Canonici Juris Institutionum libri tres

491쪽

iuris Canoni, tandem si quis per vim spoliatus sit, & α

judice petat restitui nulla actione insti tuta, officium judicis ita implorat pex modum actionis, ejus loco est ea peti

tio. Ut in cap. 2. ex. de or i. cog.

Secundo casu puta si lis quaedam in tituta sit per libellum qui causam Co tineat, multa jubere potest judex, qua

nec eo libello continentur, nec petu tur , puta restitui fructiis, instrumenta. litis, expensas , reparationes Ecclesiae

fieri , & alia id genus quae quotidie in

litibus insti tutis emergunt & incidunt rofficio enim judicis incumbit ut de iis omnibus jus dicat, plurimum Vero interest an officium iudicis imploretur in modum actionis,an in iis quae ad instit tam litem pertinent. Primo casu necessaria est litis contest tio , quia principale illud est negotium quod ita peragitur. Secundo necessaria non est, quia ea sint tantum incidentia, quae a prin cipali negotio pendent, de quo lis contestata est, d. cap. 2. hoc tit. ac proindet in primo casu nec judex testes audire, nec definitivam sententiam ferre potestante litem contestatam cap. a. ex. ut lite non conte'. non proced. adtest. recepi.

Nec ad sent. desin. quod utrumque licet in posteriori casu. Et obiter observam

492쪽

Institutionum Liber III. 47uedum est primo casu judicis ossicium a veteribus interpretibus & Glossis arpellari nobile, quod per se subsistat, nec

ab actione pendeat r Secundo appellari mercenarium, quia quodammodo se vire videtur institutae actioni. Sicut vero in jure civili omnium instituendarum actionum principium proficiscitur a titulo de in ius vocando M. omnium. instit. de poen. tem. Etl. Ita Ain jine Canonico vocatio in jus Can nice facta est initium de fundamentum

totius litis. Can. vocatio. s. q. 2. eaque

omissa facit ut nullus sit judicis proces sus l. 7. Cod. quomodo ct quan. iud. Jent.

Profer. cap. quoniam. H. ex. de probat. cap. ex literis A. m. de rest. in inter Unde

cum Rai mundus lib. 2. Decretal. docuit apud judices & in quonam foro instituenda silis, statim subjicit titulum de libelli oblasione , id est de vocatione injus , & in cap. I. docet eam omnino praemittendam esse in omnibus Ecclesiasticis judiciis. Quomodo ea facie da sit, cum jure civili non omnino convenit jus Canonicum, quod hic expeΩ-dere juvat. Quidam volunt voluisse Iustinianum ut in judiciis Ecclesiasticis nulla scriptura interveniat ex ejus Nou. 76. O

493쪽

4 6 Juriis Canonici

83. quam exscribit Gratianus in Can. squis cum Clerico. I i. q. I . & quidem ex Juliano Antecessore ut nempe quam- citius ea finiantur & minoribus impensis: Sed jus illud nunquam obtinuit, Nam & ante Iustinianum vocatio in jus rationabilibus scriptis facienda erat, ut est in d. Can. vocatio. qui est Damasi Summi Pont. Et postea generaliter cautum est ut judicia Ecclesiastica non aliter quam in scriptis peragantur Can. legum. II. q. I. Imprimis autem libelli oblatio , seu vocatio in jus cap. I. ex. de lib. oblat. uterque locus ille desumptus est ex actione prima secundi Suession. Con-eilii 'b Carola Calvo. Et olim libellus ille subscribendus erat ab ipso mag stratu, ad quem fiebat vocatio in jus, vel etiain causis Ecclesiasticis l. ciam Clericis. 23. g. i. st 1. Cod. de Di . ct cier. & roborandus manu partium, d. Cap. I. de lib. oblat. imprimis, inquam, quia libellus conventionis & totam litis seriem ac causam continere debet, ut reus in judicium paratus veDiat, & ut doceat judicem quomodb sententiam dicere debeat, quae sit libello conformis.

Cum ita per libelli oblationem praeparata & ordinata est lis, ordo judiciorum postulat, ut apud judicem fiat litis

494쪽

'tutimuri Liber III. 477 contestatio, quae proprie facit judicii

exordium, per quam merita causae pa duntur assertione partium L un. Cod. detit. coni. & qua omissa, nullus etiam est processus, nullave sententia cap. I. ct

2. ex. ut lite non coni. non processi

sicut in jure civili dubitatum est quomodo ea fieret, eo quod in ea saepius mutata fuerit forma judiciorum : Ita &in jure Canonico an fiat per positiones& responsiones in judicio propositas , quae a longaevo usu introductie dicuntur in cap. ult. de verb. H. in Clem. Ac tandem Gregorius IX. definivit per eas non fieri litis contestationem, sed perpetitioncm in jure, seu judicio propositam , & sequutam responsionem cap. dudum. 3 . e v. de Elent. O d. cap. un.

qua in rc iudex Ecclesiasticus sequi debet regias Constitutiones, quae positiones illas abrogarunt. Denique Iudex, causa cognita, δί ex recepto judiciorum ordine sententiam dicere debct. Causa cognita , nam ut

loquitur Ioannes Sare er. in Epist. 18.1n causis ordo rectissimus ille est , ut praecedat examinatio sententiae. Sicut jure civili ea promenda est allegationibus examinatis, ait Apuleius lib. Io. Metamorp. Ex judiciorum ordinc ,

495쪽

nam eo non servato , sententiam ipso jure non tenere ait Tancredus lib. q. O . iudic. ac praecipua eius ordinis regula est, ut nemo inauditus condemnetur, nemo absens, nisi tribus edictis vocatus non compareat: tunc enim condemnari potest ut contumax, ac tandem victus in lite aut instantia condemnandus inmoderatas expensas cap. s. ex. de L. st coni. cap. S. ex. de eo qui miti. in poss. Et rectissime Innocentius III. in d. cap. S.

ct in cap. I. in s. ex. de se rus. po s. ct

prop. Addit in moderatas expensas : nec enim immensis sumptibus mergendus, est reus, ideoque judex cui taxatio impensarum competit, eas tantum aestimare debet, quas fieri moris est, seque actor fecisse probaverit cap. i. in fine. de excepi. in 6.

FINIS.