장음표시 사용
51쪽
fuisset conspecta sine foramine. s. Res per foramen aspecta, minor quidem apparet, quam absque foraminis adminiculo,multo tamen praecisior,distinctior, S accuratior apprehenditur. Si omnibus inuariatis, foramen ab oculo ad obiectum admoueas, res vin sensim apparebit minor, donec evanescat; si vero admoueas euadet maior; illic tamen radi j plus in Cornea o cupant, hic minus. 7. Obiecta tam eminus quam comminus maligne, confuSc, indistincte & quasi per nebulam spectata, aut maiora debito, vel multiplicata, simpliciter ω distincte cernuntur, trans minimum foramen; patet hoc in superfluis siderum radiationibus, quas adhibitum foramen ut plurimum abscindit: in rebus exilibus oculo proximὰ obiectis, dilatantur enim ita, ut discerni nequeant, quae tamen interuentu foraminis probe distinguuntur. Horum mnium rationem expeditam dabit, qui formale visionis organuveraciter repererit.
vice post decussationem secundum situm permutatio.
SI vitro concavo tubi cuiuscunque alliueris paruulam cerae particulam extra centrum vitri, sed non procul, & conuexivitii aperturam valde constrinxetis, ut paruus circulus det ctus sit, apparebit quidem res quaecunque procul visa situ ordia nato & naturali, cera vero eueris situ, id est, si ceram in dextra parte applicaueris,capesset ea locum visum in parte sinistra,& vice versa, quod patet ad oculum; si enim in dextram cauitatis partem affrices, ceram aut simile quid, videbis in sinistra, situ figurae permutato; quod etiam inde manifestatur, quia si interserta la- mella
52쪽
mella radium a dextra oculi parte abscindas, occultabit ea abscissio sinistram cerat & rei procul visae effigiem ue fit hoc ideo, quia sub eodem radio iacet res procul visa sinistra, de cera prope
Esto tubus opticus ABCD, vitrum convexum ad AB. cauum EFG, cera illita Η, ex parte dextra, res procul visa I Κ, quae quidem apparebit oculo LM aspectu naturali, id est, situ impermutato, at Vero cera H ad dextram vitri EFG, atque oculi LNM partem posita, transforetur in partem sinistram,& videbitur ex parte I,
non autem DDiffert haec experientia * priore. Quia prior solam radiorum decussationem per fora- men nudum probauit; haec eandem per bina vi- itra, convexum de concauum ostendit luculentissime. Nam lamella inter oculum NM, & vitrum HG subingressa, quando radium NH o 'exerit, occultat etiam rei visae punctum I, punctum vero Κ non aufert prius, quam in partem sinistram ad F usque peruenerit. Deinde hoc peculiare accedit huicexperientiς, quod C ra H Post intersectionem radiorum I H-R F, locum visum nihilominus permutet: cum enim ipsa existat ad dextram oculi pa tem, in sinistra conspicitur ad punctum I.
Praeterea apparet ingens instar montis alicuius. Et tandem colores nullo modo discernuntur, sed umbrae instar obuersantur oculo. Haec experientia vim suam habet, etiamsi oculum LNMa vitro EFG, satis longo interuallo amoucas, utpote unam spitii mam aut amplius, S c. De hac experientia insinuationem quom feci in Apellis epistola tertia anno i6ia. ad Marcum Uelserum conscripta, ubi me huc reieci: siquid ergo illic obscurius dictum, hinc lucem accipere poterit.
53쪽
lium in oculo constat, naturar ipsa duce.
V Erum quid opus est experimentis arte conquistis, cum ipsit
rerum natura huius ipsius doctrinae se statuat Magistram. Accipe rem a saeculorum fortasse memoria non auditam, certe non visam. Est homo,etiamnum in vicis,cuius sinistra oculi pupilla, ita obducta est alba quadam sed natiua nubccula, ut vel in eandem, vel ex eadem pupilla aditus non pateat speciebus nisi spacio tantillo quantum nouae lunae falx acutissimo visui largiri dignatur, id ii ad hirquum oculi angulu, videlicet naso vicinum; quod in adiecta
patet figura: In qua Iris oculi est ABC, pupilla DEFG, nubecula alba pupillae obducta DH F G, falx perspicua DEFH.
