Acta Sancti Brendani : original Latin documents connected with the life of Saint Brendan, patron of Kerry and Clonfert

111쪽

THE PARADISE OF BIRDS. SED navigantes contra meridianam plagam ejusdem insulae, invenerunt rivulum vergentem in mare, ubi naviculam terrae applicuerunt. Exeuntibus autem fratribus de navi, jussit vir sanctus ut ipsam navem contra alveum fluminis funibus traherent. Erat autem tantae latitudinis flumen quantae erat navis. TraXerunt ergo navem unius spacio miliarii, donec ad fontem venirent ejusdem fluminis, Sancto viro intus Sedente. Considerans autem sanctus pater, dixit: Ecce, fratres, Dominus dedit nobis locum aptum in sua Sancta reSurrectione

manendi et addidit: Si non haberemus alia stipendia, Sufficeret nobis, ut credo, ad victum et potum fons iste ' Erat enim fons admirabilis nimis. Super ipsum fontem autem erat arbor ingens, mirae latitudinis, sed non magnae altitudinis, cooperta avibus candidissimis, in tantum ut rami ejus et folia minime viderentur. Cumque hec vidisset vir Dei, cepit intra se Cogitare quidnam esset aut quid cause foret, quod tanta avium multitudo in unam possit esSe collectionem. Que res tantum viro Dei tedium genuit, ut etiam lacrimas landendo genibus provolutus Dominum Precaretur, dicens: ' Deus, cognitor incognitorum et absconditorum revelator, tu scis angustiam cordis mei; ideo precor te, ut michi peccatori digneris per tuam magnam Sericordiam, revelare tuum Secretum, quod modo Pre oculis meis video. Non hoc autem dignitatiS proprie merito, set tueclemencie respectu presumo. Hiis dictis, ecce una ex illis avibus volavit de arbore. Sonabant autem ale ejus sicut tin-

βρ A. non minus : B. non minoris. '' A. and B. et revelator absconditorum omnium. N A. and B. deprecor tuam majeStatem.

112쪽

tinabula contra navem ubi vir Dei sedebat. Que cum sedisset in Summitate prore, cepit alas eXtendere in signum leticie, et placido vultu aspicere sanctum patrem Brendanum. I unc vir Dei intelligens'' quia Deus recordatus esset ejus dePrecationem, ait ad avem : ' Si nuncius Dei es, narra mihi unde Sint aves iste, aut pro qua re illarum collectio hic sit.'Que statim ait: μ Nos sumus de magna illa ruina antiqui hostis; set non peccando aut consentiendo sumus lapsi; set ubi sumus creati, per lapsum istius cum suis satellitibus contigit nostra ruina. Deus autem omnipotenS, qui justus est et verax, suo judicio misit nos in istum locum. Penas non sustinemus. Presentiam Dei eκ parte noS Videre possumus, tantum alienavit nos a consorcio illorum, qui Steterunt. Vagamur per diversas partes hujus Seculi, aeris et firmamenti et terrarum sicut et alii spiritus qui mittuntur. Set in sanctis diebus dominicis, accipimus corpora talia que tu vides, et per Dei dispensacionem

commoramur hic et laudamus creatorem nostrum. Tu autem cum fratribus tuis habes unum annum in itinere,

et adhuc restant sex. Et ubi hodie celebrastis Pascha, ibi omni anno celebrabitis, et postea invenies que pre SutSti in Corde tuo, id est terram repromissionis sanctorum.' Et cum hoc dixisset, levavit se de prora illa avis, et ad alias reversa eSt. Cum autem vespertina hora appropinquaSSet, ceperunt omnes quasi una voce cantare percucientes latera,

atque dicentes : Te decet hymnus Deus in Syon, et tibi

reddetur votum in Jherusalem. Et semper reciprocabant predictum versiculum quasi per spacium unius hore, et audiebatur illa modulacio et sonus alarum, quaSi carmen Cantus Pre Suavitate. Tunc sanctus Brendanus ait fratribus suis: Reficite corpora vestra, quia hodie animas veStras

'' A. and B. Tunc agnovit vir Dei quia Deus recordatus esset deprecationis ejus et, &C. N The Μ. S. 2,333, A. Coraret, Paris, here inseris the woess, Dei sies te praeri*tinati, nam, Whicli destroy the meming of the sentence. ρε A. and B. in his diebus atque Dominicis. Dj0jtjgsd by OOQle

