장음표시 사용
21쪽
Ippocrates Cunilaginem, siue Conyzam, praeter supradictas,aliam describit.Aplo crispo similem:in maritimis,sabulosis nascentem,odoris teterrimi, A maxime fastidiendi: quam cumelle atq; uino foeminarum locis, quae laetum non recipiant,admoueri praecipis,libro de m liebribus causis secundo.
Onfundit,miscetq; Plinius pluribus locis cum Origano Conyzam. Nec facille est eodem nomine duas diuersasin plantas ab eo sipius appellatas,in historis medicinsue gratiam Sc usum secernere Longior fuerim, si omnia quae tam multis locis de Conyza, Cunilagine, Sc Cunila
ab eo dicta sunt, coaceruare hoc loco cogitem. Superuacaneu id etiam fuerit, quonia signanda non multo post&repetenda nobis omnia,aut plura saltem ex illis erunt. Aliud ua prius agemus, & ut nouerint omnes, non esse Conyzam Origano eandem , neq; ediuerso utriusq; pro prias numerabimus notas: ut propositis his, quae a Plinio miscentur certius pateant. Incipi
mus autem ab Origano, quam h ic ait solium Hyssopo Emile habere,umbellam no comosam , Uerum diuisam, Sin sv mmis uirgis semen. Et quod ad alia origani genera pertineat Oneti candidioribus solius, sed magis Hyssopo similibus esse: semine uero corymborum mo,&qua agrestem origanum dicunt,folia priori origano similia habere: uirgas dodrantales in quibus Anethi modo umbellae sint,& candidi flores. Et hae omnium Origanorum in hoc scriptore notae sunt. Conyzae uero,quas pauloante diximus folium oleaginum, non Hyssopi, hirsurum , Crateias heria Pingue r caules bicubitales:flores lutei,fragiles,subamari,&qui in PupPOS euolenr. Quorum barius. nihil habet origanus aliqua. Plinius autem lib. 19.cap.ν.aurore herbario Crateia , Ligusticum Primo seu Panaces Cunilam bubulam uocari tradit:caeteros hanc COnyzam graece appellare, dc ab eodem Cunilaginem dici. Idem non multo post uolumine.-.caP.iς. Cunilae praerer facitiam plura sunt in medicina genera. QuaeBubula appellatur,semen Puleni habet: utile ad uulnera commanducata, impositum , ut quinto post die soluatur. Contra serpentes quo n uiano bibitur, ac tritum plagis imponitur. Vulnera ab his facta confricantur.Item restudines cuserpentibus pugnaturae,hac se muniunt.Hic ipse Plinius sequenti capite etiam ait. Est alia Cu- BDila appellata a nostris, a graecis Origan um Heracleoticum.Totoq; hoc capite nihil, nisi multiplex Cunila ab eo tractatur: manifeste Conyra haec Cunilae nomine censeturi cu ait. Pulices etiam contritae cum aqua sparsae necant. Od Privatim Conyza habet. Poterant Sc alia reperi, sed ad eam quam cogitauimus rem satis haec sunt.Nec nobis aliud modo propositum est monere eae his quae pauloante dicta sunt,toto genere differre inter se Origanum omnem, Sc Conyzam omnem, PliniumΦCunilae nomine in utra passim uti Omittimus quod primum ille ait, Ligusticum seu Panaces Cunilam a quibusdam dici.Ealsum enim non multo post effeta inserestatur. Quod autem lib. Lo. cap. 1ς. Rbeo dicitur, Cunilae praeter satium plura sunt gen ra.&c. ad Origanum manifeste pertinet: praesertimque,quod de testudinibus cum serpentibus
Pugnaturis eo loco traditur: si Plutarcho credimus in naturalibus caussis dicenti. x δὲ φαλγουσα την vιγανον -- ὸιει,quod&si idem penitus non ineandem tamen rationem
habet. Quae deinde statim ab hoc loco descripta ab eodem sunt. Est Sc alia Cunila a nostris ap- Pellata, a graecis Origanum Heracleoticum,ad Origanta similitarpertinent. Cum plura Cunilae genera iecisset, uni ex his omnia Conyzae huius tribuit. Tamin uagus in hoc Cunilae nomine,incertus est, ut nihil nos ex decretis eius certum afferre audeamus. Quod autem conii cimus,huiuscemodi est. Origanum grsci uocant notam omnibus herbam: S ut fit in gentibus, quibus semper Sc ubique non fuerunt eadem rerum nomina, eandem Conitam uocauerunt.
