장음표시 사용
41쪽
Graecanicae, secundum Leonicenum.
E R B A passim obuia & in delichs guis habita ueteribus, ut in Herbae huius quit Plinius.lib. M. cap.iF. an Pentaphylli species sic qusdam censenda, an dipotius Trifolium latis supero in dissertatione Pentaphylli demonstravi lio proY., .mus supra Tomo primo. Ex IOANNE VIGONIO. Fragaria est frigide complexionis:& succus eius cum uino granatoru , 8c modico aquae rosacear,apostematibus calidis,in principio 8c augmento opisulatur. Ex HIERO NYMO Herbario. Fragariae herbae 8c succus & aqua destillata, medentur peripneumo εni tussiaeprae S morbo regio, si in ieiunio pota fuerit.
Eadem intesta oculis ex rubore calentibus, mitigat calores. Iuvamentum F R A G O R V M. Eade Iuuamenta sunt 8c Fragoria, quoru aqua immodicos calores cosercet, Alcolam oris, ulcera, anginaS, foetorem oris,& hepata incensa res frigeras.
Prouocat quom menstrua,& uulnera sordida purificat. Oculorum collyrium eu eficax, praesertim si nimio ex calore male habeant. D
42쪽
Latinae, Geranion, vostrum Ciconie, Herba Roberti, Robertiana, Gratia dei.
Germanicae, Storcpens nabel. Sotis gnabe. N C S I C INSCRIBI EX H E R Μ. BARBA
m Gorollariis nuper obseruauimus,cuius in Geranio secundo, hec sunt uerba. Geranion secuncium medicis inutile, aliter a graecis, aliter a latinis describitur. Dioscorides S omnino Graeci
miris paulo candidioribus quam maluae, ramosum ex interuallis. Hanc ego aut eandem aut omnino timilem esse uideo cum ea,quam Galliae transalpinae uulneribus & fistulis in potum comericlant, S herbam Robertianam cognominant,coliculis rubentibus, flore naruo, subpurvureollac caeteris notis omnibus quae hoc loco a Diosc.Geranio reddunt, etiamsi ab eo medicine alier textimnet. Quid em prohibet, ignoratas eius uires olim fuisse Hactenus Barbarus.
ostrum uulgus Herbariorum uocat Gratiam Dei, &Rostrum Ci come:partim ab similitudine Sc figura transumpto nomine, partim ab msigni eius este tu. Est autem quatuor generum, ut ab illis quidem accipio
2 II 0ςulii uidi. Primum quod ab Dioscoride alterum Gerari
Ghω. ΡΠ micribit, caulibus minutis,& pilos S,sesquipedalibus, foliis Malua . floribus ingruum rostra desinentibus . Alterum genus quod in umbro sis, & nullibi non subpurpureo flore, odore graveolentum, caliculo et D nore petro elini, sed hirtis, rostro. Ciconiae similibus prouenit. Ter tium quod in tectis,minosis, parietini &circa mortuorum sepulchra Iaa sponte seritur in uniuersum rubentibus caliculis, S excepto rubore a priori nihil diuersum . Quartum, minusculum, & humi repens, sed ros Ibo prioribus per omnia simile. Appellabimus itaq; Robertiana, &roo atrum Ciconiae, uel ex Dioscoride Geranion, donec certiora alius quispisam attulerit.Certe qui Appendicis autor est, posterioris editionis Pandectarum tametsi in operis sui pNfatione, etiam attentum reddat lectorem1cilicet 1ese perscripturum de herbis, quae Pande starius aut nO alti erit aut apud I ledicos pro ignotis celebrentur, tamen in Robertiana pulchre hallucinatus uidetur. Uerba eius adscripsi.
