장음표시 사용
181쪽
eeterasque prosleiMilur civitates, quarum eo .proelio, quod eum Dumnaco secerat, copias esse accisas sciebat. 2. Non enim dubitabat, quin recenti calamitate SummiSSiores essent suturae, dato vero Spatio ae tempore, eodem instigante Dumnaeo, possent concitari. 3. Qua in re Summa felicitas celeritasque in recipiendis civitatibus Fabium consequitur. Nam Carnutes qui saepe vexati numquam pacis lacerant mentionem, datis obsidibus . veniunt in deditionem, celeraeque civitates positae in ultimis Galliae sinibus, 4. Oceano coniunctae, quae Aremoricae appellantur, auctoritate adductae Carnulum, adventu Fabii legionumque imperata Sine mora faciunt. 5. DumnacuS, Suis sinibus expulSus, errans latitansque solus extremas Galliae regiones petere eSt coactuS. XXXII. 1. At Drappes unaque Lucterius, cum legiones Caniniumque adeSSe cognoSeerent, nec Se sine certa pernicie Persequente exercitu, putarent provinciae sines intrare posse nec iam libere vagandi Iairociniorumque faciendorum facultatem haberent, in sinibus conSiSiuni Cadurcorum. 2. Ibi, cum Lucterius apud SuoS cives, quondam integris rebus, multum potuiSSet, Semperque auctor nOVorum consiliorum magnam apud barbaros auctoritatem haberet, oppidum Uxellodunum quod in clientela suerat eius egregie natura loci munitum, occupat suis et Drappetis copiis, oppidanosque sibi coniungit. XXXIII. 1. Quo eum confestim Gaius Caninius veniSset animadverteretque, omnes oppidi parteS praeruptissimis saxis esse munitaS, quo, defendente nullo, tamen armatiS ascendere esset difficile; magna autem impedimenta oppidanorum Videret, quae Si clandeSlina suga subtrahere conarentur, essu gere non modo equitatum, Sed ne legiones quidem P0SSent, triperiito cohortibus divisis, irina excelsissimo loco castra secit; 2. a quibus paulatim, quantum copiae patiebantur, vallum in oppidi circuitum ducere inStiluit. . . XXXIlII. 1. Quod cum animadverterent Oppidani, mise rimaque Alesiae memoria Solliciti Similem casum obsessionis Vererentur, maximeque ex OmnibuS Lucterius, qui fortunae illius periculum secerat, moneret, frumenti rationem eSSe habendam, conStiluunt omnium consenSu, parte ibi. relicta eOpiarum, ipsi cum expedilis ad importandum frumentum Pro-
182쪽
neisci. 2. Eo consilio probato, proxuma nocte, duobus milibus armatorum relictis, reliquos ex oppido Drappes et Lucterius educunt. 3. Hi paucos dies morati ex sinibus Cadurcorum, qui partim re frumentaria Sublevare eos cupiebant, partim
prohibere, quo minus Sumerent, non poterant, magnum numerum frumenti conparant, nonnumquam autem expeditionibus nocturnis castella nostrorum adoriuntur. 1. Quam ob
causam Gaius Caninius lolo oppido munitiones circumdare moratur, ne aUt Opus essectum tueri non possit, aut plurimis in locis infirma disponat praesidia. XXXV. 1. Magna copia frementi comparala considunt Drappes et Lucterius non longius ab Oppido X milibus, unde paulatim frumentum in oppidum subportarent. 2. Ipsi inter Se provincias partiuntur: Drappes castris praesidio cum parte copiarum restitit, Lucterius agmen iumentorum ad oppidum ducit. 3. Dispositis ibi praesidiis, hora noctis circiter decima, silvestribus angustisque itineribus Dumentum inportare in oppidum instituit. 4. Quorum Strepitum vigiles castrorum
cum SensisSent, eXploratoreSque miSSi, quae gererentur, renuntiassent, Caninius celeriter cum cohortibus armatis ex proximis castellis in frumentarios sub ipsam lucem impetum secit. 5. Hi repentino malo perterrili, dissugiunt ad sua praesidia;
quae nostri ut Viderunt, acrius contra armatos incitati, neminem eX eo numero Vivum capi patiuntur. Profugit inde cum paucis Lucterius, nec Se recipit in castra.
