장음표시 사용
61쪽
. mr Notandum 7. Istudiamen interuallum sorAnlnumis lamella fixorum pupula semper debet esse mm ., Alias unius rei species veniret in pupillam tantum per unum seramen, & sie obiectum utum nequaquam valeret sepius praesentari videndi
ta, Notandum L Res geminanda persecte,debet interuatilo foraminum sis lamella fauorum y multoq; magis pupilla eta
minor, M hoc vu Gςometrice, Vel Optice. Geometrice tum est minor, cum ex parte rei pupilla non excedit. Optice minor est, cum minus inoculo Occupaι, quam foraminu in lamina inisi capedo. L Num hi, ou a D, qu alta i- bi Notandum s. Quodvis rei unius muItipliciter per muti ea foramina visae si ulachrum rem visam debilius repraesentare, quam si res ea lam absque foraminibus libero obtutu cernatur Ratioin promptu est. Quia aspectus liber sub omnium aut plero. rumque radiorum ab uno obiecta emissorum congerie absoluitur, qui ad seramentestringitur sub paucioribus incitur radus. α hs plerumque, vim libero aspectu oppriuntur,m quota
Nox ndum in. Quamcumque rem unam per plara mramina si1b uno sumilachro spectatami, squod in statione media contingit,) multo essicacius M vegetim videri, quam multiplicem sub simulachris multis. Ratio eadem, quae notandi prioris.
Quia in statione media omnia diuersorum foraminum simul chra refractionis virtute in unam organi visorii partem colam ni similiter 3 i dem, mutua uΗςnsone speciem vivaciorem culo imprimunt, de hic visionemrobustiorem efformat,6 c. Si milliinam huic experiςntiam extra oculum si delideras, adi capvi is. L 3, P. 1. 6c videbis quam pulchm Verum vero concinat quando remeandem ad nutum ruum. situ quoemque aut mu,tiplicabis per plura
EXPERIENTIA SEPTIMA. CAP. X. IN QVOMBET VITRI CONVEXI PUN-
ctq totius Solis,&rei cuiusuis aspectabatis . .' τ' .ly
62쪽
OIis imago per vitrum e uexum tubo Insertum in chartam P allapis extensionem sensu aequale retinex apertura vitri quantumuis imminuta, dummodo eadem tubi laxatio idemquς Elpei tribariae ab hoc interstitium retineaturs intensionem autem tu. Hμνι cis de colorum rebus inhaerentium inmittit; apertura aucta im ' tendit: etiamsi concauum quoque vitrum adsit.
idem fit oculo, nam si per xinum in rem quampium se tur, eo usque illam totam apprehendit, quousque vel paruula imma convexi vitri patuerit i de piariorem ob maiore, obscvrion sub minore apertura vitri. Modus haec experiendi in propatulo est iste Sit vitrum convexum A B C D, dehasin eoni sui radio si a Sole I profecti , dat EFGH; fiet hoc tamdiu, vitasseadem
quantitate maneat, quamdiu sol l in vitru tΛBCD accessum aliquem habuerit,mano linque basis EFGH, splendidissima. vitro ABCD toto illustratoῆ quo autem plus de vitro regetur a lamina ΚLMN, ves alio in- iteriecto opaco, hoc euadet circulus solaris E FG H, obscurior, donec utimo totus m.
Hoc idem fit ad sensum, sole per simplex sed paruum foramen immissisi Nam n partem ali ii in foraminis obtexeris, im. ' Hminues disci solaris transfusi splendorem
mundum totum,non autem magnitudin6 Dixi ad sensum L per foramen par trum; nam ex parte rei, risor Geometricus aliud demonstrat atque enunciat de nudo foramine. Aliter la res habet,si radii solares per vitrum convexum ingrediantur, h ad 'simula vitri punctaa toto sole seseeolligunt, cicide retracti laauxilio
63쪽
auxilio rutium in .communem quandam basn EFGH expandui ivt qui punctum quodcunque a Sole illustratum intcrcipit, necessario a tota basi illam lucem auferat, quam a radijs per illud pulsectum transmissis participauerat. Sicut autem obtegendo partes soraminum splendor a tota proiectione baseos aufertur; ita contra, detegendo accedit, haud aliter atque si quis, illic quidem umbram tenuem seu velum ten
tum obduceret basi EFGH; hic autem, atque si lucem affunderet eidem vel albedinem penicillo superinduceret. Atque haec Aduertendum bicest, foramen cum vitro coniunctum sit, non debere esse nimis magnum, sed amplitudine plus minus vi tanta, quantus est circulus EFGH : absque vitro minus multo uti supra dictum: alias enim basis solaris in oppositum proiecta pari
rem,&c. maior erit per seramen maius, minor per minus.
