Cremonensium orationes 3. Aduersus Papienses in controuersia principatus

261쪽

o eoru memoria reRat incolumis. interdum uero reges, oerianum itisum paritor damnantlir.Lι-ges tamen ab eis latae, o ipsa adlatρ pacem ma; manent. ut de lege Hieronica dicitur, quam Siculis Romani intactam relinquerunt Hieronis regno obrogato.quod etiam deinde Romae factum fuit post c . Casaris interitum rectituta repub.suproris vis exemplo. Iam.n. L.Flacclis interrex tulerat legem

de Sγlla, ut ou qcunq; ille fecisci, essent rara. Hic aut oe reges, et regnu egest, et acta, insup et nomen ip um, omnias regni uestigia lina rogatione danara fuerunt, atqi abolita. nihil expressius, nihil iuruRrius expediari pol, aut de derari. Siquidem cose flarium sempfuit, aliter esse non por, ut in imsa quasi natura postum, atque ioxumppἔpetuam , sic necessariam ronis lege, ut suoru alia, et leges ab Uantur, damnetur et mul eorum dominatio, runum penitus deleatur. Iamsentire potestis,4 debile, ρ nullumst talis regni, unde penitus a me deiecti estis, fundamentum, ct nihil ad uos inde ornamenti puenire posse, sed potius maximam ignom niam Iuem spe, labemque uobis strepiternam i peras Dise constat, quis li fuistis auctores, ut barbari tam retri, non silum totaferme Italia fuerint potiri, sed et, ut in ea inueterascerent. mirumIphanc unam regni mentionem dignoscere possumus sol esse barbarorum genus, queb' tam .ppenses sit

262쪽

i iis faueris. ac cupitis corcato allaram cum maiorit , vestria I mostrosas .ppinquitates, et a nitates sarrigineita hinc ali Mib' ex ciuit ' uestris incompositos mones contradios fisse, ali cram feram naturam, it eos est cit inhumanos atque intra labile, mi, gites Iscrum adclcscentes studio tim causa apAd. Nos Tegi inantes. oe in omnes magistratus, reddi snitimis omnib ac focijs c iisitatib' mulsios. I libetmiudices potius Papienses quot aunis Liata die locum rite. ac religisse expiare, saque monimenta ad illud nefarium rcgnam spectantia, q sit in sacrario sceleri ram condita habent, adlatum cubιuri, detestandam execrandami, illorum vum memoriam a diis, at que ab annalib s feri pol. revelli, audi ut impar . ram nostrorti sanctioni deferatur nomen illud .pum ciae ab illa barbaria deductum, fluod iam uulgo ino. leuit:. barbarum , illiterarum , immemorabile,

penitus abolete . aligere putius comodis illas ciuit tres. q tot iniurias, ror calamitates, ac clades accepe.

re illis vibus omnia libenter pe se,ne ab Imperio Romano discederent , Et polf hac Papienses regnitillud cruentum Ibros scelerarum, atque nefarium latrocrnium, quo nihil linil Sol uidit indignius, nobis.

objcere audebant λ aut nobisectim in contentionem amplitudinis, principatus hoc numine uenire no verebaritur. qms Ude caetero desbilabit, utra ciui

iras bonor ac dignitate su Esecranda S PNec uobis ut

263쪽

tam nihil duxerint, ut cavillati uos idoneos haberet, quib'-laute os inerent, has tenebras crederet,

hos facerent, ut confidentismi sperarent do- Iis, ac fallachs uobi psuaderi posse rem, at summam turpitudinem habet, eb Ie maxim0 bon0re dignam. uos eos. iudices, a quibus facile, I fabricas , est 6cophantias sententiae iniquissmae extoqueri q-ant impiobi ad sinimam impudentiam', Ne sis uero suspicetur me, cum de isto scelerato, nefarioq; regno uerba facerem, barbarorum crudelitatem ora tione exaggerase, cmniaque eorum sectera uehementi, atq; atroci dicendi ratione amplificasse . hinc animaduertere potessis me cum aduersarib remissus, y rei postulabat egisse, quod barbaroru multa tetre, ac crudeliter facta q acriter uerbis et uociferarion bus erant urgeda plane plerisu, ut de libidinum gittis,ac porrentis, quas corporib' suis satiasse minime ambigi possit, non dico Papienses, sed oes populos, nuos illi in miseram seruitutem egerant ommb' ignomini' appetitos, ut omnes intelligere posἴnt me studio , sed vicio potius Papiensib' aduersari.

