장음표시 사용
171쪽
ex his castris Atrebatem Commuum discessisse ad auxilia Germanorum adducenda, quorum et vicinitas propinqua et multitudo esset infinita. 6, Constitui83e autem Bellovacos , omnium principum consen3u, Summa plebis cupiditate, si, ut diceretur, Caesar cum tribus legionibus veniret, olserre se ad dimicandum, ne miseriore ac duriore postea condicione cum toto eaeercitu decertare cogerentur; δi mi es copias addu- feret, in eo loco permanere, quem delegissent; pabulatione autem, quae propter anni tempus cum eaeigua rum disieeis esset, et frumentatione et reliquo commeatu eae insidiis pro
VIII. 1. Quae Caesar consentientibuS pluribus cum cognosset, atque ea, quae proponerentur, consilia plena prudentiae longeque a temeritate barbarorum remuis esse iudicaret, Omnibus rebus inserviendum Statuit, quo celerius hosteS, contempta suorum paucitate, prodirent in aciem. 2. Singularis enim virtutis velerrimaS legiones VII, Vm, VIIII habebat, Summae Spei delectaeque iuventulis XI, quae octavo iam stipendio, tamen in conlatione reliquarum nondum eandem vetusialis ac virtutis ceperat opinionem. 3. Itaque consilio advocato, rebus iis, quae ad se esSent delatae, omnibus expositis, animos multitudinis confirmat. Si forte hostes trium legionum numero posset elicero ad dimicandum, agminis ordinem ita constituit, ut legioneS VII, VIII, VIIII aBle Omnia irent impedimenta; deinde omnium impedimentorum agmen, quod tamen erat mediocre, ut in expeditionibus eSSe consuevit, cogeret XI, De maioriS mullitudinis species accidere hostibus posset, quam ipsi depoposcisSent. 4. Hac ratione paene quadrato agmine inStructo, in conspectum hostium celerius opinione eorum, exercitum
VIIII. 1. Cum repente instructas Velut in acie certo gradu legiones accedere Galli viderent, quorum erant ad CaeSarem . plena siduciae consilia perlata, Sive certaminiS periculo, sive subito adventu, sive expectatione DOStri conSilii, copias in- Siruunt pro castris, nec loco Superiore decedunt. 2. CaeSar, etsi dimicare optaverat, lamen admiratus tantam multilucinem hostium, valle intermissa magis in altitudinem depressa quam lese Palente,. caSira castris hostium consert. 3. Haec imperat
172쪽
vallo pedum duodecim muniri, loriculam pro hac ratione eius altitudinis inaedificari, lassam duplicem pedum denum quinum lateribus deprimi directis; turres excitari crebras in altitudinem trium tabulatorum, pontibus traiectis constratisque coniungi, quorum frontes Viminea loricula munirentur, ut ab hostibus duplici fossa, 4. duplici propugnatorum ordine defenderentur; quorum alter ex pontibus, quo tutior altitudine esset, hoc audacius longi usque permilleret tela; alter, qui propior hostem in ipso vallo conlocatus esset, ponte ab incidentibus telis tegeretur. Portis fores altioreSque turreS imposuit. X. 1. Huius munitionis duplex erat consilium. Namque eloperum magnitudinem et timorem suum Sperabat fiduciam barbaris adlaturum, et, cum pabulatum frumentatumque longius esset prosciscentum, parvis copiis castra munitione ipsa videbat posse defendi. 2. Interim crebro paucis utrimque procurrentibus, inter bina caStra palude interiecta, contende-hatur: quam tamen paludem nonnumquam aut nostra auxilia Gallorum Germanorumque transibant acriusque hostes inSequebantur, aut viciSSim hoSleS eadem tranSgreSSi, nostros longius Summovebant. 3. Accidebat autem cotidianiS pabula tionibus - id quod aecidere erat necesse, cum raris disiectisque ex aedificiis pabulum conquireretur ut impeditis locis, dispersi pabulatores circumvenirentur: 4. quae res, elSi mediOere detrimentum iumentorum ac servorum nOStriS adserebat, tamen stultas cogitationes incitabat barbarorum, atque eo magis, quod Commius, quem profectum ad auxilia Germanorum accersenda docui, cum equitibus venerat; qui tametsi numero non amplius erant quingenti, tamen Germanorum adventu barbari nitebantur. XI. 1. Caesar eum animadverteret, hostem complures dies eastris, palude et loci natura munitis, Se tenere, neque oppugnari castra eorum sine dimicatione perniciosa nec locum munitionibus claudi nisi a maiore exercitu posse, litteras ad Trebonium millii, ut, quam steterrime 90SSei, legionem XIII., quae eum Τ. Sextio legato in Biturigibus hiemabat, accerseret, atque ita cum tribus legionibus magnis itineribuS ad se veniret; 2. ipse equites in vicem Remorum ac Lingonum reliquarumque ei vilatum, quorum magnum numerum evocaVerat, Prae-