Caeterum totius Solis imaginem EFGH in quolibit vitri conueri pulicto recipi ex dictis hoc modo conficitur. In illo put, cto imam totius solis recipitur, in quo radij totius Solis existunt, si enim imaginem solis sormaliter seipsis depingunt, teste e perientia atqui hi radu existunt in quolibe; vitri conuexipuncto; ergo in quolioet ipsus puncto imago totius solis recipituti Et confirmat ut: quia cuiuslibet puncti in superficie vitii eliso vel o euitatio,redundat in totam solis imaginem FFGH, quod in nurulo alio puncto ante vel post accidit: in illo ergo puncto & non imalio, laris ideae radid conuenerunt. Quia quodlibet, Solli pi lactum integram sphaeram radiosam emittit, ergo in quodvis medi, adeoq; vitri punctum aliquem radium dirigit; id quod experie tia ex dictis testatissimum facit. Apa plius in quolibet etia vitri puncto totius solis radios decussari, posti decussationem in contrarias partes tendere, hinc, manifestum euadit, quia si inter solem & vitrum convexum ad
64쪽
LIB. I. PARS M. 474inistram; sinistrorum dextram; superorum infernam; infern rum superam,&c. Quod impossibile essiet, nisi decussatio eorundem es t facta. Quod autem decussatio in diuersis quidem&dissitis vitri punctis,& nihilosecius tamen in eandem imaginem EFG H, corradiatio accidit, beneficium vitri conuexi,& mysterium . refractionis,naturae thesaurus,& inexhausta Coditoris est sapie tia. Quam qui cu debita animi modestia studiose rimatur, honorifice desudat, . qui aliquatenus assequitur, gloriosam praedam ex adytis naturae penetralibus reportat.
- DE O CVLIS MALE AFFECTI Ai .
SVnt homines aliqui, quibus obtutum auser tenuis quaedam pellicula,c viscoso humore intra tunicam Corneam & humo- 'rem Crystallinum pupillae obdiicta: quae facit ut rerum aspectabilium format ingressu oculi exclusae, eundem facultate illas percipiendiomni destituant: unde Chirurgim auxilium aduoc ti huic malo hanc medicinam faciunt. Acii argentea tunicam Corneam ex latere perfodiunt, tunicellamque illam adulterinam superne detractam circa acum conuoluunt , & in inferiores humoris aquei sinus mergunt, ut hac ratione 'foramine Vueae donuo patefacto, liber transitus in pupillam detur. quo obtento, extrahitur acus oculus cyraJus est, atque rρbus videndis, ut ante idoneus.
Simila liuid eo mitAtrea eiusdem suffusiones, ut cum bile
flava, alioue colore Chrystallinus humor inficitur, &c. tunc enim visa omnia flaveseunt, quouique peregrimis ille color seu tunicis insidens, seu infusus humoribus, cian petenti remedio segregatur: t 'cenim suus oculo nitpr. S suus rebqscq rixedit. Audi quid auccr caetera notata digna, Ioannes Theodos indiscursu suo do
65쪽
. visus nobilitate, c. ia. in liqc verba scribat, p. ia 4. &C. Suffuso lim, quit, diuersimode visum impedit est autem suffusio secundum, eundem, obstructio pupillae producta ab humore lento,&glaciei, modo inter Corneam dc Crystallinu concreto, in nam si pupillam, fenestram oculi penitus obserat, visione omnino praepedit; si pa , lem fenestrae occupet dextram vel sinistram, superiorem vel im ., feriorem, obiecta quidem conspicientur, verum nonnis seiu , ctim,atquς unum una vice se visui obiiciet: si obstructio medium, ipsum pupillae obsideat, quaecunque se aspectui obhcient, diuisitaγ, parebunt, neque medium cuiusuis rei cerni poterit: quod si hi , mor nec dum omnis collectus, sed hinc inde dispertitus fuerit , , musicae ante oculos obuersari putabuntur, &c. Et post pauca., Suffusio incipiens varias rerum species, quas imagines Ocant, , Velut praecursores praemittit, nam muscae, pili, telae aranearum in , aere se repraesentant,&falsis rerum simulachris oculum illudunt, , quod ideo fit, quia crassus δί opacus vapor inter Corneam & Cr , stallinum interiacet. Vahor ille non per propriam cernitur sp , Ciem, nam alioquin & Vura videretur, sed per alienas in a re, diffusas. Crystallinus quidem hymor, vaporem eiusmodi extra, oculum subsistere iudicat,sed id accidit,quia externorum conspo, chui assueuit, ideoque quod intus reconditnm est,exterius obuer, sari censet. Haec ille, quae omnia ςuiusmodi sint non excutio, e rum certe qu* ver sunt, uti pleraque esse, non d ubito, rationem ex organo visorio reddendam haud ambigo. Quorsum autem alulata hactenus tendant, suo loςo, nς ne monstrante, anima
C A r v r XII. O cuius in umbroso loco constitutus, si per soramen digia
tali plus minus rotunditMe transpiciat, in lacus accensas, aut
66쪽
aut alia obiecta valde lucida aut candida sed inter se discreta loco dissita,&c. qualia essent fenestrae, vel senestrarum rotulae, &α tum corpuscula aliquod paruum opacum in medio faramines spendatur inter pupillam & faces interiectum:Si acim nihilom, nus in accensas illas faces uno o tutu intendat, quasi non attondens ad corpusculum illud pendulum: animaduertet illud corpusculum, toties veluti insidere faculis illis, quot faculas conspicatus experientia facilis & explorata. Foramen sit ABC, oculus in tenebris D, faculae extra E, F, G, H, I, &c. Corpusculum in foramine sinspensum,oculo interpositum K. Iam si oculus faces aspexerit, in singulis cernet globulum Κ, uti figura reprς-
Quid hinc eliciam, processu operis videbis. Simile quid habes
ex Schoesino, experientia 8. c. II.
