장음표시 사용
11쪽
pium,nempe materia. Omes enim mutationes & di csitiones accidentariaeque sermae rebutyralibus conue nientes,essiciuntur ab earum sormis smintialai seruantur ab eisde: quemadmodii olor ignis, a forma substa tiali est eius.&stin aqua violenter calefacta ad frigus redit, a forma su Ditantiali frigus illud essicitur. similiter& cu ipsa' nimium rarefacta,ad iustam densitate se reducit. Ignis quoque per formam suam se mouet sursum:lapis deorsum itemper suam formam. Non solum autem qualitates conuenientes,& motus ad proprias persectiones,a sorma stant, verum- etiam operationes omnes &motus omnes illistaturaliter conuenientes, quibus agunt in exteriora. Ut cum ignis agit, in aquam,aut in alia quamlibet materia, calefaciedo, Incen δεσι dendo, sibi assimilando, a forma substatiali fiunt haec omnia. G sul 1 B11m n recepracul D, ἰri quo
rem nonae Cur ir Drcipi r quod,passivum tantu principium' est,non etia activum.Caeterum,quod in definitione diceba-
. . in L tur principium substantiale, excludit accidentia omnia, quo minus naturae dici possinr Runt i
principitaquemadmodum exemplii gratia) ipsis r ignis leuitas, causa quodammodo est & principiu quoddam 1 in notus eius sursum: & ipsa lapidis grauitas, principi u quod-
- dam est motus eius deorsum.Sunt enim quaedam principia & quaedam cause secundariae horum motuum , & velut instrumenta, quibus mediantibus formae ipsae substantiales veprincipalia principia & causae primariae, motus eiusmodi es-ficiunt. Non sunt autem natum,quoniam frivipia substan- sunt.Es enim principium. stantinIe, quod
ituit atquα ponit, questa odia vid licet ex materia & sorma eo Editur. ωnaturales, lavam exsuis partibus essentialibus atque substantialibus, a quibus naturis duabus tes naturale dominantiri, Non autem exu leuitate,ignis constat,neque ex grauitate lapis. Quare nequo naturae rerum dicendae sunt, sed potius entia secundum na-- 'turam,quemadmodii insta plenius declarabitur. CaeteruAristot in ii aib.de Physico auditu,obscuriorem quide ver
iii sententia aequivalentem ponit definitione,quae ex praedictis euadet facilior. Sic itaque naturam definit Aristor
12쪽
u ver accidens mess)---- . e μως α' Quae quidem definitio, eonformiter ad praedicta sic debet intelligi Natura est principium quod Jam,id est,substantiale principium siue effectiuum,sive susceptiuum : & causa, siue materialis, siue formalis, siue effectrua, siue conseruatiua:principium inquam & causa .ut id moueatur atque quie scat, in quo ipsum tale principium inest, hoc est, motus vel quietis rQmaturalis,in qua tale principium est: primo,id est, tro principaliter per se, id est, tanquam pars essentialis ipsius rei raci ci naturalis:& non per accidens,id est,no sicut aliquid acciden aliter inexistens, vel essentiae extraneum. Vbi hoc peculiaricaer i ter notandum est,coniunctionem copulativam, atque, loch a 's
pium habent. - . Hoc est,Naturam dici intiir habere,quae forma si ibstati,
lae substantiae corporales,quae supra dictae sunt res naturales. Excluditur autem ab hac definitione materia quae formam in se videtur habere eo quod ipsam non habeat tanqua partem essentialem sui, cu sit omnino simplex & incomposita, tametsi eum forma unum tertium constituit, cuius pars ex vi tata, istit.Des nitio autem entium secundum naturam haec est
Secundum naturam sunt , ct hac ipsa, ct etiam ea quae hisce per se competunt.
