장음표시 사용
11쪽
tissimum quod, quum experimento didicerim, quantum emolumenti ex versandis patrum scriptis studia sacrarum literarum percipere soleant, harum studiosis id invidere nollem, imo vero eos cogere quodammodo, ut ipsi etiam perciperent. - Si quis autem illud mihi vitio vertere instituet, quod Protestantium tum vetustiorum tum recentiorum auctoritatem subinde adhibuerim ad confirmandas divinorum verborum interpretationes, quas propono , is , obsecro , relegat praelationem huius operis eaque, quae in libro superiore hac de re dis- Putavi ; praeterea vero consideret me in explicandis his hibliorum capitibus non alias interpretationes sectatum esse , nisi quae Catholicorum doctrinis maxime omnium sorent consentaneae, de quibus bene eum mereri, qui iis ipsorum adversariorum testimonium conciliet, nemo, arbitror, negabit. nisi si plane desipere videri velit. Ceterum παντα δοκιλο, το καλον κοπευ τε
La presente opera sodo ii diritio di proprieta Diuii tred by Cooste
13쪽
De primis geneseos perbis: In principio creavit Deus caelamet terram GE'. I, i l. i. Quaestio, quam de primis geneseos verbis: In principio creaOit
Deus caelum et terram, aggredimur, non eo tendit, ut de universi realione agamus, vel ea tractemus , quae sive philosophi sive theologi hae de re docent, aut disputant, sed ut horum verborum verum germanumque sensum assequamur. Nihil itaque in praesenti, an aditerna atque iuereala materies, an mundus aeternus sive ex omni ae-lerni late productus conditusve esse poluerit; solum quippe studebimus evincere Moysis sententiam hanc esse: Universum a Deo de nihilo pro- duetum, eique principiale aliquod tempus suisse; nempe non aliam, quam quae patribus in aedes lateranas quarto convocalis suit, ubi haec pronuntiarunt: Creator omnium pisibilium et inrisibilium, spiritua- Iium et corporalium, . . . . sua Omn olenti pirtute simul ab initio temporis utramque de nihilo condidit creaturam mirituaIem et corρOralem, angelicam pidelicet et mundanam, ac deinde humanam, quasi communem ex spiritu et corPone constitutam fa=. Porro , quod volumus , plane conficiet allenta atque aecurata inspectio duarum voeum, quibus Moyses exorsus est , 'ON ta , et quarum utramque primo separatim examinabimus,
vi Concit. lator. IV. cap. 1 Firmi-lor. Vid. Vasques in Diom. l. q. 61. ari. 5. disp. CCXXIV. e. 4.
14쪽
2 Lisgκ II. QOAEsrio I. lum vero definiemus , quid simul iunetae in illa Moysis sententia signifieent. Ubi vero materiem nominabimus seu materiem informem, nγveris nos nihil aliud velle significare nisi prima ipsa corporum elementa.
2. Si voeis πους formam eonsideres, dices nomen denominativum eam esse , cui responderet masculinum , quod quidem usitatum non est , etenim derivaretur a sicut a za, sicut a G, sicut a ban. In bibliis iamen semper pro substantivo nomine habetur eo pacto, quo etiam a Graecis et a Latinis adiectiva neutra solent usurpari; quod enim neutro adiectivorum genere Graeci et Lalini , id seminino enuntiant Hebraei. Voeis itaque huius vim ipsissimam redderes voce capitale, quae lamen isthanc notionem accepta Latinis ignota est. Τolum autem id Aquilae auctoritate comprobatur. Ille enim, ut eum vocat Ilieronymus, con tentiosus interpres, qui, non solum perba, sed etymologias quo que verboriam transferre conatus est say, talem sese exhibuisse iure
eredi potest, dum pro voce 'US' initio geneseos posita reddidit κεγαλαιον, quod adiectivum origine esse videtur a κεγχλη deduclum, sicut ab iniελη est πέλα tος, a βια βιαιος, a d αιτς, aliaque sexcenta, idemque adiectivum est in Ranis Aristophanis ibl. Graecis aulem hac forma adiectivis ea est vis, quae hebraicis in literam desineti libus , quod ex nominibus gentilibus manifestum prorsus si graeca enim Ἱουδαtoet, 'ESραιος, Xαλδαιος sunt ut hebraica stu, 'navr, et ipsa hebratea illorum populorum , quorum hebraei solum
Scriptures meminere , nomina , quibus ea forma est , ut Uri, 'IlI, , graeci interpretes verterunt Eυαιον , Xετταιον , 'LSουσαtον, et similia horum.