XXXVI. 1. Re bene gesta, Caninius ex capitVis comptarit, partem copiarum cum Drappete esse in castris a milibus non flongeJ amplius XII. Qua re ex conpluribus cognita, cum intellegeret, iugato duce altero, perterritos reliquos lacile opprimi posse, magnae selicitalis esse arbitrabatur, neminem ex eaede refugisSe in caStra, qui de accepta calamitate nuntium Drappeti perferret. 2. Sed in experiundo cum periculum nullum videret, equitatum omnem Germanosque pediles, Summae velocitatis homines ad castra hostium praemittit: ipso legionem unam in trina castra distribuit, alteram Secum expeditam ducit. 3. Cum propius hostis accessisset, ab exploratoribus, quos praemiserat, cognoscit, castra eorum, ut barbarorum fere consuetudo est relictis locis superioribus, ad
183쪽
ripas esse suminis demissa, at German0s equitesque inprudentibus omnibus, de inproviso advolaSSe proeliumque eommisisse. 4. Quare cognita, legionem armatam instructamque adducit. Ita, repente omnibus ex partibus Signo dato, loca superiora capiuntur. Quod ubi accidit, Germani equitesque, signis legionis visis, VehementiSSimo proeliantur. 5. Conse-stim cohortes undique impetum faciunt, omnibusque aut intersectis aut captis, magna praeda poliuntur. Capitur ipse eo proelio DrappeS. XXXVII. 1. Caninius, felicisSime re gesta, Sine ullo paene militis vulnere, ad obsidendos oppidanos reVertitur, externoque hoste deleto, L cuius timore antea dividere praesidia et munitione oppidan0S -eircumdare prohibilus erat, opera undique imperat administrari. 3. Venit eodem cum suis copiis postero die Gaius Fabius, partemque oppidi sumit ad obsidendum. XXXVIII. 1. Caesar interim M. Antonium quaestorem eum echortibus xv in Bellovacis relinquit, ne qua rursus noVorum eonsiliorum capiendorum Belgis facultas daretur. 2. Ipse reliquas civitates adit, obsides plures imperat, timentes omnium animos consolatione Sanat. 3. Cum in CarnuteS VeniSSet, quo rum in civitate Superiore eommentario Caesar exposuit initium belli esse ortum, quod praecipue eos propter conscientiam laeti limere animadvertebat, quo celerius civitatem timore liberaret, principem sceleris illius et concitatorem belli Gutrualum, ad Supplicium depopoScit. 4. Qui etsi ne civibus
quidem suis se committebat, tamen celeriter omnium cura quaesitus, in castra perducitur. 5. Cogitur in eius supplicium Caesar contra suam naturam concurSu maXimo militum, qui ei omnia pericula et detrimenta belli accepta referebant, adeo ut Verberibus examinatum corpuS Securi seriretur.