Test. hic ipse in Origanis, sed multo certius in Theriacis suis Nicander dicens. κοοχορον s
clauso solio,&omnia fanantem Conitam,quam Herculeam Origanum appestant. Nihil antiquorum duorum scriptorum, ut uidetur, certiore fide confirmari poterat. Pro comperto'est, Conitam antiquis graecis Origanum fuisse. Potuit Plinius eorum autoritate Origanum , O nilam uocare. Nescimus ramen, an Cunilam, quae si latinis est quae graecis Conyza, misceri,ioriens ab eo non debuerat. Suspicamurin nos, quod est minimum inter duas has uoces discrimen cuna siquidem literauariant) cautam Plinio dedisse, ut diuersas plantas eiusdem Cunilae nomine totiens misceret:cum tamen Origani grsca uox Conda per,o,latina uero Conyze,modo haec illi respondeat, per , u, scribenda sit. In graeca illa uoce certa omni assintrin latina faci te est ratiocinari, Cunilam. siue malis Cunilaginem appellare Conyzam hanc, aut illi similam fuisse. Esit enim non Plinio tantum, uerum Columellae, atris scriptoribus frequens haec vox.
22쪽
cum ast. Non potest petris auelli polypus. Idem . Cantia admota,ah odore protinus resilit. Ac ceptum id ab Aristotele est libro quinto de historia animalium his uerbi S idem docente.
vocitate dc testimonio addere placuit. Et ut meminissent legentes, non posse Conyzam teterri mi Sc grauissimi odoris herbam,cum Origanis misceruneq; si diuinarum gentium uoces for tuito concursu eundem sonum reddant, ideo eandem in iliis rerum esse significationem. Fiunt enim in graecis &latinis multa huiuscemodi : suum tamen in sua gente intellectum omnes habent.Dicimus id, quonia si latinis Cunila est quae graecis Conyza , non debuerat uicinitate no minis ad Origanum,quae Comia grscis est, transferri, dccam illa misceri. Nec dicimus,M comperto habere,iacinam Cunilam graecam Gonyzam es e. Veru illud testamur,ex quotam mul cis ea MOX in usu est,in eam partem propenfiores esse,& per, u, in principio scribendam: quemadmodum cum Origanu ostendere uolemus,per,o,illam Cunila, hanc Conita dicentes. Puli cariam simpliciter in Aristotele quo diximus loco Conyzam uertit Theodorus gaza: facto ex euentu illi hoc nomine, quia. . pulices enecetralioquin in nomine nulla est pulicum raetio. No his Conoam hanc magis placust uoca re ut quarto uolumine descriptam,& Psyllion appella Lam herbam, certius ex graeco nomine Pulicariam appellemuS. φύλλα enim graecis pulex est: dc βλιον herba a pulicibus uocia,q, insectis his similis semina habet parua, nigra, & tota pulicum figura. Erit ob eam caussam duplex in hoc opere nobis pulicaria,altera praecedente Conoe nomine signata,altera simpliciter a pulicibus nominata. Quemadmodum tunc etiam iterum a nobis dicetur. Habet Conma haec Pulicaris,quo in graeciS modo leguntur, numerosas appellationes,sere omnes incertas:ideo uem tractandas a nobiS, Praeter* Dinosmon:quae uox a grauitate odoris illifacta est:& Pissam,quae pix graecis est, a glutinoso lentore dictam: qd Plitanius significauit dicens.Trita mellis odore habet digitis tactu eiuS cohaerentibus. Tria eius .na Dioscor. numerat,maiorem in emi, S tertiam inter utran mediam crassiore molliore , cauter foliis maioribus minore, minoribus uero maiore. Theophrastus alijs nominibus duo genera tantum Conoae facit. s.cle plantarum historia uolumin hiS uerbis. Conyzae duo osnera, mas altera,foemina altera.Differentias inter se habensiquemadmodum & alia :qus sic cliuiduntur Foemina tenuiore folio,& constrictiore est, in uniuersumque minor. mas maior est crassiore ratae, ramosior,&folium maius,pinguiusq; habet, raeter hoc florem magis splen dentem.Semen sert utra .la uniuersum sero germinat & florer. Nec nisi circa,aut post arct rum. Grauis masculae odo se ius acrior . Quam ob caussam contra uenenata utilis. Et haec
a Theophrasto dicta sic se habent. Quae commentationibus his nostris placuit addere ut duorum scriptorum concors eadem historia Conyrae cognosceretur: &si non 'ijsdem uerbis , nem eodem modo ab utro omnia dicta fuerint. In Dioscoride autem quod ad floris colorem pertinet, qui dupleX in communi graecord
his est:secundam illam uoce οπο λιμον, quod es subamarum fecimus, Iuteum &subrutam,diuersos colores male coniungi & misceri sentientes: mox mOnentibus uetustissimis graecis S lati nis codicibus, in quibus amaruadhuc manifestelegitur.
