장음표시 사용
41쪽
Germano, qui ad ultimos fines Mundi septentrionalis delatus Nor egiae et Lapponiae montium Catenas geologiae descripsit ; Gloriatur celeberrimo illo Viatore, cujus nomen est in Omnium ore, Humboldtio, qui cum amico Bonplandio Aequatorias regiones pei Vagatus, et altiSsimis montidim cacuminibus conscensis , tot et tanta in Historia
pari haec omnia tribuere. Neque Viatoribus tantum hisce celebrioribus Historiae Naturalis fines CXtensos debemtus sed gloriatur inter multos alios Germania Blumen bachio , qui ex una stirpe oriri potuisse demonstravit omnes Gentes; Gallia CUVierio, acutissimo mundi antiquissimi annalium inVestigatore ; Viris , qui vitam omnem Historiae NaturaliS cultui dedicarunt, Nec deest gloriandi materies Patriae nostrae ; Vel Unicum mominasse fusticiet Brugmansium, Virum summum, Patriae decus,. qui ad omnes artes liberales aptuS, NatUrae tamen studio inprimis delectatur, et in musco suo ditissimo Naturae arcana posse investigare praesertim gaudet; Virum, cujus de naturae studio merita hic indicare et ipsius modestia, Et VCtat, i
42쪽
quod inter Coctorem est et discipulum, magnum intervallum. Quum autem vidimus illud studium, quod quam maxime nostram felicitatem promoVeat, eSse eligendum pro basi edi cationis liberalis; et quum analogia indicat, omnes omnino a puero ad ingenium acerrimum illud appetere , quod ipsos quam maxime felices reddat; Quum tandem CXperientia docet, omnes naturae stuctio inpa Imis delecrari, Valet Conclusio; Na turae studium pro basi educationis liberalis esse eligendum.' Mirandum certe hanc Veritatem, quae Vicinis Gentibus Germanis et Gallis diu fuit accepta, apud Nos Belgas vix innotuisse. -- Sunt quidem plurimi inter nos, qui naturae studium singulis oblectamentum judicant ; pauci autem qui universae societati illud utile CAstimans. - Liceat ab eventu et hanc rem dijudicare: - Quantum distant Europae in
colae, qui anno I ;6, publicis precibus iram Divinam longa
Cometae cauda demonstratam deprecari conabantur ab iisdem naturae studio edoctis, qui eundem Cometam ad Solem redeuntem tranquillo observarunt. -- Est ne naturae studio magis cognita terrarum indoles et atmospherae consti tutio, quo facto multa millia jugera, ante inculta, nunc
43쪽
cerealibus et Vite abundant' --- Quis, nisi qui ad naturae
arcana penetraVerit, atmospherae mutationes praesagire, et in calendario dies aestus maximi notare potuisset' Nonne omnes fere artes ab animalium industria desumtas docet historia naturalis 2 - Cauda per aquas m a Ventur pisces; UtinaVes noStrae remo, Ρinna ipsisS est , quodna Vi nostrae gubernaculum: - vela tendunt et per mare navigant plures Molluscorum species, haud aliter ae naVeS DOStrae per Oceanum currunt. - Impediant Gentium ambitio et riXae , quo minus coloniarum producta ad nos tranSilarantur: Praesto est
historia naturalis: e cellis subterraneis nitrum effodite Bela saccharum conficit ; indigenarum plantarum principium colorans emendat et ad praestantiam coloris Indici evehit. - Sileant detrectatores laudum studii naturae. Vix ulla sunt societatis humanae praerogati Va praeter ea, quae ipsi naturae indagatione acceSsere ; et ab hac parte spectatum meretur itidem naturae studium basis omnis educationis vere liberalis Vocari. - ViX opus erit, ut addam hisce, naturae studium necessario ab historiae naturalis studio proficisci; et hanc igitur principem esse omnis educationis li-Ε et be--
44쪽
beralis basin. Verulamium audiatis ; sunt, ait, scientiae instar Pyramidum , quibus Historia et Experientia tanquam basis unica substernuntur ; ac proinde basis Naturalis Philosophiae est Historia Naturalis; tabulatum primum a basi est Physica , vertici proximum Metaphysica; - quod ultimum tabulatum ; liceat haec Viri illustris verbis addere; per nubes penetrat, et oculo bumano tere semper latet. Indagandum hoc loco, A H. mihi foret , quibusnam praecipue partibus historiae naturalis indigeat educatio liberalis ; licet enitan, uti Cicero ait , omnes artes, quae ad
humanitatem pertinent, quoddam commune Vinculum habeant, et quasi cognatione quadem inter se contineantur, attamen tam VaStUS CSt naturae Campus, Ut cogamur statu foci ili, in quo Vivimus, et qui revera, diffiteri illud nolumus , status est, ut ita dicam, semicoactus ; quasdam hujus regiones seligere et prae ceteri S eXColere. - Dum ad educationum perfecte liberalem, ad quam omnes scientiac pertinent; in statu sociali attingere non valeamus, ad illam tamen quantum in nobis est Videtur accedendum, seligendo principes studii natUrae partes. - Locus hic foret disserendi de E .3 a-
45쪽
variis hisce scientiis, easque in classes distinguendi, illis
primam partem ConferentCS , quae cognitae majorem naturae amplitudinem aperiunt menti humanae. - Sed tempero mihi, et ne diutius patientia vestra, A. H. ab tar, ad illa accedo, quae diei hujus solemnitas et ossicii mei ratio a me postulant. -- Sussicit mihi demonstrasse historiae naturalis studium ad educationem liberalem praesertim desiderari ; Estque mihi pergratum,
eadem illa, quae nunc tempUS enucleare Vetat, ob temporum, quae Vivimus, rationem silentio praetermitti posse: CSi enim aevi nostri characteristicum , varias disciplinarum naturalium partes ad scientiae dignitatem evectas ad se invicem magiS accedere; ita ut hiatus inter illas quotidie minuantur, et ut tempuS appropinquare Videatur, quo unum continuum s stema sint formaturae, quod universam naturam, Ubicunque pateat, complectatur. -- Hocce prospectu animo quam maXime exhilarato, eo lubentius accedit
venerabunda Oratio ad illa, quae solennitas haec et gratus animus mihi imponunt ossicia. Regi enim Augustissimo , Belgarum Patri, grato animo
46쪽
acceptum referunt omnes scientiarum cultores, quod simul ac frena imperii capessebat, suo patrocinio scientias atque artes foVerit; quae, magna gentium Europaearum parte sub unius omnia pro lubitu gerentis tyrannide languescente, neglectae miserrime jacebant.