15쪽
3. Salomon Iarebi seribit nomen hoc semper eonstruetum, ut vomeant , usurpari, quod salsum omnino est. Aliquando enim, non modo post illud nihil sequitur , quo eum construatur la , sed nee s
qui potest ibl. Quin et pronomina suffixa interdum habet ic , adeoque et I demonstrativum praescriptuae, etsi id taleat in praepositione , id .
4. In universum autem haec vox, prout eius elymon d et aisque usus, quem eonstanter habet tu seri pluris sacris, in quibus quinquagies oecurrit, signi lieat id , quod primum est sive tempore se , sive eaussa γ , sive loeo, prelio, aut dignitale fg . Ut autem primum tempore significat , subiecta quoque huic voeabulo saepe notio est ipsum temporum initium lM, longe autem frequentissime primitiae sive proventuum li , sive filiorum, id est, primogeniti, quos I NI.7 N primitias roboris Hebraei solent appellare fit.
5. Primigeniam verbi h a notionem eam esse putant reeenti res , quam retinet Arma pillei huius eiusdem verbi et suturum v eali hesra assectum verbi a rabiei ba, quod Gesenius ita vertit: praecidit, praesecuit, asciapit, AOIiυitque imi, adeoque eadem forma pi-liel etiam fugere , ongere, sonat eidem Geseuio. Verum non est, cur ad alia arabi ea confugiamus, praesertim quod ipsum verbum idem prorsus ae hebraicum H ta, habeant Arabes. Sed neque ex sol
16쪽
4 Liaga II. 0Π1Esmo I. ma pihel primigeniam huius verbi notionem colligere necesse est, tam etsi notionem istam comprobare queat significatio formae pihel, inquantum haec verborum Arma significationem quandoque habet illi opposilam , quae est formae kal. Ut demum non est, cur verbum hoc forma piliet ab Erechiele lal usurpatum vertas fugere aut ageres,
quum percommode illud vertatur secundum eommuniorem formae huius significationem, ita neminem novi, praeter Ge,enium, qui eo pa elo vertere jubeat. 6. De ipsa autem vi ac notione sormae hal haec certo possumus affirmare. Forma hae verbi nullo modo signifieari rerum fictionem, dispositionem, aut elaborationem, ut sentire videtur Bosenmul-lerus haee seribens: Verbum N onNino eadem sumitur signiscatione , qua I CV et tri; id enim iis refellimus, quae inserius leguntur in genesi : N A TUN, quod creapit Deus, ut faceret sc , ubi perspicis digerimen necessario poni inter ea Verba. Gesenius sane , quamvis et ipse existimet verbum t a syno nymum esse verborum πίν fecit et fnxit, quod equidem de Verbo aliqua ex parte vere dictum puto, qualenus etiam cre re est aliquid facere, diserimen tamen inter ea esse eadem illa loquutione confirmat, quam Liidovieum Dedieii ldὶ sequutus ita expi, eat : PRODΠxiT FAciENDO , id est , fecit nopi quiddam pro ceu do seq. insuper, quod verbum Nna ea forma significal, uni Deo trisbui a seriptoribus sacris, et tune solum hoc verbum adhiberi, quum Dei opera eommemorantur , sive ea , quae de nihilo producta , sal tem quod ad ipsorum materiem, vere dici possunt, ut sunt caelum,
terra, bomines, animantia is , sive prodigia fg , suturorum praedictiones ih , ae sublimiora quaedam beneficia sιὶ ; ideoque non aliam Verbo huic notionem subesse , nisi actionem aliquam unius Dei pro
17쪽
Priam. Praeterea numquam nomen aliquod materiem designans , ex qua aliquid saelum sit, huic verbo adnexum esse, quod tamen addi