quae bissce per Ie competunt. Quae definitio sic intelligitur, Entia secundum naturamen nilauiuii aruis ae naturam, ct ea quoque T
quae r i secundu naturam conueniunt &c. Quemadmodu aceta in
cidentariae dispositiones& motus rebus naturalibus conue-ὶ e nientes,dicuntur esse eis secundu naturam : ut igni secudum natura sunt calor, siccitas, raritas, leuitas, motus sursum,e lacere, siccare:aquae secundu naturam sunt frigus, densi
13쪽
os,grauitas,humiditas, motus deorsum , frigefacere, atque
unis co Et quidem si sorma rei contranitente, per violentia praestra nasura. dominantis agentis fiat impressio, dicuntur entia contra
naturam,quemadmodu exemptu est in iis quae statim posita α' sunt. Contranititur enim forma aquae ne calore suscipiat, licet praeuales ignis imprimat eu violeter:& lapi salma, ne c. ιγ' . ipse moueatur sursum cotranititur, 'uaerens magis moueri se de sit . Itide & forma ignis, motui deorsum reluctatur. Si
cit praeter inaratrii id esse dicen8ii est . quemadmoduin prensus in lapide impetus ad motu lateralem in loco plano.. Hic enim motus sicut lapidi secundu natura non conuenit, ita secundum eam nec aduersatur,unde praeter naturam dicendus est.Ηaec ut magis clareant,ponit Arist.hanc diuisionem,
Eorum quaesunt, quadam sunt natura, quaedam ob
ora rigri ratirmis gente producuntur: aliae aliis a causi,m HyΡicili arte,a libera vcilsi Lai as misertu quoru ζX pla ex sequentibus patebunt. a e rerum naturalium principiis in genere,atque tribus eorum conditionibus. e A P. I I I I.
DE numero&assignatione principioru reru naturaliti, Ivarie admodu senseruint veteres Philosophi,quorum ut non est admodu operaepretiu,ita neque propositum singulas sigillatim sententias adducere, aut errores impugnare. Si quem sorte obicctant eiusmodi, is Aristotelem consulat I. Physie lib. quem de principiis rerum naturalium scripsit, &abunde ill ni fallor sorsitan & usque ad nauseam , erit satin fictum. Nos vero Aristotelis sententia qui caeteris certiora imgisque consentanea in Philosophicis rebus descripta reli; quit in sequentes Atque adeo veritate ipsam qua fideliu d*- ctorum omniti unanimis firmat cosensus duo ran ac ---
14쪽
Trincipia igitur prima rerum naturabum in quae neque ex sese mutuo, neque ex alijs fiant, oe ex ipsis omnia esse oportet.
ue de partibus euentialibus. Ea materia omnis. ex parril componitur tanqua integrantibus ipsisum, aut ac pani- alterius rationi: siue cilentialitu . Quaelibet enim ma- . teriae pars,ciuiae rationis &speciei est penitus cum tota P materia. NO tamen componitur ex aliis partibus est tiali HUM
bus, quasi ex alia ulterius m teria ipsa coponeretur: alioqui processus fieret in infinitu.Sic & formae substanti, les omniis Trerum naturaliv,praeter anima rationalem,partes habent intcbranter, ex quibus coponuntur. unt tame etia ipsae rerum principia,neque ex vilis partibus essentialibus conaponsitu Secunda conditio est,ut non coponantur ex se inuice. I tam teria enim non esi ex ulla formacsiposita,neq; si irinisTun iiivitiabet ex qua coponum neq; ite forma maecla pro pa*t sui Ex quo patet,secundu eos qui forma corrosei r.
talis distincti ponunt in corporibus a formis vltimis,coporistum illud ex materia prima & forma illa corporeitatis, non - esse principiu rei naturalis, tametsi pars stipsam compones quonia simplex n6 est,sed ex materia & forma copo tu Utia vero coditio est,ut ex ipsis res omnes naturales substati liter constituatur. Qua conditione manifestu est materiae,
formae couenire. Omnis squide res naturalis eximieti Memia 13 sori is tanqui ex partibi, i essentialibus, atquc. Mi in ali-Q-bus costituitus Huius aute conditionis desectu, formae arti,
ficiales ut forma statuae principia n6 sunt, quoniam ex ipsi di
nulla res naturalis coponitur, sed tantu artificialis, ut ex sor ina saluae cum materia coponitur statua,quae est opus artis no res naturales Hic animii dii extudu . Ilud esse priueipia
15쪽
. intrinseco comporiirum Dura interpretatione conditionum
