, praedia in census in emolumentum se actionu perpetuum alienantes. . Rustici non afflixerunt Principes sarculares, multo in Laa Casaia nus Regem aut Caesarem ipsum. Smal hal dici, violenter ei 2Cctis Principibus sarcularibus,Comitibus & Magnatibus, na ipsorum pro suis tenent atque usurpant. Arma tulerunt in Mindi . caesarem, perinde ac contra Turcam; atque duplici scripto, cu mi publice hostem patriae declararunt. ,. Rustich cum istiusmodi patrarunt, horrendis cladibus
suuMi. . attriti sunt. na eorum qui euaserant,confiscata.Schmal hab Histis dies ... hic premit. In annali au te sibio: Comitia inde Augustae ba-- coepta,quae uniuersalum pacem polliceri videbantur. Accitus ego; γ' illuc,ster astipui; tre . menses sic, dum de sarcienta Ecclesiae concordia laboratur, consumpsi . Ceterum in his Comitiis,sormula religionis illa ciuilis, imperij ordinibus prςscripta receptaque, quam, donec Cocilium cucumenicum,quod omnes abi probabant, saniora pra scriberet, tolerari interea, recipique posse, Plincipum consenses fuit. INTERIM appellarunt. quod Anno
376쪽
LIBER QUARTV s. 317 Anno MDxLvni. Philippus Fulda ,Hamelburgi,aliisque suae ditionis locis promulgandum curauit. Porro, quia hoc religionis summarium Catholicis quam Lutheranis fauere manifestius erat, certatim undique a Misialis, Saxonibus &Hassis reiici, & aculeatis lividisque chartis oppugnari coepit. cuius generis in Nicetiana bibliotheca non paucae repertae. Vnum assine nobis scriptum, Hassiae Superattendentium &quadraginta circiter Praedicantium; quo rationes exponunt, cur Philippi Principis sui mandato, in INTER IM complectendo, parere nequeant. Exordio: Christi fidem non esse dese-ι rendum, ne, si vel Angelus aliud de caelo nuntiet. Epilogo: Sicon. Di msanter INTERIM repudient forticuli, habituros sescire, in bomia ita ιι. anes in daemones aduersarios: homines mor Amones inferno damnatos teneri. Sit illi cum Philippo tunc calamitoso Principe; quem in suae dignitatis vitς ac principatus discrimen,inqui ii nuper,impulerant. xx.Octooris Philippus Abbas, eximio studio flagrans disciplinae veteris in ordine Monasti se .., M.,, uandae ac restituendae, dum Concili Joecumenici negotium fit tardius, saluberrimas leges Monasteriis omnibus sibi sutas M. tectis dedit, & promulgavit; quibus tantisper omnia iam in praeceps ruentia sisteret, usque Concilij sapientia sortius aliquod remedium subiiceret, cuius auctoritatem in omnibus amplexurum se,numquam ambiguus egit. D o Anno Domini MDL. X v.Ianuarij humanis exiit,decennali' sere munere, ut in turbido bellorum errorumque fluctibus Reip. statu tranquille & magno subditorum desiderio perfunctus; maiorum conditoriis & ipse funeratus. pii LXIII. NOL pCANCvs THEODORI Cus ab Eufigheims I. XXVIII. Ianuarij Philippo successor electus. Ingenio & in ' moria aiunt usque ad miraculum excelluisse, a prima aetate in monasticae vitae disciplina detritum. Historice utriusque, sacrae,profaRar,& peregrinationumvsse,probitatis & iustitiae
laudibus ornat eum Centuriae scriptor. Centur. iv
Anno etiam hoc eodem sacerdotum suorum iniurias ac ' contemptum ab se haud negligi Deus liberator insigni mir Mi M. s.
