장음표시 사용
11쪽
LachFina Hederae Psilothrum est. AIllitu pediculos enecat. SuccuS in aceto potus,contra phalangi a prodest. Ex B A R B A R I CORO U L.
Hedera frutices quide uendicat, sed arboru magnitudine crescendo aequar. lalia primo an - Theophra.li gulosa,processu rotundant. Hulta ei gnra.Humi repit Chamaecissos de qua in I Q. Celsarum Bro.f. cap.1- tria capita. Candida. Nigrum. Et Helix, id est,Clauricula,sive PampinuS uocata.Candidu ali- .li.is.ca. .vd fructu solo,aliud fructu &folio. Id qd fructu solo cander, aut crassiusculd,densum , globa H lib., . cap. 1o. tum habet eum,&Corymbias uocat. Athenis uero Acharnicon irriguu, aut minorem aes-num,sparsiorem racemu, & Silenition appellant. Simili modo in nigra , cui & suae quaedam differentiae sunt,sed minus perspicuae. Alicui em semen nigrum. AIή crocaeeum,cuius coroniSPoete utant,foliis minus nigris: qua Sc Nysiam,& Bacchica,& Dionysiam uΘcabant,maximis inter nigras corymbis. Ain duo genera fecerunt a colore acinorum, Erythranon,&Chrysoca pon. Helix ab Hedera distat apertissimo discrimine. Primum solia huic angulata, concinna, i- Helix. gua:Hederae simplicia,rotundioram. Distat Sc longitudine internodi ru, Praecipue rame sterili Hedera. tale quoniam fructum non gignit. Quida hoc aetatis uitiu intelligunt,primocpesse Helicem, ScHedera senectute fieri: d quide falsum esse Theophrastus Plinius contendunt: cu quia folia de germen Helicis ab Hederae libet annosae folio plurimu differatarum quia plures eius disse rentiae noscantur.Herbacea,seu uirens,qus numerosissima est.Altera solio alto.Tertia uersico lore,qus Thracia uocatur. Herbacee duplex genas.In uno tenuiora folia,digesta per Ordine , longiora densiora cin altero diuersa omnia in minus.In uersicolori quom alia folio crebriore , tenuiore, ordinato:in altera incondito, nuc maiore, nunc minor maculoso .In candido gne, alia plus,alia minus sunt candida. Crescit in longitudinem potissimu Herbacea.Nunc reuerror ad Hedera. Hedera ubi semetescere occaepi germe sublime,redhaq; agit. Radice numerosa, contorta, densa,crassa, lignosa, nec admodu profunda, psertim nigra. Et candidam quaecu asperrima imitissimal est. Haec & arbores amplexu Zc se stragulat, tanta crassitudine, ut ipsa per se arbor fiariSigna eius,folia minia &latissima,mamas,hoc est, germina subrigetia, quae sunt caetcris inflexae.Racemi stantes atq; recti. adicosa Sc robusta. Huic maxime uni brachia . Post
ipsam Nigrae sed propriu Albae, inter media solia emittit brachia, abus arbores coplectit, ZEparietibus obrepit. Pluribus haec locis succisa durat atq; uiuit. & totide initia radios haber, qt DBrachi ob id flexipedae cognometo apud poetas.In nigra & alba aliis dulcedo Acini:as)s tanta amaritudo, ut aues no attingat. Est & rigens indera, q sine adminiculo stat ita Oim generu , ob id uocata Citas a Theophrasto & Plinio, quasi Columella in eo uocabulo significent. Sed summa diuisio hiae autoribus, in mare, Sc emina,q, altera folia durius,pinguiuS,maius hahear, Sc florem ad purpura accedenter altera non habeat. Vtri in nos sylvestri rosae similis, sed minor is inidoneus. Quae descriptio uidet recetioribus quibusda non Hederae, sed Clitho coueniens cui Sc sexus Sc flos punici tribuitur.Sed Theophrastu sequutus est Plinius li.mmiu sexto, haec ipsa non de Cistho,sed de Hedera prodente. Hedera Theophrasti aetate in Asianasti no porerat: nec in India, nisi mole mero, unde ortus est Bacchus. Frustra & Harpalu laborasse Oimodo trada ut sereret eam in Hedis. Inimica arbor satis Oibus,sepulchra ac mu S mPenS.Ser Pentiu frigori gratissima. Vsos in funes,&armameta nauiu Hedera ueteres,autor est Athenae Ms,qua e Rhodano petebat,ut Canabim. Catonis experimen uolenti scire, aqua in uinu ad - Cissinion. dita sit, nec nerui uascutu e materia huius faciasiuina quod erit dilutum,transflue aqua mane hir. nec em continet uinu inquit uas Hederaceum. Quod poculi genus graeci Ciss ion,in He
dera uidelicet appellan sic in pro quocum ligneo id accipitur.In quo significatu &Cymbiu, ScCypella quando sit. Alii uetustos calices Cisi ia intelligunt, propterea . in Didymei Iouis
dedicatione solijs hederaceis libare moris fuisset.Cymbia uero quae ansis careant, oblonga, Sc Cymbia. angusta, nauigii spem praebentia.De Hedera Cilicia, quae tame Hedera non est, in Smilace tra-Chea quarto uolumine monstrabit. Cisson hoc est,Hedera pusione Liberi patris fulsie Graecia Confinxit, in nois sui frutice conuersum, da minister cu eo deo saliens, terrae allisuS Periit. Ath nienses Cition ipsum Bacchu uocant,& apud se Acharnis uico nata Hedera primo uolunt, ut nar Pausanias. Ss uestre Hedera cerui phalangio acussi mandui, &liberant. Aelianus autor.
