Epistolarum Pauli Manutii libri 8 tribus nuper additis. Eiusdem quae Praefationes appellantur

531쪽

PRAEFATIO Nas Irnec vero dubitaui, quin ea tibi paullo gratior esset sutura a cqniuncta cum Ciceronis voce, iden cum epistylis in qujbus cum Attico , familiari suo/ d mmus graviter , ct sapienter , quam eleganter , ct splendide loquitur. fructum, ut spero , campies ex utraque non vulgarem . ego enim, ut uelis optima, te hortor; Cicero volentem adiuvat: omnat enim eloquentia , consilijs instruit sapientis Dis . nam disputat saepe in his epistolarum libris, sermone perquam eleganti, de statu reip. de vitiis Princpum, unde fluunt exitia ciuitatum, de nictys studine fortunae. qui tibi erit, accurate legenti Ἀμ-pientiaefons uberrimus. A me uero munusculum hoc habebis, meae in te uoluntatis Ostud' argumentum. exiguum, inquies. fateor: sed uelim syecte Sammum, non remo quam tamen ne ipsam quidem debes contemnere e sequidem eiusmodi est, ut tuas, tuorumq. laudes, a me non expressas , sed tamquam tenui penicillo designatas, semul cum benevolenta mea cunniis genti bus patefaciat . Venetijs , M D L II X.

MAXIME esset optandum,accoste clarifi me, ut, quae olim a do dissimis uiris magno labo

re o

532쪽

re, magnisq. uigili s sunt elucubrata, ea nostrum ad aetatem peruenire omnia potuissent . artium plurimarum scientia quarum adiumento ad uitam redite milituendam indigemus , no n deῖideraretis . uerum ita casu nescὶo quo accidit , ut ex 's Icriptis,

quae ueteres illi , homines sapientissimi, reliquerunt, non solum multa prorsus interierint,sed etiam, quae in hanc diem seruata sunt, ita deprauata , ita mutila legantur, ut saepissime uix, aut ne uix quidem intelligi possint. hoc incommodum pater olim meus magna ex parte sustulit . cuius indu tria multos excitauit, ut,eat idem rem ag regi, iacentem litterarum laudem pro suis ouisse lue uiribus subleuaret . quod si alty secerunt, tantum aemulatione glo- riae permoti: certe, cur ego id faciam, hoc plus habeo caussae , quod, cum pater studiosis id, quod in hocgenere promiserat, morte praeuentus praesare non potuerit , hoc me nomine ita appellant, quo ad lios soleat non paternae solum rei, sed uoluntatis etiam hereditas peruenire. haec me, ut debet, opianio multum mouet, sed auctoritas tua plurimum rquam ego tantΓJosed 'PZire, ut, quamcumque tu probas rat onem, ea domum O L:ilis mihi, h laneria uideatur ele. si igitur cuni id hoc posterita-tἰs auiuuantiae)Ludium vos vehementer D pe ΤΠcohortatus lecisti, ut in eam rem tanto Iacrius incumbamus, quanto pluris apud me rNa, Mam reliquorum omnium, conlitia fiunt. quod si latre, Itudio, diligentia propci hoc genere quidquam.

533쪽

P R A A r A T I o N A spoten, ut certe potes: magnopere spero fore, ut neque te osci tui in me admonendo , neque liberalia talis in adiuuando paeniteat . cuius rei quasi speci-Uen erita haec puma . lacronis orationum pars ex Reterum exemplo se ratio rater esendatam, in mansiiimus. nam i cum usu consuetudo Scomparatum si ut, quibus rebus Principes utra delectentur , in iis rebus multi suumIudium probare uelint; ex quo sit , ut ab alijs canes , ab alijs Gqisos , aut aues nobiles dono dari videamus : mmode me facturum exin imaui, si et id ego eius geri. neris ap te mitterem, quod omnibus te praesicrre vo-Iupinilaus intrilexissem. soles enim quotidie fere a grauissimarum artium trajiatione, in haec Rudia ,