173쪽
sidio pabulationibus millit, qui subitas incursiones hostium
XII. 1. Quod cum coli die sieret, ac iam consuetudine diligentia minueretur, quod plerumque accidii diuturnitate, Be lovaci, delecta manu peditum, cognitis flationibus cotidianis
equitum nostrorum, silvestribus locis insidias disponunt, eodemque equiles postero die miliunt, '. qui primum elicerent noStros, deinde circumventos adgrederentur. 3. Cuius mali sors incidit Remis, quibus ille dies sungendi muneris obvenerat. Namque hi, cum repente hostium equiteS animadvertissent ac numero superiores paucitatem contempSiSSent, cupidius insecuti, pedilibus undique sunt circumdati. 4. Quosaelo perturbati, celerius quam conSuetudo seri equestris proelii, Se receperunt, amiSSO Vertisco, pristipe civitatis, praesecto equitum; 5. qui cum vix equo propter aetatem poSSet uti, lamen conSuetudine Gallorum neque aetatis excusatione in SuScipienda praesectura usus erat neque dimicari sine Se VO-luerat. 6. Instantur atque inellantur hostium animi secundo proelio, principe et proelaeto Remorum intersecto, T. nostrique detrimento admonentur, diligentius exploratis locis Stationes diSponere ac moderatius cedentem insequi hostem. XIII. 1. Non interm illunt interim cotidiana proelia in eo Spectu uirorumque castrorum quae ad vada transitusque siebant paludis. 2. Qua contentione Germani, quos Propterea CaeSar tranSduxerat Rhenum, ut equitibus interpositi proeliarentur, eum conStantius universi paludem transiSSent, paucisque in resistendo intersectis, perlinaeius reliquam multitudinem esSent inSeculi, perterriti non solum ii, qui aut comminus Opprimebantur aut eminus vulnerabantur, Sed etiam, qui longius SubSidiari consuerant, turpiter refugerunt; 3. nec prius sinem fugae secerunt, saepe amiSSis superioribus locis, quam Se aut in castra suorum reciperent, aut nonnulli pudore coacti, longius prosii gerent. 4. Quorum periculo Sic omnes copiae sunt perturbatae, ut vix iudicari poSSet, utrum Secundis minimiSque rebus inSolentiores, an adverso mediocri casu limi
XIlII. 1. Conpluribus diebus isdem in castris consumptis, eum propius accessiSse legiones et Gaium Trebonium legatum
174쪽
cognovissent, duces Bellovacorum verili similem obsessionem Alesiae, noctu dimittunt eos, quos aut aetale aut Viribus inferiores aut inermes habebant, unaque reliqua impedimenta. 2. Quorum perturbatum et consusum dum explicant agmen magna enim multitudo carrorum eliam expeditos sequi GalIOS conSuevit oppressi luce, copiaS armalorum pro Suis instruunt castris, ne prius Romani persequi Se inciperent, quam longius agmen impedimentorum Suorum proceSSiSSel. 3. At Caesar neque resistentes adgrediundos lanio collis ascensu iudicabat, neque non uSque eo legioneS admoVendas, ut di-Scedere ex eo loco Sine periculo barbari, militibus instantibus, non POSSent. 4. ita, cum palude inpedita a castris castra dividi videret, quae transeundi dissicullas celeritalem ins quendi tardare posset, alque id iugum, quod ira nS paludem paene ad hostium caSira pertineret, mediocri valle a castris eorum interciSum animum adverteret, pontibus palude constrala, legiones traducit celeriterque in summam planiciem iugi pervenit, quae declivi fastigio duobus ab lateribus muniebatur. 5. Ibi legionibus instruelis, ad ullimum iugum pervenit aciemque eo loco conSlituit, unde tormento missa tela in hostium cuneos conici pOSSent. XV. 1. Barbari consiSi loci natura, cum dimicare non recuSarent, Si sorte Romani Subire collem conarentur, paulatim copias distribulas dimittere non possent, ne dispersi periurbarentur, in acie permanserunt. 2. Quorum pertinacia eo-gnita, Caesar XX cohortibus instructis, castrisque eo loco me-ialis, muniri iubet castra. 3. Absolutis operibus pro vallo legiones instructas conlocat, equites frenalis equis in statione disponit. 4. Bellovaci, cum Romanos ad inSequendum paratos Viderent, neque pernoctare aut diutius permanere sine periculo eodem loco pOSsent, tale conSilium sui recipiendi ceperunt.