113쪽

divina resurrectione'β Dominus faciaint.' Finita autem cena, pactoque opere divino, vir Dei et qui cum illo erant dederunt corpora quieti, uSque ad terciam noctis vigiliam. Evigilans vero vir Dei suscitavit fratres ad vigilias noctis, sancte incipiens illum versiculum Domine, labia mea aperies V Finita autem viri Dei sentencia,'' omnes alie aves alis et ore sonabant dicentes: 'Laudate Dominum omnes A noli ejus, laudate eum omnes Virtutes ejus ' Similiter ad vesperam per

Spacium unius hore Semper Cantabant; cum autem aurora

refulsisSet, ceperunt cantare, 'et sit splendor Domini Dei nostri super nos equali modulacione et longitudine psallendi sicut in matutinis laudibus. Similiter ad terciam horam versiculum istum Psaltate Deo nostro, psallite, psalute regi nostro, psallite sapienter V Ad sextam: Illuminavi' Dominus vultum suum Super nos, et misereatur nostri Ad nonam autem psallebant: Ecce quam bonum et quam,cundum habitare fratres in unum. Ita die et nocte ille aves reddebant laudes Deo. Igitur hec

videns sanctus Brendanus, graciaS referebat Deo Super omnibus mirabilibus suis, et usque in octavum diem festivitatis paschalis reficiebantur fratres cibo spirituali. Consummatis itaque diebus festis, dixit sanctus Brendanus: Accipiamus de isto fonte stipendia ; usque modo non fuit nobis opus, nisi ad manus vel ad pedes abluendos.' Hiis dictis, ecce predictus Vir cum quo fuerunt triduo ante Pascha, qui tribuit illis alimenta pascalia, venit ad illos cum sua navi victu atque potu reserta. Allatis itaque omnibus de navi Coram Sancto Patre, loquutus est ad illos vir Dei dicens Viri fratres,' ecce habetis sussicientia usque ad Sanctam Pentecostem ; set nolite bibere de hac fonte, fortis namque est adhibendum. Natura enim illius est talis quisquis bibit ex eo,

A. and B. animae nostrae divina revelatione satiatae sunt.

M A. and B. finita antem cena, ceperunt opus Dei peragere. His omnibus finitis vir Dei, ikc. ρ' B. adds Et os meum annuntiabit laudem tuam.VAE A. and B. Sancta oratione. M A. and B. Illumina Domine vultum tuum super nos et miSerere noStri.

114쪽

ΝAVIGATIO SANCTI BRENDAΝΙ. IOIStatim Super eum sopor est, et non Vigilat donec Compleantur vinginti quatuor hore. Dum autem a fonte manat foras, habet saporem aque et naturam. POSt hec verba, accepta benedictione sancti patris, reversuS eSt in locum suum. Sanctus Brendanus mansit in eodem loco Cum fratribus suis usque. in Pentecostem./'' Erat enim re cillacio illorum avium cantus. Die vero Pentecostes, Cum sanctuS Vir Brendanus cum fratri-bUS missam celebrasset, venerabiliS procurator eorum advenit

portans omnia que ad opus diei feSti erant necessaria. Cum autem simul discumberent ad prandium, loquius est ad illos vir idem, dicens Fratres, restat vobis magnum iter. Accipite de isto fonte vestra vascula Plena, et PaneS SicCOS, quOS POS- sitis servare in alium annum; et ego vobis tribuam quantumVeStra naviS Portare potest.' Cum autem hec perfinita es-Sent, accepta benedictione, reversuS est. Sanctus itaque Brendanus post octo dies fecit onerare navem de omnibusque sibi tribuit predictus vir, et de illo fonte omnia vascula implere fecit. Ductis itaque omnibus ad litus, ecce predicta avis venit et in prora navis consedit. At vero vir Sanctus quia aliquid sibi vellet indicare cognoscens substitit. Illa autem assumpta humana voce Nobiscum, inquit, celebrastis diem sanctum Pasche isto anno. Celebrabitis nobiscum ipsum diem et in futuro anno. Et ubi fuistis in anno preterito in cena Domini, ibi eritis in anno venturo in predicta die. Similiter noctem Domini cam Pasche celebrabitis ubi prius celebrastis super dorsum scilicet belue Jasconii, invenietisquePΟSt octo menses insulam que vocatur AtDσ.yyy Ibi celebratis nativitatem Christi. Cum hec dixisset, reversa est in locum

suum. M A. and B. octabas PentecoSteS.