i XXXVIIII. 1. Ibi crebris litteris Caninii sit certior, quae
de Drappete et Lucterio gesta essent, quoque in consilio permanerent oppidani. 2. Quorum etSi paucitatem contemnebat, tamen pertinaciam magna poena eSse adliciendam iudicabat, nonniversa Gallia non sibi Vires defuisse ad resistendum Romanis, sed constantiam putaret; neve hoc exemplo celerae civitales, locorum opportunitale fretae, se Vindicarent in libertatem, 3. eum omnibuS Gallis notum esse Seiret, reliquam esse
184쪽
COMM. VIII. CAP. XXXVI XXXXL 1 et
unam actialem Suae provinciae, quam si sustinere potuissent nullum ultra periculum vererentur. 4. Itaque Q. Calenum legatum eum legionibus reliquit, qui iustis itineribus subsequeretur; ipse eum omni equi latu, quam potest celerrime, ad Caninium contendit. XXXX. 1. Cum contra expectationem omnium CaeSar Uxellodunum venisset oppidumque operibus clauSum animadverteret neque ab oppugnatione recedi videret ulla condicione 90SSe, magna autem copia frumenti abundare Oppidanos ex perfugis cognoSSet, aqua prohibere hostem templare coepit. 2. Flumen insimam vallem dirassebat, quae tolum paene montem cingedat, in quo poSilum erat praeruptum undique oppidum Uxellodunum. 3. Hoc avertere loci natura prohibebat: in inlimis enim sic radicibus montis serebatur, ut nullam in partem depressis lassis derivari posset. 4. Erat autem oppidanis dissicilis et praeruptus eo descensus, ui prohibentibus nostris, Sine Vulneribus ac periculo vitae neque adire numen, neque arduo Se recipere possent ascensu. 5. Qua dissicultate eorum cognita, Caesar sagittariis sunditoribusque dispositis, tormentis etiam quibusdam locis contra lacillimos deScenSuS conloealis, aqua numinis prohibebat oppidanos. XXXXI. 1. Quorum omnis postea multitudo aquatorum unum in locum conveniebat sub ipsius oppidi murum, ubi magnus fons aquae prorumpebat ab ea parte, quae sere pedum trecentorum intervallo numinis circuito vacabat. 2. Hoc fonte prohiberi posse oppidanos cum optarent reliqui, Caesar unus
Videret, e regione eius vineas agere adverSuS montem ei aggerem instruere c0epit, magno cum labore et continua dimi- ealione. 3. Oppidani enim loco superiore decurrunt et eminus, Sine periculo proeliantur, mullosque pertinaciter Succedentes vulnerant ; non deterrentur tamen milites nostri VineaS proserre et labore atque operibus locorum vincere dissicultates.
. Eodem tempore cuniculos lectos ab vineis agunt ad capulsoniis, quod genus operis sine ullo periculo, sine Suspicione hostium sacere licebat. 5. Extruitur agger in altitudinem pedum LX, conlocatur in eo turris decem tabulatorum, non quidem quae moenibus aequaret - id enim nullis operibus emet poterat Sed quae superare fontis fastigium posset. Ex ea cum
185쪽
tela tormentis iacerentur ad sontis aditum, 6. nec sine periculo possent aquari oppidani, non tantum pecora atque iumenta sed etiam magna hostium mullitudo siti consumebatur. XXXXII. 1. Quo malo perterriti oppidani cupas SeVo, pice,
scandulis complent; eas ardentes in opera proVolvunt, eodemque tempore acerrime proeliantyr, ut ab incendio restinguendo dimicationis periculo deterreant Romanos. 2. Magna repente in ipsis operibus stamma extitit. Quaecumque enim per locum praecipitem miSSa erant, ea vineis et aggere Suppressa conprehendebant id ipsum, quod morabatur. 3. Milites contra noSiri, quamquam periculoso ' genere proelii locoque iniquo premebantur, lamen omnia sortisSimo sustinebant animo. 4. Res enim gerebatur et excelso loco et in conspectu exercitus nOSiri, magnuSque utrimque clamor Oriebatur. Ita quiSque, prout erat maxime insignis, quo notior testaliorque Virtus eSSet et , telis hostium nammaeque se osserebat. XXXXIlI. 1. Caesar cum conplures suos Vulnerari videret, ex omnibus oppidi partibus cohortes montem ascendere et simulatione moenium occupandorum, clamorem undique iubet tollere. 