5. FaSces, ut conSueVerant, per manus Siramentorum ac Vidi
gultorum, quorum Summa erat in caStris copias, inter Se traditos, ante aciem conlocanunt, extremoque tempore diei, Signo pronuntiato, uno tempore incenderunt. 6. Ila continens stammaeopias omneS repente a conSpectu texit Romanorum. Quod ubi accidit, barbari vehemen liSSimo curSu refugerunt. XVI. 1. Caesar, etsi disceSSum hostium animadvertere
175쪽
non poterat incendiis oppositis, lamen id consilium cum Iugae
causa initum suspicaretur, legioneS promovet, turmas mittit ad insequendum; ipse veritus insidias, ne sorte in eodem loco subsistere hostis atque elicere nostros in locum conaretur iniquum, tardius procedi L 2. Equites cum intrare Summum iugum et stammam densiSsimam timerent, ac, si qui cupidius intraverant, vix Suorum ipsi priores partes animadverterent equorum, insidias verili, liberam facultatem sui recipiendi Bellovacis dederunt. 3. Ita fuga, timoris Simul calliditatisque plena, sine ullo detrimento milia non amplius decem progressi hostes, loco munitissimo castra poSuerunt. 4. Inde, cum Saepe in insidiis equiles peditesque disponerent, magna detrimenta Romanis in pabulationibus inserebant. γ . XVII. 1. Quod cum crebrius acciderat, ex captivo quodam conperit Caesar, Correum, Bellovacorum ducem, fortissimorum milia sex peditum delegiSse equitesque ex omni numero mille, quos in insidiis eo loco conlocaret, quem in locum propter eopiam frumenti ac pabuli Rom9 nos missuruS SuSpicaretur. 2. Quo cognito consilio, legiones plures quam Solebat, educit, equitatumque, qua consuetudine pabulatoribus mittere praesidio consuerat, praemittit; huic interponit auxilia levis armaturae; 3. ipSe cum legionibus, quam P0leSi maXime, adpropinquat.