positarum,& pi incipiu transmutationis rei naturalis: quod videlicet ad rei naturalis generatione seii productionem requiritur,fiue in generlito postmodom maneat. siue no. Privatio siquidem sormae substantialis ad generationem requi' ie in prodiiseratam:a Nihil erum A V. put ' g neeari s Assariti diti foemi pen= v florime ἐδε α ateri rapulsi ine Nam ex homine cadauer non fit, nisi ra tionali anima migrate: nec ex aere aqua,nisi aeris forma subsantisti cedente.Si quidem incompassibiles hae sormae sunt. idem in caeteris videre est. Sunt itaquetria transmutationis rerum naturalium principia, sed non item tria rerum natu- ' ralium principia. Duo enim sunt,& non plura. I De mut ria,ωt est altersi principiοῦ rersi naturalisi. CAP. v. ADuerter ou est autem hoc loco, cum materia dicimus rerum naturalium esse principium, eamq, alteram esse naturam,accipi debere non ut vulgo solet pro qualibet ma. . teria etiam artificiali, quemadmodu aurum, argentum, siue
lignum statuae ex aliquo ipsorum factae, dicitur esse materia. Pro quo est intelligendum duplicem distingui solere mat riam, nempe primam & secundam. Secunda materia disi-
includit ut partem Quemadmodum cum in exemplo supra adducto, aurum vel ai gentum dicitur materia statuae aureae siue argenteae, quoniam ex ipsa S sorma per artem introducta,una coponitur res artificialis,quae sa- . tua dicitur.Non est tamen a rvm Materia prima, sed secunt da tantum,quoniam prioremIaset alia, in quam ut in par- tem resoluitur,ex qua simul cu forma sua substantiali copo- nitur.Sic item compositu ex materia prima & sorma corpo- reitatis,materia prima no est sed secunda tantu. Atque hane T quidem materiam secundi, non est dissicile ne rudibus qui-Cdem intelligere. Caeterum ad intelligendum secundum veritatem & proprietatem,quid sit prima materia, quae hic natura esse dicitur, & principium alterum substantiale rerum natuxatium,subi Iorem adhibere oportet mentis cotempla- cisi e tionem,& intellige iar acie fixius intendere. Neq; satis recte 'pyleb, nepotest intelligi,nisi per c5parationem ad sormam,queΠMd dignit.modum ait Aristoteles, materia per Ualogiam adform m
16쪽
L I B E R. I. ': Uesse cognotabilem, id est , per comparationε se relationem
ad formam , sicur ' mane relatiuum per collationem eum si' correlativo melius atque persectius intelligitur,nequentis unum insuis alter por st dignosci Quid i materia prima, er quomodo cogno' debeat,quiaque non sit proprie ens nominanda. C A P. VI.
EST igitur materia prima,primum Nntinui que subiectum,ex quo quippiam eo fit pacto,N no per accidens insit: si corrumpitur,ad hoc ritimum μηὸ proficissetur.
Morum verborum haec est sententia, materia prima est
naturalem pariter compones:ita ut si quam rem naturalem per abIationem omnium sormarum corrumpere contingeret, ad ipsam materiam nudam deueniendum emta verum hoc impossibile, quemadmodum & ipsam materiam omnisernia spoliari.Vbi cum dicitur subiectu primu& vltimum, excluditur omnis materia secuti. Ipsa enim tametsi alterius sermae subiectu sit,subiectum tamen primum siue ultimum non est,quod ex sua materia & sua forma tanqua in parti ibus componitur,sed ulterius siue prius subiectu habet,illud. formae habitaculum & substerniculum,quod in re formam nullam habet tanquam siri partem,sed latum accidentalite, vehit hospitem recipit formam substatialem, ut una cum eaqnon seipsam, sed rem naturalem componat. Materiam ergo primam intelligere volens, ad illud substerniculit vltimum debes intellectum couertere,in quo non includatur laquam pars eius ulla omnino forma.Donec enim formam simul intelligis ut partem,materiam primam non concipis. Mawriaenim eX sese.pura putentiais, loquasi nihil se, hoc est,nulla m formam)ibi habens intrinsecam ex qua ompo. α r,neque ad aliquod parziculare esse determinata cum Ormam rudum habeat intrinis .m,cui iis est clare esse deter 'etrum sed eri ex ea potest quodlibet ecundit aduenientitim format is arietatem. Itaque per se quide nihil esse vi. Arateriadindetur materia, nec simpliciter ens dicenda, neque simplici- maiabiliviter res,neque bonum eaquas nihil. Est enim nihilo viciniscimjunia.
