장음표시 사용
31쪽
rius, et sanabo eum; ipso autem sermonis initio, post breve exodidium haee dixerat Deus : Veniat pax fa=. Designant itaque verba illa creans propentum Iabiorum modum, quo Deus ea praestiturus erat, quae pollicebatur, isqile erat, ut crearet prooentum labiorum, pacem videlieet, quam ore suo initio praenuntiaverat. 32. Faeile etiam intelliges, quid sonent alia haee: Ecce ego creo Ierusalem exultationem, et Popussum eius gaudium fH. Deseri-hitur enim ingens quaedam ae beata rerum innovatio l7 , ut apparet etiam ex his, quae ante illa leguntur : Ecce enim ego creo caelos novos et terram Που- etc. fo, novaque urbs novusque populus laturus praedicitur, quorus' utrumque omni ex parte Dei ipsius opus haberetur, fleui ea , quae de nihilo a Deo creata sunt. 33. Supersunt expendenda verba illa Siraeidae , quibus Sapientia de se loquens indueitur: Ab initio et ante saecula creata sum μγ, in quibus nullo modo verbo creari nolio subesse potest produci de nihilo. Quod quidem ultro damus; at nihil ex hoe eontra senientiam nostram de verbo N , quum ignoremus quodnam hebrateum verbum suerit a Siracide usurpatum et a graeco interprete versum ἐκτισε με, quod latinus iranstulit creata sum. Imo, quum Siracides videatur sententiam hanc deseripsisse ex libro Proverbiorum let, ubi est ver-hum quod etiam graece versum est ἐκτυτε ριε, verisimile sit idem verbum hebrateum adhibitum etiam a Siraei de tuisse.
An prima vox geneseos Terti possit : In Filio. l. Quum nomine In rim initio geneseos Dei filium designari patrum quorumdam sententia suerit, eam silentio praeterire minime oportet. Elsi vero non omnia argumenta, quibus illam eonfirmant, aequi ponderis sint, non desunt tamen inter ea, quibus non leve momentum probationis inest. μὶ Is. LVII, 2. st Eeeli. XXIV, id. bl Id. LXV ,18. In Prov. VIII, 22. et Ιh. 47. Di ili co by Corale
32쪽
LiaEa II. QvxEnio II. 2. Etenim illud , quod nulla ratione quispiam refellat , eer lumesi, nomini hule in illa sententia posse hanc notionem subesse. Eo quippe nomine , non modo tempus , sed etiam caussa quandoque significatur fal. Filium autem Dei, Verbum, inquam, aeternum, rerum omnium
erealarum caussam esse nos docuerunt Seriptores, non modo novi testamenti, sed et veteris, sive quum omnia per ipsum creata suisse pronuntiant ibὶ, sive quum ipsum nomine Principio designant sc , a de que et et γυ αγχην της κτισεως Principium creationis My operumque a Deo laetorum fel diserte voeant. Eecur itaque hie idem Dei filius aete numque Verbum nequiverit commemorari eoque nomine vocari, ubi ipsa rerum omnium primordia ipsamque conditionem Moyses narrare aggreditur, ut vox idem valeat ac Per principium, id est,
per filium, per Verbum ' Praepositio a hane quoque vim habet, ob quam 'myri n)a beth auxilii vocari solet νὶ . Sed et graeeois et latino in , quae interpretes pro hebraico a reddiderunt initio gen seos, vis eadem quandoque est, neque in seri pluris sacris solummo
do g , sed et in aliis libris th ; quare Theopbilus Antioelienus de pri
mis geneseos verbis haec seripsit : Ev ΗΠ', . . . τουτεστι, δια ογῶαρχ ης In principio, . . . id est, per Princ tum fi).3. Neque modo . non est , quod vocem ita exponere v tet, sed etiam sunt, quae interpretationem istam tueantur. Atque illud primo eonsiderandum est, quod non uno ex ea pile congrua narrationi
illi atque conveniens sutura erat mentio Verbi divini. Si enim omniα per ipsum et in ipso creata Sunt μ=, si ipsum est η una της κτισεως principium creationis fυ, num non id , ubi historia creationis texitur , fuerat edie endum p Si ceteri bibliorum scriptores , ubiereationis opus ωσπερ ἐν παροδ p commemorarunt, Verbi mentionem ini
Cyrop. L. I. e. 6. S. 29. Lipsiae 1828; Propert. L. II. eleg. 7. v. 52.
