Cremonensium orationes 3. Aduersus Papienses in controuersia principatus

271쪽

riuitatem indigne coactam fuisse contendere ue pricipatu cum municipio ne re sne magna uirtute, Ine industria. ne auctoritate, atque existimatione. Omnia q praeclaram ciuitatem esccre possunt, arquepflantem, collata inuicem utrino; me dicente i contentionem uenerunt, atque discrimen. Pugnauit rescia re, causa cu causa, ro cu rone.uidistis omnia nobiscum facere antiq/atem urbis, nobilitatem originis, ciuium frequentiam , censum, diuitias, mores, Opsi masque leges, et instituta maiorum, uirtutem, literas,

optimarum artium scientiam , fludia rei militaris, splendorem, ingenium , humanitatem fidem, grauitatem, constantiam ngularia, acppetua, in rin hoc sacrosanctum impium merita. quib' r bus liquet ciues nostros non modo Papien bus non posthabendos, uerum omnium rerum Uantia excellentiores cum eis minime esse exaequandos, quibus maxima semp domi dignitas, scris auctoritas fuit. Vos etiam, atque etiam obtestor atqi imploro fudices

qui aequi estis omnibus, quiq4 ut quisq; iniquissme,

crudelissimeq; oppugnatur, omnes uestra aequitate, atque iustitia subleuatis , ne patiamini nos de honoris norigradu deiici. excluditore aduersariorum importunitatem. repellite eorum .pruptam audaciam arrogantiam, ac temeritatem, quos uidelis ambitione ferri tam intolerabili.coprimite nouam intemperaritiam, ne longius emunet, atqi in mulios Arpat ,

272쪽

ne diuina alii; omnia humana iura confundat . inoo , mitiosast huic impio contentiones extirpare' scurre grauiter, ac prisce iudicando, ut Papiensib'cb arrogantiam a uestro ordine non tantum reputiss, sed etiam ignominia notatis, ses intelligant in hoc sacrosancto consilio locum ese uirtuti, iustitiae , inquitati, ueterumque iudiciorum vim , grauitatem pilac esse renouatam. vestruesipientiae est, uestrae v quitatis, ac dignitatis .puidere in posterum, ne in tora .puincia hae pnicissae contentiones , concursatione sue, aut potius seditiones quotidie cooriantur lacres prinet ad imperium, ad maiestatem , ad natum huius ditionis, ad ciuitatum, ac populorum quietem, dr pacem. nostra ciuitas suscepit hanc causam m ea elaborauis, non tam ad laudem adipitcendam g ad uitandam uituperatione, ne iussuum maiorum n0 rerum Hirtute comparatum, nobisque tane opti-Mam haeredita.retictu dissolute amittere uideretur

Si a principem locum Papienses auda ia, i eis semper isto est, nobis aequo animo feremib dissimula

obmq; se intrusissent,n ueritus essem, ne uos uσpra audioritate, uestris sententib inde deripiendos, nostrique bonoris in Inia nobis reddenda iudicar bris. c9nseruate nobis di nitatem nostram. distanei aduersarii uestra is Utate uicti, uestris sententijs cora. Hi non extollere se supra uires, atque fortunam. Δ- scant conditionem uam quis ρ nimis ferre, neq; A . .

catero

273쪽

altero audeant pstantissimam ciuitate in certamen honoris, et dignitatis c0ntentionem .pu9carest res a

deo clara, ct manifesta oculis uectris subiecta atque exposita est, ut nisi quis expectet, ut .pse ipsa caust