nequaquam idem esse ac fugere seu ngere. Quantum autem ex consideralis omnibus scripturarum sacrarum capitibus, in quibus vertium istud sorma hal usurpatur, coniicere est, non male de eius signi-licratione sensisse dieendi sunt Gesenius et Kocherus; placet enim, ae iuvat, in hiiiusmodi quaestionibus Proles lanlium recentioruin praesertim auctoritatem urgere. Gesenius quidem haec seribit: Eae modo dictis abunde apparebit huius perbi usum in kal a signiscatione Priamaria, quam ex arabiea lingua et ex forma pillei, male lamen, ut dictum est 5l, repetere solent recentiores, prorsus diversum esse, idque magis de nονα rei Productione so, quam de conformalione et elaboratione materiae, usurpatum esse My. Kocherus vero :Verbum ma de illis, quae per omnipotentiam Dei quasi e m- ι ilo mirabiliter emistunt, adhiberi solet se'. At si verbum N de uno Deo dicitur, et produelionem significal , iam ratio est , cur dicatur eius nolio esse productio, quam unus Deus sacere potest, id est, qua de nihilo aliquid creat. Cui rei, nisi eonfirmandae, illustra dae saltem illud Leit, quod, quum verbum N a simulque unum aliud aut plura verba in eadem sententia coniunguntur, quae operati
nem aliquam designent, primo ponitur is , inque historia ipsa
creationis, adeoque ipso eius initio, ubi primum Dei opus narratur, verbum illud adhibitum est, exinde vero alia verba. 7. Quaecum lite autem ex seri pluris sacris deprompta eontra nostram sententiam de verbi huius notatione regeri possunt, Deile dilues, ubi haec attendas. Res, quae de materia conditae atque esse laea Deo ipso sunt , si ipsius materiae, ex qua constant, rationem habeas , utpote de nihilo a Deo productae , et ipsas a Deo productas de nihilo dici posse, puta, eorpora caelestia, terrarum orbem, anima
lia, plantas, huminesque ipsos, ut iam supra dictum est l6J. Neque
vi L. c. not. H Vindiciae sacri lextus hebr. Es
18쪽
c LisER II. QuAEsrio I. reponas, quae artifices de ligno, de lapidibus, de auro, atque a
genio, similive materia, essingunt, ac formant, nec si ipsius materiae rationem habeamus, de nihilo producta nequaquam recte dici; artifices enim non ipsam materiam producunt. Quae ex materia et spiritu constant, ut sunt homines et, quae multorum Senientia est, etiam
animalia, de nihilo producta vere omnino dici, horum quippe nobi- Iior pars ac potior attenditur lat. Ubi prodigia a Deo patrata reseruntur, verbum illud usurpari, quia haec, ut scribit Koelierus, per Omnipotentiam Dei quasi e nihilo mirabiIiter existunt ibi, sive, quia Deus in his patrandis illam ipsam exserit potentiam, quam in rebus de nihilo producendis, inque legibus naturae rerum constituendis, quibus per prodigia haec obrogatur, exserebat lc . Denique hoc verbum, sicut cetera omnia, in s guralis loquutionibus subinde adhiberi, ut est illud: Cor mundiam N crea in me, Deus μν; quis enim non
videat translatam hic esse loquutionem , atque poeticam imaginem, quae quidem omnem suam vim depromet , si verbo h a notio sit creare, hoc est, producere de nihilo. Atque ad huiusmodi figuratas loquutiones reserenda sunt ea , quae sacri vates de magnis quibusdam rerum innovationibus olim futuris tamquam de nova creatione cecinere se . 8. Quae vero sive ex verbis κτιζω et ποιο , quibus grae ei bibliorum seriptores usi sunt graecique interpretes pro verbo N ta, sive ex verbo creare, quod reddiderunt interpretes latini, contra sententiam
nostram proferri solent, aut possunt, n0n est, cur ea moremur. Ultro enim damus, neutri horum verborum, saltem ex Origine sua, eam subesse notionem, quam adserimus verbo κ Q ; ea tamen pro hoc verbo reddita sunt , quia opportuniora nec Graeci habent nee Latini.