XVIlI. 1. Hostes in insidiis dispositi, cum sibi delegissent
eampum ad rem gerendam non amplius patentem in omnes Paries passibus mille, silvis undiquo aut impeditissimo stumine munitum, velut indagine hunc insidiis circumdederunt. 2. E plorato hostium consilio, nostri, ad proeliandum animo atque armis parati, cum subsequentibus legionibus nullam dimicationem recusarent turmatim in cum locum deVenerunt. 3. Quorum adventu cum sibi Correus oblatam oceaSionem rei gerendae existimaret, primum cum pauciS se ostendit atque in proxumas turmas impetum feeit. 4. Nostri conflanter incursum Sustinent insidiatorum, neque plures in unum locum conveniunt; quod plerumque equestribus proeliis cum propter aliquem timorem accidit, tum mulli ludiue imorum de
. XVIlILI. Cum dispositis iurmis in vicem rari proeliaren-
176쪽
COMM. VIII. CAP. XVI XX. 16stur neque ab lateribus circumveniri suos palerentur, erumpunt celeri, Correo proeliante, ex silvis. 2. Fit magna eontentione diversum proelium. Quod cum diutius pari Marte iniretur, paulatim ex silvis instructa multitudo proindit peditum, quae nostros coegit cedere equites. Quibus celeriter subveniunt levis armaturae pedites, quos ante legiones mimos docui, turmisque nostrorum interpoSili constanter proeliantur. 3. Pugnatur aliquamdiu pari contentione; deind6, ut ratio postulabat proelii, qui sustinuerant primos impetus insidiarum, hoc ipso nuni superiores, quod nullum ab insidiantibus inprudentes acceperant detrimentita. 4. Accedunt propius imierim legiones, crebrique eodem tempore et nostris et hostibus nuntii adseruntur, imperatorem inStructis copiis adesse. 5. Qua re cognita, praes lio cohortium confisi nostri, acerrime proeliantur, ne, si tardius rem gessissent, Victoriae gloriam communicasse cum legionibus viderentur; hostes concidunt animis atque itineribus diversis fugam quaerunt. 6. Nequiquam: nam quibus dissicultatibus' locorum Romanos claudere Voluerant, iis ipsi tenebantur. 7. Vieti tamen perculsique, maiore parte amissa, conSternati profugiunt, partim silvis petitis, partim numine - qui tamen in sum a nostris acriter insequentibus conficiuntur -, cum interimi nulla calamitate victus CorreuS, excedere proelio silvasque petere aut invitantibus nostris ad deditionem potuit adduci, quin, sortissime proeliando conplureSque Vulnerando, cogeret elatos iracundia victores in
XX. 1. Tali modo re gesta, recentibus proelii vestigiis
ingreSsus Caesar, cum Viclos tanta calamitale existumaret ho- Stes, nuntio accepto, locum castrorum relicturo quae non longius ab ea caede abesse passuum octo milibus dicebantur tametsi numine impeditum transitum videbat, tamen exercitu traducto progreditur. 2. At Bellovaci reliquaeque civitates, repente ex fuga paucis, atque his vulneralis, receptis, qui Si, Varum beneflcio casum evitaverant, omnibus adversis, cognita calamitale, interfecto Correo, amissu equitatu et fortissimis peditibus, cum adventare Romanos existimarent, concilio re- Dente cantu tubarum convocato, conclamant, legati obsidesque ad Caesarem miιtantur.
177쪽
XXI. l. Hoc omnibus probato consilio, Commius Atrebas ad eos confugit Germanos, a quibus ad id bellum auxilia mutuatus erat. . 2. Ceteri e vestigio millunt ad Caesarem legatos
petuntque, ut ea poena siι contentus hostium, quam si sine dimιeatione inferre integris posset, pro sua clementia atque humanitate numquam profecto esset inlaturus. 3. Adflictas opes equestri proelio Bellovacorum esse; delectorum peditum multa milia interisse; viae refugisse nuntios caedis. 4. Τ men magnum, ut in tanta calamitate, Bettovacos eo proelio commodum es8s consecutos, Fuod Correus, auctor belli, concitator multitudinis, esset inlerfectus. Numquam enim gen rum tantum in civitate, illo vivo, quantum imperitum plebem potuine. XXII. 1. Haec orantibus legalis edmmemorat Caesar: Eodem tempore superiore anno Bellovacos ceterasque Galliae eivitates suscepisse bellum I pertinacissime hos eae omnibus in sententia permansisse neque ad sanitatem reliquorum deditio esse perductos. 2. Scire atque intelligere se, causam peccati faciuime mortuis delegari. Neminem vero tantum pollere, ut invitis principibus, resistente senatu, omnibus bonis repugnantibus, infirma manu plebis bellum concitare et ger'ere posset; sed tamen se contentum fore ea poena, quam sibi ipsi contrarissent.