Diu raRO'erri.Quia apud famosos autores,in eorum receptis, haec herba saepe scrinim reperir, &pauci aromatar' eam cognoscun multum laboraui, ut eam cognoscerem Sedrandem repperi eam in Nicolao Florentino in sermone septimo. cap. is . ubi nc retinati Pam Rc
berta est Basilico maius,id est, illud quod habet folia ualde lataret quod Basilicon &herbamus idom, Ex opinio sua placet: exquo cum Nicolao se conconat. Licet quidam Aromatarius papsensis amicus meus aliter sentiat:quiuula,quod sit quedam herba hac um brinus, &albiora ab una parte, ides a parte demi a,quae est v ses mero superioresunt uiridia,sicuefolia pedis colubrini, Sestin altitudine ad simi Ex H E R Μ. B A R B A R O.
diri ut inquit Plinius,Geranion ostendunt Cicurae solns minutioribus & cauIe breumst tundo iap'ras & odoris iocudi Vera haec proprieGeranion no est,sed myrrhinde Qua oost
43쪽
Geranion haec est, in qua Gruini capitis imaginem in summo eius planis capituIo contem plati Graeci, nulla similitudine aptius rem indicare potuerunt.Vidimus nos alteram Geranion paucis statim a radice prodeuntibus maluae foths, ut hic describit. Tum nudo surgente caule, dimidq cubiti altitudine: crasso in caulis illius cacumine, folioso inuolucro tumente , ex quo per longitudinem ex altero latere dimidiati digiti longitudine acutus procedebat apex. Erant in folliculo illo cum uiridi colores alij plures praesertimq; cinereus: tam praesenti istius colli,capitis Φ,&rostri Gruini imagine,ut aptiore pictura ostendi a peritissimo pictore animalis eius tota ea pars non potuisset. Alteram,quae Cicutae foliis est,ipsi non uidimus. Obseruauimus tamen in antiquis scriptoribus, Plinioque praesertim, utriusq; huius herbae misceri historia. Necta tis cognosci in eo posse, Gruino ne collo de capite utra sir, an altera tantum. Id certe ex Dioscoride collegisse facile est Cicutae folrjs alteram earum esse:ideoq; Cicutariam dici, Sc Hyrrhida :quonia Sc myrrhis Cicutae folio sit: quemadmodu hic quartΘ uolumine docebit. Cur aulpri orem Romani Echinastrum dixerint, non satis pro comperto nobis est. Quemadmodum in altera per se patent Cicutaria & Gruina eX foliorum Sc Gruini capituli forma facts appellationes. Longissime de utraq; Plinius uolumine. i5.capite. iα. agit. Porerunt in eo uolentes uidere,quanos paulo ante diximus utriusq; Geranii historia uarietatem.
Scheyilitiam. Geranion unum quidem folia Ane mons similia habet, de radicem esui ido
neam. Hsc drachm spondere in uino pota,muliebrium locorum inflationes sol uit. Alterum nullum habet in medicinausiam.
bis est, nec aliud quo nomen succurrebat, typographo mihi offerenti: cum alioqui multa sint eius generis in Germanico herbarum nomenclaturae quae
go adimpleret,& locum sarci oret, ad ponere placuit, donec de
alijs eius nominibus certiores fieremuS. D a
45쪽
N EXEGES 1 nostra, quam Operi a tergo adiecimus, tres desseriptiones Dioscoridis respondere Scolopeiadrio diximus: atm ita eoru habebant ueteres quida Commentari3 quos habemus,scilicet Phyllitim, Asplenion,& Hemionitidem. Veru utra propius respondeat nostrs Scolopendrio,apud Dioscoridem uidere licebit locus est lib.3 . Nobis inest nat animus, Asplenion uocari apud Dioscoride uel Hemionitide. 11 temere enim suspicari possumus, uel unam etiam & eandem herba esse,
id quod & Marcel. quoq; Vergilius assirmat. Quam* de Phylli eati
quid praesagit animus. habet enim &haec folia uiridia, sena, aut septena, quae parte anteriore leuia cernuntur,a tergo autem pensiles quasi uermi oculos ostendunt . In umbrosis quo 8c opacis hortoru ambulatio nibus emicat gusta acerbo, &ne caulem,ne semen pro θ infert.que omnia licet 8c de Asplenio,& Hemionitide ueo sere dicantur tamen quod in Phyllitide depensiliubus quasi a dorso hsrentibus uermiculis aufertur, cum nostra plane Scolopen odrio conuenit. Similiter scrus pum nobis in )cit,quod a pud Galenum quoq; 8c Paulum,diuersa illarum capita, tum iusuamenta legimus. Quare contenti, loca tantum& nomina indicasse, ad Dioscor. Pliniu,Sc reliquos scriptores renum timus, & suu cui iudis . cium deserimus.