Eranr erant iudices memoranda alia..et nunc nos

tangunt, ct uehementer i. munt, quorum in uirus usque ad haec repora emanauit, longius in juturum emanabit. Vt.n. coetera omittam q nunc censetis storem res literaria,nsi illi Papiensum reges omnia

264쪽

densassent ' quam arepto in flatu essent omnes e gregi α artes e integra, erectae, c, expoliar.e 'Qualem aetatem haberemus hodie, cum 'sertim i ingeniorum prodi s abundet ' ρ forentem seli cem ' hil jane desideraremus in illis artib q uorunt nobis Graciae dis linis tradit amplissi

mis monimentis coincratae. Siquidem illi omnis elegantia inimici cum humanitati bellum indixissent , conspirarunt una omncs cst odio in omnem politia, inq; omnem literaturam coniurarunt, ut eam Ilir rus tollerent, ne una quidem litera in tota Europamueniretur. Gotorum igitur seu potius Getaru, quo-rrim erant genus, immanitate imitati quicqd libro . rum ab illis relicitum fuerat, nihil ini reliquum fecerunt, ne ullum omnino literarum humanirarisque, quarum rerum ipsi penitus erant ignari, ruq extaret uestigium, Ut Goti ipse prae illis, s scriptoribus

credendum, in hoc genere immanitatis fuerint abstinentissimi, usq; adeo optimum qu mq; crudeli p- nebant seruitute, malisq; cmnib' exercebant, ut nihil minus. 4 de studiis bonarum artium literisq; cogitare pinent. Tum quicunq; codices sprimi Der rim, o lautissmi ad eorum manus deuenissent, eos

tanq humanae uita venena confindcbant, corrumpebantque aut igni iradebant, vi cmnia uastarent,

omnia polluerent nihil pensi, nihil sancti habentes . Itaque sub illo infelicissmo regno tot egregia mori

menta

265쪽

' enta temporum ocorum hominum, rerumque gestarum interierunt. rot sapientesmorum hominum praecepta tam Graece, latine literis mandata ad

Tecte beateq; umendam amisimus . tot ex illo ueterum annales hodie etiam de deramus. tot libros de optima religionis rone, tot in Philosophia, in Medicina, in Mathematicis, iniuiris ciuilis scientia, in re Uilrtari, in Architectura, in omnib' artibus, ct ad ciuilem usum, ad omnem humanitatem p tinent. tunc litera omnes, optimaq; studia luerunt. tunc non modo Graeci sermonis, uerumetiam latini, idest nostri consuetudinem, usumque amisimus coacti a barbaris uictorib' linguam mutare, omnemq; latinitate Exuti barbaris uocib' alsuferi. Istaec iudices erant a me non modo acri .sed etiam incitata, atqi vibranti oratione peroranda. quod facile quiuis uel medio eris orator facere potu et rei ipsius atrocitate per se materiam, copiam, et uim suppeditante - De industria uero hunc locum omisi hac quoqde causa, .n.

hanc partem oratorum more, ac modo tractare u0h issem, metuebam, ne ob renouatam memoria taminiae cladis, publicaeque iacturae, dolor, ac fletus, admine frangeret, atque infirmam, ut mibit cluderetur luditus ad reliqua peroranda P0ties .n.in huius rei mentionem incido cum amicis, ut quandoque solet ori in sermone familiari, non possum mel contineret ιγ in m4xima cbrymarum uim . undam,' me