XXIII. 1. Nocte insequenti legali responsa ad suoS reserunt, obsides conssciunt. Concurrunt reliquarum civitatium legali, quae Bellovacorum Speeulabantur eventum. 2. Obsides dant, imperata laciunt, excepto Commio, quem timor prohibe-hat cuiusquam fidei suam committere salutem. 3. Nam Superiore anno Titus Labienus, Caesar in Gallia citeriore ius dicente, cum Commium conperisset Sollicitare civilales et coniurationem contra Caesarem lacere, insidelitatem eius sine ulla persidia iudicavit comprimi posSe. 4. Quem quia non arbitrabatur vocatum in castra venturum, ne temptando cautiorem faceret, Gaium Volusenum Quadratum misit, qui eum per Simulationem conloqui curaret interficiendum. Ad eam rem delectos idonem ei tradit centuriones. 5. Cum in conloquium lVentum esSet et, ut convenerat, manum Commii Volusenus larripuisset, centurio vel insueta re permolus, vel celeriter a l
178쪽
familiaribus prohibitus Commii, consscere hominem non potuit; grariter lamen primo ictu gladiu caput percuSSit. 6. Cum utrimque gladii destricli essent, non tam pugnandi quam dis-
sugiendi fuit uirorumque consilium: nostrorum, quod morti- sero vulnere Commium credebant adfectum, Gallorum, quod insidiis cognitis, plura, quam videbant, extimeScebant. Quo facio statuisse Commius dicebatur numquam in conspectum cuiusquam Romani venire. XXIlII. 1. Bellicosissimis gentibus devictis Caesar, cum videret nullam iam esse civitalem, quae bellum pararet, quo sibi resisteret, sed nonnullos ec oppidis demigrare, ex agris dissu gere ad praesens imperium evitandum, plureS in partes exercitum dimittere e PStituit. 2. M. Antonium quaestorem cum legione duodecima sibi coniungit. C. Fabium legatum cum cohortibus xxv mittit in diversissimam partem Galliae; quod ibi quasdam civitates in armis esse audiebat, neque C. Caninium Rebilum legatum, qui in illis regionibus erat, salis firmas duas legiones habere existumabat. 3. T. Labienum ad se evocat; legionem aulem quintam decimam, quae cum e fuerat in hibernis, in togatam Galliam millit ad colonias civium Romanorum tuendas, ne quod simile incommodum accideret decuritone barbarorum, ac Superiore aeState Terge- Slinis ac derat, qui repentino latrocinio atque impetu illorum erant oppressi. 4. Ipse ad vastandos depopulandosque sines Ambiorigis proficiscitur; quem perterritum ac fugientem cum redigi posse in Suam potestatem deSperaSset, proXimum Suae dignitatis eme ducebat, adeo sines eius vastare, civibus, aediliciis, pecore, ut odio suorum Ambiorix, si quos sortuna reliquos feciSSent, nullum reditum propter lantas calamitales haberet in civitatem. XXV. 1. Cum in omnes paries sinium Ambiorigis aut legiones aut auxilia dimississet atque omnia caedibus, incendiis, rapinis VaSiaSSet, magno numero hominum interfecto, aut capto, Labienum eum duabus legionibus in Treveros mittit, 2. quorum civitas propter Germaniae vicinitatem cotidianis exercitata bellis cultu et seri tale non multum a Germanis diruferebat, neque imperata umquam, nisi exercitu coacta, sar
179쪽
XXVI. 1. Interim Gaius Caninius legatus , cum magnam multitudinem convenisse hostium in sines Pictonum litteris nuntiisque Duratii cognoMeret, qui perpetuo in amicilia man-Serat Romanorum, cum pars quaedam civitalis eius desecisset, ad oppidum Lemonum contendit. 2. Quo cum adventaret, alque ex captivis certius cognOSceret, mullis hominum milibus a Dumnaco, duce Andium, Duralium clauSum Lemoni oppugnari , neque infirmas legiones hOStibuS committere auderet, caStra posuit loco munito. 3. Dumnacus, cum ad propinquare Caninium cognosSet, copiis omnibus ad legiones conver- Sis, castra Romanorum Oppugnare inSlituit. 4. Cum complures dies in oppugnatione consumpSisset, et magno Suorum detrimento nullam partem munitionum convellere potuiSSet, rursus ad obsidendum Lemonum redit. 'XXVII. 1. Eodem tempore C. Fabius legatus conplures ei-