33쪽
nime omisere la), non eius meminerit Moyses, ubi ipsam rerum omnium erealionem deseribit 8 Si Christus est, ut seribit Augustinus, propter quem factae sunt scriρturae μ', sique omnis .... scriptura dia inna , quae ante scripta est, ad Praenia tiandum adpentum D mini scripta est so, nonne is ipso seripturarum initio nominetur, praesertim vero quod illie primum eiusdem ipsius opus reseratur p4. Aliam rationem huius rei suggerunt ea, quae deineeps in hoe eodem geneseos ea pile sequuntur. Moyses enim narratione sua persequens celera Dei opera, quibus is maleriam de nihilo erealam in varias rerum formas digessit, scribit ea lacla fuisse Deo dicente , singulis operibus verba illa praeseribens: Dixit Deus. Iam vero, inquit Augustinus, Patre loquente dicitur Verbum, quod filius est my. Alii etiam patres hoc paeto verba illa exponunt, ut significent Deum per Verbum ea fecisse, quae saeta ab eo narrantur; ila inter eeleros Irenaeus se ,
gorius Νyssenus iij. Si itaque Moyses narravit Deum per filium materiam digessisse, tolamque hane rerum universi talem ordinasse, veri Prorsus simile videtur eumdem narrasse etiam ipsam materiam per fi- Iium a Deo suisse productam , quum non minus productio haec, quam
dispositio illa, filii opus suerit.
o. Sed Augustinus dignus omnino est, qui rem hane explanans audiatur. Rogat is fkl: Cur ita dierum est: In principio fecit Deus
Caelum et terram, et non dictum est: si principio dixit D ras : Fiat caelum et terra Z Duo autem respondet, quorum alte rum ita est: In eo, quod scriptura narrat: Dixit Deus: Fiat, intelligamus Dei dictum incorporeum in natura Verbi eius co-ferni revocantis ad se imperfectionem creaturae . . . In qua conυersione et formatione, quia ereatura pro suo modo imit stir Deum Verbum, hoc est, Dei filum semper patri cohaeren
et I o catechizand. rudib. c. 4. S. 8. Q Do Genesi ad lit. L. I. c. 5. te Λdv. haeres. L. IV. e. M al.
ρὶ Adv. Praxeam c. 7.ihi Coni. Arianos or. II. S. St. ιὶ Adv. Iudaeos Testimonior. I. λὶ De Genesi ad liter. L. I. e. 3. S. 8.
34쪽
22 Liaga II. Qv1Estro II. tem plena similitudine et essentia pari, qua ipse et pater unum
sunt, non autem imitatur hanc Verbi formam, si aDersa a creatore informis et imperfecta remaneat, propterea fili commemoratio non ita si, quia Verbum, sed tantum quia Principium est, cum dicitur . In principio fecit Deus caelum et terram, exordium quine creaturae insinuatur adhuc in informitate imperfectionis , continuo enim haee adduntur : Terra autem erat in
nis et vacua , id est, informe quid. Fit autem Uii commemor tis , quod etiam Verbum est, eo, quod scriptum est: Dixit minus: Fiat, quia materies informis formam cuit, et fi perfecta creatura, Deo illud dieente. Ut per id, quod Principium est, insinuet exordium creaturae exsistentis ab illo adhuc imperfectae, per id autem, quod Verbum est, insinuet Perfectionem Cre turae reoocatae ad eum , ut formaretur inhaerendo creatori , et, Pro suo genere, imitando formam sempiterne atque incommutabiliter inhaerentem patri fa=. Ilorum summa est, ideo initio historiae commemorari filium Dei, solum ut Principium est, non autem nt Verbum, quia solum de ipsa materiei informis produclione agitur, non de rerum persectione; sicut in iis, quae sequuntur, commemora tur, ut Verbum est, quia materiei consormatio rerumque perseelio na ratur, qua creatura Pro suo modo imitatur Deum Verbum. 6. Sed et celeri seriplores utriusque testamenti linie explanationi voeis plane suffragari videntur , non modo quia , ut supe rius l2ὶ die tum est, nefas est credere sententiam Moysi suisse aliam ea , quam seriptores illi de filio Dei rerum omnium principio habuere, sed etiam quia veri omnino simile si ex ipso Moyse sententiam hane illos hausisse. Cuius quidem rei argumenta sussciet ex uno alterove loeo veteris testamen ii deprompsisse. 7. Psalles rerum creationem eanens haee protulit, sicut leguntur
in exemplari hebraico : Ipse diaeit, et fuit H, id est, Deo dicente res
esse coeperunt. Quinam autem non perspiciat verba haec eum a Moyse