19쪽
De ambarum υocum signi alione, quam halent in primo persiculo geneseos. s. Sed iam de initio geneseos dicere oportet. Ex tribus notionibus vocis π- , quas retulimus 4 , eam, qua aliquid loco seu digni late primum significatur , huic Moysis sententiae minime congruere, pro comperto est. An vero vox ista caussam hic designet, secunda quaestio erit. Quare superest, ut ordinem temporum voce hac significari dieamus, quae significatio ut obvia omnino est, ita eam i terpretes omnes , quos novimus , si hierosolymitanum demas , qui a vertit in sapientia, vel sequuti sunt, ut Onhelos, Ionathan ὀ φευ ευμος, vulgatus, samaritanus, arabs, vel sequuti esse putari iure possunt, ut syrus, qui ipsum vocabulum relinuit, alexandrini, qui
id verterunt v st, Aquila , qui reddidit ἐν κερχλὸχιω 2ὶ.10. Salomon larehi 3 ei Abraham Aben Erra nomen hoc initio geneseos constructa forma esse contendunt, similemque syntaxim
haberi, quae est in Oseae I, 2 ei in Isaiae XXIX, 1 a , quaeque supplenda est pronomine relativo , ut si in Levili eo IV, 24, in I Sam. III, 13, in Erechiele XXI , 35 lbj. Id tamen negat David
Κimelii, et recte quidem. Nam, quin sorma grammatica huius nominis ulla ve alia ratio id credere suadeat, nee verisimile esse videtur Moysem ipso libri exordio a nomaliam hane rarissimam admisisse , cuius nullum aliud exemplum ipse suppeditat; nec huiusmodi ellipsim Orationis series atque contextus ullo modo patitur. Quid enim sonarent Verba Moysis p quae, si ellipsis illa aeeipiatur, latine reddenda sereni: In Principio, quo creapit Deus caelum et terram, et terra erat inanis. Voculam et hic redundare dixeris. Sed en aliud orationis vitium. Sique redundat, et verba terra erat inanis eum prioribus unam
20쪽
g LinEa II. Qv1Esrio I. sententiam effetunt, iam verbo R' a non erit ea significalio , quam esse superius comprobavimus s6 , et in serius eonfirmabimus; quom do enim terra iam fuisse, quidquid demum fuerit, diei potest, quum eam Dens produxi ip
1. Quum itaque huius nominis Arma nequaquam eonstructa sit, per illud vero ordo temporum designetur, quaeritur, utra huic in- sii significationum duarum, quae inesse possunt, quum ad temporum ordinem designandum usurpatur, an aliquid tempore primum significet, an vero lemporis principium l4 . 12. Aio, aliquid, quod tempore primum sit, ea voce signifieari minime posse. Si enim sic foret, verba illa geneseos alterutro h
rum modo vertenda essent. Vel Pain υκ creaoit Deus caelum et temram , id est, prima res creata a Deo suere caelum et terra. Vel Parato creapit Deus caelum et terram, id est, Prima actio Dei suit e realio eaeli et terrae. Horum prius accipi nequit, obstat enim praepositio I in , nam semper in scripturis sacris, atque in hoc versiculo peculiariter, vox vim habet nominis substantivi, ideoqueseeundum priorem interprelationem vertenda omnino esset Primum, id est, Prima tempore res , ac proinde praepositioni 2 in locus nul-Ins esse posset. Sed neque posterius, ea enim vox numquam alias pro adverbio usurpata est a seriptoribus hebraeis, quod tamen secundum posteriorem illam interpretationem seri oporteret. Minime autem le pra lereat, neutram harum notionum nomini illi tribularum sententiae Caiholi eorum de rerum creatione satis commode congruere, quum neu ira excludat mundi aeternitatem; quia mundus a tota aeternitate creatus foret utique prima res a Deo creata et prima Dei actio , siqnidem ereari seu produci de nihilo non idem sit, ae prius suisse nihilum, quod aeternae erealioni repugnaret profecto , sed idem , ac de nulla alia materia esse productum. 13. Quamobrem propria notio istius vocis in illa Moysis sententia ea est, quam expressit interpres vulgatus eam vertens: In Priα-cipio. Quumque absolute atque indefinite proferatur, nullo addito nomine vel subaudito tempus aliquod determinatum designante, dicenda est significare prinei pium cuiuscumque temporis, seu momentum illud, quod primum omnium suil, et quo ipsum tempus esse coepit.