2. Quo laclo perterriti oppidani, cum, quid ageretur in locis reliquis, essent suspensi, reVOeant ab impugnandis operibus armatos, murisque disponunt. 3. Ila nostri, sine proelii laeto, celeriter opera nam ma conprehensa partim restinguunt, partim interscindunt. 4 Cum pertinaciter resisterent oppidani, magna etiam parte amissa siti suorum, in Senientia permanerent, ad postremum cuniculis Venao sontis intercisae Sunt atque aversae. 5. Quo facio repente perennis eXaruit sons, laniamque attulit oppidanis salutis desperationem, ut id non hominum consilio, sed deorum voluntatem factum putarent. Itaque Se necessitate coacti tradiderunt. XXXXIllI. 1. Caesar, eum suam lenitalem cognitam omnibus Sciret, neque Vereretur, ne quid crudelitate naturae videreturaSperiuS feciSSe, neque exitum consiliorum suorum animadverteret si tali ratione diversis in locis plures consilia iniSSent, exemplo Supplicii deterrendos reliquos existimaVit. Itaque, OmnibuS, qui arma tulerant, manus praecidit vitamque conceSSit quo leSlatior esset poena improborum. 2. Drappes, quem captum esse a Caninio docui, sive indignitale et dolore Vin-
186쪽
COMM. VIII. CAP. XXXXI-XXXXVI. 1 seulorum, siVe timore graVioris supplicii, paucis diebus cibo se abstinuit atque ila interiit. 3. Eodem tempore Lucterius quem profugisse ex proelio Scripsi, cum in poleStatem venissent Epasnacti Arverni - crebro enim mutandis locis multorum sidei se committebat, quod nusquam diutus sine periculo commoraturus videbatur, cum sibi conscius eSSet, quam nimicum deberet Caesarem habere -, hunc Epasnactus Αr-Vernus, amicisSimuS populo Itomano, Sine dubitationem ulla vinctum ad Caesarem deduxit. XXXXV. 1. Labienus interim in Treveris equestre proelium facit Secundum, complurinusque Treveris intersectis et Germanis, qui nullis adverSus Roman0S auxilia denegabant, principes eorum Vivoli redigit in suam potestatem, atque in his Surum Aeduum, 2. qui et Virtutis et generis summam nobilitatem habebat solusque ex Aeduis ad id tempus permanserat in armis. XXXXVI. 1. Ea re cognita Caesar, cum in omnibus partibus Galliae bene res geri videret, iudiearetque, Superioribus aestivis Galliam devictam subactamque eSSe, Aquilaniam numquam adisset, per Publium CrasSum quadam ex parte devicisset, cum duabus legionibus in eam partem Galliae est proserctus ut ibi extremum tempus consumeret aeSlivorum, 2. Quam rem, sicati celera, celeriter feliciterque consecit. Namque omnes Muilaniae civitates legatos ad CaeSarem miserunt obsidesque ei dederunt. 3. QuibuS rebus gestis, ipSe equitum praesidio Narb0nem prosectus est, exercitum per legatos in hiberna eduxit: 4. quattuor legiones in Belgio conlocavit cum M. Antonio et C. Trebonio et P. Vatinio legalis; duas legiones in Aeduos deduxit, quorum in omni Gallia summam esse auct ri talem sciebat; duas in Turonis ad tines Carn tum 90Sut, quae omnem illam regionem coniunctam Oceano continereit; duas reliquas in Lemovicum sinibus non longe ab Arvertis, ne qua pars Galliae Vacua ab exercitu esset.
5. Paucos lies ipse in provincia moratuS, cum celeriter Omnes conventuS percucurri SSet, publicas contrOVersiaS cognOSSet, bene meriis praemia tribuisset - cognoscendi enim maximam faculatem habebat, quali quisque fuisset animo in totius. Galliae deIelione, quam Sustinuerat sidelitate atque auxiliis
187쪽
provinciae illius - , his conlaelis rebus, ad legiones in Belgium se recipit hibernatque Nemetocennae. XXXXVlI. 1. Ibi cognoseit, Commium Alrebalem proelio cum equitatu suo contendisse. 2. Nam cum Antonius in hiberna venisset, civitasque Atrebalum in ossicio esset, Commius, qui post illam Vulnerationem, quam Supra commemoravi, Semper ad Omnes motus paratus Suis civibus esse comsuesset, ne consilia belli quaerentibus auctor armorum duxquo deesset, parente Romanis civitate, cum suis equitibus latrociniis se suosque alebat, insestisque itineribus commeatus complures, qui conportabantur di hiberna Romanorum intercipiebat. .
