장음표시 사용
21쪽
i 4. Qua signifieationa posita et mundi aeternitas exeluditur, et alia quaeeumque res initium, ut aiunt, exsistendi habens ante mundum. Praeterea coniunctis huius et sequentis verbi notionibus materia quoque aeterna caussa cadit, ae mundum nihil olim fuisse demonstramus ; si enim mundus initio omnium temporum de nihilo produ- elus luit, antea nihil hic suerat, ae proinde neque eius materies erat. 15. De altera voee N in ita Gesenius: In disputatione da crea tione ex nihilo a nonnullis ad nostrum etiam pocaibulum m vocatum est, quasi oel eae etymo et propria signi atione eius colligi possit, non creationem ex nihilo, sed aeternae materiae conformαtionem in primo geneseos culte doceri . . . . Primo Gutem geneseos commate primam mundi eiusque rudis et i digesti creationem ex nihilo , reliqua Primi capitis parte mo- Iis recens crea lae elaborationem exponi, id rerum in tota hac
sectione nexus satis perspicus docet fast. Quae quidem verissimedieta sunt. Id enim eredere eompellit ipsa historiae huius natura ;nam, quum in ea origo rerum omnium narretur, oportebat a prima
ipsarum productione, id est, a productione materiae, ex qua constant, narrationem inchoari. Id ipsa Moysis loquutio, qui, quum in eonsequentibus materiei eonformationem explicans , non verbum sed alia, quae eam certo designant, usurpet, ideo narrationem exordiens verbo N a , non autem aliis , usus esse putandus est , quia , noueon Armationem , Sed productionem materiet , ut par erat, exponere
vellet, quam verbum illud signifieat. Illa denique: In principio cre oit Deus caelum et terram , nihil aliud significare possunt , nisi
vel productionem maleriae universae , vel eius consormalionem. Elenim eaelum , euius in hoc versiculo mentio si, vel locus est corporibus eaelestibus eorumque molibus definitus , vel sunt ipsa corpora eaelestia. At locum illum , quem Moyses , vulgatus interpres frmamentum, dixere ib , Deus autem proprio nomine caelum vocavit lc , secunda die factum suisse narrat idem Moyses sq. Corpo-
22쪽
ra vero eaelestia die quarta sormala sunt lat. Quare manifestum est verba illa de ea elestium eorporum ip*iusve eaeli consurmalione dicta esse non posse. Haec autem salis sunt, cur dicamus neque nomine terra in hoc eodem versiculo designari orbem ipsum ea Arma, quam ha bet , et ad quam potius die tertia eonficius suisse putandus est ibi. Quare , quum coniunctis eaeli terraeque nominibus rerum universitatem Hebraei soleant appellare, in illa autem Moysis sententia nequeant nomina haec res universas consormalas designare , ipsam harum materiem significare dieenda ea sunt, verbaque Moysis de huius materiei produetione ab eo esse prolata. 16. Itaque initio geneseos prima vox explodit universiam aete
num, altera universum increatum aeternamque materiem, tertia universum sponte sua exsistens; lota autem Moysis sententia est: Ipso omnis temporis
initio caelum et terram, id est, materiem universam de nihilo a Deo suisse productam lol. Hane porro sententiam Moysi revera suisse eo etiam evincere possumus, quod non alia suerit celeris seriptoribus sive veteris sive novi testamenti. Universum quippe ab omni aeternitate exstitisse diserte salis negarunt Salomon, ubi narravit Sapientiam divinam fuisse αnte Omnia opera Dei s , adeoque ante mare fe=, et terras VJ, et, quod tegit omnia, caelum sn; Isaias affirmans Dei omnipotentiam proditam esse ae manifestatam ab initio per ea, quae creavit th ; Sira eides Dei operibus initium tribuens lil; Ioannes sententiam illam pro nuntians : In principio erat Verbum fυ ; Paulus denique doeens Christum esse ante Omnes imὶ seu, ut graeca Pauli verba reddere suadet orationis contextus, ante omnia. Sed et de nihilo res suisse productas legimus in lihro seeundo Maeliabaeorum in t et in epistola, quam Paulus dedit ad Romanos lo . Nullam denique rem non a Deo esse
nes. apud Gallandum Biblioth. Vptor.
IJ Io. I, l. Vid. nostras Quaestiones de evangeliis Til. III. q. 5. ari. 1 - 4.
