D. Iustiniani ... Institutionum libri quatuor. In gratiam cupidæ legum iuuentutis noti maxime necessariis explanati a Io. Sam. Strykio ..

21쪽

Lendit, &ubi simpliciter occurrit, futurum Imperii successorem denotat, viae L. a. C. si coneratus. L. I. C. de Malesic. Et ita Iustinianus Caesar fui tantequam Imperator, uti constat ex L. υθ. C. MOFe. Magist. officior. Flauius. Esthoe cognomen genti litium familiae Vespatiani. Sueton. in Vestas cap. I. Iustinianus. Natus in Pannoniae ciuitateAur quam postea appellauit Iustinianam primam,& Archiepiscopatus priuilegio ornauit, Nou. XL. Nomen ipsi primo apud Pannonios fuit VPRA DA; a Romanis deinde Iustinianin dictus, forte in honorem patris adoptiui Iustini, I. I. inst.de Donat. Alemannicus) Teutonia quondam diuisa fuit in Alemanniam, Rhetiam, & Germaniam inspecie sie dictam. Metiam collocant inter Alpes Iulias ad dextrum Danubii latus ab eius ortu Vsque ad Pannoniam superiorem. Germaniam ad Rhenum sitam esse volunt, euitam a trans & eis Rhenanis. Alemannia est illa pars, quae Rheno &Alpibus includitur, Brisgoam, Helvetiam & ma-Nimam Burgundiae partem continens. Golia

Gothicuo Tituli hi plerique a deuictis gentibus

petiti. Hodie Τituli principum non semper denotant prouincias actu possessas, sed vel praetensio-Nem, vel speratam successionem; hinc dc anna-giati integrum titulum retinent. Pius) Hoc nomen primus obtinuit Antonius, a quo ad alios transit, teste Imp. μυ. 7δ. cap. 1. Semper Augustus Carolus M. Augusti nomen a Papa populoque Romano accepit, omissa particula semper. Α temporibus autem Friderici I. se semper Augustos scripserunt, quod ab augurio

non augenri descendit, versum tamen a Germa

etiam Utitur Rex Romanorum. Vid. Capit. Iosphi

22쪽

INsTITUTIO VM. De Uu armorum s legum.

soluin armis decoratam, sed etiam Legibus oportet esse armatam: ut utrumque tempus, & bellorum, dc pacis, recte possit gubernati: & Princeps Romanus non solum in hostilibus praeliiqvictor existat, sed etiam per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellat rct fiat tam iuris religiosisumus, quam vi

ctis hostibus triumphator magnificus. De bellis N legibus Iustiniani.

I. Quorum utramque viam cum summis vigiliis, summaque prouidentia, annuente Deo

Ad prine. Armis decoratam. Quod arma legibus hie praeferantur, inde nulla militibus praece dentia prae litteratis. Nam in verbis dispositivi tantum ordo scripturae inuoluit praeferentiam, L. G. F. de hered. inst. coniungi vero arma LL. deinbent, sunt enim illa sine his latrocinia & hae sine illis inualidae & inessieaees. Vnde iura gladio ar manda , L. Cum vir nubit 31. C. ad L. Iul. de Adult. quomodo vero litterati militibus comparentur, vide in L. Aduocati ε . C. de Aduoc. dia vers. iudicior. Princeps. Imperatorem haee vox in iure designat L. Princeps M. F. de LL. hinc Principibus Imperii non aliter applieanda, quam intuitu sum Perioritatis territorialis.

23쪽

4 PROOΕΜ IV Μ. Deo, persecimus. Et bellicos quidem sudores nostros barbaricae gentes sub iuga nostra redactae cognoscunt; & tam Africa, quam aliae innumerae prouinciae, post tanta temporum spatia, nostris victoriis accelesti Numine praestitis, iterum ditioni Romanae nostroque additae imperio, protestantur. Omnes vero populi Legibus, tam a nobis promulgatis, quam compositis, reguntur. De compositione Codicis Pamdectarum.

a. Et eum sacratissimas Constitutiones,

antea Aprica Pro eius liberatione gratias Deo agit Imp. in L. I. pra C. de ossis. Praefect. Prat. Apr.

Spatia Per 9s annos Vandali Aseleam detiis

Euerant L L. I.

Victoriis Per Narsetem de Belisarium Duces obtentis, quas non minori iure sibi adscribit Iustinianus, quam quo tot amplissimas contra Barbaros victorias Leopoldo Augusto tribuimus. Omnes vero populi) Quae in iure de omni populo,' de mundo, vel toto orbe dicuntur, regulariter restringenda ad orbem Romanorum, Cons. L. in Orbe II. A de Stat. Rom. L. s. ad L. Rhod de iact. quatenus nostris gubernaculis regitur L. I C. de tuae Promulgatis) Suas leges promulgavit Iustinianus, siue proposuit: tuas vero de alienas composuit, seu in ordinem redegit.