esSe mutuatum, et respondere illis : Dixit Deus : Sit . . . Et fuit s6 8
35쪽
AN PRI A Vox GENEsEOs VERTI Possir In rixio 23 Iam vero ita creationis narrationem psaltes exorsus est: In verbo Domini caeli facti sunt fu=. Quare haec illis aliis geneseos verbis videntur plane respondere, quibus historiam creationis exorsus est Moyses : princ is creavit Deus caelum. 8. Aliud argumentum suggerit Salomon, ubi Sapientiam ipsam se laudantem indueit lη. Sapientia haec nequit ea esse, qua homines praedili sunt, utpote quae ante res omnes eonditas, nedum ante homines, Se
suisse narrat lo). Neque enim illa T N uni ij idem valent, ac
ab antiquissimis terrae aetatibus, ut ea vertunt nonnulli, etsi sensus iste adversetur iis, quae mox sequuntur let, sed, ut recte sensit
Schullens, AB ANTERIORlTAT Bds TERRAE . . . IIIa ANTERlORA TERRAE
haud dubie absolutam . . . aeternitatem exprimunt ff. Quamvis porro initio illius ea pilis igὶ ita illa eadem Sapientia nominetur, ut nihil aliud esse videatur nisi unum ex iis, quae Deo sunt altribula , at tamen, quod etiam apud Paulum fieri videas thi, Sapientia ουσιωφοῦς ex improviso transmutatur in υπς Trint , talia enim ipsa de se loquitur, quae vel nulli nisi divinae υπςστασει queant convenire, vel huic magis quam alii rei cuicumque eonveniant, utpote filio Dei apprime propria deque eo die la ab aliis seriptoribus saeris. Atque illud primo in universum con- Sidera , quod ea sermonis parte, de qua agimus , Sapientia , ut seribit
Bosen mulierus, se se morsalibus commendat . . . ut . . . crea
foris Omnipotentis alumnam fiy. Etenim verbo 'IIῖ , pro quo interpres vulgatus reddidit possedit me , sicut Aquila reddiderat ἐ- κτησατο μς, alexandrini autem interpretes in τισε αε, vel usque latinus creavit vel condidit me μ', vera ac germana notio non est Sim
Plieiter Possidere, quod polius verbo ,rid aut ,PA significatur , sed aliquid sibi comparare , acquirere , atque ita demum Possi aere , idque non solum emptione , sed et productione hd , adeo Ille et generatione sive proprie dicta smi sive ροταφορικαλοῦ in J. lam
36쪽
vero , ut minus commode haec verbi illius notio congrueret eum sapientia Deo attribula, quum nullo paelo eam sibi comparando De
us possedisse dici possit , ita commode prorsus dieitur Deus πDP generando possidere Sapientiam E ποστατον, id est, filium suum , sleui Heva filio in lueem edito dixit: ala possedi hominem ta).
Filium Dei eae patre natum credere profitemur, sapientiam vero Deo attribulam ex Deo natam dicere nemo nostrum audeat; quomodo ergo talem se ipsa dicens a scriptore saero indueatur ib p Ioannes destio Dei haec seribit: Verbum erat apud Deum fo, quae, vix dubitem , an is desumpserit ex hoe Proverbiorum eapite, ubi Sapientia ait de se: Et eram lapud eum μγ, utpote a Deo patre distineta,
sicut eontinuo addit: Et eram . . . . COram eo fey, quae quisque intelligit an sapientiam ουτιωθη sonent. Nomen In N , quod verbis et eram apud eum continuo adiungitur, sententiae nostrae perbesse Deit. In eo vertendo discrepant interpretes. Alexandrini enim pularunt nomen hoe idem significare ac opifex, et pro eo reddiderunt αρας ουσα adaptans, quibus consentiunt syriis et vulgatus; hoc autem epithelum aeque eongruit tum sapientiae Oorata tum υππστασει. Verum Aquila reddidit τιθηνουραννὶ alumna; nam , ut animadvertit Bosenmulierus, quum perbum 'I N Iesai. LX , 4 de LlBEROauacEsTATIONE dicatur, indeque .... na N GEsTATRIX Puerorum sit Ruth IV, 16, nostrum plures 'ΠTllicitIn interPretautur, sed ita, ut alii actioe id capiant de PheoAnoso seu GERULO IN herorum, alii pero Passipe de infante, qui gestatur, seu nutritur. Et id quidem Omnium optime huc quadrat My. Ita etiam ante Rosen mulierum sensere Io. Henricus ut ehaelis igi, Alberius Sehu I-tens ihi, aliique, atque putarunt huc spectasse Ioannem, quum Christus ab eo vocatus est uuigenitus filius, qui est in sinu Patris fiI. His vero obsistit Gesenius, aitque nomen dictum quidem hoc loco esse de Sapientia hypostasi μγ, significatione lamen passiva esse
si Biblia hebr. eum brevib. annotat. ad h. l.