Iam si oculus iste res obiectas intuetur,in oppositis & permutatis sitibus cas conspicatur 3 ut in exemplo, si obiectum statuatur IL NK, punctum Inon videbitur a Ihr-Ηnula DEFH, sed punctum K per radium ΗΚ. adluti alam maximὰ obliquum : e dem modo neque punctum L, neque N. ita ut a re visa oculus hic maxime auersus videatur. Haec experientia conuincit, res per radios decussatos aspici, nam si huius hominis oculo rem aliquam obtendas in radio aliquo directo vel HL vel HNaut alio quoci inter axem opticum MN atque HI iacenti, nihil penitus videbit. Eadem pupilla,iuxta ea quae c. r. cnarrata sunt,ampliatur & coarctatur, ad lucis praesentiam & absentiam. Id autem quod radiis do. cussatis, qrialis est HK, in lunulam incurrit, distingui quidem p
tost quid sit, maligne tamen quasi per nebulam apparet. Ratio, est,
54쪽
est, obliquitas incidentiae de refractio, luci flaut ergo huiu, inculi portio lunularis DEFH, obiecta directe sibi opposita non videt, ted in contraria parte sita, ita ratiocinandum cst de qualibet pupillae sanae parte detecta. Quare concludendum est, omnem pupillae portionem in eam obiecti partem ferri, quae situ radiorudecussato allucet. Nam sicut unaoculi portio obiectum percipit, ita & alia quae uis utique illud apprehendere apiq est. Neque to moueat experientia quam priore capite de cera attula; licet enim ipsius species in oculum veniat radio non decussato eo quod in e dem parte oculi pars sentiens & obiectum versetur, radius tamen formaliter visorius in decussationem tendit : ipse enim si post factam visionem produceretur extra oculum,in contrariam plagam exiret; hinc res visa in locum alienum transfertur supera in inforum, sinistra in dextrum, & vicissim,&c. Decuslatio ςrgo uti vitari nequit, ita negari non potest per dictas experientias.
bis, ter aut quater distinctissime, absque ullo adhibito alio diaphano,videre licet. C A p v τ V. - si ACcipe orbiculum ex lamina aliqua tenui excisum smetallica huic usui ferc aptior est j ABC, ex quo ansula ADC promianeat. Hunc transfige acu duobus foraminibus ubi libet ad E de F, interuallo E F, minore,quastiua pupilla: quo facto, altero oculoru clauinso,alter u ad foramina facta applica vicinissim & per ambo simul turrium fastigia de die, aut stellas luculentiores,de nocte lunam, solcm uevel auersas procul candelas,lampadas, ad passus Io. 2o. aut amplius contemplare; videbis omnia geminata,& quidem distinctius,quam si ea alisque ullo obstaculo considerares. Τ
55쪽
d FUNDAM. sp TICI, . Quod fi triplicatam rem desideras , aut quadruplicata, &α excitabis triangulum aequilaterum GHI secundum dictum inte uallum EF, quadratum item KLMN, similiteri; pentagonum, aut aliam quamcunque figuram polygonam, minorem tamen
Huius autem experientiae ,sane mirabilis, aliquot illultres sunt casus; aut enim obiectum ab oculo satis remotum est, aut valde vicinum. Satis remoti terminus minimus, duae spithamae plus, minus 3 maximus is, qui rem illam naturaliter, distincte c5spicabilem reddit oculo sano. . Terminus valde vicinus, summum ultra spulianiam vix excurrit, ad oculum autem sine certa lege propinquat.
RE igitur intra termini remoti limites collocata, quae dextra apparet,dextram oculi partem occupat, quae sinistra sinistra, qua supera superam: adeoq; locus visus in eandem plagam recidit, in quam radius visorius rem in ocuIum deferens. Hoc duplici experimento manifestum fit; Alterum est, si dextrum
foramen cultro vel alio corpore obiecto ad laminae partem seu amteriorem seu posteriore, obtegitur, tunc dextrum rei visae simu- Iactu perit, si sinistrum foramen intercipitur, evanelcet linittraestationis imago, &ς' . . ri . Alterum experimentum in ipsum statim visum qper se incurrit. Nam si per tria foramina, qualia sunt Α, B C in punctum visite seraris, apparebit ipsum triplicatu imaginibus E,F, G, eo situ quem foramina A,B,C, prae se ferunt; punctum enim medium D, evanescens, in haec triaF,G,E, dispescitur situ analogo,ut sicut foramen B lmpra A & C ex latere; ita E locus rei vita supra,F & G similiter laterales statuantur, singuli suis foraminibus respon- ν ---- H E foramim B;RA;&G, Q qui certe situs
56쪽
- am L. PARSI L. Dnon retineretur, nisi simulacrum similem in re locum obtineret, qualem radius eius in oculo. Neque occultatio foraminis A, tolleret locu visum F, nisi illius simulacri rasius ad Apertigisset, &c. In hac experientia hoc notatu dignum est; si lamella per.