23쪽
Herba haec descripta est supra in priori To
25쪽
corum T O M V S Secundus. De FOENIC VLoRHAPSOD IA . IIII. Nomenclaturae.
oE NIC VL V Μ quasi uulgo notissimum a Diosco.non pingite. De Foeniculi temperamento
trucuIum tam ualenter excalfacit, ut eae tertio Ordine excalfactentium eri promerea
uemrem quoq; eo nomine littere uinem Nectane mamistat Ilis inesse uidetur astricti Huiu, non radixmodo,sed & semen Cachryi simile essim . & cesculos frangere, nar menses & urinas mouere non tamen lac congerere sicut illud superius. Aliadest Hio
est&acre, similesemini Coriandri,facultate quidem Ex PAVLO libro. T.
μάρατοιν θερμνει κατὰ nis moὴν τ v. M.id est,mara laesinest in tertio ordine desierat uero quan in primo.Quapropter lac gignit, &Oculorum suffusionibus auxiliatur.
Vires Foeniculi ex DIOSCOR. lib. . Foeniculum,si herbaedatur,aut semen cum ptisanabibatur, mammas Rlaete replet. Comae decoctu, in renum doloribus subditu proficit , quippe quod urinam excitet. Contra serpentium ictus in uino conuenientexhibitur. Menses ciet. In febribus nauseam&stomachi feruore ex aqua frigida potum sedat. Contritae radie δε cum melle illit morsibus canum medent. Succus caule&foliis exprimitur. 8c in sole siccatus in med1eamenta adiicitur, que ad eXcitandam oculorum aciem commode temperantur. Extrahitur etiam semine uiridi ramulis 8c radicibus prima germinatione incisis. In Iberia succum reddit gummi similem. Caulem medium dum herba floret rustici demetunt, igni admouensi quo faciliaias ut caloris exudans gummi remittat. Quod efficacius succo est ad medicamenta oculorum. De Hippomaratro.
Hippomaratri radix menses imposita ciet,potaq; stranguriae medetur.entrem Eit, radice, aut semine polo. Contra serpentium morsus auxiliatur. Calculos comminuat. Regium morbum expurgat. Lactis abundantiam facit. Decoctum foliorum naustum,foeminas a Partu purgat.
Tradit aliud Hippomaratri genus, longo, exili & angusto solio,semine Coriandri, rotundo,acri,&odorato.Excalfaciessi natura habet, & uiribς Meniculo respodet. Ad ola infirmius.
Sua nonnun*sponte niculum prouenisiceu &Anethum. Seritur Sin hortis.In con- ulmentis assiduus Amethi usus, Forniculi uero & in obsoniis. Apud nos enim hoc reponunts Π ac ethrum,ac Terebinthum condientes, ut in totum annum usui sit:quemadmo: ' Pasita rapasi&alia huiusinodi quaedam in solo acerotalia in Oxhalme asservantes.
26쪽
um odore Sampsuchum imitatur,atq; in coronas addi solet.Cui a serpendo nomeinditum est : quoniam si qua eius particula terram attingat, inibi radices demittet. Folia Sc ramulos Origani habet,sed candidiores. In macerijs multo procerius assurgit. Sylue stre Tyois appellatum, non serpit,sed in altitudinem increscit, ramulos aedenS tenues,lurculo Os, folijs refertos longioribus quam Rutae, Sc durioribus angustis. Flores iucunde olent, gu fianti acres. dicis nullus usus . Nascitur in petris satiuo efficacius,at magis excalfaciens,oc ad medendi usum aptius.
Serpilli explicatio per M. Vergilium.