vitales in fidem recipit, obsidibus sirmat, litterisque Gai Canini Rebili sit certior , quae in Pictonibus gerantur. Quibus
rebus' cognitis, proliciscitur ad auxilium Duratio ferendum. 2. At Dumnacus, adventu Fabii cognito, disperata salute, Si empore eodem coactus esset et Romanum externum SuStinere hostem et respicere ac timere oppidanoS, repente eX eo 4Oco cum copiiS restedit, nec se Salis tutum fore arbitratur, nisi sumine Ligeri, quod erat ponte propter magnitudinem tran-Seundum, copias traduxisset. 3. Fabius, etsi nondum ineon- Spectum venerat hostibus neque se Caninio coniunxerat, tamen doctus ab iis, qui locornm noverant naturam, potiS-simum credidit, hostes perterritos eum locum, quem petetant, petituros. 4. Itaque eum copiis ad eundem pontem contendii equitatumque tantum procedere anie agmen imperat legionum, quantum cum procesSisset, Sine delatigatione equo- Tum in eadem se reciperet caStra. 5. ConSequuntur equites nostri, ut erat praeceptum, invaduntque Dumnaci agmen et fugientes perterritosque sub Sarcinis in itinere adgresSi, magna praeda, multis intersectis, potiuntur. Ita, re bene gesta, se recipiunt in castra.
XXVIII. 1. Insequenti nocte Fabius equites praemittit Sic
Paralos, ut constigerent atque omne agmen morarentur, dum consequeretur ipse. 2. Cuius praeceptis ut res gereretur, Quin-
180쪽
COMM. VIII. CAP. XXVI XXXI. mlus Alius Varus iraesectus equitum, singularis et animi et prudentiae vir, Suos horiatur, agmenque hOSlium consecutus, turmas partim idoneis locis disponit, partim equitum pro lium committit. 3. Confligit audacius equitatus hostium, suo cedentibus sibi pedibus; qui tolo agmine Subsistentes, equilibus suis contra nostros serunt auxilium. 4. Fit proelium, acri certamine. Namque nostri, contemptis pridie superatis hostibus, cum SubSequi legiones meminissent, et pudore cedendi et cupiditate per se conssciendi proelii, fortissime contra pedites proeliabantur .; hosteSque nihil amplius copiarum acces- Surum credentes, 5. ut pridie MunoVerant, delendi equitatus
nostri nacti occasionem Videbantur. XXVIIII. 1. Cum aliquandiu Summa contentione dimicaretur, Dumnacus instrint aciem, quae Suis esset equitibus invicem praesidio, cum repente consertae legiones in conspectum hostium Veniunt. 2. QuibuS ViSis perculSae barbarorum turmae ac perterritae acies hoSlium, perturbato impedimentorum agmine, magno clamore discurauque passim fugae se mandant. 3. At nostri equites qui paulo ante cum resisten- . tibus sortissime conflixerant, laetitia Victoriae elati, magno undique clamore Sublato, cedentibus circumsusi, quantum equo rum vires ad persequendum dextraeque ad caedendum valentiantum eo proelio intersiciunt. 1. Itaque amplius milibus xv aut armatorum, aut eorum, qui eo timore arma proiecerant, intersectis, omnis multitudo capitur impedimentorum. XXX. 1. Qua ex fuga cum conStaret Drappetem Senonem, qui, ut primum defecerat Gallia, colleclis undique perditis hominibus, servis ad libertatem Vocatis, eXulibus omnium civitatum ascilis, receptis latronibus impedimenta et commeatus Romanorum interceperat, non amplius hominum milibus ex fuga quinque collectis provinciam petere, unaque conSilium cum eo Lucterium Cadurcum cepi SSe, quem Superiore commentario, prima desectione Galliae, sacere in provinetam voluiSSe impetum, cognitum est, 2. Caninius legatus cum legionibus duabus ad eos persequendos contendit, ne detrimento aut timore provinciae magna infamia, perditorum hominum latrociniis, eaperetur. ' i