377쪽
' choniae duodeuiginti passuum millibus Falda distans in Oc-λ Ἀ-- casim peruigili id cura Conrardi Launij in fide Catholicae, bis a perstitit ad annum usque M DLX v m.quo a spurco,arrogante ae loripede apostata, sensim in prauiora detortum est, antiqui ritus vestigiis,Lutheri vanitate superfilsa. Huius in oppidi vicinia praedo serox agebat Ioannes Leiningius, facinoribus famaque noxae iuxta notus. Hic sacerdotis Herbstein iani
Ludulci Reiciij ph viri fortunulas sat lautas speculatus, insidias struebat incauto; nactusque forte senisecio rastellis maturando exercentem, admisso equo concitus in hominem sertur,vique abductum per socios equites deponit in propin- .ctuum quo nemore; humili veste contegit, vetatque, quo dematur 'ltarior prospectus. Inde mentitus longinqua itinera , errantem vario circuitu trahit per salebras & an stactus ingentis siluae. Sub noctem,sueto loco sicari j recepti, manicas & compedes iniiciunt vincto, arcteque custodiunt per excubias. Hinc minae,tormenta,& acuum cultrorumque stimulis vultineratae manus, quibus iudicatum facere, de perscribi iubebant pretium lytri. Dum itaque pervellitur in selix,& magno simul moerore pungitur, induxit animum, lytrum mille fi renorum postulantibus adscribere. Haec scriptura portis oppidi Herbimini j clam praefixa, iam propinquos aduertebat,
quo pretij summam ilico conficerent, afferendo captiuo. At captiuus eodem tempore animi moerens, Deum poscere in preces attcntius, & aliquam praesenti aerumnae stagitare in camia δε- dicinam. Et ecce, paxillum cernit in liramine quo cubabat; hoc leuiteriactae carenae,quibus aditricti pedes,vltro non sc- cus ac nix a sole dest uxere. Qua ille tam inopinata re, mox tanto incipit exultare gaudio, ut numellarum, quibus illigatae manus,immemor,exitum qu reret. Et senestrae eximendae
secultas fuit,& fiducia fugae, quam glaciens cum pullis calcata sors gallina,nequidquam prodebat. Nam fauoris diuini praesentior opitulatio, quindecim millium errore deuium in Lichenrodium pagum Iscnbergici tractus abduxit; & pem quisitorum secutam quamlibet intentam curam fallere iiscuit. Ergo Crein feldianorum e vicino tractu, eo tempore patriae ciuibusque suis & propinquis redditus est,quo pretibus iam
378쪽
LIBER QUARTV s. 319 iam & pecunia paratis, amici ceu nexum adhuc redemptum ibant. Huius diuinae beneficentiae testem Luduicus sacerdos catenam cum duobus claustris S. Iacobo maiori consecrauit, .& in Herbstein iana aede, perenne monumentum suae libera- rense a. tionis extare Voluit.
Anno MDLi. Noli angus Abbas, ex formula relisionis nuper praescripta, & licentia gliscentis iam olim haeresis omnia in aeteriora prolabi cernens,lege dicta Parochis, Curionubus Ecclesiasticis sibi subiectis mandatum seria I v. post Do- minicam Iudica proposuit, quo deplorata quorumdam subditorum pervicacia, qui religionis capitibus usque ad Conciiij cecumenici clausulam, auctoritate publica sancitis , cum tιm νιιuισ-C saris iniuria palam resisterent,in recens introductis & sub ia i iudice controuersis adhuc dogmatis ac ritibus perseuerarent, Ecclesiasticis scilicet edixit, ut ad proximu Pascha celebrandum ita se suosque instruerent, quo sine dissidiis &tumnltuosis concionibus, omnia vetera instituta accurate pros quantur cum cantu, lamentis, precibus , ieiuniis, palmarum caerimoniis sacrificiis Latinis, uti mos antiquus habuit. Item cum lectione& concione Dominicae Passionis,obseruatione feriarum Coenae & Parascevcs, Confessione secreta, & p paratione ad Communionem, sub una vel utraque specie, consecratione Fontis, oleo Chrismatis, Processionibus, cun- stisque ritibus iis, quos pie salubriter & honorifice maiores frequentarunt: mandatum spernentibus graui proposita poena, & parochis exauctoratione sigillatim inducta.