46쪽
47쪽
A R Y OPHYLLATA, ut inquit Ianuensis, es: planta si milis Agrimonis cuius radix odorem habet Garyophyllorum. Dicta a quibusdam Sanam unda, & Pes leporis. Quamquam alia est Pes leporis. Et rursum, Pes leporis apud quosdam uocatur Garyophyliata. 8c Sanainuda. lii qua sententi a uideo este et Hermolaum Barbarum, qui de utram in Corollario Lagopi,id est leporini Pedis, sic inquit. Lagopus, quasi Pes leporis. Sane Sc similis ei est aspectu. Proinde haud probarim eorum sententiam qui Garoyphyllarum dictam uulgorentur in opacis montanis gigni solitam non in segetibus, ut Lampus Calida est. SI sicca herba, ut exiitimat AlbertUS, in secundo ordine:proinde uires habet consumendi di Soluendi, S confortandi. Ad uulnera & fistulas pectoris persanadas mira in modu presidio est.
Radix passim prostans rhi tomis,sed mihi plastne ignota . Attigit nonnihil de ea Hieronymus Tragus,quemadmodu insea in Annotationibus eius leges solio.35i. a. Herba est magnis ut
48쪽
De L I L I O R V H diuersis generibus,
I L I V M GRAECI CRINON, SED FROticem eius Crinonia quasi Liliarium, ut uiolarium, S rosarium appellant. nam Lilitera, ros ta, uioletam aliud sunt, ut constat.Lilium e Iunonis lacte natum, Graeci perhibent, resperia re ra, dum Hercule dormienti uberibus admoto,moae post sectum digresso,tate finxit. Ob id Li liuia nostris Iunonia rosa dinum uideri potest. Philinus a quibusdam lon uocari quod sit Lilium existimat. Ambrosiam Corinthi Nicander,& Aphrodites Charma, hoc est, quasi Vene ris uoluptam cognominari a quibusdam cecinis. In Co insula,ex Alexandri statua enatam in capite Ambrosiam Carystius,que nihil aliud sit quam Lilium, memorie proditum reliquit. Natacitur elachryma sua Lilium , inarescente cum deflurit, uelut Olusatrum. Lith quadruplex oenus in Theophrasto. mi,flos Vere cum Viola saepe alba, Paulo ue postea erumpit. Hoc ab eo proprie Crinon,hoc est, Lilium uocatur. Alterum genus Lirium appellat, uere quidem omni no florens,uerum serius cum Narcisso . Forreo hoc sit quod a Plinio Lilium trans maria nun cupatum est.Tertium state floret, ct Cerin rhum priuatim uocari putorquamquam & alias res Cerinthus significat: ut inferius Iiquebit.Quartum genus,quod item Lirium Greci nominant, Autumno floret:emicat primis hymbribus. Est&rubens Liliu,differens ut arbitror a pur pureo uisum a nobis Patauit in Felicis horto. Probatissimum in Antiochia,& Laodicea Syriae: mox Phaselide:quartum locum obtinente quod in Italia nascitur. Hoc genus proprie Crinon. a Graecis uocari,& florem eius Cynorhodon,autor est Plinius. Hoc & Hippocrates accreperit D cum rubentia Cynorhoda foeminarum purgationibus comendat in uino. Lilia purpurea & artate fiunt, maceratis in faece uini scapis antequam serantur mense martio, &in scrohe circumfusis eadem stretin quem usum scapos arescentes colligunt Iulio mense,Lilia in fumo suspendentes. Caule gemino Purpurea uisuntur aliquando, carno re tantum radice,maioriis bulbi, calix herbaceus. Post arcturum & aequinoctium autumni florent Purpurea: quorum genus unum vocant Narcissum:cui uidelicet in radice sunt folia.Calices,ut diximus herbacei, caetera eadem quae candidis. Albo nihil est Micundius,una radice quinquagenos saepe nutriente bulbos . Li
lium Rosiae nobilitate proximum adeo Iunonis rosa dicitur. Nulli florum proceritas maior interim cubitorum trium: languido semper collo,& oneri suo impari candor eximius, foliis eius foris striatis,&ab angustiis in latitudinem paulatim se laxantibus,calathi effigie, resupinis per ambitum labris,tenui filo Sc semine stantibus in medio croceis. Ita odoricolorque dupIex : alius calicis sius staminis. Differentia angusta. Raro duplex caulis in Lilio. Singulis caulibus talia modo singula,modo plura sustinentur:quod & rarius est. Pandit se, uel detractum paren-ri,etiamsi tristius & exilius. Lilio simile in Aegypti palustribus gignitur sed folijs copiosis,co lore admodu viretibus dispositis,& quasi uno uersu codicis,ad mulieru profluuia, fracturas medicis qussitu Cmnthus,de qua scribere distulimus,& Rhithace, siue ut Aristoteles,Crimare significacquae & Sadaraca appellat, &a Dioscoride Cerathemos, libro Anto, ex arboru succo,