266쪽

Eo Iach mae nunq uereor apud me arescent, quivetiam absumptis semp ram e infixus animo h erebit dolor. Videtis ex hac leni, γ' re niba admodum oratione, qua uix rem leuiter atttigi, quantumfletus vocem meam debilitarit, incluseritq;. sentio ego ipse quantus mihi mentem impediat dolor . squidem experior quotidie quanto fuerit damno ac lactuarae hominum generi ea labes, riiud incendium Q aut potius diluuiumsublata penitus bonorum Irisorum supellectile. Actum plane fui et de re literaria, nisi Medicis Laureniij liberalitas ac ulrtu; rantiae cladi subuenisset q capta atq; euersa a Turcis Graecia , sicquid optimorum librorum in utrae, lingua inueniri potuit, randi pecunia a uidiorib mercati s in Italiam comportari pcurauit coquistis etiam undiq;, et imagno sumptu in Italia adductis multis nobilis.

Graecorum optimae indolis adolescentulis cum eorti max stris, ut Germana eius lingitie consuetudo. roq; Grossarum uactim enuntiandurum in eis conseri alaad nostros boles emanaret.auxit mox paternum beneficium tanto parere duri filius illud pclarismum

omnis p serietatis lume LEO Decimus Pont. Max cui optimis artib fauens, ac cupiens nihil prius babuit 4 toto pontificatus sui ve maximis pmiis oprima ingenia Hicere, etspectatissmum quenq; liberalitate sua excitudo in omni studiorum genere ad summam cestono , excessciniamque Iducere ,secut0 et

267쪽

ACI IO III. III paulo post Clemente Septimo, qui a tanto patruele, caeteris maiorib' suis in hocce liberalitatis genere nihil degenerauit. quo 1 adlum est, ut quicquid literarum in rota Europa, totaque Asa regnum illud Papiensium reliquum fecerat . tendum sit Italiam plane debere Mediceae gentis curae, liberalitatineque Papienses tantum vn pdese potu spe rei literariae ista non siua, ut dixi, Academia quantum regn0 ob uerunt, ne tantope posthac sui illud regnuabrogatum atq; deletum p se iactent njhil nis r gestoquentes, ct regias. Quanto sapientius Iones Graeciae populi olim potentismi' eos capite er inexpiabili religione sanxisse ferunt, ne sis templa. atque opapublica d barbaris incensa, atque euersa instauraret, eaq, in pristina loca reaedificarer, ut sciniusta, direpta, ac deuastata essent posteris monimentum barba- rsrrim impietatis. ne sis de caetero sacrilegis tia nefarijscrederet .seque eorum fidei committeret. sed eos omnino cauerent oes, defugerentibi, ct cui odio detestati δsequerentur. Isti uero uobis psientib' mimantum 'di num regnum celebrare flutent, atque ex barbarorum nefarie, ac scelerate factis comendation m ac nobilitatem aucupantur, suumque hinc municipiu optimis atque honestissimis Italiae ciuitatib' an- referre non uerentur, quod in eo barbari regnarunt patri , Italiaeq,, di omnis humanitatis ppetui h0

268쪽

pias aut immanitate facile uicerunt siemp in pia, is

fanguine uersati. Si caeteraehuus orae ciuitates truculenti omas, atque immanismas illas feras. ecuraefuissent eisdem Lladiis, qwb' illi libertatem juam tafacile .pὸcientes, pcul dubio sublata funditus omni humanitate totius Italiae rebas offusa esset nox fetis piterna.idpp necesse est, dum erit hominum genus; non desul,q Papjense nomen oderint, dete tenturiatq; execrentis r. Et posthac Papienses in ludis publicis ob publicam laetitiam audebunt inauspicato inducere .psimulacro urbis suae et iem mulieris mae stae admodum, deiecto ore consternatae, cum corona in manu semifracta, atq; imminuta quas fortunam suam dolentes Uratam, atq; af bctam, et Carola magno tantorum monstroru domitori inuid si res,o aegre ferentes insignem uictoriam tantopere necessariam, qguit uniuerse Italiae non modo salutaris, uerum etiam gloriosa φ nec uident caeci ista tam