23쪽
erea tam aperte docent seripior Sapientiae fa , Ioannes η , ei Paulus
non semel in epistolis sc . Sed et Iudaeos verba Moysis in eum sensum , qnem defendimus, olim aeeepisse atque adeo nune aeeipere fatile intelligimus, quum sententia hare de rerum ereatione semper illis fuerit eommunis svi. Sed iam, quae nostrae interpretationi oppo-uantur , expendamus.
posita diluuntur. 17. Quum Salomon, si Antonio Collinsio se fides est, mundum
ex omni aeternitate exstitisse autumaverit, hoe ipsum autumasse Moyses dieendus est, ne seriptores saeros inter se committamus. Hane autem sententiam Salomoni suisse probat Collinsius prolatis ex libro ee-elesiastae verbis illis: Generatio praeterit, et generatio adpenit, terra autem in aeternum stru ff. Verum quis illud concoquat, quod
verba in aeternum stat ita enarrentur , ut quae idem sonarent ae e stitisse ex omni aeternitate 8 Quis non videt in aeternum aliud omnino significare quam ab aeterno I imo vocem aeternum haudquaquam Omnem aeternitalem designare, sed tempus ultumque diuturnum atque indesnilum, quae vis est voei hebra leae in illa enuntiatione usurpatae Z Tum ipsum seriptoris propositum Collinsium abunde resellit. Aggreditur quippe ille demonstrare omnia fluxa esse, quae eumque in terrarum orbe sunt, aut geruntur fg . Huic vero rei eon firmandae quid , quaeso, condueat subdere eontinuo terram exstitisse ab omni aeterni late 8 Sed longe alia est seri ploris sententia. Ineipit enim essalum suum enucleare argumenium petens ab ipsius generis humani
Dropugnat. P. V. seci. 5. q. 4.
24쪽
12 Liara II. QuaEsTIo I. labe, aitque, ut sapientissime eius verba interpretatur Hieronymus sal:
Quid hac panius vanitate, quam terram manere, quae hominum caussa facta est, et ipsum hominem terrae dominum in pubperem repente dissoloi Z Tiam psaltes , ubi opera Dei et facta et creata esse docuit, haec flatim addit: ST NIT ea IN AETERNuu et in saeculum saeculi f*, declarans verba in aeternum per illa alia in saeculum saeculi , quae quid sonent, manifestum prosecto est. 18. Gesenius icin ait Moysis sententiae de rerum ereatione adve sari seri plorem Sapientiae id , quod graeca dogmata secutus aeternam materiam statuat. Verum maleriam numquam increatam aut aeternam dixi seri plor ille, sed V informem sive, ut ver tit vulgatus interpres, inoisam. Eius autem verba : omnipotens ma rius tua, quae creaoit Orbem terrarum ex materia inoisa, non magis probant putasse eum materiam esse aeternam , ac Siraeidem terram ipsam aeternam putasse probent illa huius verba : Deus cremuit de terra hominem sty ; utque ex his consequens solummodo fit terram exstitisse ante eonditum hominem , ita ex illis solum consequitur ante orbem conditum exstitisse maleriam. Sane nihil aliud est crem re κοσμον mundum de informi materia, quam materiam infodimem διακοσμεta seu conformare; neque enim corpora ipsa, sed materiam , ex qua cdrpora eompingeret, Deum de nihilo produxisse apfirmamus. Nullum itaque negotium ab ipsis seriptoris illius verbis habemus.19. Secus lamen est, si ad eius propositum atque eonsilium Sententiam ipsam exegeris; neque enim negare tune poteris difficulta tem aliquam obiter legentibus verba illa laeessere. Demonstrare qui pe vult scriptor Sapientiae Deum potuisse nova forma seras in Aegyptios immittere is argumentum sumens ab eius omnipotentia ; Deum Vero omnia posse eo confirmat , quia creavit Orbem terrarum ex materia inoisa. At, siquidem eredidit Deum de nihilo materiam pro'
25쪽
duxisse , eur non potius hoe argumento usus est y Nonne id Dei omnipotentiam magis proderet, quod, inquam, materiem de nihilo, quam quod res omnes de materia, producere quiverit 7 Aut cur saltem non omisit illa verba ex materia inoisa, quae probationis robur infr- mare videntur p20. Itaque in primis, velim, allendas κο It v in illa sententia signis ea re, non universum, sed orbem terrarum, ut vocem hanc ve lit vulgatus interpres, quoties in Sapientiae libro ea Oeeurrit. Et quidem reele veriere dicendus est. Ut enim certum est in plerisque ea pitibus huius libri in hane notionem aeeipi vocem illam lai, ita in reliquis nihil est, quod eam seeus intelligere eompellat ib . Quo semel