24쪽

ΙNSTITUTIONUM. Iantea confusas in luculentam ereximus consonantiam, tunc nostram extendimus curam ad immensa veteris prudentiae vo

Confisu. Per tres diuersos Codices, Gregorianum, qui continebat Rescripta Impp. ab Hadriano usque ad Valerium & Galienum; Heramogenianum, qui continebat Constitui. Impp. a Galieno usque ad Constantium M. & Theodosi num, in quo collectae erant Constitutiones Impp. a Constantino M. usque ad Theodosium. vid. Const. de Iustinianeo Codice con6 mando. Prio res duo priuata constabant auctoritate, tertius

publica. Consnantiam. Factum hoe in primo Codico qui Iustinianeus dicebatur, qui He g. Aprilis fastis publicatus. Sed hunc Codicem compositis T sustulit Iustinianus, nouum & reuisum edendo, qui inde appellatur Cod ex repetitae praelectionis, qui publicatus die I 6. Nov. anno Is 34. vid. Constit. de nou. Coae faciendo. Cum ergo prior Codex in Institutis tantum allegetur, inde fit, ut aliquando allegentur LL. ex Codice, quae in nostrae

Veteris prurintiae. Digesta intelligit, quae ex

Responsis prudentum seu ICtorum constant,quoa opus intra triennium absoluit. vid. Constit. de Con

Deseratum. Erant enim duo millia volumi na &treci es centena millia versuum, quibus an tea constabat Iurisprudentia. L. a. I. Postea C. de

25쪽

- P R O OE MI V M. De eompositione insitutionum. 3. Cumque hoc, Deo propitio, peractum est, Triboniano, viro magnifico, Magistro, Exquaestore sacri palatii nostri, & Ex- consule, nec non Theophilo dc Dorotheo, vitis illu8ribus, ct Antecessoribus quOTum omnium solertia in , & legum scientiam, i c circa nostras iussiones fidem, iam eX multis rerum argumentis accepimus conuocatis, mandauimus specialiter. Vt ipsi nostra auctoritate, nostrisque suasionibus Institutiones componerent: ut liceat Vobis prima legum cunabula non ab anti

quis fabulis discere, sed ab imperiali splen

dore appetere: ct tam aures, quam animi

vestri nihil inutile, nihilque perperam post

Ad I. 3. Magistro De hoe & similibus ossiciis

aulae Imperialis, elegantissime egit Iac. Gutherus. Tr. de Osis. Dom. August. Nostra auctoritate.) Frustra igitur in Tribonianum inuehunt nonnulli. quod loca quaedam Digestorum interpolauerit; vid. Wissenbach. in eminhlem. Triboniani, siquidem id mandato Imp. &autoritate publica fecit. Et Imperator valere voluit has LL. non quat. Vlpiani vel Papiniani, sed quat. ab ipso publicatae. Antiquis fabulis. intelligit illas otiosas solennitates, quae olim in variis negotiis, V. gr. In te stamentis per aes & libram adhibebantur, aliaque iura antiquata. obii

26쪽

INsTITUTIONVM. 7tum, sed quod in ipsis rerum obtinet argumentis, accipiant. Et, quod priore tempore vix post quadriennium prioribus continingebat , ut tunc Constitutiones Imperatois rias legerent, hoc vos a primordio ingrediaminii, digni tanto honore, tantaque re perti felicitate, ut & initium vobis, & finis legum eruditionis a voce Principali procedat.

Diuisio Institutionum. 4. Igitur post libros quinquaginta Digestois

. Obtinet argumentis. Hoc ira icmpore Iustiniani. Multa tamen successu temporis in desuetudinem tuerunt. ubadriennium. Postea quinquennium studio iuris praefinitum ab Imp. Const. Omnem in prooem. F. f. a. ubi primo anno dicebantur Dupondii vel iustinianis noui. 2. Edictales. 3. Papinianistae. Φ. Uta. s. Prolytae. Ad iuris Canon iei studium septennium exigi volunt. C. Cum ex eo I .de Euct. in L Cons. Ordin. Camerat. de Anno UTT. P. T. LI. f. a. Hodie ad annos non respicitur. R. Imp.

in Anno I 6 4. g. a 8. D sinu. Incipimus enim studium iuris ab institutis, de finimus idem in Codice & Nouellis, vel hodie, in ipsis Imperii Reeessibus. Ad I. 4. igitur post. Ius vetus in ordinem diis

geri mandavit d. N. Dee. Anno 13 o. confirmauit autem d. IL Dec. III. Antequam autem public ret T compendii loco inde eonfici iussit instit tiones, quas ante T publicauit. Sunt itaque Instituta posteriora ae compilatione, sed priora publieatinea

27쪽

s PROOΕΜ IUN. gestoriam, seu Pande tirui in quibus omne Ius antiquum collectum est, quod per eundem virum excelsum Tribonianum, nec non ceteros viros illustres c c facundissimos confecimus: in quature libros easdem Imsituriones partiri iussimus, ut sint istius I gitimae scientiae prima elementa. Ouid in Insiturionibus contineatur.

s. Ita quibus brcuiter expositum est, de quod antea obtinebat, & quod postea de

suetudine inumbratum, Imperiali remedio illuminatum est.