17쪽
sim 2, 8t inter omnia quae a Deo creata sunt aut sacta,impersectissima Quare inter omnia,si optimo & summo & veris smo ente Deo domino qua logissime distat,cum ipsesit effeplenissimum & persmissimum, actusque purissimus, nihil
habens potentiae admixtum.Illa vero est mera potentia nullam hisens essentiae stabilitatem,nullumq; propriu esse,sed a forma tantu quodam odo esse mutuat accidetale,ri quoties de forma in forma trifit,toties seu quod habet accidε-tariu esse,comutet.Queadmodu accidentisi subiecta, quoties de accidente in accidens irascunt, prius esse accidetate, quod secundum forma abeunte habebat,perdunt, &noua esse accidentale,secundum qualitate adueniente, acquirunt. Veluti eum homo qui albus erat,sit niger,perdit esse album quod habebat,& acquirit esse nigrum quod no habebat.Itacu materia prima de forma aquae sub qua fuit, mutatur, ut si sub forma lenis,desinit esse materia aquae,& fit ignis. Quemadmodum materia non si adlisa, π o Deo tingissima
disset. C A P. VO.ILlud vero de materia diligenter considerandum est,quod mera potentia fit,nihil actus in se essentialiter habens, ac proinde susceptiua latum est atque passiua,nulla aute ratione activa. Forma enim a qua est esse, ipsa etiam est, a qua omnis procedit actio atque motio, & omne quod agit,per forma agit:queadmodum & omne quod est, per formi est hoc ipsum quod est. Unde quanto formae rem sunt pers ctiores,tanto res ipsae quaru sunt sormae,nobiliores habent actiones,atque dispositiones persectiores.Quemadmodum anima rationalis quae est omnium formarum nobilissima nobilissimas dat homini prae omnibus creaturis operationes,quemadmodu & coelestes sormae suis corporibus dant potetissimas. Vnde & sormae illae immateriales coelestes dico spiritus quae sunt formae per se subsistetes, & actus puri,no potentes cu materia commisceri,potentia atque virtutea orige superant caetera creata omnia ,.atque adeo ration lem ipsam an ma,quatenus cu materia habet naturale commerciu .Et super omnia benedictus deus' qui est forma per- . sectistima, & actus purissimus, super omnes sormas alias crearis,materiales di immateriales,nihil prorsus habens admixtu potentiae, in infinitum potentia,Wrtute,sapientia,&omnibus persectionibus superpat et creatis omnibus quan
18쪽
infimum S nouissimum ac nrhilo proximum , cu Deo qui dreati ἔs estentium prantu supremu atque persectissimum,ae a hi vina his Tlo Prorsus Hogatissimum elut ex opposito coparare atq: Aj.,
contra opponere.Quemadmodu enim materia , pura exi-riens potentia,nihil habens in se actus intrinsechomniu maxime passiva est,& tantu passiua,n alii vero ratione activar ex aduerto Deus purus actus existes,& forma pei sectissima,ninil omnino habens admixtum potetue,inaxime actimis est luper omnia iuxta Apostoli dictu in omnibus ope .rans Onanaainulti tame ratione passivuS,ut a quoqua qui quam Possit luscipere. Ec quemiadmodum in tem cum ab omni agente naturali pa Ribilis sit,& ad qualibet suscipien- ea indifferens,quaecunque a quolibet fuerint praedominate agente impressa,non potest tamen per se quicuua omnino
ra x ςςψnx xi Deus cum id Oobet agenda se indis
teret & omnis actioius princiriu Goniἡia apem ac molies 'pro sub hibito,non potest tame pati quippia a Quouis tent imo nec a ieipso,quemadmodum nec in seipiam diu vidagere potest ianteria, Et quemadmodu cum mulca accipiat an scie materia nihil tamen ipsa cuiquam donatrita econtrari. Omnipotens Deu, cu Omnia donat omnibus, Omnibit que rebus suum esse instillet,& caeteras perfictione4 Omnevicalpeniet,nihil tamen ipse a quoquam accipit, neque accipere potens eli. Est ergo materia,omnium entium impersmetiIsima', a Deo quam longissime distatis, α nihilo atque non emi vicinis Sinis, neq, vicimus quicquam nihilo potest imaginari homo,aut Deus fabricare.lmo no ens simpliciter dicenda elli& non ens in actu,sed tantum ens inpotentia,tan mmarum diminuente determinatione adiecta. r . strρmodo Deus maιoiam creare potuerit, an dixnsi fue icrit, si impe fretissima rem id-m crestre. C a P. v I i I. lVm autem inter agens S effectu oporteat esse similitudinem, forsitan nuru cuiqua videri poterit, quem admodum Ueus perfectissimus atque purissimus actus & sorma uinplicissjma,aut potucric aut voluerit hanc impuram potentiam creare. dia inter infinitam & pura focina,α fini-
19쪽
teriam non per se ereavit Deus,quasi ens aliquod per se sit
