장음표시 사용
31쪽
omni facultati suum numerum adsignare valeat 2 - Lubenter fateor, haec mihi non tantum dissicillima , sed et in hoc rerum statu impossibilia videri; pendet tamen ab his directe omniS educatio; neque, sit haec cognosci nequaeant, a priori educationis liberalis ratio constitui potest. Et certe de hac ratione a priori quidpiam determinare, nobis
conducere in cultura intellectus , quod et conducit in corporis sanitatem muniendam, Potius nimium quidpiam naturae relinquere, quam nimium illam concitare. Hic autem auXilio nobis Venit CXperientia, optima illa magistra, ad quam semper in omni re nobii est confugiendum. Per omne regnum animale felicitatis studio in Citata videtamus omnia animantia , et simul ObservamuS, animal omne
animi sui coeco impetui obtemperando et plane indulgendo, ad illud accurate perduci, quod ipsi , ut perfecte felicem vitam degeret , faciendum a maXime severis rationis pra ceptis, et ingenii subtilissimi molimine fuisset praescribendum. Nihil in rerum natura, quod non perfectis siliniim et sapientissime ordinatum; idem ille impetus, quo animal ad vitam
32쪽
felicem Veluti cogitur, ad salutem publicam conservandam et augendam nititur. - Sed qui S tanta audacia est, ut Divinam sapientiam et Providentiam adgrediatur, et insana mente contendat, hominem, qui certe ad eundem, ac animalia, typum formatus est, iisdem agitatum organis, non uti reliqua animalia felicitatem suam et salutem simul publicam promoturum , si aliiiiii scii imPotum sequatur 2 Quia mentis est
ita perversae, ut ipsi imponant miserrimae certe sequelae animi impetus factitii, et consectationis voluptatis imaginariae 2 Nemo certe, et A. H. summam injuriam
inferrem Vestrae Dei benevoli et providi fiduciae, si Vobis
hanc legem ubique Valere demonstrare cupiens, neceSse ducerem indicare, sinantum quassi instinctu reguntur omnes illae actiones,' quae ad utramque illam principalem humanae felicitatis conditionem, nempe nostri ipsius conservationem, et speciei nostrae integritatem faciunt. -- Procul dubio Omnes contentimuS, homines etiam instinctu suo, si hic saltem praVa educatione non ut corruptus , ad sui ipsorum fetu citatem incitari vi non resistenda: --- Ast sic educatio nem, quae seinpcr in hominum selicitatem nititur, in impe
33쪽
xium eXperientiae translatum videmus ; possumus enim facile observare, quorsum inprimis homines instinctu suo ferantur, et quaenam praesertim objecta homini sint accepta: - Illa certe, quae menti humanae sunt gratissima, facultatum etiam evolutioni maXime prospicient ; illa certe erunt utilissiima ; illa ne deficiant, inprimis attendat, qui educationi Pra sir, -- Quaenam autom sunt, ad quae inprimis mentis impetus vergit Sunt, ut mox huic quaestioni respondeam , nisi egregie fallor, omnia illa, quae in universum naturaO studium complectitur. - . Haec sunt, quae continue per Omne Vitae Curriculum ho-Πὶinem, PraVa educatione non corruptum ad se trahunt, et magna voluptate assiciunt; haec sunt, quaC Pueritiam o Cupant , quae aetatem Virilem alunt; quae senectutem delectant : -- Quantopere enim differat et genius et indoles
humana, in naturae tamen studio omneS solatium quaerente S PCr Omnem aetatem observamus. -- Quid sensibus in pueritia objectum est praeter naturam Nonne metallorum et similium splendor omnium primus animi infantilis attentionem movet 2 Saepius certe, A. H. pueros Vidistis
34쪽
in pulcre coloratos papiliones Venatum instituentes; saepius quoque puellas plantas colentes molles et odoratas; vel teneram aVem sinu foventes. -- Vix ullum incrementum coepere animi infantilis facultates, quin vel rudi oris obse Vmoris in oculos incurrat, quam insatiabili nova investigandi ardore ferantur pueri, et quomodo fere semper objectis in
quomodo CX OVO fat pullus, Vel, qua Vi in Cognita e tenui grano ingens crescat arbor; et inter Vulgares quaestiones pueriles vix ullae sunt, quae non ad Objecta naturae cognoscenda tendunt. In puero igitur naturae studium tanquam educationis fundamentum quasi digito indicatur; in illo certe , quamdiu nulla voluptatis memoria moVeatur, nihil agit pra ter coecum illum impetum , quo ad felicitatis istudium impellitur , et qui e Variorum organorum concursu originem ducit.