115쪽

FRATRES autem Ceperunt eXtendere vela et nav1gare in Oceanum; et aves cantabant quasi una voce: Exaudi nos Deus salutaris noster, spra omnium snium terre et in mari Iono.' Igitur pater SanctuS Brendanus, cum suis fratribus super equora Oceani huc atque illuc agitabatur per tres menses, nichilque poterant videre nisi celum et mare, et reficiebant semper post biduum aut triduum. Quadam vero die apparuit eis insula non longe. Cum autem appropinquassent ad litus, traxit illos ventus in partem, et ita per quadraginta dies navigaverunt per inSule circuitum, et non poterant portum invenire. Fratres autem precati sunt Dominum cum fletu, ut illis adjutorium prestaret. VireS eorum pre nimia lassitudine jam pene defecerant. Cum autem permansiSSent in crebris oracionibus per triduum pariter et abstinencia, apparuit illis portus anguStus, unius navis tantum receptabilis, et duo sontes, unuS turbidus, et alter clarus. Fratribus autem

festinantibus '' ad hauriendam aquam; vir Dei ad eos dixit: Filioli, nolite facere illicitam rem. Sine licencia seniorum qui sunt in hac insula nichil sumatis ; tribuent enim spontaneel que vultis surtim auferre. Igitur descendentibus de navi et considerantibus qua parte

ituri essent, occurit illis seneκ nimia Senectute consectuS, Cujus capilli nivei erant coloris, et facies clara. Qui cum tribus

vicibus sese ad terram ProStravisset antequam oscularetur Dei virum, ille et qui cum illo erant elevaverunt eum de terra, Seque invicem osculati sunt. Tunt tenuit manum sancti patris idem seneκ, et ivit cum illo per spacium stadii unius, usque ad monasterium. Tunc sanctus Brendanus substitit ante portam

116쪽

quis preest ibi λ δ'ε Ita sanctus pater diversis sermonibus interrogabat senem ; sed nunquam Poterat ab illo ullum responsum accipere; sed tantum incredibili mansuetudine, manu silentium insinuabat. Ut autem agnovit pater decretum loci illius, fratres suos ammonuit dicenS Custodite ora vestra aloqucionibus, ne polluantur iSti statres per scurrilitatem vestram ' Hiis auditis,λ ecce undecim fratres occurrunt obviam cum capis et crucibus, et hymnis dicentes istum versiculum : Surgite sancti de mansionibus Vestris, et proficiscimini obviam nobis. 'ς Locum sanctificate, plebem benedicite, et nos, famulos vestros, in pasce Custodire dignemini.' Finito hoc versiculo, pater monaSterii OSCulatus eSt Brendanum et suos socios per ordinem. Similiter et ejus famuli ' osculati sunt familiam sancti viri. Data pace vicissim, duxerunt illos in monasterium, sicut mos est in occiduisy partibus. Post hec, abbas monasterii Cum suis sociis monachis, cepit lavare pedes eorum, et cantare mandatum novum./'' Hiis finitis, cum silencio magno duxit illos ad refectionem,λλ' pulsatoque signo et lotis manibus fecit omnes residere. Iterum pulsato signo surrexit unus ex fratribus monasterii, ministrans/λλ mensam panibus miricandoris, et quibusdam radicibus incredibilis saporis. Sedebatit autem fratres mixtim cum hospitibus in ordine suo. Inter fratres duos panis integer ponebatur. Iterum minister, pulsato signo, ministravitλλ' fratribus. Abbas autem hortatus est eos

cum magna hylaritate dicens Fratres, ex hoc sonte de quo hodie furtim bibere volebatis, ex illo modo facite caritatemist A. B. and F. add : ans unde sunt qui commoram,r in eo. 'β A. and B. his interdictis verbis : F. his verbis dictis. λοβ A. B. and F. Veritati. '7 A. and B. sua familia osculabatur. 'β A. B. and F. in occidentalibus partibus ducere fratres post orationes. '' A. adds : do vobis. B. ades : do vobis ut diligatis invicem. F. cantare

antiphonam mandatum nomm. λ' A. B. and F. resectorium.