gumi mo genita & uerno rore. Vnde vernuini quo uulgo nomen. De hac &in Propole n5 nihil diximus,aMei flatu minor austri,nimosiaquilonibus melior,&rubens. Plurimum Graecis nucibus apia cibo aptissima da operantur:a saepe inuenitur in fauorum inanitatibus sepotatus,amari saporis,& humore plenuS, Menecrares,sed nemo praeter eum, ut inst Plinius,autores Erithacem aut Cerinthum florem esse futurae mellarionis indicium. Est & Cerinthe qus uocatur herba propter apra serenda,latio candido,incurvo,cubitalis, piae concavo,
mellis succum habenter cuius gramen Virgilius esse dixit ignobile. Qus nominum uicinitas , fortasse menecratem fefellit. Nam & Aristoteles Cerinthi florem ad hunc usum citat in libro de animalibus:quan-Φineo non Cerinthus,sed mendose scribitur, calynssirus.
49쪽
corum T O Μ. V s Secundus. Alia disseretia LIDIOR V μ ex T H E Oo
Lilia omnia disterentia inter se distant. Unicaulia in uniuersum sere assurgunt, bicaulia raro. Quod coeli,terreo rationi fortasse attribuendum est . Singulis caulibus , alias unum Lilium, alias plura exeunt: parS es nim postrema effundit, sed haec rariora. Radice copiosa, carnosa, orbicus lata adhaeret. Fructus detraetus germin at, et Lilium reddit. Uerum mi snus facit,&lachryma caecum quoddam confluuium, quod etiam serunt, ut dictum est.
Plura ad hane re in priori Tomo cap. de Narcisso martio,que poterunt uolenaes consulere.
nobilitate Liliorum lib.21. CaP. s.
Lilium rosae nobilitate proximum est,& quidem cognatione unguenti,oleiq quod lirinon appellatur.Et impositum etiam maxime rosas decer,medio prouentia earum incipiens. Nec ullis florum excelsitas maior.Interdum cubitorum irrum,languido semper collo, & non suffici ente capitis oneri .Candor eius eximius, foli)s foris striatis, S ab angustήSin latitudinem paulatim sese laxantibus essime calathi, resupinis per ambitum labris, tenuici; filo & semine stanti hus in medio crocis. Ita odor color duplex, ut alius calyci S, alius staminis,differetia angusta In unguenti uero oleiq; usu, folia non spernuntur. Est stos non dissimilis illi in herba quam Con
uoluolum uocat, nascens per fruteta, nullo odore, nec crocis intus candorem rantum referens ,
ac ueluti rudimentum naturae lilia facere condiscentis. Alba lilia ηsdem omnibus modis serun tur, quibus rosa. Et hoc amplius lachryma sua, ut hipposelinum, nihilo est foecundius, una radice quinquagenos saepe emittente bulbos. Est Sc rubens lilium,quod Graeci crinon uocant. Ath florem eius cynorhodon. Laudatissimum in Antiochia Sc Laodicea Syriae, mox in Phase lide. Quartum locum obtinet in Italia nascens. Sunt& purpurea lilia,aliquando gemino cau le,carnosiore tantum radsce, maioris bulbi,sed unius: Narcissum uocant. Huius alterum ge nus flore candido,calyce purpureo. Differentia a lithsest Sc hec,narcissis folia in radice sunt, prohatissimis in Liciae montibus. Tertio generi caetera eadem. Calyx herbaceus. Omnes serotini. Post arcturum enim floren aut per equinoctium autumnum.Inuenta est in his & ratio inseren di, monstrificis hominu ingeniis. Colligunt nam mense Iulio scapi arescentes, liliaq; suspen dunt in fumo. Dein nudantibus se nodulis,in faece nigri uini,vel grsci, mense Hartio macerant, ut colorem accipiant, at ita in scrobiculis seruntur heminis fecis circumfusis.Sic fiunt purpurea lilia: miruml,ita tingi aliquid, ut nascatur infectum.