posito palet iam locum non esse quaestioni, cur scriptor non ex rebus de nihilo eonditis probationum momenta sumat, sed imo , tur Dei omnipotentiam metiatur ex una vel uli divinorum operum particula ;quam sane quaestionem nihil nostra refert hie habere. 21. Sed, ne difficultatem declinare potius quam depellere videamur , primum aio neque ipsis Dialeelieis id oneris imponi, ut poti sima semper argumenta proserant, quum alia habent, quibus, quantum salis est, sententiam suam eonfirment; mullo igitur minus aequum est tale onus imponi illi, qui argumentum oratorio potius quam dialectico stilo persequitur. Nee desunt, quae ex seri pluris exempli caussa promamus, ad evincendum scriptores sacros tali lege se leneri minime putasse. Nam Deus apud Iobum, ut, polentia sua quanta sit, demonstret sol, longa utitur deseriptione duorum animalium ex innumeris, quae creavit id . Psalles vero tamquam divinae omnipotentiae te argumentum haec narrat de Deo sn: Educens nubes ab eaetremo
terrae, fulgura in pluoiam fecit; qui producit oentos etc. Plura, quae asserri possent, praeterimus, atque illud rogamus, ecquid vilio vertatur seriptori Sapientiae, quod simili argumentatione usus fuerit e M Sap. II , 24; M , T ; IX, I ;X , a ; XIII, 2 ; XIV , 6. a 4 ; XVII ,
26쪽
Lia a II. Qu metio I. 22. Verum et illud eontendo, opportunius orbis ex materia eonis di ii, quam materi ei de nihilo prodii elae, meminisse scriptorem illum. Assirmat enim Deum potuisse νεοκυπους Nope conditas, id est, nova forma seras immittere in Aegyptios. Iam vero animalia, non de nihilo, sed de maleria a Deo producta suere, horumque κτισtς eius generis opus est, cuius est ipsa orbis conditio , utpote et ipse de materia conditus, non autem ut producito materiei universae, quam de nihilo Deus ereavit. Melius igitur id genus opus, cuius est et ipsa eonditio animalium, κτtMυ , inquam , sive conditionem et conforma tiouem orbis, quam opus alterius generis, fient foret produello materiei, ad probandum hie adhiberi, manifesto liquet; ut sensus sit, quod v-οκτιπιους seras condere potuerit illa ipsa Dei manus κταπατον κοσμον , quae orbem, et quidquid lik eontinet, adeoque ei seras ipsas, eondiderat sub universi primordia. 23. Sed alio praeterea argumento nostra haec interpretatio eost
sirmari posse videtur. Ut plurium opinio seri, liber Sapientiae editos est Alexandriae, quo tempore Platonis doctrina in ea urbe iam oblinebat; illud saltem dubitalione ea ret, scriptorem ipsum doctrinam illam apprime e alluisse, ut manifesto demonstrat Brutherus la , eui lamea
minime damus seri plorem hune Platonis quoque errores secta lum esse Plato autem docebat quidem orbem a Deo conditum fuisse th , ani malium pero condendorum curam inferioribus diis permissam es se fcl. Auctor itaque noster huie errori adversari velle putari meri lopolesl, dum scribit , Deum ea ipsa manu , qua olim orbem , quae que in eo sunt, adeoque et seras, eondideral, nova forma seras con
dere atque in Aegyptios immittere potuisse. 24. Quod altinet ad verbum M , sunt, qui negent, aut dubi lent saltem , uti iam animadvertimus 5l , an ea huic subsit notio , quam defendimus l6ὶ, hoςque inter, quod iure mireris, Pelavius no sier id recensendus est. Hi autem quasdam loquutiones sive senten'
M Iino vestietiis philosophiae alexandrinao in libro sapientiae. Misceli. b
27쪽
lias saerorum librorum nobis obiiciunt, in quibus aiunt verbum illud nullo paelo id significare posse, quod diei mus. Quid his reponamus,' quaque ratione sententias loquulionesque huiusmodi interpretemur, habes inter ea , quae superius docuimus l7.8 . Attamen nonnulla ex iis, quae opponuntur , singillatim expendere non detreelabimus. 25. Ubi Moyses animalium aquatilium et volatilium ereationem, deseribit, sie loquitur: Dixit etiam Deus: Producant aquae reptile animae visentis, et volatile super terram sub frmamento
caeli. Creapitque Deus cete grandia, et omnem animam Dicentem atque motabiIem, quam Produxerant aquae, ... Etl Omne oolutile fri. At, si aqua lilia, imo et volatilia, ex aquis pro- dueta sunt, pro eomperto est haudquaquam de nihilo suisse producia, ae proinde verbum una in hac enuntiatione usurpatum nullo modol idem valere , ae producere de nihilo. Ailamen, quibus haec refellantur , minime desunt. Ac primo, quo res planior fiat, animadverte v latilium prodiretionem, prout ea leguntur in hebraicis exemplaribus, aquis haudquaquam tribui. Attendas insuper simili serme modo narrare Moysem productionem ierrestrium animalium , scribit enim haee :Dixit quoque Deus: Producat terra animam GDentem . . . .