117쪽

cum jocunditate et timore Domini. Ex alio fonte turbido quem vidistis, lavantur pedes/δὴ omni die quia omni tempore calidus est. Panes vero hos quos Videtis nobis ignotum est ubi preparantur, aut quis apportat ad cellarium nostrum. Sed hoc notum est quod ex Dei dono in elemosina ministrantur nobis per aliquam subjectam creaturam, et fit in nobis quociveritas dicit: Timentibus Deum nichil deest. Sumus vero viginti quatuor fratres cotidie qui habemus duodecim panes ad nostram refectionem, inter duos Semper singulos panes. Infestivitatibus autem et dominicis diebus addit Dominus nobis integros panes Singulis fratribus, ut cenam habeant ex fragmentis et modo in adventu vestro duplicem annonam habemus ; et ita nos Christus Sember nutrit a tempore Sancti Patricii, et sancti Ailbei patrum noStrorum, uSque modo per octoginta annos. δε Attamen aut senectus aut langor in men-hris nostris minime amplificatur in hac insula, nichilque ad comedendum indigemuS, quod igne paratur, neque frigus aut estus superavitλὲβ unquam. Set Sumus quasi in paradiso Dei, et cum tempuS Venit miSSarum aut Vigiliarum, accenduntur luminaria in nostra ecclesia que adveXimus δ' de terra nostra divina predeStinacione, et ardent semper in perpetuum, δ' et non minuitur ullum eX hiis luminaribus. Postquam autem resecti sunt et biberunt tribus vicibus, abbas solito more pulsavit signum, et fratres unanimiter Cum magno Silencio et graciarum actione, levaverunt Se de menSa, antecedentes Sanctos Patres ed ecclesiam. Gradiebantur vero post illos sanctus Brendanus et predictus pater monaSterii. Cum intrassent in ecclesiam, ecce alii duodecim fratres exierunt obviam illis flectentes genua coram eis alacriter. Sanctus Brendanus hos videns, ait patri Abba, cur isti non resece-

λλ. A. B. and F. add : fratrum. λε F. adds : Sanctissimus Patricius archipontifex tocius Hybemiae erat qui eam de gentilitate ad fidem convertit : beatissimus Vero Ailbeus archiepiscopus prinvinclite Μumeniae erat quae est Hybemiae quinta pars. Et ille addidit.

λβ A. B. and F. superat nos. λ' A. and B. duximus nobiscum : F. portavimus nobiscum.

118쪽

Iosrunt vobiscum Z-Cui, ait pater: Propter vos. Quia non

Potuit nostra mensa noS omneS Capere in unum. Modo reficient, quia, Deo volente, nichil illis deeriti Nos autem intremuS in ecclesiam, et cantemuS Vesperas ut fratres nostri qui modo reficiunt, possint per tempus cantare SuaS.' Dum autem Pre- finissent debitum vespertinale, Cepit ConSiderare Sanctus Brendanus, quomodo edificata erat illa ecclesia. Erat enim quadrata tam longitudine quam latitudine et habebat septem λ' luminaria ita ordinata: triaλλ' ante altare quod erat in medio, et bina ante duo altaria. Erant enim altaria de cristallo,δ'' calices et patene, urceoli, et cetera Vasa que pertinebant ad cultum divinum, itidem ex cristallo erant, et sedilia viginti quatuor per circuitum ecclesie. Locus autem ubi abbas sedebat,erat inter duos choros. Incipiebat ab illo una turma, et in illum finiebat, et

alia turma similiter. Nullus ex utraque Parte RUSuS erat in- Coare versum nisi abbas ; nec in monasterio vox ulla audie-hatur, nec ullus Strepitus, set si aliquid necesse fuisset alicui fratri, ibat ante abbatem, et genu flexo ante illum postulabat ' que opus illi erant. Et pater accepto stilo scribebat in tabula per revelacionem Dei, et dabat fratri qui consilium postulabat

ab illo. Considerante autem intra se hec omnia Sancto Brendano, dixit ei abbas Pater, jam tempus est ut reVertamur in resectorium, ut omnia fiant cum luce, sicut scriptum est: Qui in luce ambulat, non offendit.' Et ita fecerunt. Finitis omnibus secundum ordinem CurSus Die, omneS Cum magna alacritate festinaverunt ad completorium. Abbas vero cum premiSiSSet VerSiculum:-Deus in adjutorium meum inundae dedissetque simul honorem Trinitati, subjungunt istum Versiculum Peccavimus, injuste egimus, iniquitatem fecimus. Tuλ

qui pius es, miserere nobis, Christe Domine. In pace in id

118 A. Octo. λλ' A. quattuor. M A. B. and F. quadrato facta, et eorum Vascula similiter ex cristallo, hoc est, &c. λ', A. B. and F. add in corde suo.