At quae puerorum animum occupare Observamus , natu majorum , Virorum menteS formatas CXercere non merentur ; forsan mutabitur organorum comple S, et
hisce mutatis ad aliud studium incitabuntur viri adulti. Minime gentium, A. H. , si in ulla re, in hac certe studii na
35쪽
turae appetentia per omnem Vitam immutati perseveramus. Videtur natura aequali passu cum facultatibus nostris procedere, ita ut objecta numero majori intellectui obserantur, quo magis ejus facultates fuerint CXtensae. - Poetae ingenio luxurioso aeque ac Philosophi ingenio ad maXiuie seria studia facto materiem praebet natura in haustam: - POS-sem hic citare et Statuarios, et Pictores, et qui inprimis pulcri et sublimis sensu agitantur, PoetaS; omnes Uno ore confitentes, illam mentis ecstasin, quae ipsis summa est beatitudo , in illis non nisi natura provocari, hic formosissima, illic terribili. - Nonne Divinum illud, quod in Apolline , statua maxime perfecta aevi florentissimi Veneramur ;N0nne molle illud quod in Venere Medicea amamus; Formosum illud, quod in Puella illa famosiissima talis ludente miramur, naturae perfectae imitationi perfectae debetur - Natura eX Raphaelis , summi pictoris, virginibus si
cris spirat: -- Natura in mollibus a Guido Rheni pi tis Nymphis ridet : - Naturae perfecta imitatio ad Polteri nostri famosissimum taurum, quamvis medias inter tabulas principum pictorum possitum in vastissimo, D 2 quod
36쪽
quod unquam exstitit, musaeo , Omnes cogere solebat omnium ordinum spectatores. -- Natura sola pulcri et sublimis sensui materiem praebet plenissimam; neque tantum sublimis et pulcri sensum movet, sed et intellectus acumen incitat , et Philosophi serie meditantis animum natura replet, nulla facultate intellectuali eXcepta, omneS in actum ducens; - Sagacissima ingCnia natura omnino occupata conspicimus; immobiles quasi et in natura, ut ita dicam, absorptos invenimus principes omnis aeVi Philosophos, nihil Cetera curanteS, et Unice de magnis , quibus universum regitur , legibus sollicitos : - Natura enim non tantum Corporum formas et seriem inviolabilem Philosophorum seriae meditationi offert; sed omnia Vivunt, Omnia mo
Ventur, Omnia Conservantur. QuaCnam sunt Vires hos mo-
tus producentes ' Quaenam leges illos regentes 2 Quomodo tandem Omnia ad omnium conser Vationem conspirant 2 Velum, quo haec sua sacra obtexit natura detrahere: -- En quod tot et tantorum Philo phorum medita tionibus per secula materiem praebuit, et tu aeternum Praebebit semper. . -- Philosopho non tantum incumbit,
37쪽
naturae Objecta enumerare; sed mathematicarum disciplinarum studio adjutus, quae ipsi sunt tanquam silum Ariadneum, quo tuto per scientiarum labyrinthum oberrat, pene-
omnium certe animos percellit sublimis montium adspectus, hic e nucleo telluriS nUbes petentium, ea aeterna nive tectorum ;ibi aut stratis sibi impositis formatorum, aut ColumnaS aemulantium, nonnunquam Cineres, flarennas ac globos candentes CVOmentium, terrae motuum et deVastationum qui sunt et foci et centra: - Ast quanto magis percellunt Philosophi animum ordo et Consensus, qui in omni hocce tremendo tumultu et elementorum agitatione eminet. - Geologia ipsi
librum naturae aperit, in quo telluris historiam antiquissimam legit. - Vetustissimo aeVO globum nostrum ab omni parte oceani aquiS inVolutum cernit, et fere liquidum; postea longe, lateque diffusis montium ignivomorum catenis tectum, sed continue magis qui ctum reddilum, magis adplanatum
38쪽
ORATIO. tum , et animalium speciebus magis habitabilem.