9cem mittat, minime ambigere debeatis utri ciuia

tali uestro iudicio primas deferatis .s sentire uoluentis, quod uestra aequitas, quod huius ordinis gra:ιitas, quod tanti limpii dignitas postulat. uidetis oculis uestris ex hac parte pudorem stare, ex illa impudentiam pugnare, hinc moderationem, illinc tem ritatem, hinc uerecundjam, illincauda iam hinc conantiam, illinc furorem, hinc hone latem, illinc Ie- uitatem, ne dicam turpitudinem,hinc optimarum artium scientiam, ill inc insi inam. hinc splendorem, nitaremq; , illinc squalorem, sordes hinc humanitatem, illinc immanitatem, hinc copiam, illinc egenatem atque iatadum certare uidistis nobilitatem, cum obsiuritate, antisitatem cum n0uitate, frequentiam cusolitudine, diligentiam cumfocordia nauctriam cum ignauia, bonam rationem cum patra, bonam fidem, cum ea A concidit, amplitudinem cum tenuitate, bonam spem cum summa rerum omnium deθeratione . denique uirtutes omnes summa omnia hic ese, illic uero uel nullas, uel non admodum mul-ras, o eas quidem mediocres, infimaque, et abiecta racere omnia. dubitabitis utri yrogatiuam uestris sententiis adiudicetis ' nec aduersarios ignominiae notabitis

274쪽

notabilis, quod ause fuerintgrarnsymis ciuitati nulla

causa nsgotium acessere, et cum ea ram temerarie dimicando se conferre ' nec apud uos debet aduer-sariis nostris regnum illud detestandum, quod tantsi praes: iactant, qisicq si stragari, cum barbari illi nullo pacto fuerint reges, sed praedonum principes, et

archipirate , quos regno nostri imperatores armis Gverterunt egnum damnarunt, acta infirmarunt , aera refixerunt eges abrogarunt, omnra regni uestigia nomenque et omnem memoriam si uulerunt, evulserunt, deleverunt, quos reges fise nemo contendere possit, quin idem quoq Hur luculenter pia vimus, atq; euicimus, nigri esse reges Imperatores

nostros augustissmos Neq; mouere uos quic4 debet, quod apud eos academia, literarumque gymna-hum institutum fuerit beneficio regulorum Medi lanen um, cum ab eis id factum fuerit, v Metropolis,oe totius .puinciae commoditatem, non .ppter illius municipii dignitatem, neque ulla Papiensum causa, nisi ad eorum inopiam,et egestatem subleuandam, inscitiamqtollendam, nec quicqillis prodesse debent ista nescio q diplomata inanium mulorum , ac dignitatum,qtantopere tantaq admirabilitate ydicare solent, iam obsoleta, iam antiquata, ct plane mortua. Erigite uos iudices, uestramque in iudicando grauitatem, coinantiam, auctoritatem retinere.

Noli animos uestros impellere possint opes, aut petientia

275쪽

Hiquorum hi minum, qui occulte pro aduersariiς nos bppugnant ὶ retinere ui stram in iudicηs consuetudinem uestrum libertatem, integritatem, seueritatem. Quicquid vi, quiscunt; mentes uestrae inclimant, qu0cunq; ro, aequitas, arcii tria animos ue

D os impellunt, intrepide iudicetis . utimini iure. et potessate , quam habetis, at tanta est, quanta ullis ortalibus in iudicijs unqgentiu concessa fuit. Quic quis n. Casarpsi in iudicando, ad uos translatum , uel saltem uobiscum coicatum Iuli. in eum locu deducta est res, ut iam libere fortiter, ac prisca seueriarate iudicare sit necem. Tanta est expectatio huius cmonis concursusq; , et effusio tantae multitudinis , qua uidetis, ut nulla iudicij remisso, aut dilatio esse possit e Caesaris dignitate, aut e tanti impii male latet. Ad huius contentionis famam erexit se cundia Italia, excitata sunt omnia municipia, omnes coloniae, omnes Pliecturae, conueneruntq ad tantum Dectaculum remotae nationes. Cauete obsecro per Deum immortalem. ne dum huius, aut illius partis uos nimium marisuetos miseret, severitatis uestrae atque conflantiae famam,st toto terrarum orbe Iuaxata est imminuatis. Per uos uestram fidem, urseeutem sapientiamque oro, atq; obtestor consulite no