quae sibi ab humanitate nomen adsciuerunt, quasi mtortum amoenissimum, diuerterra ubi te modo ora-73rum poetarum flores, modo dulcium amicorum colloquia mirifice delectant: ut praeter id temporis , quod ualetudini dare soles, quo done pusillum est, hora nulla sit, quam non in litteris, o cum

uirtute traducas. quam tuae uitae rationem qui ignorant, mirantur scilicet, unde illa tibi in aduersis r bus fortitudo tanta, unde animi robur illud inuicti, quod ne illa quidem ipsa,quae in rebus humanis Fortuna dominatur, ullo pacto poterit in ringere; contra cuius uim duplici te praesidio muniueris, artium maximarum cognitione, O mentis optimae conscientia. haec es aliarum uirtutum, quae in te sunt mu

535쪽

' R A s r A et 3 o N , s Istibus, tui simillimis, ita me commendaris, ut, ej tui te illimonio permoti , non minimis ad se praemiis euocarint. Quae cum recordor, etsi me ipsium probe noui , tam π interdum misi a senior II uid i ideor esse. cvod a te sim ornatus . haec De inanitambitio ita delectat , ut illum dolorem . quem ex discultate capio remunerandi , si non tota lat, minuat quidem certe . quamquam tu is es , qui

te fatis superq. remuneratum existimas , si modo id, quod dedi ii , ab eo, qui accepit, intelligis memo iria teneri. quo in oscio praestando, noli credere quoquam esse, qui me uincat. O huius quidem rei consido fore ut aliquando eiusmodi a me signa dentur,

quae nullum cuiquam de mea in te voluntate dubia tandi Iocum relinquant: nunc earum rerum , quas

ipsi quidem hoc tempore possumus, maxima, priamum, ut dixi , Ciceronis orationum uolumen in tuo nomine apparebit. omnino neque amplitudine tua , neque ijs inclys, quae in me contulisti, digna res uidetur:sed, ut*ero, muneris nostri tenuitatem humanitatis tuae magnitudo subleuabit.

537쪽

V dicam felici contigisse fato , ut, relicto

Lovaniensi celeberrimo gymnasio, quo, tamquam ad mercatum bonarum amilum, uirtutis o eloquentiae comparandae caussa concessuras, Venetias te hoc potissimum nomine contuleris, quod nostri, ut ipse dicere solitus es, uidendi ct cognoscendi mira quaedam te cupiditas incenderat ' tu quidem, si tuum sensum explorem ,

uis me hoc tribuere fortunae tuae. nam, quod ita euenerit, non modo ut ad amicitiam ct conssuetudinem , verum etiam ad conuictum , O contubernium meum tibi aditus patuerit; in eo, quasi tibi quiddam expetendum contigerit, plurimum ipse tibi solitus es gratulari. de quo, non est meum Italuere, uere ne sentias, an secus. at illud meum est , paucis oriendere, cur tu contra mihi cari mus, iucundissimusq. sis, quod nunc in meis aedibus mecum habites, mecumq. uiuas, in eo ego quoque meae felicitatis aliquid agnoscam. nam, si tu ita demessentis honorifice,quia iudicio mouearis:aequum es mihi a te concedi, ut ego de te non minus v re, quam tu de me, iudicare possim . sin ictam tibi me opinionem peperit humanitas: me quoque A a non

538쪽

q PAVLI. MANVTII non solum natura,sed ipsi iam ratilo docuit, praeclarum esse humanitate excellere . itaque do me libenter in eam partem , ut homines ossicijs colam, laudibus exornem , re , si opus est, pro mea tenuitate sustentem. Sed mehercule ego de te , mi Matthaee , a uero animi mei sensu iudico: nihil me gratia, nihil assicit ambitio . Primum, cum aliquoties mei salutandi caussa domum meam uenisses , pellexim me in amorem tui, comitate morum, O lenitate sermonis: deinde, quod iam non tibi modo, uerum O alijs petentibus negaueram, atque exclustram, ni ego te domo reciperem, eloquentiaeq. Rudi s erudirem, multis precibus usus peruicisti. P ec mi hi tamen , quod tibi, meorum sermonum cupidit te flagranti, meainq. domesticam consuetudinem petenti, satisfecerim, adhuc uenit in mentem paenia tere: quin, quo plus ad nostrum conuictum accedit temporis , eo maiorem e tuis moribus, tuisq. su-di s haurio suavitatem. non enim tam hoc in te laudo, quod certe in adolescente summa laude dignum es, quod a sudio doctrinae non te suis illecebris uo luptas, non commodum, non ipsa ualetudinis ratio deducit; quam illud o admiror , ct praedicare satis pro dignitate non possum, quod in tuis cogitationibus haec tibi prima ess, ct antiquissima, ut Deum