siliens,aut quasi hoe aliquid:sed concreauit potius cu re naturali,cuius in creatione erat materia, secitq; eam Deus enesub forma,qua in se recipit, sub qua quodammodo essema-bet: atque ita etiam quodamodo Deo assim Iatur,quatenus et sub forma ipsius rei naturalis, cui ipsa substernatur. N qne simpliciter creatura dicenda videtur, neque umi Ua
creata,sed potius concreatura siue concreatum liquid cum re naturali. Ex quo consequi videtur satis manalasse , quo ab initio conditionis rerum Deus materiam non fecerit, ne que creaverit absque formis substatialibus, sed omnem materiam sub aliqua certa forma produxrt riccelestem quidem materiam sub forma coelorum,elementarem vero sub forma elementorum, metsi formis vlterioribu per subsequentes sex dies diuinae operationis, postmodum fuerit completadia hoc etiam patet,materiam non posse sine forma secundi
TAsia lit nu a a me 1 polina neo; una VnQua Posi ΠΟ-diar mli adueniete itera lino neque Deum hoc posse ut materiam videlicet line forma creet, aut concreata per se seruet absque omni forma probabilis quorunda sententia est. Aiut. enim,a quo omnis forma aufertur, ab eode similiter omne esse auserit,eum scirma st,quae dat esse rebus.Alus cotra sen -- fetibus,Deo no esse impossibile,quod naturae possibile non est,sed potui sie Deum & ab initio sine forma creasse materiam , & etiam nunc eam sine omni forma seruare, licet fili forma creatam.Vtra vero sententia sanior debeat haberi, nostro non stat iudicio:quapropter utraque in sua probabilitate relinquimus. Nemo vero existimet Deo persectissimo mdignum,quod tam vilem rem creare voluerit, quae sit nihilo vicinissima Inid vero hac in re admodum magnificauit potentiam suam qui est omnipotes,dum eam sic demostrat validam, ut possit etiam in ultimum illud N impe ectissimum
M' -- quod a sua inentia quam lon issimὰ distat, attingens anne usque ad finem ianiter,id est, a persectione naturae angelicata usque ad imperfectionem huiuς prope nihili. Nulla ereata Virtute fieri posse materiam,sed in omni allione navifiοῦ ri . turali .am prasupponi. C A I X terinna NTVlla vero est tam potens creatura quae possit creare velawm. L l minimam quantitatem materiae.Infinitae enim hoc en
20쪽
in virtutis tantum, nempe diuinae,facere aliquid ex nihilo, 'Ouum innuit Aristoteles , eum ait ex nihilo nihil Posse neci. Nam si creatura aliqua materiam primam fac ret, nece sis esset illa ex nihilo fieri, sicque creari. Non potest
autem creatura creare,ne' ue ex nihilo quippia Efficere P test enim creatura cum influxu dei cooperante rem quae aiqualis est in potentia effice est talis sit actu: queadmodum Ignis eri b ni materia , Quae est in potetia ad forma ignisῆpor it iacere igne actu introduce do in ea, tormam tuae torine ramite. aeteru quod in potet a no eu creatura tacere no poter e potetia sit. Haec ergo causia est quare cu ages natur te aliam re naturalem possit essicere, queadmodum de igne alium igne producente iam mostrauimus unateriam ramen producere non potes suo nia maioris potitiae est hoc, qua illud. In omni Itaq, actioe quae si a re naturali,praesupponi
qua forma suscipiaturaqueadmodu &omnis artifex,non nisi ex materia quicqua essicit,neque ite ages naturale quodcuque. eadmodu ignis nil qua nisi ex prei centi materia igne iacit. S cui autem diximus de creatione, ita di de anni hi latione dicendum est. Re enim Quae actu est aliquid, votes agens naturale essitere ut talis dictu nA α ei poteti tormas rerum destruere atque expelleremo potest autem essicere, ut res potetia talis no sit. Illud enim nepeformam expellere ex materia finitae virtutis est. Hoc verb sci licet materia in nihlum redigere infinitae,quae nulli c perit crea tura . Quin & illud probabilior tenet sentetia, non posse talem aliquam creatura a deo,licet potentissimo,creari,cui virtus illa competat creandi siue anni hiladi neque virilitem hac vili creaturae quantu uis nobilissimae siue creatae,nue creandae,comunicari posse,sed eius solius omnipotetiae uenire. Solus est Deus in coelestibus sursem habitans, qui potuit um uersam hanc mundi machinam & molem permaximam, ex nihilo & materia nusqua praeinuenta creare, &eandem potes,cum voluerit, etiam nunc usque in nihilum sadi Iaredigere. Subest enim illi, cum voluerit,posse. r. materia ing nerabili er incorruptibili secundu sistit s
itur ad niuinitatis confidεrationem. CAP. X
M Editari hoc in loco possumus, quam sit stabilissimus .
in sua essentia Deus, actus purissimus & periecti mus, sumque suum esse infinitu exisses,si sic permanet stα