t Et fecit Deus bestias terrae gy; quare utramque narrationem simul examinabimus. 26. Nemo profecto non sentit loquutiones illas producant aquae, Producat terra, translatas esse, et quamdam denominationem ac metonymiam in iis haberi; quare, quid ea signifieetur, qua rendum est. Neque enim , arbitror , euiquam verisimile sat Moysen ita aquis ac terrae animalium productionem tribuisse, tamquam si haee ab illis conficta et eoagmen lata, aut quadam veluti generatione ex il- Iis integra atque perseeta, exorta suerint. Imo neque terrae aut aquae inenlio si iamquam materiei, ex qua animalia constarent; mox enim
Deus haec creasse so et fecisse My dicitur, non lamen de aqua aut
de terra. Quamobrem aquae, ubi aqua lilium creatio, terrae vero, tibi erealio terrestrium animalium narratur, patet mentionem fieri noui vi Gen. I, 20. 21. b) Ib. 21. 23.
28쪽
Meus ae spatii ea elum inter ei terram, ubi volatilium creationem eommemorat Moyses fa , nempe tamquam Ioel, in quo animalia haee vitam viverent ; illaque producant aquae reptile et Producat temra animam Nisentem explicanda esse secundum illa alia , ut sunt in hebrat eo exemplari : et polatile politet super terram contra frmamentum caeli , idemque significare, ac Producantur in quis, Producantur in terra. Celerum, uti superius praediximus l7 , animalia de nihilo a Deo producta vere dices ex ea parte, quale nus materiem ipsam, ex qua constant, Deus de nihilo creavit. Quod
si eorum animam maleri ei expertem esse credas, potiorem quoque caus
sam habebis , cur illud affirmes. 27. Begeres sorte illud, quamquam animalia de nihilo ereala diei
possint quod ad ipsorum materiem, videri tamen minus opportune minus que apte verbum N , quod prius Moyses semel usurpaverat ad universae solummodo maleriei productionem enarrandam tb , denuo in diam notionem ab eo usurpari, ubi ipsam animalium creationem deseribit; narrare quippe videtur haec, qualia et quanta sunt, ἀαεσως de nihilo fuisse producta , non secus ac ipsam materiam universam. At, quod iubnus opportune verbum istud usurpetur, male quis inde eoncluderet nolleam ipsi subesse notionem, quam dicimus. Τum, si ad Moysis eoasilium animum attenderis , lacile perspicies eum perquam apte esse l0 quutum. Pentaleuchum quippe versantibus manifestum fit summopere eurasse Moysem , ut ab Aegypto Aegyptiorumque erroribus Israelitaritis
corda mentesque avocaret, atque abstraheret. Nemini autem notum n0stest animalia ab Aegyptiis divinis honoribus euita atque inter numina fuisse habita; qua in re quam proni fuerint Israelitae ad Aegyptios sectandos, vel una vituli aurei historia abunde demonstrat sc . Utilaque periculum hoc a gente sua , quantum poterat, averteret M0I'ses , de animalium creatione loqui incipiens haee, quanta sunt, Dei opus esse verbis quam disertis edieere voluit, ideoque de nihilo ab eodem ipso, quod verissime diei potuit, producta suisse narravit. 28. Nonnullae aliae scripturarum sententiae nobis obiici solent de promptae praesertim ex Isaia , quae sententiae nostrae de signis calidae
29쪽
verbi adversari dicuntur. Praenuntiat Isaias hoe verbo adhibito fore, ut ereet Dominus super Omnem Iocum montis Sion, et ubi inoocatus est, nubem Per diem, et fumum et vIendorem ignis
flammantis in nocte fa=. Num vero haec de nihilo produeenda fulsese pu iemus p Quidni Z Nonne prodigiosa ista forent Θ Τum recolas, velim, quae de verbi huius usu in prodigiis eommemorandis superius seripsimus l7 . Verum, quod eapui est, nihil in his habes, nisi poeti- eam imaginem selieitatis a Christo terris inserendae, quam hoe eapite