276쪽

sui hanc cistionem iuris Cujus ac multarum mi scientia piliti recte iudicare possent. Cogitare horum omnium imos in uos ferri oram ment f n3 minus si oculos in uos conuersas expectare sententiam hoc ordine, hoc loco, hoc sacrosancto iripio diagnam res I se mamsecta est, causa p se ipsa loqui rur . nec mihi uenit in dubium us fides, aut com tantia, ut fert qat en secundum nos et sentialisbet

iudicetis . non existimo deum immortale tam auersum a salute populi Cremonensis , ut desinat stariis inum lumen animis urseris, ac mentibus Verre, suo ueritatem, ci oratione mea patefacta est, agni,scere, ac sesi ualeatis . cliuos statuetis illud utrique ciuitati sanctum esse oportebit si aliqua uis quo detestabile omen longe auertat deus eorum qui iubbis occulte insidiantur, in animis vestris poterit, δε quis casus, quem Dii omnes,homines',3 pbibeant , grauis , miserabilis euenerit, non sola ciuita nostra uestris sententijs opprem maerebitppetuo squalore, o sordib', totaq; confecta senio sed et tanti doloris .ppinguae ciuitates, quorum legationes frequenmiissmas nobis adesse uidetis participes es e uolent. Multi Cremonensies bic adsunt ad buc munus mecudesinati. decrevimus una omnes nunq nisi e semes la re confecta domu redire in patriam . sed ad barbaros ac remotismas nationes in ppe tuum exilividemigrare potiuis insulitudine cum feris uitam a-

277쪽

nuntum asserre . quidere totam ciuitatem tam gra- Mi accepto uulnere conuematam, aeterno maerorct

consci, fictarique noctes, ac dies in deplorando iure si frustra consumere. Moriar potius e patriam in tam miseram tam luctuosam fortunam dei tam assiciam, conqueremem, comiserantemque coelum, ac terram obtenantem se non potuisse obtinere ius

suum. se iudicata, damnataq; caussa dignitate posthabitam conreptissimo municipio, nihilsibi . uisse uoiustiora, illubrioraque habu se initia, qtsuerit Romani generis, ac inis soboles ac lpago, cum aduersarii a Gallis, aut a Ligurib' nescio Ous origine obscurissimam traxerint, eorumq; municipium si adhuc incerti nominis. nihil bi in tanto discrimine '

di fuisse, qσs p reipub.populoque Romano, eius ψό impatoribus fidem datam pHiterit, eamque sant Iiorem, qsuam salutem simp duxerit, qJ toties, noa Romanorum impio descisceret, maximas clades , ac calamitates accepit,sapius direpta, deuastatapa Dcta, atque euersa, nonunci etiamsolo aequata, qs his etiam vibus in difficultate numaria clim populis tributa extraordinaria hestique subsidia tueantur, sempfuerit auctor o princeps pollicenda. Isolvem que pecunia, nihil me antiquius tabuerit e Caesa-Hic impio p Olbiu alijs luinciae ciuitatib',

278쪽

: a CREMO E IN IUMbus, copli1s, xui illumque subsedit genus omittere, quo respub. d Mendi. aut iuuari posset. Quicunq; uerosequatur casus, nunsi ramen Guiratem nostram paenitebit benefactorum, nec desiner uir de hoc impio bene Derare, a diis que immortalib' semper obtabit, praecubiturq; lioris nuncupatis, ut Carolus V. RomanoruINator orbe terrarum ubit incredibili, atq; diui na uirtute pacato. lare, longes diffuso impio,iisdem regionib' ac term nis regnet , quit 'solis cumsus continetur, atq; ira potentissimum Turcarum regem, i rerosp barbarorum tyrannos sua uirtute , consilio ,

klicitate Jractos. togatos, domitos super,scut nuperrime cum bellicossimis Germanorum gentibus decertauit, ad sanitatem reduxit . Nund nostra