37쪽
non posse, id enim forma ipsa nominis grammattea minime seri sal. Verum lamen ipse in suum Thesaurum philologicum eriticum, qui nondum lotus in lucem editus est, recepit nomina trin contritus, Tipa punctis distinctus , neque inde exelusit In ri Oreressus , omisit tamen i mari: illitus f*, etsi ipsum Ieremiae caput, quo nomen hoc Iegitur, inditet, non quidem ubi nomina explieat a Trio deduela, sed ubi ipsam radieem illustrat sol , veluti si renun verbum foret, non autem nomen. Si itaque nomen illud P N sit alumnus sive puer , qui sinu gestatur , facile dabis longe verius eo voeari potuisse divinam ὐποστατ tu, quam sapientiam Dei οὐσtωθη. Quod praeterea confirmatur iis , quae eontinuo sequii glur , et quae simul alia etiam ratione comprobant sententiam nostram. Quum enim Sapientia dixerit se ab omni aeterni late apud Deum fuisse, nobisque se repra sentaverit velut puerum, quem Deus ipse sinu gestaret , statim haeo subdit: Et eram deliciae quotidie id ; euiusnam vero deliciae nisi ipsius Dei, in euius sinu ea morabatur Z Haec autem nonne gemina sunt eorum, quae non semel Deus de Christo pronuntiavit: me
est flius meus dilectus, in quo mihi co Iacui fel p
9. Quae si ipse eonsideres, satis, arbitror, tibi eonstabit, quam parum haec ipse Rosenmullerus expenderit, quum ita scripsit: Quod si oero evendas, nullo indicio in hoc Sapientiae sermone eam prodi us personam quandam Uere existentem et sublimiorem, neque audaciorem Muram esse, quam quae genio orientis conciliari possit, deinde infra IX, 13-sτι τiτi1κ simili vatis licentia Personam induere , Omnis sane disputatio de filio
eidit is . Nee equidem negabo, si totus hic Sapientiae sermo solummodo audacior quaedam fgura soret, posse hanc cum genio Orientis conciliari. Sed ecquid figuras poeticas sensumque translatum
XLII, 1. in Schol. in Prov. VIII, 22.4 Diuitiaco by Cooste
38쪽
26 Liaga Il. Qua Esetio II. comminiscamur, ubi proprius verborum sensus apprime constat, imo ubi quaedam loquutiones, sicut hoc loco fieri vidimus, si in sensum iranslatum accipiantur, vel nihil significabunt, vel etiam quid absurdum pIlla autem stultitiae prosopopoeia alio prorsus modo se habet. Nec enim stultilia ipsa loquens indueitur, sicut inducitur ipsa Sapientia, sed quaedam mulier stulta et clamosa, plenaque illecebris, Et nihil omnino sciens fa=, quae iribus versiculis orationem suam totam absolvit. Tum salear ingenue me minus assequi, quid incongruiatque absoni in eo sit, quod personae verae et proprie dictae ficta quaedam persona , filioque Dei , ut qui patris sapientia habetur, et vocatur ibὶ, hominum stultitia opponatur, quandoquidem huic eidem Dei filio, ut qui lux est, tenebras opponere Ioannes veritus non est is quod si regeras tenebras istas nihil esse nigi homines erroribus ac fidei
desectu laborantes, setas quoque stultitiam a Salomone descriptam esse ipsos homines stultos. 10. Patres, qui Sapientiam hane a Salomone commemoratam sensere divinam personam esse, habes plurimos, ad quos enumerandos vix
pagina sufficeret; ab Athenagora d enim ad Augustinum leὶ plusquam
it. Itaque Sapientiae nomine hie divina υποστ ατις, hoc est, Dei filius, loquens indueitur, qui et a Paulo Sapientia vocatur is , quod B
sen mulierum fugisse putandum est, quum scripsit, quod eo cognomiae Iesus numquam insignitur fra. Commemorat Sapientia, filius, inquam, Dei, opera creatoris, seque simul vocat PIA NUN principium viae eius sis . Ut autem illorum operum enumerati0nem, quae deinceps fit, manifesto patet exscriptam esse ex genesi , ita vix credibile est aliunde , quam ex initio geneseos, desumptam suisse illam appellationem. Quo semel posito Salomon quoque iis adnumerandus foret , qui senserunt signis ea re in filo seu in Verbo. 12. Quid vero, quod hunc vocis illius sensum a maioribus sibi traditum Iudaeos veteres accepisse pulare est, quandoquidem interpres
39쪽