Numerantur a Plinio uiginti Hederaru genera,festis,corymbis,uiciculis,altitudine,humi lix te ,& usu diueris,omnia a Theophrasto diuersis locis accepta.Copiosior in ille generia nu merus,que in ore Oim fuisse quonda nerisimile est occasione ut nos credimus scriptorem hunc
φκscribentibus attuli ut a principio statim Hederam historiae in multis, tamq; diuersis appel -
12쪽
C lationibus,non una nominaretur planta,sed unius plura numerarentur genera.
ε Paulus AEGINET A de HEDERA.Cissos ex contrariis constat potenths. Stringit enim refrigerat,at cum quada acrimonia calefacit, essentis aquoss particeps,uiridiS tepida. Viridia ergo folia incoctia uino, uulnera conglutinant. Ambusta igni,& Spleneticos iuuant. Succus medicamentum est:ά νιν, id est,quod naribus iniecitum ceresthrum perpurgat. Tum inueteratas Aurium fluxiones sanat. Lachiγma eius longe acutior,lendes perimit,& pilis nudat. Apuleius de Hedera. Ad C A L C V L V M. Herbar Hederae baccas, aut septem, Mundecim contritas, ex aqua postui sumptas, mire Calculosin uesica congregatos frangere Sc extrahere
Ad CAPITIS dolorem. Herba Hedera cum oleo rosaceo, succoetius mixto uino, tempora, uel frontem perfricabis,sedat dolorem.
huntur diurnis diebus :si febricitat, in aqua calida, maximo auxilio lienoo se auxiliatur. Ad phalangiorum M O R s V S. Herbae ruderae radicis succus bibatur. Item ulceribus Hedera ex uino decocta, liter imponitur. Ad NAREs graveolent s. Heriae Hederae succus bene colatus in nares infunditur. Ad A U R I v Μ uitia,&eis qui
Herbae Hederae succus mundissimus cum uino stillatus medetur. Ne C A P v ae a sele doleat. Herbae Hederae folia mollissime trita in aceto, 8c oleo rosaceo, aduerasus omnem capitis dolorem fronti illinuntur.
De uariis generibus Hedera uide in Appendice plura.