forata oculo proxime attinetur, ipsa foramina ampliantur in albicantes quosciam circellos,qui ab oculo conspiciuntur mutuis imtersectionibus implicati, fiuntq; communia circellorum segmenta multo lucidiora , non communibus, & non communia adhue lucidiora sunt, ijs tebus quae in circellorum areis non iacent. Ut
si oculus per duo foramina A & B in parietem: aliquem, praesertim album transpiciat, appa: rebunt eidem oculo duo circelli semet inter secantes CDE,& ΕFC, eritque commune segmentum CDEF albius reliquis extra comminnem sectionem, ut sunt ΕΚC atque ELCD. Quod si tertium soramen, cedat in lamella, quale est G, contaget etiam tertius citcellusHF DI, fietq; portio EFD triangulum aquia
curuum tribus circulis commune, omnium
lucidissima, post quam maxime albescent tres reliqua: portiones DF FEH, & EDI; minime albicabunt reliquae ΗΚ IaMH. Situs aute circelloruistorum semper idem est qui foraminum,ita ut dextro foramini B, dexter Circellus D HK, superiori G, superior IMH, sinistro sinister respondeat : licet circellorum quiuis situm suum euerterit, ut suo loco fusus dic tur, & manifestum fit, si inter oculum & laminam perforata cubtrum interi cias tegendi foramiWis dextri caussa, nam ubi ad fomminis B partem extimam eamq; d'terrimam pervencris,obtege.
εω circelli CDHK, pars D sinisterrima & sic de reliquis. Horum
omnium rationem opportet illi essepetipectam, cui verum visi
nis organum innotuerit. 3Et de circellatum istorum apparitione spcculatio non admodum profunda videtur; sunt enim a i transsilientes perfor mina lucis extraneae radij, in ipsis foraminibus intersectione mi tua euersos conos vicientes, quo fit ut sinistri in dextram,dextri
57쪽
secant; nam quando aut laminae ab oculocuae, se nu quam scis
in sinistram tendant. Cur autem abscessu laminr, circellus minuatur, cur augeatur accessu ad oculumaeadem est ratio, quq alio-xum obiectorum,hoc Tim omnibus rebus per foramen conspectis commune est, uti cap. g. per a. proprietates. est indicatum. Quam ergo caussam illius euentus suo loco a me datam libro h le geris, eandem & huc ad circellos applicabis. Notandum etiam in hoc phaenomeno, turrium cacumina
in hisce circellis conspicua suaspeculiares proprietates habere. Nam fastigium MNOR dextru, ad dextrum circellum,& QNRS sinistrum ad sinistrum pertinet, quod patet circellorum occult tione, nam circulo QOP, id est foramine B, obstipato, evanescit summitas turris MNOP,& vice versa. Commune a. segmentum NOTR, quod extra commune circulorum segmentum euagari nunquam potest, nigrius est, qua partes simplices: quod ex eadem caussa fit ex qua albius. quilibet enim color sibi superadditus, intensior apparet: priu* autem ocinlituro quam P.
Et haec quidem ita se habent, quando
ad oculum, aut foraminum ad se, circelli sese tantum tangunt, squod soraminum adistantia contingit tunc res in ipsis conspicuae, serant, ut videre est in adiecto schemate circellorum AB
M ADE. Caussa huius rei pater, quia quidquid in aspectu I li V Η
venit in hoc casu per duo foramina necessario permeat, idco, extra circellos a formiminibus factos videri nihil μ nn potest. Sicut autem culter cis Iaminam occultat sinistras cireuolorum vortiones a dextra. ita trans applicitus, dextras c dextris i
58쪽
Ss obiectum vicinum, de samiua ad oculum adhibetur, app
rent quaedam eadem quae prius. quaedam contraria eueniunt. Nam res secundum foramina multiplicatur, circellorum s
diuo de situs prior manet; sed situs locorum in simulacris permutatur, quod ut prius dupliciter patefit, obstipatione foraminum,de situs ipsius apparentia. Nam si dextrum foramen seu, et ,.st trans stucis Obumbres, peribit sinistru rei simulacra,&α si tria foramina adhibeas, videbis rem triplicem euerso imaginum inter se situ. sunto tria foramina A, B, C, in ' aliqua lamella, res unica visa D, triplicabitur secundum, imagines E FG. spectabiturq; res in E per foramen C; in. '. F, per Α, in G per B, everse locorum situ. Huius rei ra.' 'ς tionem Iuculentam dabit, cui formale visionis organum cognitum fuerita
fit dictis modis, verum etiam per plura foramina vita apparet.