hierosolymitanus eam vertit Scin m in sapientia Z Quam quidem
Nequaquam eam esse, quae Deo ουσιωδης est, sed divinam υποστασιν ita nuneupalam , pro comperto est; D0men enim In m , pro quo sapientia redditur, posteriorem hanc l2J, nullo autem modo illam pri rem, potest significare. Quod si malis dicere interpretem hane nominis istius significationem didicisse ex libro Proverbiorum 8. 10 , quia et ipse putaverit tum Moysem tum Salomonem de eodem principio esse loquutos, non repugnabo , quum ita quoque illius auctoritate iuvemur. 13. Patres vero, qui expresse docuerunt verba in principio de
filio Dei diei a esse , habemus Theophilum Antiochenum la , Clementem Alexandrinum ibi, Origenem lc , Marium Victorinum Afrum id , Evagrium le), Augustinum lyra, serie etiam Iuslinum fg , Methodium th ,Αthanasium iij, et Philas trium lk , quibus nec sertullianus lil, nee Ililarius imi repugnant, imo nec Ambrosius in , nee Hieronymus lol, qui in
hunc quidem sensum verba illa aceipi posse eoncedunt, non tamen καταρροτον. His vero accensere non dubitem eos, qui Verbum expresse Princia
pium appellant, ut Iustinus sρ , Tatianus q , vel alio nomine haud dissse mili, ut Athenagoras tr , Tertullianus is , quique idem ipsum Verbum manum Dei vocant, ut Irenaeus it , Methodius suin, Victorinus Pet bionensis lυ , scriptores Reeognitionum lx et Clementinorum ly , Athanasius tr . In eoemelerio Callisti visitur litulus loculi, in quo pro usil la illa clausula : In pace et in Christo, haec alia legitur : Dormit in
μὶ Consultat. Zaechaei christiani et Apollonii philosophi L. II. c. 3. A Do Genesi ad lit. L. I. c. I.
lae in L. VI. S. P. yὶ L. XI. S. 22.
sαὶ Lib. de incarnat. et toni, Arian.
40쪽
Is Liaga II. Qua ratio II. paee et palsermo lal, quod adiungere poteris testimoniis patrum, qui
Verbum expresse Principium dixere. 14. Unum fortasse huie sententiae opponere quis posset. Si verba in principio signis eant in flis aut in Verbo, videtur eoncidere argumentum ex verbis illis desumptum ad refellendam creationem rerum aeternam , quod in quaestione superiore urgebamus ibi. At, esto, eoneidat , non ideo ipsa δογματος illius veritas periclitabitur; quorum enim auel oritas haec eadem verba in hune sensum accipere suadet, iidem do-eent res omnes praeter Deum esse olim coepisse. Imo hac ipsa de caussa nihil argumento illi deperire putandum est, si voces in principio in eum sensum accipiamus. In tantum enim hane interpretationem defendimus, in quantum patres atque, ut videtur, etiam seri plores saeros ea habet auctores ; ideoque non alio paelo Dei filium Principium a Moyse voeari eredendum est, nisi quo iidem hi patres seri ploresque id sunt interpretati. Hi vero docent ideo illum voeari Principium, non modo quia materies universa in speciem atque ordinem per ipsum digesta est, sed etiam quia ipsam hane materiem, quae nihil prius fuerat, de nihilo D ux per ipsum filium creavit. Igitur filius Dei a Moyse Principium dieitur, non modo quia omnia Per ipsum FAcTA sunt so, nee solum quia per eum Deus creaDit, BT ESSENT Omnia μ', Sed quia Ex Ni uitio fecit
illa Deus μ' per ipsum Verbum, quae nihil olim suerant; at, quae ita de
nihilo exstitere, patet ea aeterna esse non posse, Sed esse coepisse. Quae quum ita sint, voces ira Principio, etiam ut Verbum divinum signi-seant, argumento esse possunt ad universum aeternum explodendum. 15. Ceterum , an hanc voeum in Principis significationem sequi praestet, quam alteram, de qua quaestio prima fuit, definire securus non ausim ; etsi, quum posterior haec omnino certa atque explorata non sit, latear me priorem praeserre, ut pole magis obviam magisque eommunem. An autem maiore ratione is facturus sit, qui utramque verbis illis subesse dixerit, non disse ulter comperies, si vel niramque simuleomponere tentaveris, vel eam quaestionem recolueris, quam de unico aut multipliei scripturarum sacrarum sensu literati alias habuimus sy).