Serpillum nouerunt,quae urbes Sc agros incolunt gentes omnes .Pauci tamen sylvestre a satiuo discernere didicerunt: tam paratu ubiq; satiuu est, humana opera a sylvestri & horridiore illius aspeeta,ad mitiorem Sc speciosiorem habitu transsatum. Quo uno habitu, S ramulo in firmitate, a sylvestri differt . Fit enim in satiuo Serpillo, quod in urbanis dc elegantioris uitae hominibus, ut per se rigentibus ramis stare nequeat, sed hortorum delitris, Sc nimia humo riscopia vireat quidem speciosius, infirmius tamen per terram serpat. Qua fortuna in urbibus Omnia fere sunt,quae comparata agro sanitatis, uirium,patientiae, aliorum uitae laborum ex munera minus habere ubicunq; deprehenduntur. Nel Herpillum a Graecisi& ex eo Serpit
27쪽
ium a latinis dictum est, quod per terra simpliciter serpit, quae fariui nostra aetate fortuna est,sed Aq,,ut Theophrastus ait lib. 5.de plantarum historia proprium quoddam est ramulom Serpilli incremen tu. Privatim enim Possunt in quantam uoluerit aliquis longitudinem trahi,adiecto italis pedamento aliquo: aut si prope sepes plantetur: aut ex altiore loco aliquo deorsum dimit latur. Sic enim in longa protrahuntur: & ab hae plantae in ramulis eius natura, in longu Serpillum latini & graeci olus hoc nominauerunt. Sylvestris contra illius quod Zygida hic ait uo cari, nulla est nominis eius inuenta nobis ratio.Nisi forte a trutina,quam grici Zygon uocanta rectitudinein eius ad rectitudinem ramulom in sylvestri Serpillo transsata ea uox sit. Aut quia ramulis his nativo lentore ad uinciendum, dc uitilia usum aptis,in re rustica forte uteretur antiquitas, Zygis hoc Serpillum dictum fuerit:& quod eo iuga nrur uires,quod 'γύν graeci alia raris. quando dicunt, in eadem significasione, in qua ligare dc uincire passim latini utuntur. Ssue stris Serpilli huius, quod tacuit hic scriptor, duo genera numerauit Theophrastus. Alterum Tymb rsam,quod Tymbrs parem acrimoniam habet. AIterum quod odorarius & molluis sit Hic autem nullam forte in medicina eorum diuersitatem sentiens, unius generis sylvestre Ser pillum dixit, dc ex praecipuo discrimine a satiuo discerni monuit. multa alia Theophrastus etiade Serpillo diri qualia sunt. Longissime Ac speciosissime stondere Sariuii , si in puteum descendere dimittatur, podio eius impositur nec aliud quodpiam genus eius est:plantarim Serpillum autumno plaerunt , plantari etia uere: amare domos Sc hortos: gaudere aquis δc stercora one:praesertimQ ex iumentorum fimor& meliorescere saepius translatum.
Vires eius 8c iuvamenta, ex Dioscoride. Menses trahit. Urinam potu ciet.Torminibus,ruptis, uulsis 8c iocine
ris inflammationibus auxiliatur. Et aduersus serpentes potu ,illimue. Capitis dolores mulcet coctum adiecto rosaceo,& madefactum in aceto. Maxime uero Phreniticis 8c Lethargicis conuenit. Cruensos uomitus sedat, succus drachmis quatuor ex aceto potuS.
Serpillum a serpendo dicitur,tam apud nos,quam apud graecos. In montibus enim eaderatione qua Sisimbrium longe ac late floret. Satiuum minus serpit. Aduersus serpentes essicax est.Capitis dolores decoctum ex aceto, & illitum tempori tollit.
Hoc ideo miscere cibis messoribus est mos, Vt si forte sopor fessos depresserit illos, Vermibus innocuis tuti requiestere possint. Pestiferos morsus bibitum iuuat, appositum .
Prouocat urinas, compescit tormina uentris.
Spleti iuuat admixto, si saepe bibatur, aceto. Si mel praedictis iungatur, spina cruenta Iactantes, mire solet potus ille iuuare. Haustum cum uino, iecoris sedare dolorem Dicitur,lii 3 solet producere menstrua potus. Baptista Fiera. Menstrua Serpillum uesicae pondera tabem Pectore ab infirmo,subtrahit igne suo. Ex Columella lib. 32.
Thymum & transina a Cunila, & Serpillum,magis alvearia cirrantibus,quam olitorii bus studiose conseruntur. Sed nos ea condimentorum caussa nam sunt quibusdam escule ris aptissima non alienum putamus etiam in hortis habere locum: nem pinguem, neq; sterco
ratum, sed apricum des erant; ur quae macerrimo solo,Per se maritimis praerumque regionia
Vermin Alexi. Thestilis & rapido fessis
memoribus aestu, Allia, Se illumq: herbas m tundit Olenres.
29쪽
ABIOSA M. herbam Pandectarius apud Dioscoridem j.,e, is incerpretatur, id es Stebeia: sed reclamate Hermolao Barbaro, cuiuS haec in Corollario uerba sunt. Si Stebaidem est quod Phleos,id quod uidetur asserere Plinius errant qui Steben pro ea herba capiunt quae uul sigo Scabiosa uocatur, folio Erucae hirsuto, non tamen aculeis haerente, caerulei floris, ex qua & scopae fiunt. Sit autem Scabiosa, quae ab Aetio P in dicitur,cuius ustae fumo arborum Erucs moriantur,non habeo copertu. Hec Barbarus. Plura qui nosse uolet,consulatuulgaria Herbaria. Scabiosae I V V AMENTA ex
Fertur S. Vrbanus ad petitionem cuiusdam sororis suae anhelantis super Scabiosae uirtutes quoniam ipsa continue urebatur, misit sibi infra scriptos uersus.
Urbanus pro se nescit precium Scabiosae. Nam purgat pectus quod comprimit aegra senectus. Lenit pulmonem, purgat laterum regionem.
Apostema frangit; si locum bibita tangit. Tribus uncta foris antracem liberat horis. Herbae huius meminimus supra priore Tomo in Consolidarum descriptione fol. 7s. d.