LILII Temperamentum ex G A L Eo
Lith flos temperaturam mistam obtinet, partim ex tenui, partim ex terrena substantia, ex qua utiq; habet,ut gustu sit amara, partim eae aquea,eaq; temPerata. Ita etiam quod ex eo coficitur oleum,citra morsum digerendi simul emolliendi facultatem obtinet. Vnde fit,ut uteri duriciebus sit aptissimum.Porro radi folia per se trita,desiccant, & abstergunt, & digerunt moderate. Proinde quo ambustis competunt. Siquidem haec quoq; moderate desiccantem tergentem facultatem postulant.Radicem ergo tostam, ac deinde cum rosaceo contritam, ambustis,quoad obducatur cicatrix imponunciquippe cum alioqui S aliorum ulcerum omni tam bonum sit inducendae cicatrici remedium. Quin etiam, Uteros mollit, menses prouocar. Folia uero praecoquentes,& ipsa ad obductam usq; cicatricem imponunt, non in ambustioni hus dumtaxat,sed aths quot uulneribus. Sed & sunt qui aceto ea condientes, ad uulnera suo rempore utantur. Plus tamen inest abstergentis facultatis in radice quam in foliis, quamquam tamen nec in ea ipsa multum insunt, sicut praediximus. Nam primi ordinis abstergentium est medicaminum. Itaq; cum aut uitiligines, aut psoram,aut lepram, aut achoras, aut aliquid id genus extergere uolumus,commiscemus illi aliquid aliorum medicaminum ualidius extergentium, cuiusmdi est mel. Caeterum si id moderate illi ac conuenienter admisceatur, Sc ad neruo rum diuisiones competit, &ad alia uniuersa quae ualenter exiccari postulant ab morsu. ImPosuimus uero etiam quando dc festorum succum cum aceto,& melle coctum.Quum Parribus succi plus utro erat, eratq; insigne medicamen ad omnia ea quae miccari postulant.
50쪽
C tum ea quae nimis mollia sunt S diuturna, atque aegre ad cicatricem pei ducuntur. Sed haee iam ad medicamentorum componendorum insiti tutum attinent, a quo quantum licet abninere in praesentiarum adnitor . Caeterum rerum ipsarum natura saepenumero us attingam adigit, celeriter uero relinquenda sunt, at ad propositum reuertendum.
VIRES & IVVAMENTA ex Dioscor. lib. 3. Lilia coronamentis se dedunt, Liria a quibusda uocata E quibus unαguentum temperatur, quod aliqui Lirmum, alii Susinum appellant. Neruos,& priuatim uuluae duricies emolliens. Folia herbae illita contra serpentium ictus auxiliantur. Feruefacta ariabustis proficiunt.
Aceto condita, uulneribus opitulantur. SuccuS adiecto melle, aut acero a ereo uase coquitur,conuenienti medicamento uetustati ulcerum,& ad recentia uulnera. lnas fata radix, 8c ex rosiaceo trita igni, busta fanat. Vuluam emollit. Menses ciet. Ulcera cicatrice obducit. Cum melle detrita, neruis praecisis luxatis medetur. Vitiligines, furfures,&lepraS emendat. Vlcera in capite manantia expurgat.
D Abstergit faciem, & erugat. Teritur in aceto, cum Hyoscyami soliis,& farina tritici, mulcendis tesmum inflammationibuS. Semen potum, morsibus serpentium aduersatur. Ignibus sacris semen;& folia cum uino illinuntur.
Tradunt 8c rubra esse Lilia. In Syria autem Sc Pisidia Pamphiliar, essi
cacissima unguentis nascuntur. . . EX A P v L E IO.
Ad percussum serpentis, herbae Lilii bulbum conterito, Sc in potu da
bis ipsum etiam bulbum tritum morsui apponas,sanabitur.
Ad luxum . Herbae Lilii folia,tusa 8c imposita essicaciter sanant:&si tumor fuerit, sedat.