13쪽
ε De P AE O N I AE generibus ex Dioscor. lib. 3. AE O N I AE duo genera sunt. Massolia Iuglandis habet. In scemina uero Smyrnil more diuiduntur.Summo caule siliquas emittit uelu otioraecas nuces. In quibus quum dehiscunt, multa granula rubra, acinis punicorusimiliamveniuntur Scin medio nigra, quin , aut seX,purpuro ea.Radix maris tenuis, digitali crassitudine, palmi longitudine, gusta adstringens,alba.Foemins radicibus ceu glandes circiter septem, auloeto inhaerent, ut in Hastula regia. Vetustissima inuentu Paeonia est nomeno autoris retinet, quam qui Eadem sere
eadem aliter alibi nuncupatur. Nascitur opacis montibus, caule inter so Glia dioitorum quatuor ferente in cacumine ueluti graecas nuceS quatuor, aut quin . est iis semen copiosum rubrum, rivum . Haec medetur 8 faunorum in quiete ludibriis.Prscipiunt eruere noctu . quoniam si piscus martius uideat, tuendo in oculos impetum faciat . De P AE O N I AE temperamento ex Galeni lib. s. Glycysida, quam Pentorobon 8c Paeoniam uocant radicem habet les uiter adstringentem, cum dulcedine quadam ac si piusculum dentibus mandas, acrimoniam item quandam subamaram esse percipies. Proinde menses ciet ex melictato amygdali pota quantitate. Sane tundere eam nocesse est. acita cribratam inspergere. Expurgat porro etiam iecur obstru dium. 8c renes:sed hec efficere nata, quia acris et subamaraeir. Quia uero etiam quidda adstrictorium obtinet, in uentre prouenientes fluxiones si stere potest.Caeterum eam nunc in austerorum uinorum quopiam demo Experimentuetam potare conuenit.Est porro omnino et resiccatoria. Eapropter haud desperauerim eam ex collo pueris suspensam, merito comicialem morbusanare. Equidem uidi puellum quandoq; octo totis mensibus, morbo coGmiciali liberu: ac postea forte fortuna cum quod a collo suspensum erat. decidisset, protinus denuo conuulsione correptum, rursus suspenso in locum illius alto,inculpate postea egisse. Porro uisum est mihi,satius esse. rursum id collo detrahere,certioris experientis gratia. id cum fecissem, ac Puer iterum esset conuulsus, magnam recentiS radicis partem ex collo elous suspendimus:ac deinceps prorsum sanus effectus est puer, nec postea conuulsus est. Rationabile ita erat, aut partes quasta a radice defluen GP L I N I V S lib.V. cap. R
14쪽
C tes ac deinde per inspirationem attractas assiectos ita locos curare, aut aeρ rem a radice assidue mutari & alterari. Nam hoc pacto succus cyrenaicus columellam phlegmone affectum iuuat,et melanthium fractum, palam catarinos, et coryzas desiiccat,si quis id in calidum linteum rarum liget, asi dueo calorem ex eo per inspiratione in nareS attrahat. Quin etiam si cos pluribus linis , 8c maxime marinarpurpurς collo viperatiniectis, illis uis peram prese S ,eacp postea cuiuspiam collo obisscias, mirifice profuerit, tum paristhmiis,tum omnibus iis qus in collo expullulant . Sane de tali αhus priuatim aliquando forte conscribam. At nunc Paeoniae cognoscen stdum temperamentu est, tum exiccatoriu,tum subtiliu esse partium haud tamen insigniter calidum, sed aut sym metrum, aut pauxillo calidius.
VIRES Muvamenta ex Dioscor. Fceminis a partu non purgatiS,sicca radix datur. Ciet menses nucis graecae magnitudine Pota. Sic uentris doloribus cum uino auXiliatur. Valet contra regium morbum,& renum ac uesicae dolores. Decocta in uino aluum sistit.
Rubra grana rubenteis menseS stat, decem, uel duodecim pota in ui γno austero h nigro. o II Grana nigra auxiliantur suppressionibus nocturnis uuluae strangulastionibus S matricis doloribus, quindecim numero pota in aqua mulsa,
Nascitur inestissimis montibus &promonto S. Ex A P v L E I O ad Sciaticos.
Paeoniae herbs radicis partem alligabis ei qui patitur, & circumcinges:
res est saluberrima. Ad si v NATICOS,
Herba Peonia si lunatico iacenti imposita fuerit,nuncst ei hoc mesi aco
Vnum Paeoniae genus tantu tradidit Theophrastus libro. s. de plantarum historia, quo Ioco nisi a Pliniorisdem uerbis redditum esset,quod ab eo traditur, non diceremus. Id huiusce
. Quorum sensus sit, ut Plinius etiam reddidit uerum adiiciuntur haec, & ex longin quo Quemadmodum Paeoniam, quam Glycysidem uocant, noctu effodi iubent: quoniam si per diem fodiatur,videat Picias auis, qui semen legit oculis,periclitatur. Vidimus nos ,renascentem aliquot annis utramque Paeoniam obseruauimuS: & eπris,quas habebant am hae praecipuas-certiores notas folia scilicer,cautes,solliculos,& in folliculis semina nihil sc Ptoris huius historiae aptius respondere uisum est.
in Sequens herba potius Stellaria quam Caprifolium est,de qua insta sol. sa.
15쪽
16쪽
Licium fit eae Caprifolio. Splenaria. Linealis.