119쪽

NAVIGATIO SANCTI BRENDANI. ipsum dormiam et requiescam. yyy Post hec cantaverunt ossicium ad hanc horam pertinens. Jam consummato ordine psallendi exierunt fratres ad cellulas 'ε suas accipientes fratres hospites secum. Abbas vero Cum Sancto Brendano residens in ecclesia, luminis expectavit adventum. Brendanus autem beatus interrogavit patrem de Silencio, et quomodo conver- facio talis in humana Carne posset Semari. Tunc Pater cum magna reverencia et humilitate respondit: Abba, Coram Christo lateor octoginta anni sunt ex quo venimus in hanc insulam. Nullam vocem humanam audit aliquis ab aliquo, eXCepto quando cantamus Deo laudes. Inter nos vigintiquatuor fratres non excitatur vox. nisi per signum digiti aut oculorum, et hoc tantum a majoribus natu. Nullus ex nobis sustinuit infirmitatem unquam carnis aut spiritus V qui necanti humanum genus, postquam venimus in hunc locum.' Sanctus

Brendanus hec audiens, lacrimis perfusus, ait patri Nobis, queso, indicare digneris, licet hic nos esse an non 8' Qui ait: Νon licet, quia non est Dei voluntas ; Sed cur me interrogas pater 8 Nonne revelavit tibi Deus que te oporteat facere antequam venires ad nos λ Te enim reverti oportet in locum tuum, ubi Deus cum quatuordecim fratribus tuis preparavit locum sepulture tue. De duobus vero qui SuperSunt unus Peregrinabitur in insula que vocatur Anacoritatis ;yyy porro alter morte pessima condempnabitur apud inseros quodpostea rei geste

probavit eventUS. Cumque hec inter se loquerentur, ecce videntibus illis, sagitta ignea submissa Per fenestram accendit omnes lampadesque erant posite ante altaria, et confestim per eamdem seneStram reversa est sagittay in lapidibus, lumine remanente. In-ὶ δ B. and F. add : quoniam tu Domine singulariter in spe constituisti me. A. B. and F. ad illorum singulas cellulas. 'β A. and B. temptationem spirituum immundorum : F. molestias Spirituum. 26 A. B. and F. Vagantur Per. 7 A. B. and F. Anachoretarum. 'β The subsequent Woros of this sentence are mandestly incomplete. A. B. and F. sve the end of the sentence thus : reversa est foras, tamen lumen Praeclarum remansit in lampadibus.V

120쪽

terrogavit autem beatus Brendanus a quo eXtinguerentur luminaria mane, cui ait pater Veni et vide sacramentum rei. Ecce tu vides ardentes Candelas in medio vasculorum, tamen nichil ex illis exuritur ut minus habeant aut decrescant, neque remanebit mane ulla favilla, quia lumen spirituale est.' Tunc sanctus Brendanus : ' Quomodo potest in corporali creatura, lumen incorporale ardere ρ' Respondit ille senex : Nonne legisti rubum ardentem in monte Synal; et tamen remansit

ipse rubus ab igne illesus.' Ait senex : ' Legi. Quid ad hec λ Et vigilantibus hiis usque mane, sanctus Brendanus licentiam , proficiscendi petivit cui pater Non, inquit, vir sancte, Sed debes nobiscum Celebrare nativitatem Domini, et solacium nobis Prebere, usque ad octabas epiphanie. Μansit itaque sanctus Pater cum suis fratribus/ usque ad predictum tempus in insula que vocatur Atthei. δ'

CAPUT VII.

TRANSACTIS autem diebus,yyy accepta benedictione a patre et intribus, ' et hiis que victui necessaria erant, beatus BrendanuStetendit vela in Oceanum. Itaλ sine navigio, sine velis serebatur navis per diversa loca, usque ad inicium quadrageSime. Quadam vero die viderunt insulam non longe ab illis. Quam

cum VidiSsent, ceperunt alacriter navigare, quia valde erant jam vexati fame et siti. Ante triduum enim defecerat eis victus et potus ; at vero Cum sanctus Pater Brendanus benedixisset portum et omnes exissent, invenerunt sontem lucidissimum, et herbas diversas, et radices in circuitu fontis, diver-

π A. and B. cum sua familia. δ' A. and B. insula familiae Ailbet. 3, A. and B. festivitatibus. Instead of a patre et statribus, ' A. and B. have sanctorum Virorum. 33 A. and B. et ibi.