XXXXVIII. 1. Erat altributus Antonio praesectus equitum C. Volusenus Quadratus, qui cum eo hibernaret. Hunc Antonius ad persequendum equilatum hostium militi. 2. Volusenus ad eam Virtutem, quae SingulariS eral in eo, magnum
odium Commii adiungebat, quo libentius id saceret, quod imperabatur. Itaque dispositis insidiis, Saepius equites eius
adgreSSus, Secunda proelia faciebat. 3. NOvisSi me, Dum vehementius contenderetur ac VoluSenus, ipsius intercipiendi Commii cupiditate, pertinacius eum cum paucis insecutus esset, ille autem fuga Vehementi Volusenum produx sset longius , repente Omnium Suorum invocat fidem atque auxilium, ne sua Vulnera per fidem inposita paterentur inpunita conVerSoque equo, Se a celeriS incautiuS permittit in praefectum. 4. Faciunt hoc idem omnes eius equites, saucosque nostros convertunt atque inSequuntur. 5. Commius incensum calcaribus equum coniungit equo Quadrali, lanceaq e in sesia magnis viribus medium femur traicit Voluseni. 6.iPraesecto vulnerato, non dubitant nostri reSistere et conversis equis hostem pellere. I. Quod ubi accidii, conplures hostiuin, magno nostrorum impetu perculsi Vulnerantur ac partim in fuga prole'runtur, partim intercipiuntur. Quod malum dux, equi veloeitale evilavit, ac Sic proelio Secundo graviter ab eo vulnei lus praefectus, ut vitae periculum aditurus videretur, rese tur in castra. 8. Commius autem Sive expiato suo dolore, ὲve magna parte amiSSa Suorum, legatos ad Antonium millis seque et ibi futurum, ubi praescripserit, et ea lacturum, ille impe-
188쪽
181 COMM. VIII. CAP. XXXXVl-L.
rarit, obsidibus strmal; s. unum illud orat, ut timori suo concedatur, ne in conspectum veniat cuiusquam Romani. Cuius postulationem Antonius cum iudicaret ab iusto nasci timore, veniam petenti dedit, obsides accepit. 10. Scio, Caesarem singulorum annorum singuloS commentarios eonsecisse; quod ego non existimavi mihi esse laetendum, propterea quod inseque annus, L. Paulo, C. Marcello consulibus, nullas habet magnopere Galliae res gestas. 11. Nequis tamen ignoraret, quibus in locis Caesar exercituSqus
eo tempore fuissent, . pauca esSe Scribenda coniungendaque huic commenlario statui.
XXXXVIIII. 1. Caesar in Belgio cum hiemaret, unum illud propositum habebat, continere in amicitia civitates, nulli spem aut causam dare armorum. 2. Nihil enim minus Volebat, quam Sub decessu Suo necessitatem sibi aliquam inponi belli gerendi, ne, cum exercitum deducturus esset, bellum aliquod relinqueretur, quod omnis Gallia libenter sine praesenti periculo susciperet. 3. Itaque honorissice civitates appellando, principes maximis praemiis adficiendo, nulla onera iniUngendo, desessam tot adversis proeliis Galliam condicione parendi meliore, lacile in pace continuit. L. 1. Ipse, hibernis peraclis, contra consuetudinem in Italiam quam maximis itineribus est prosectus, ut municipia et colonias appellaret, quibus M. Antonii, quaestoris sui, commendaverat sacerdotii petitionem. 2. Contendebat enim gratia cum libenter pro homine Sibi coniunctissimo, quem paulo ante praemiserat ad petitionem, tum acriter contra laetionem et potentiam paucorum, qui M. Antonii repulsa, CaeSaris decedentis gratiam convellere cupiebant. 3. Hunc etsi augurem prius factum quam Italiam altingeret, in itinere audierat, lamen non minus iustam sibi causam municipia et colonias adeundi existimavit, ut iis gratias ageret, quod frequentiam atque ossicium suum Antonio praestitissent, simulque se et honorem suum insequentis anni commendaret, propterea quod
insolenter adversarii sui gloriarentur, L. Lentulum et C. Mar-
189쪽