29. Nec gravius negotium faciunt illa alia vatis eiusdem: Ego Dominus , et non est alter, formans lucem et N a creans e nebras, faciens pocem et creans malum scy. Etenim lucem et tenebras voces translatas esse idemque valere ac pacem et mi Ium, prodit parallelismus poeticus. Iam vero malum, id est, res malae quantum ad ipsarum materiem de nihilo produelae a Deo sunt. Per. quam autem opportune Deus hic indueitur, ut qui bona aeque ae mala de nihilo ereaverit. Probandum enim est nullum alium praeter ipsum Deum esse, idque, ut Saadias non sine probabilitate autumat, adversus Oeterem illam Orientalium, praesertim Persarum, Opini nem de duobus divinitatibus , seu duobus primis rerum Principiis, altero lucis, tenebrarum altero, quorum illud spectandum sit tanquam fons omnis Iaetitiae, bonitatis, felicitatis foramisdei, hoc vero causa existat malorum, putorum, et confusionis Omnis mhrimanet... Da negabit Dates eaeistere talia Princ iadioersa, sed a Ιουa solo Omnia effici, bona et mala μγ, ui qui res universas de nihilo creaverit. Qua in re Hieronymum omnino consentientem habemus fel . 30. At enim num praedicti0nes quoque rerum suturarum de nihilo produetas dieamus p quandoquidem de quibusdam harum ita seripsit Isaias: Nunc in ad creata sunt, et nou eae tunc in . Velim lamen , consideres haec non de ipsis suturorum praedietionibus seripla
30쪽
esse, sed de iis, quae sutura praedicuntur, et voces creata sunt pro vocibus praedicta sunt usurpari. Vi enim in sacris libris prophetae aliique ea laeere dicuntur, quae saeta iam aut facienda suturaque na rani α , ita et Deus in hoc Isaiae capite inducitur narrans ea a se erea ta esse, quae lamen solummodo praenuntiat se facturum. Verbum autem N Q hoe loco poetice atque ὐ Spλικως usurpatur ad Dei opera , quae praenuntiantur, extollenda, utpote in quibus Dei polentia, suturum erat, ut magnificentius proderetur, veluti si nova quaedam ea so-rent rerum creatio.
3l. Illa vero ipsius Isaiae: Creaυi fructum labiorum pacem, pacem ei, qui longe est, et qui prope, dixit Dominus, et sanavi eum my, quum fructus labiorum nil nisi verba esse queat, in
hunc sensum accipienda esse videntur : Renovabo perbum labiorum, quia sonabit in ore omnium : Pax, Pax, ut Kimchius, et eum e Iarthius, Doederiein, et Rosen mulierus, haee interpretantur. At quinam in his loeus notioni illi, quam adserimus verbo es': p ille nimirum, quem indieal Hieronymus, aliter et longe melius haee ila explicans: Quodque sequitur: Creaυi fructum labiorum, hunc habet sensum : Implevi, quod pollicitus eram , . . . siυe : omnia tribui, quae antea promiseram. Quae est autem Domini pollicit tio 8 Pacem meam do vobis; pacem meam relinquo vobis. Et hoc est, quod nunc ait: Pacem super Pacem, non uni tantum genti, sed omni mundo μ'. Itaque Iabia, non hominum , sed Dei illa sunt, fructus autem horum labiorum, non ea, quae homines dieturi essent, sed quae Deus praedixerat. Neque sensus est ipsa verba creatum iri, sed quod verbis significatur, id est, bona pacis nomine designata, magnamque haec effectura rerum immutationem, quae nova vel uli creatio haberetur l7 . Sensum hunc orationis contextus omnino exigit; ea quippe verba cum praecedentibus ita colligata sunt in hebraico exemplari: Vias eius Israelio vidi, et sanabo eum, et ducam eum, et reddam consolationes ei et lugentibus eius creans Pr entum labiorum , Pacem, pacem longinquo et Propinquo, disit Domi- αὶ V. Ex. XX, 7 ; Lev. XIII, 5; ηὶ is. LVII , 19. Dr. I, 10; XV, l ; Erech. XLIII, 3 leὶ In h. l.