ciuitas tam aequi, tam sancti impatoris uoluntati tantum ursinus acceptum rueret, cum ei nostra fides,

nostra studia, nostra merita se fuerint reflatisma. siemperque ille nos honorit, o benes cys cos

xus multis, en magnis pignorib' urbem nostram ob- Iearit. Uluat, uiuat felix ille maximorum gentium uictor, omnium seculorum omnis memoriae facile princeps. eius trophaeis monimentisq; nulla sit unq nem allatura aetas. nulla eius laudes, unil obscura iurast obliuio . nullius in toto orbe terrarum si locus, qui non fuerit nobilitatus eius monimentis, plu

re, ex cutim unius mortalis vita, tot mortabumspes, ac

279쪽

ctum imperium non terrae Dd coeli regionib' terminetur . oes gentes,ses populi, pes nationes unisponte, libenterque obtemperantes in alta pace conqui

sunt, aureamque priscam aetatem pacatissmi felicis mili degant omnes foli cremonesesppetuo maer ant, flualeant, lugeant, quorum opa, quoad per eos

feri potuit, nunq defuit, quin ea q modo dixi tam. 'era reipub.euenirent. 8 soli in squalore positi,

ac sordib', deserti reiecti, contemptiq; iaceant infra etiam mortuos, s feri por, amandentur.uideant Papienses, quorum nulla in rempub. extant merita forentissmos in pretio, in bonore, in delictijs, in oculis haberi, nobis et dominari Deum tamen usq; dolentes, flentesq; hominum fidem contectabimur, nos in bona causa oppressos fulse, o causam ipsam in animis multorum ubique gentium inppetuureflatam, consignatamq; faciemus atque haec omnia,q ego uobis iudicibo disceptatorib' coram dixi .pcausa memoriter, excribi facimus diuisa in multa exemplaria, ut Caesar ipse eiusque consiliarq pclarissimi, ac sapientissimi uiri, atq; oes murtales saltem

intelligere possnt, e iusta de causa 4 merito nostro

oppressi doleamus, Adibimus omnes italiae, et transalpinas academias, ct omnia iurisperitorum coli gia orum , sententias implorabimus, non tamen

quo'steremus uestras, uestrumq; de nobis iudiciu et ' rescindi,

280쪽

rescindi Urmariue posse, sed ut saltem nobis, pq

nerisq; nostris alicui solatio esse qant in iam nise ra, indignaque fortuna. Sed quo me deduxit dolor , aut potius indignatio φ Dij meliora, omenque omne

detestabile, aut obruant, aut auertant potius in adversarios.moueri sedib' suis urbs nostra potius optabit, ars in alias. feri possi, terras demigrare. 4 a

Papiens municipio anteiri patiatur. Vidistis Iudi .ces dum haec comemorarιm, dum oratio inuita in ea trinitia uersiaretur Amultorum , qui hic adsunt, vultus deiecti, consternatique iacercnt AEt tota conciίν tanta indignitate per mora uix lachrymas. uocem ;o etiam gemitus contineret . ea uero conturbatis, atq; animorum consternatio, non tantum erat,quot plurimi Cremonense nominis amici comiserati may lis nonrispmouerentur, nostris , rebus Huderent , ac cuperent, verum multos suus quoq; tangebat dolor, cum in eorum animis tam iniquum iudicium , tanta iniuria, tam prauo, ac malo exemplo reprae

sentaretur. in quo ρηtiebant nos quidem maxime se vero δxime trucidatos . sciunt plane omnes, sc unt quo honore sit digna ciuitas nostra tantis opibus firma, tam uarijs copiis locuples, ea gloria ampla . mrunt omnes quotquot hic adsunt, Papi mbus Cremonenses omnium rerum 'nantia excellere norunt ciuitatem n stram virtutis, o fortuη bonis ornate amesoptimis moribus, legib', ct i situris