optimAm maximum, a quo uno, quae uere bona sunt, emanant omnia, homanis rebus, quae fluxae nimis, infirmaeq. sunt, omnibus anteponas. Perge

adolescens optime in hoc praeclaro diuinoq. sensu.

539쪽

PRAEFATIONES Shaee est omnium rerum una nobilissima, una, miti crede, quae omnium philosopborum scientias, una, quae omnium RSgum opes facile vincat . quare tu quidem oblecta te, quod facis, eloquentiae studio ;in qua , quo modo principia se dant, futurum auguror ut breui superiorem neminem , aliquando ne phrem quidem habeas. sed istud set in primis , neque

umquam excidat, omnium uirtutum pietatem tu Deum esse fundamentum. ac uide, quot inde tibi bona fluant. Primum , tuae saluti consulueris egregie. animi salutem appello, non corporis . decet nim nos aeternam potius illam uitam, omni felicit te circumfluentem, quam hanc,quae temporum *atiis definitur, mim ijs numquam uacantem, cogitare. deinde , patrem tuum, qui, ut audio de multis , atque etiam de te ipso , humanam prudentiam praediuina religione nihil esse putat, incredibili uoluptate laetitiaq. perfundes. cui quantum debeas , non

ex eo solum intellige, quod pater est; sed quod is pater, qui te filium uult esse inter tuos ciues omni re florentem, atque honoratum; qui te consilijs apuero sapientis is erudiuit; qui te suo exemplo, suis optimis institutis, ac factis ad laudem quotidie

uocat. Tali patri, tam probo , tam tui amanti, tam libenter suas omnes curas in te consumenti , curare

debes , ut id, quod reliquum est uitae, per te sit iu- eundissimum. quod ita consiequeris , sistatueris , quibus artibus ideo nunc operam das, ut aliquando ceteris hominibus elegantia sermonis, scientia re-3 rum

540쪽

6 P A v LI. M AN UT I rrum antecellas , earum artium infirmam esse gloriam, nisi perpetuo erga summum Deum amore nu-droq. fulciatur. mihi quidem, cui tu carissimus esse aut uis , aut certe ita videris uelle , ut mihi persuadeas , magis ulla re placere non poteris, quam si te in eo , quod instituisti , uitae innocenter cum uim tute degendae studio constantem , tibiq. simillimum

uidero. Et, ut iam nunc intelligas , quos in animis hominum amoris igniculos vera virtus accendat ἔscis quinctum abhinc mensem mihi tecum nihil Disse , te mihi numquam nisum, ignotam mihi tuam faciem , obscuram nomen. nunc, apud me quo loco sis , intelligere te puto. paucissimis diebus ex conuictu consuetudo, ex consuetudine amor , ex amore

familiaritas exorta.itaque tecum saepissime sum, quod sub iisdem tectis necesseen; ct admodum m-cunde, quod ea, quae in tuis moribus elucet , probitate consequeris. Et, quoniam is ego sum, qui , quo me voluntas ducat a ratione prosecta, eo libenter sequar; ges morem animo meo, tacite hortanti, ut hanc meam ad te amandum propensionem non

modo tibi , sed, quatenus ego p sim, reliquis etiam hominibus illum aliquo oscio ac munere declara rem .cumq. tulisset casus , ut hoc tempore Ciceronis epistolae familiares,eae, quas tu iam legendo Operuolutando trivicti , denuo typis , ut nunc loquia Dur, essent imprimendae: peropportuna ad id,quod uolebam , uisa res es. nam , hunc librum si cum tui nominis inscriptione publicarem , putaui me facem