infausta, plenaq; inomachi specie se detrahere felicitati, ac maiestati Caesarum nostrorum, publicamque illorum Iudorum laetitiam sua intempestiua maestitia funestrare, totaq; spectacula incessare,et qu0G- modo detestari hoc sacrosanctam impium,quod nuά- quam exsere potuisiet , nisi illa feralis, ac deteri bilis meretricia mulierculae infelicis corona ipsius Caroli Magni uirtute confracta esset, ac commuta Haec babaj iudices fere dicere de tota controuersia

269쪽

A c Τ Ι 9 III. I 22i tum solidis ronibus firmata, tum claris monimenris scriptorum isata, atque consignata, it tota Italia affrmaret si una uoce loqueretur, rem totam explicui argumentis, atque oratione firmaui,usus testib' i corruptis,nihil a me dictum sne locuplete auctoritare, causaque defensa est tot exploratissmi ronibus, restimon's, ct argumentis, ut nemo de catero ambiarere possit Cremonam Papia rerum omnium solantia iunge excellere, viqi hanc cam oculis vioi u dicare possitis, iam, ut uideatis Patres, aduersarii tot tosibus conuicti, tot argumentis Obruti, oppressqnet

undique circu clusi, nequeunt ora uestra intueri aut ossuum auditorum coronae ostendere.video eorum paulatim demitti contumaciam, relanguescere audacia. piget tandem eos puto incepti male consulti. poenitet temeritatis, o impudentiae. Poteram equidem ego cum eis acrius agere, atq; acerbius. Sed usque mibi reperaui, nec in re minime dubia sum ecutus coepiam, qua poteram, et adhibuit oratio modum, molliusqho remissius merebatur, Uio a me fuit p- tractata, tenuique in dicendo semp illam moderationem, si anteil huc ad dicendum uenirem mibi .pposueram, ut potius alieno sensui, g meo deseruirem,

ut ciuium meorum voluntati obreperarem, homo bene appo rus ad eorum lenitatem, dum grauiter, pudenter, et moderate agunt cum aduersari,.q omitti nulla modo poterant, ea lauiter attigi multa pie

270쪽

riui lentio, ea 7; ut stris ingemjs, uestraeque coniecturae comis. eo I serrim, at ciues mei sienda duxerunt ad declinandam inuidiam. dixi tamen fortasse aliqua. I illi ne tangi quidem uoluissent. sed ego ea nullo pabio i tereunda censui, ut potius dignitati meorum 4 uoluntari desieruirem, o ut aliquando etiam sint in meo indulgerem, ne isti mod stiam nostram in

conscientiam ducerent. animaduertebam interim iudices, cum mihi oratione tempare . deq; industria, ct acutius . contentiusve dici poterant. lenius, ac lentius agerem, quasi uos mihi nutu gratificari, eamq; lenitatem, ac moderatione in optimam partem accipere. 9 ouas institutu meum .pbare, ac tacite uuia tu collaudare. quis contra intuerer uicinarum ciui , ratum. q Cremonensi nomini mirum in modum fa, uent ac cupiunt, legatos honestos uiros, qbuc a ciuibus sui frequentissimi missunt, ut nobis adessent, , quo moleste ferre, ct quo amodo indignari, quod

uiderer eis quasi dissimulare, neque uti utile uirjb etiin tanta pugna negligentius si res postularet agere, us'; eo uidebatur eis mea oratio quodammodo face Isiere . si qua tamen interdum aptius, ac significa 3tius usus sum in Papienses dixisse, ni mihi uidcba

tur in eos percomode cadere, non tam in illos dictariolo si in eorum maiores exteros homines Longobardos contorta, in totamque illam barbarorum coia 'Iuuione; I. Iam puto Iudices intelligitis bonestiJma f