Matersylua quid sit ex sententia scholiast
APR I FOLIUM SECUNDUM NICOLAMum est Matersylua. Matersylua autem apud Dioscoridem est Eu foliis ipsius apud quosda fit Licium. Et est herba qus iuxta hortos inuenitur: et illa es quam rustici uocant Cezolo. Et rursum. Matersylua secundu Com positorem est oculus lucidus .
seu Caprifolium , Sc de hoc apud quosdam fit Licium: sed illud Licium
est debile. Hec herba apud nos iuxta hortos inuenitur: cuius solia sunt apud nos subalbida ab uno latere,ab alio latere uiridia, sibi adherentia,& se inuolauentia super alias plantaS ut est notum. Et est quam Dioscor. Periclymenon uocat; Sc nostri CeToli uulgariter uocant. Sententia P A N D E C T A R II succinens priori. 1 1 Atersylva grece in Mis., uel Splenaria, uel Lineali S uel Periclymenos. Herba est cuius folia sunt ex altero laterum subalbida, &ex altero uiri odia.adherens, 5c aduoluens se sepibus . Cuius fructus sunt m agnitudine Cubebarum .in principio uirides S cum maturuerint citrini coloris, tendentes ad rubedinem, positi ordinarie, et conclusi in duobus foliis simul coniunctis, existentibus in capitibus stipimm iuxta eum.
MATER SYLVA nomen vulgare multis.
videtur commune at uulgare nomen multis herbis,uocabulum mare ylua. Siquidem Se Stellaris herba quam in primo Tomo iecimus Heparariae tertiam speciem, ni fallor, uocatur hoc nomine fortasse,quia uelut mater omnibuSatris herbis emineatatin praepolleat. Uidei fra Hieronymi descriptionem in dictione, malim iter.
Genuina descriptio Periclymeni ex Dioscoride lib. s. Ericlymenon, aliqui Aeginam, alii Cylmenon, alii Carpathon, atri Splenion, alii Epetitin, alfi Axinam maiorem, non nulli Clematitin, alqMyrcinen, alii Calycanthemon, Magi Polion Veneris. Aegyptii Tursicon, mani Volucrum maius, Aphri Lanath appellant.
Simplex fruticat ex interuallis parua solia habens, ipsum amplectenotia subcandida hederacea. Inter folia surculi exeunt in quibus baccs Hederae similes. Flos fabae, candidus aliquantum rotundus. 8c quasi in Q σlium procumbens. Semen durum, & quod dissicile evellatur. Radice rotunda crassa. Nascitur inaruis ac sepibus, conuoluens se adminiculis propter assidentibus. E PERICLYMEN I temperasi
17쪽
P mento ex libro. S. Galent. A
Ericlymenes utilis est tum fructus,rum folia adeo uehementer intercidentis pariter & exeat facientis facultatisrut si plusculum bibantur,urinam sanguinolentam eviciant, principio quidem urinam dumtaxat mouentia: porro foris cum oleo illita , excalfaciunt. Inuant &lieno sos dissiculier spirantes. Competens potionis mensura est drachms unius cum uino. Porro de siccat quo semen.Et quidam aiunt, si copiosius bibatur, sterilitatem bibentibus afferre. Sed& sunt qui certum dierum numerum ad talem potionem praefiniant, ut Dioscor.qui septem dc triginta eos tradi refert. Hic etiam urinam cruentam reddi a sexto die memorat.
VIRES eius 8c iuvamenta ex Dioscor. I, I BRO . R.
Semen eius postquam ematuruit collectum, & in umbra siccatum, drachmae pondere datur in uino quadragenis diebus, utilene absumat, ac molestiam discutiat. Sed urinam ciet statim a sexto die cruentam.
Orthopnoeae. 8c singultui prodest.
Folia sunt eisdem uiribus praedita. Quae tricenis septenis diebus epos
ta sterilitate facere produntur. Perunctis ex oleo febrium rigores abigunt. Ex PLINIO libro. 2'cap. a. Peri tmenos fruticat 8c ipsa, ex interuallo duo solia habens, subcan σ Bdida, mollia. In cacumine autem semen inter folia durum, Sc quod dissio 'cile evellatur. Nascitur in aruis ac sepibus, conuoluens se adminiculis quihuscunque. Semen eius in umbra siccatum tunditur, &in pastillos diges ritur. Hi resoluti dantur inuini albi cyathis tribus,tricenis diebus, acilleonem reum urina cruensa,aut per aluum absumit, quod intelligitur a deo cimo statim die. Urinam cient & folia decocta, quae Sc orthopnoicis prosunt. Partum quo adiuuant, secundas pellunt pota simili modo. alio VOLUCRIO.ΕSt etiamnum aliud Uolucrium, quod Graeci V., uocant:8 uidetur esse Lilium convallium,teutonice, rei bamin, proxime se ora ad Dictum. iquod quid reuera apud L lolcoridem citet, priori Tomo ingenue conses utilium. si sumus nos ignorare Descriptio est apud Diosco. lib. uncta ei, quam nunc tractauimus Periclymeno: quam poterunt inibi, qui nostris ratio a
ciniis atq; augurqs fortasse dissidunt, consulere.