Regis in scientias amorem et naturalem procliVitatem, qua incitatur ad diversas discipljnarum naturalium partes erigere et ad invicem adproXimare testantur illa e cineribus resuscitata scientiarum monumenta, quorum magnam utilitatem vel seculorum eXperientia demonstraverat. Almae ipsius voluntati debetur Templum hocce Musarum celeberrimum de novo artium cultoribus 1 tare apertum: - Atque hoc mihi pergratum et inprimis acceptum, me ad munus, quod in praesens suscipio, Vocatum sis a tali ac tanto Principe, cujus amplis honorificisque titulis nomen restauratoris artium et scientiarum grata posteritas quoque adjunctura sit. -- Utinam Deus Optimus, Maximus servet te, Rex Augustissime et tuam Domum perbongam annorum seriem salvam et incolumem.
Vobis. autem Viri gravissimi, hujus Athenaei Curatores,
47쪽
Maecenates de me tam egregie meriti, Vobis, inquam, sim- ceram gratae mentis testificationem offero; Vobis maxime debeo, quod a Rege in antiquam hanc doctrinae sedem delatus sim ; Vos mihi advenae hanc plagam pedem figenti serena fronte obviam ivjstis; et inter Vos esse virum, non solum haeredem avitae gloriae atque eruditionis, sed et ipsum sua peritia tin S icientiarum CXtendentem , Virum egregium atque eXcellentem in illis scientiis, quae mihi ca
rissimae semper fuerunt, hoc Vel inprimis me movit, ut provinciam hanc susciperem mihi gravissimam; Re vera enim summus rerum moderator nulli mortalium dulcedinem sine amarore intermixtam largitus est, et quid mihi ace bius contingere posuis , quam secedere a Patre carissimo, quem ex decliviore aetate desiderium filii eo gravius premit Quid minus serendum; quam urbem relinquere, per multos annos dilectam sedem, ubi tot amoena percepi, toties me totum studiis dedi, cujus grata recordatio mihi tot ac tanta in mentem revocat 2. quid denique gravius, quam remotum esse ab amicis 2 testor hic unumquemque, qui sincerae amicitiae dulcedinem sensit, et quis unqaam
48쪽
talem, qualem ego, amicum inVenit 2 eadem studia nos de Vinacere, eadem Vivendi ratio , iidem lusus , eadem seria, haec nullis taediis, nullis unquam dissidiis interrupta fides animos certioribus quam fraterni amoris vinculis conjunXit.
Vos Viri clarissimi, collegae honoratissimi, has mihi jactu
ras, quantum fieri poSsit, estis Compensaturi; neque tamen sine metu quodam ad Vos me CORVerto, UUI meam imperiutiam cum cognita VCStra auditione ComparaVerim, at recreat mentem mecum reputare, quanam beneVOlentia, quam comiter me excepistis. Vestram itaque opem et fidem obniace imploro; vestram fiduciam mereri mihi grati Ssimum erit; conjunctis viribus atque animis , Uti fas est inter amicos et a cium liberalium cultoreb, in commune bonum, atque in Cre
mentum illustris hujus Athenaei laborare, mihi summo honori erit. - Adspiret benigne Numen Optimum Vestris et meis conatibus, et percipiet magnam eta illis utilitatem juventutis Frisiacae corona lectissima. Vobis: nobilissimi juvenes, deVota Musis pectora spes Pa- . triae et Parentum, nostra cura atque deliciae; illa studia adcepta posse reddere quae ' mihi inprimis int deliciis sunt, .
49쪽
summa mihi Voluptas erit. Amicus et comes Vobiscum per forida sesentiarum prata incedere desidero: sive Chemicas, si re Lotanicas meas scolas frequentare Velitis, sive Historiam Naturalem audire cupiatis; ubicunque possum; ubivis me Vobis benevolum
ad vestra incepta progres iusque adjuVandos, id omne vestrum putetis. Agitet unanimes et amici Philosophiam eXcolamus, quae nos ad grandia quaeVis eXtollit, dulcemque beatitatis sensum concedit, nostraque amicitia coimmodis hujus Athenaei , atque scientarum incremento semper inserviat: Quod faxit Deli. Optimus, MataimUS.