cellum consules creatos, qui omnem ei dignitatem Caesaris spoliarent, ereptum Ser. Galbae conSulatum, cum is multo plus gratia suffragiisque valuisset, quod Sibi coniunctus et I miliaritate ei consuetudine legationis eSSet. . . LI. 1. Exceptus est CaeSaris adventus ab omnibns municipiis et coloniis incredibili honore atque amore. Τum primum enim veniebat ab illo universae Galliae bello. 2. Nihil relinquebatur, quod ad ornatum portarum, itinerum, logorum omnium, qua Caesar iturus erat, excogitari poterat. 3. Cum liberis omnis multitudo obviam procedebat, hostiae omnibus locis immolabantur, tricliniis iratis fora templaque occupabantur ut vel expectatisimi triumphi laetilia praecipi posset. Tanta erat magnisscentia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores. LII. 1. Cum omnes regiones Galliae togalae Caesar percucurrisset, Summa celeritale ad exercitum Nemetocennam rediit, legionibusque ex omnibus hibernis ad sines Τreverorum evocalis, eo prosectus est ibique exercitum lustravit. 2. T. Labienum Galliae praesecti togatae, quo maiore commendatione conciliaretur ad consulatus petitionem. Ipse tantum itinerum laciebat, quantum salis esse ad mulationem locorum propter salubritatem existimabat. 3. Ibi quamquam crebro audiebat Labienum ab inimicis suis sollicitari, certiorque flebat, id agi paucorum conSiliis, ut, interposita senatus auctoritate, aliqua parte exercitus Spoliaretur, tamen neque de Labieno credidit quicquam neque, contra senatus auctoritalem ut aliquid Ia ceret, adduci potuit. Iudicabat enim, liberis sententiis patrum eonScriptorum causam suam facile oblineri. 4. Nam C. Curio tribunus plebis, cum Caesaris causam dignitatemque defendendam Suscepisset, saepe erat Senatui pollicitus, Si quem timor armorum Caesaris laederet, quoniam Pompei dominatio atque arma non minimum terrorem soro in serrent, discederet uterque. ab armis exercitusque dimitteret : fore eo facio liberam et sui iuris civitatem. 5. Neque hoc tantum pollicitus est, sed etiam per se discessionem facere coepit; quod nesseret, consules amicique Pompei iusserunt atque ita rem mo
I. 1. Magnum hoc testimonium senatus erat universi
190쪽
eonveniensque superiori facto. Nam Marcellus proximo anno, eum impugnaret Caesaris dignitalem. , contra legem Pompeiel Crassi rettulerat ante tempus ad senatum de Caesaris prinvinciis, sententiisque diciis, disceSSionem saetente Marcello, qui sibi omnem dignitatem ex Caesaris invidia quaerebat, senalus frequens in alia omnia transiit. 2. Quibus non frangebantur animi inimicorum Caesaris, Sed admonebantur, quo maiores pararent necessitates, quibus cogi posset senatus id pr0bare, quod ipSi constituissent. LIIII. 1. Fit deinde senatu Vonsultum, ut ad bellum Pa thicum legio una a Cn. Pompeio, altera a C. CaeSare milleretur; neque obscure duae legiones uni detrahuntur. 2. Nam Cn. Pompeius legion m primam, quam ad CaeSarem miSerat consectam ex delectu provinciae CaeSaris, eam tamquam ex Suo numero dedit. 3. Caesar lamen, cum de voluntate minime dubium esSet adversariorum Morum, Pompeio legionem rem Sit et Suo nomine quintam decimam, quam in Gallia citeriore habuerat, ex senatus consulto iubet tradi. In eius locum tertiam decimam legionem in Italiam millii, quae praeSidia lueretur, ex quibus praesidiis quinta decima deducebatur. 4. Ipse exercitui distribuit hiberna: C. Trebonium eum legi0nibus mi in Belgio collocat, C. Fabium cum totidem in Aeduos deduci l. 5. Sic enim existimabat tulissimam sore Galliam, si Belgae, quorum maxima Virtus, Aedui, quorum a ctoritas summa esSet, exercitibus conlinerentur. I pSe in Ilaliam prosectus eSl. LV. 1. Quo cum VeniSSel, cognoScit, per C. Marcellum consulem legiones duas ab Se remiSSas, quae ex SenaluSeonsulto deberent ad Parthicum bellum duci, Cn. Pompeio traditas atque in Italia retentas eSSe. 2. Hoc facio quamquam nulli erat dubium, quidnam contra CaeSarem pararetur, tamen CaeSar Omnia pallenda esse statuit, quoad Sibi SpeS aliqua relinqueretur, iure potius disceptandi quam belli gerendi. Con