18쪽
s I m. P i. I C I V iri Pharmas Pulicaria mastula.
20쪽
V U I C A R I AE nomen, nescio quam recte inditum sit herbis duabus, quae hodie Pulicariae uocantur:quando nihil prorsus ii; lis respondent Dioscor.Conyzae,lib. 3. simplicium . Quare inter anonysmas libuit collocare, donec certius aliquid addiscamus. Habebis infra dc in Commentarii s Iacobi de Maestis nonnihil de Pulicarijs.
D e Conyza magna. Con a magn a ab aliquibus Cynozematicis,alijs D anais, alijs Tan chion,aliquibus Phycos .aliis Ichis, atris Dinosmos, Magis Brepho onos,quibusdam Anubias, nonnullis Hedemias, Aegyp s Creti, Romanis militaris,aut Deliarium, aut Febrifuga, alijs Fraginosa nuncupatur.
Conyza,quae a nostris Cunilago dicit,& Plinio Cunila quando libro decimo A a Theodoro Pulicaris,quia pulices necat. Folio coronat, de maior& minor appellata. Μaior dicitur esse mascul folio aspero,pinguiore i minoris ,& imbricato, torosiore cauΙe,magis ramos radice lignosa: quae a quibusdam ut herba quot ipsa, Libanotis dicitur,autore Plinio. mani Pulo eius abiecto,omnes etiam a tota domo blatte conueniunt ad eam. Vtruq; gcnus serotinu, utquod post arct uin germen,florem mittat.Insuma,Cunilaginis appellatione,quatuor he hae ueniunta mascula,&foemina.Et quae tertio loco ponit foedissimi inter omnes odoris. Quartam reddit Plinius: qua appellat satiua, Se 1lIo simile,e Culagine motana facta. Est dranta eius Becies Hippoc. ut dicet paulo post.Cunilago dicit et ipsum Ligusticu ab alious,sed falso. AtCumisma sunt gna siue nomina. Capitata et nostrate,qus Satureia si vocamus.Gallinaceam quς Origanu, Heracleocies:Bubula,que queadmodu a Grscis dicat, aliud no costi,Φ ea Plimust Origano accipe multis locis uidet,i qua significatioe uocabulo eo et nos usi sumus.
De CONYZA PARVA.CO Tarduo genera. Quae parua uocatur,odore praestantior est Maolor uero seutice altior,&foliis latioribus, graui odore. Utrius folia O oti me similia hirsuta, pinguia. In maiore caulis binum cubitorum altitudisne attollitur. In minore pedem aequat . Flos squalidus,lutei, aut futui co oloris. Quin in pappu abit. Radices superuacuae . Suiutu,substratu frusrex animalia fugat. Culices abigit.& pulices necat. Folia conuenienterit Glinuntur serpentium plagis, & tuberculis,ac uulneribus . Flos cum Iuno ad menses partus eiaciendos bibitur . Item contra urinae stillicidia, amquarum morbum,& tormina. Comitiales potus ex aceto adiuuat. De Gctum in desessionibus medet uuluae malis. Impostus succus abortu facit. Ex oleo essicaciter rigoribus oblinitur. Capitis dolores tenuis illita sanat.
Con a minor eadem Deinina, Hippocrati Cunilago semper mollis uocatur. Folia huius trita,mellis odorem hinent, digitis tactu cohaerentibus. Hanc Dioscorides Libanotidem ap pellat cum Plinius masculam ita nominet . Pilosiora minori folia dc rami: qui & aculeati sunt. Hos squalidio odore acriore,qui tamen grauior silmasculae.
De Altera Conyza. Est 8c tertium Conyzetegenus, quod aliqui Paruam, alq Panion, alii Libanotidem .magi Cronon uocant. Caule crassiore, ac molliore. Folqsquam Paruae maiusculis, minime pinguis,& maiore minor, multo graui;