CApux VIII. HAEc omnia simul, uno modo periclitari facillime cuilibet nis
cebit hac ratione. Esto oculus A, axis opticus ΑΒ, lamella oculo obtenta CD. pertusa duobus aut tribus foraminibus E,F,G;interualla FH, HI, IK, singulas spithamas, aequent; accipiatur solium chartae mundae in quam stribi solet &c. de vel pumcto N nigro insigniatur; vesam alicubi perseretur; s n. punctis illud in axe optico inter distantia unius spithamae F& H, tenu os, videbis illud idem pnnctum N tergeminu simulacris O,P, situ inverto, ad cum modum quo capite praecedente expli F a caui,
59쪽
FUNDAM. Q Pται Wἰacaui, & in figura huius aspi re pom. Nam foramini dextro cx, respondet simulachrum de locus sinister O ; foramini sinistro E, debetur simulachrum dextruestiori foramini F,addicitur depresisior imago P; res vera & locus verus , omnino quodamodo disparent, dc in tres dictos locos distrahuntur. Si inter H&I post longitudinem unius digiti vel ceresspithams ab oculo punctum visibile H re. moueas videbis illud unum, quocunque modo obtutum figas, de hoc durat post puncti H unius spithamae distantiam remoti interuallo palmi plus minus; tum paulatim si chartam provehas usque in punctum I circiter, vel ultra, iterum tru plicabitur, situ recto secundum seram,
na, ut cernere est in punctis R, S, & v. xx de sic in infinitum ulterius. Atque hoc ui accessit experien-ths prioribus, recensitis, quod res una visa perplura foramina in certo ali. quo statu appareat una, in aliquibus alijs, toties cospiciatur, quot foramina fuerint assiimpta. Quae sene admirabilitate ma.
oculum renςtur immota, charta autem LM. cui punctum visibile
impressum est, moueatur, antς Concur
sum N, intra spacium euersionis H A ι
60쪽
ne acceta chartae ad oculum, augentur simulacrati ectum interualla; at vero post N, intra recti situs intercapedimen Ix, r 'motione chartae augetur spinum inter simulacra, ipse verδ
mulacra sngula minuuntur. Horum rationes a rerum optio rum magiitro expetuntur,
o. i Notandum z. Si punctum Ni sit atramentum. vel alius quidam color chartam L illustrari debere a Iucediei, ut omalus in illud fortius feratur. Si vero foramen sit. vcipsim eluc scat, de oculo sese clarius ingerat, igni ves dio patenti obverte dam esse chartam :lux enim hocmodo perforamen allapsa visummouebit: ipsumque foramen pro ratione distantiae ab oculavia multiplex ves simplex ostendetii ut oti usina ob Notandum 3. Simulacra puncti N, antequam coeant, portionem communem etiam habere, eamque secundum col rem aut lucem illam sensibiliter intendi, haud aliter atque decio, cellis diximus; Huius rei manifestam experimentum cape hoc: . s, ς PiΠΠsineolam aliquam A, hanc aspice peri hi Pi l A duos amist in imlineae A plano iacentia,c & videbis lineam A longiorem, in j militu
sit . dinem lineae BC, sed communem porti nem DE spectabis nigriorem; idem fiet si circellum F perdito foramina contems ris, geminabitur enim in similitudinem circellorum GH, habebit*segmenta ad G αΗ, multδ nigriora,&α Notandum ti Si laminam perforatam ante oculum Hreumagas. positoquiescente altero foramine, nihilominusque interim nem geminatam asp*ias, circuire alterum rei simulacrucisCaalterum,immoto altero. Ex hoeformale visionis orsanum
Notandum s. Si Vomexsimulaetis obstipato foramine oblitteres, ea quae man*nt, sive unum siue phara fuerint,colorem suum naturalem mox intendere.' Adius rei satio eoqui ituri .Notandum c. Si odiademque lamitiae loeus ab oculo se uatur, maius foraminum in lamina reni visam magis distrahit, minus vicinius coniungit. - . E 3 Notam