Ex quibus libris composit unt Insitutiones

s de earum confirmatione. 6. quas ex omnibus antiquorum Institutionibus, ct praecipuo ex commentariis Caii nostri, tam Institutioni , quam rerum

mros illustres. Hunc titulum Pro taribus , qui per Io. annos sedulo in Academia docuerunt, Competere, probant ex L. υn. C. de Pring qui in b. Constantinop. Elementa. Ad horum numerum respexit Imp. in quatuor libros distribuendo Institutiones; cum pro ratione materiarum in personas, res, & actiones, diuidere debuisset. Ad I. s.ι Imp. remedio. Ad Constitutiones αDecisiones nouissimas respicit, quae in Institutis Teferuntur, v. gr. in est. Insiit. quib. alien. licet res Inst. in Obligat. quae ex del.

Ad I. 6. Cati nostra. Eius fragmenta adhuc ostendunt. Hi & Theodosianus Codex adhuc

extat

28쪽

ΙMsTITVTIO NUM. 'mira quotidianarum, aliisque multis Commentariis compositas, cum tres viri prudentes praedicti nobis obtulerunt, & legimus, ct recognouimus, ct plenissimum nostrarum Constitutionum robur eis aQ-

commodauimus.

Adhortatio ad studium Iuris.

T. Summa itaque ope, ct alacri studio has Leges nostras accipite : & Vosmetipsos sic cruditos ostendite, ut spes vos pulcherrima foueat, toto legitimo opere perfecto, posse etiam nostram Rempublicam extat, quem elegantissimis notis illustrauit Iacobus Gothosredus VI. Tomis. Non tamen possunt,vei debent, isti libri ad decisionem eausarum a Iegari, sub poena criminis falsi, quam & iudex in currit, qui illas LL. admittit. vid. Constit. Tanta in Cons. Def. I. I9. quae est L. a. C. de V. LEEt legitimm. Ergo literarum ignarus non fuit Iustinianus, alioqui enim ludibrio se exposuisset, ad lectionem suam prouocando. Constitutionum. Habent ergo Instituta eum Digess & Codice LL. auctoritatem, & pariter ad

decidendas in foro causas, allegari possunt. Robur.) Germanos Ius Ciu. non aliter obligat, quam in quantum recepzum. De qua receptione vid. Ord. Wormat. de Auno I 'F. Ord. Cam. de Anno rso o. I. Drbiten feeen. Conring. de Orig. Iur. Germ. c. II. Addatur Arthurus Duch de Auio ritate Iuris Cis. Rom.

29쪽

Io . LIB. I. ΤΙΥ. I. 'cam in partibus eius vobis credendis gube nari. D. CP. XI. Kalend. Dee. D. IUSTINIANO PP. A. III. COS. D. CP. XI. Kalend. m.) i. e. Data Constantinopoli M. Calend. Decembris, Domino Iustiniano per petuum gusto, tertium Consile. Annos Christi tunc temporis adscribere moris non fuit, quos tamen LL. Codicis subiecit Gothostedus. Fuit autem Annin s N. d. II. NOV.

ELEMENTORUM

Sacratissimi PRINCIPIS,

LIBER LDE IUSTITIA ET IURE .

Dig. I. I.

''Ti TVLVS I. VoluntM. Seu propositum, quia ex hoe distinguuntur facia iusta ab iniustis L.f. pr.1. de sura, Et hoe propositum in homine potest esse constans M perpetuum, licet aliquando praeter intentionem a regula iusti decedat. Suum. Meum est, quod vel iure dominii iam meum est, vel ex obligatione mihi debetur. Cuique. Sc. proximo, nam de particulari iustitia hie agitur. Sic ad Deum, proximum, & ρi um referatur vox cuique s erit Iustitia uniuers sis.

30쪽

DE IusTIT. ET IUR. ri Definitio Iuris udentiae. - I. Iurisprudentia est diuinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. De Iuris methodo. a. His igitur generaliter cognitis, incipientibus nobis exponere Iura populi Romani , ita videntur posse tradi commodissime, si priino leui ac simplici via, a. post deinde diligentissima atque exactistina interpretatione singula tradantur: alioqui, si sa- tim ab initio rudem adhuc ct infirmum animum studiosi multitudine ac varietate reis

rum onerauimus, duorum alterum, aut desertorem studiorum efficiemus, aut cum magno labore, saepe etiam cum di dentia, quae plerumque iuuenes auertit) serius ad

id perducemus, ad quod, leuiore via ductus, sine magno labore, & sine ulla diffidentia, maturius perduci potuisset. D-

s. Sed haec ad Theologos, cum circa interna vem satur, illa ad I Ctos, cum circa externa tantum, versatur, pertinet.

Ad I. I. uri rudentia. Alias diciturinae quire boni L. r. pr. F b. t. hoc est, temperamentum aequitatis naturalis, &salutis publicae, quae in pietate & honestate consistit. r. Tim. a. v. a. Diuinorum. Quantum scilicet cirea res diuinas iura redduntur; sive quatenus eXterno cultu expediuntur.

Notitia. Haec respicit facta, quibus iuris sciemtia applicanda, quae applicatio cum prouida LL. . interpretatione coniuncta prudentiam exiSit.