Anno MD LII. primo vere, Gallogermanicum bellum era cis is
arsit . id est Principum coniuratorum cum Francisco Galli, zz. Irum Rege, aduersus Caesarem & Imperium Romanum , ad pileum & libertatem vocantium. Belli duces Mauritius Saxonicus Elector, Albertus Marchio Brandeburgi,VUilhelmus
Hassiae Philippi filius, aliique. Huius belli tempestas in Buchonia quoque incubuit. Quippe Martii xiv. Christoph
rus Comes Aldenburgius pars inagna Gallicae confoeder tionis, Fuidam magnis cum copiis ingressus est, quas huic Gm i Au
bello conseriptas Mauritio supportabat. Quam Ve O hospi- νὼ - . taliter Fuldae se gesserit, documento fuit V Vol angus Prin-p
379쪽
ceps, quem conclaui cohibitum, & triplici custodia in arce
sua circumdatum, per centuriones & tribunos suos, tantum non captiuum attinuit. Mutuum an lytron talemm decem
millium annumerari Mauritio electori coegit. Oppidum in iis Luterbachium, Philippi Schenchij nuper industria pignore diruto redhibitum Ecclesiae, Riedeseliae genti, curante Vol-berto stirpis capite, restitui compulit; quaeque in arce Neu--. hosia sola supererant cum instrumento tormenta bellica di-VViralium ripuit, & secum auexit. Georgius etiam Nicetius, ceu partium C sarianarum,& Catholicς veritatis propugnator, hoc tumultu ad necem conquisitus. Sed profugerat is mature, quod in vulgi sermonibus esset, ipsius tantum causa euersum iri patriam ; incolumem autem hanc, ipso fugato, fore. Mauritis- Haec a Mauritianis Fuldae licet improbe gesta, honesto ta- Σαώ men libertatis & tranquillitatis publicς consilio pr texebantur;quando foederatis propositu na erar,omno,qui contra niterentur, aut opibus animisve segnius a deiiciat, pro hostibus habere. Itaque rerum gerundarum ratio non disciplina, non bellico adparatu, annona, pecunia sulciebatur, sed direptionis & rapinarum liccntia. Hinc sacratorum bona egentissimo militi ductores tamquam praedam in antecessum dabant. Sic Aldcnburgius produce suo,ut aiebaturuituum flagitabat, id est pecuniam,quantam poterat,maximam cogebat; sic oppidi Luterbachii eiusque satrapiae restitutionein imperabat, ut ante cuin helluante exercitu, quam imperata fierent, se abi- . turum hinc pernegaret. Quare nihil Wolf ango profuit, quod lauto commeatu venientes excepisset; penum, cellam,
horrea,cuncta eis aperta habuisset;quodque post Regis Galliarum publicam praescriptionem, Tilhelmi Hassiae Landita grauij intercessione , apud foederatos militarium metati num immunitas Buchoniae addicta suisset. Et comiter tamen isti h Aldelaburgitasse Fulda discedere putauit, cum ad Dominicam Exaudi,undetricesimo Maij, relicto chirographo Mauri iij nomine, debitorem se prosessus, idonee Nol 'ango cauebat de mutuo decem millium accepto,& tormentis muralibus exportatis; haec omnia pollicitus bona fide aliquando huic Ecclesie restituenda. Vcruin successit inde Batavis apud
380쪽
Danubium pacificatio, dicta Passauiensis, qua Canar, icto si cum Mauritio sociisque foedere, bellum hoc sociale diremit. Ita ilia,s Philippum Landigrauium & Ioannem Fridericum Saxo-
nem e custodia liberos dimisit, religionis libertatem non' cumstis uniuerse,quod contendunt aduersari j sed proceribus iis tantum, qui iam antea secesserant, iniuria horum tumul- tuum ad tempus indulsit; denique, .quod huius loci propriti pri simia est, proscriptos & ab se fulminatos in gratiam ita recepit, ut iiis quibus damna dedissent, contra ipsos reciperandi actio non daretur: modo in posterum tamen agerent quieti,& Cς- sari Imperioque obsequentes. Sed vix est, ut Aldenburgium, qui inter praetcriptos extitit,quictis annumeremus, aut a doli mali culpa liberemus, qui Albertum Brandeburgium est se- . ' .cutus, hominem oestro quodam Martiali percitum, & ab omni pacis studio longe tum aliemsimum. Ceterum Nol angus & praesentem suturosque casus aeque prouisu mentis aestimans, denique Brandeburgica excipiente vastitate, Francosertum abiit, atque ibi, quod reli- . quum erat aetatis, extra teli iactum tranquille exegit. Legitur icelij epigramma in tabulam huius Antistitis huic accommodatum tempori: Hocstatuitsiguum rectae pietatis amator obbas CVo 1 angus; lemmate clarata homo; Sed virtute magiis. Hic tempora ferrea avidit: At miti licit pectore, tri te malum. Anno MDLi M. Albemus Marchio Brandeburgicus, cum
insensus Caesari, Imperio, Clero, bonis omnibus, magna serocitate, flammis, populatione, luctu & terrore prouincias implet,Franconiam & Moeni oram persu icans, irrecuperabili damno Fuldessem simul Ecclesiam inuoluit. Est Schwein- furtum oppidum Imperiale versus Orientalem Franciam proximum Hanael burgo& Fuldensi ditioni. Huc Antisti-: et ites, admoniti iniuria temporum , Ecclesiae suae gaZam, tam- riri b,st.
quam ad asylum sacrum cxportarant, tabulas Reliquiarum auro gemmisque distinctas , calices aureos ad XC. pretiosae et . vestis ad ornatum templi multiplicem synibesin. Capto igi- : ...tur hoc oppido, licet permunito,& inflammato, narrant fide