Omnium certe animos placidi et quieti maris, velis ubicunque tecti, adspectus suaViter affecit; omnes etiam fu, limis et horrendus oceani, Ventis agitati, turbidi et mugientis conspectus terruit; sed haec sensatio comparari nullo modo poteSt cum ea Philosophi, qui mentis humanae altitudine et summi Numinis clementia elatus maris agitati sublime spectaculum contemplatur, Calculo mathematico et astronomico certior factus de mundi stabilitate, et de limi libus, quos mare transgredi nequaeat; certior factus, ondas oceani pondere suo specifico, ad illam telluris relato, impediri, quo minus vel aeStu maris Vel procellis supra terras iterum
Nemo tandem, qui animo Vel parum sensibili praeditu; est nisi cum admiratione placida nocte ad sidera tulit vul tus , et stellas determinato Ordine dispositas, lumine vario per secula micantes conspexit; sed idem illud coelum per multa secula tot et tantorum Philosophorum ingenia summa admiratione repleVit: - Et quid sublimius cogita tari potest, quam summa illa et divina sapientia, quae in
39쪽
dispositione et motibus systematis nostri planetarii emunet ; quid dignius quo summa ingenia attrahantur, quam systematis hujus illa stabilitas, quae nostro tandem aevo inclaruit , docentibus summis Philosophis Lagrangio et Laplacio, calculo mathematico adhibito fallere nescio, omnes omnino motUS coelestes certis et dete minatis periodiς ςω adHYOs: - Quid sublimius humanam mentem mOVere unquam poterit 'Quis negabit deliciis abundare studium naturae, qui
omnis aevi historiam perlegens, fere omnes in omni disciplinarum genere eXcellentes Viros naturae studio incumbentes invenerit 2 Quantus est eorum numerus, qui toti se ci dederunt 2 Quam eXiguus Contra eorum , qui illius
plane ignari fuere Casu fortuito illud ita accidere non potuit. - Minime A. H. , sed historia nos docet causam certam existere, quae non tantum humano intellectui studium naturae gratum reddat, sed omnibus ceteris studiis multo gratius ; eStque baCC Causa necessario sita in facultatibus humanis studio naturae adaptatis; et summo jure statuere possumus , ipsam e perientiam docere , omnem facultatem
40쪽
I' I O. humanam in naturae studio suum proprium, cui capiendo factum est, inVenire objectum. -- Quomodo, si hac de re dubi-
tandum foret, plicaremus insatiabile illud summorum Virorum desiderium objecta naturalia CXaminandi, et comparandi Nulla alia causa impelluntur ad objecta haec magna opera Ct cura Colligenda et ordine disponenda, nisi studii
naturae deliciis, nisi oras m illa rantiarcim oraritomplandi ci
pidine, quae historiae naturalis cultores a placidis et tranquillis suis musaeis semotos per omnes telluris plagas, per Omnes oceanos dispergit, nulla periculorum et Vitae discriminis ratione habita. -- Non opus est diversarum gentium historiam evolvere, quae nobis summos viros naturae studio omnino deVotos indicet. Gloriatur et nostrum aevum pluribus, ingenii dotibus maXime eminentiabus, qui illi plane sunt dediti, et illo prae ceteris omnibus delectantur. - Gloriatur aeVum DOStrum Verone Gallo, qui eX Oceani pacifici Australicis insulis in patriam suam ViX redux, mediaS inter immensas opeS, quas eX incultis et incognitis hisce regionibus domum adportaVerat, inopinata morte scientiis fuit ereptus. - Gloriatur Von Buchio,