REs alba libere visa, maior apparet quam non alba. Et si laminam ex dextra oculi parte admoueas, qua radium specjei delatorem abscindas, deficit obiectum album versus illam eandem partem, ampliatur nigrum. Quare hoc &vnde' ' A B, sit visibile album, B C nigrum albo aequale, spectetur utrumque simul ab oculo eodem ; iam AB,ampliatur visui ad lineam F D intercisam, obiectum vero B C ad eandem rusque comtrahitur, visione libera, sta ut huius experimenti ignarus, arbitre-tretur visibile BC minus esse visibili AB. Accedat lam olla DE, radiumque BF abscindat in D, contrahetur AB, ex partQB ve
67쪽
Ratio emerget utique, minuento oci
Ii organo formaliter visorio. Cum enim BDF radius sit sinisterior radio quocunque
inter B & C emanante, consentaneum uidetur, ut lamella DE prius occulat omnes radios obiecti BC, quam radium BF attingat; quod tamen non fit: nam post intercisum radium BF, adhuc videtur totum obiectum BC,& totum AB, sed hoclatitudine imminuta, illud aucta, utrumque tamen distinctius, quam visebatur absque adhibita lamella. Quod si loco lamellae adhibeas calamum scriptorium, aut virgam, pupilla tamen tenui orem, centroq; pupillae opponas geminabitur obiectum album uti cxperiri licet, si visum in rotulam aliquam vitream fenestrae intendas, tam ipsam enim rotulam, quam ligamina plumbea di plicata cernes. Caussa generalis est refractio, quia BG refringiatur in puncto G ad perpendiculum secundum lineam refracti nis GH, quae extrorsus acta, cadit inter B&C, ideoque rem viasam AB iusto maiorem facis. Sed quare obiectum BC,cum aeque magnum sit, non simili ratione augetur, sed in anguibim cogitur tomnia enim sunt paria, obiecta, A BMB C, situ ad oculu simili
constituta, oculus FH aeque sanus; igitur radios in eundem atque potentes eiaculantur, quare aeque afficient, & aequales visiones elicientur. - Sed respondetur,ommbras alijs paribus, obiecta alba
in oculum plus posse non albis. Vt si AB sit album ni tria, Bubugrum ut tria,cadati radius ex A in oculum, & alius ex C, sint tuo incidentiae amborum similes& aequales, fortius ad se videndi s cultatem alliciet radius ex A quam ex C. Hinc est, ut album de
j bilius plus possit, nigro sortiore; & radius ab albo in oculum obtru
quus, plus radio nigri in oculum directo. Quibus si accedat reis . fractio, augescit album, minuitur nigrum. Cuius ratio specialis innotescet amplius in sequentibus. Consule c. s. I s. p. I. Sic iucida longe maiora cernuatur non lucidis, in tantum, Ut accen saecandulae
68쪽
2 LIB. I. PARS II. 1p eandelae flamma digitali vix magnitudine eminus aspecta, caput hominis cuiuslibet iuxta astantis facillime adaequet, oculi senu . Sic lampades multae interuallis pedalibus secundum rectam li- meam collocatae,si procul aspiciantur,ita flammas coniungunt, ut mutuis contactibus , Unam quafi lineam rectam igneam efforment. Vnde Hoc Z A lucis nimirum peculiari in oculum vi, qua sit, ut radi j debiles Sc obliqui eundem ad sese convcrtant,unde sub ipsis utpote valde obliquis, visio elicita, secundum refractio. nem magnam contingit, &sic obiectum enormiter ampliatur. Sed hoc ubi, in qua oculi parte, & quomodo in specie eueniat, ex hisce necdum liquido constat. suo tamen loco patebit. Affinem hisce experientiam inuenies L 2. p. 2. c. 2. Sunt autem huius generis innumera experimenta passim obuia. Fe rum certe candens, triplo maius apparet, seipso non ignito. Et stellae caeli, quantaeapparent, corpusculo tantillo praeditae Θ Lux hoc facit. T
SI oculus diales sunt inopum,&c.ὶ in candelam vel Iampa
dem procul consistentem noctu feratur, videbit eandem ob radioscircumiectos, valde magnam: nam si tempestas aliqua ingruat ut fulgetra illuceant, oculumque seriant, ad singula fulgetra radiosus lampadis fulgor aequabiliter circumcirca sese comtrahet, & desinente fulgetro, denuo explicabit, quasi maioris lucis mayestatem non ferens. Sed hoc aliunde euenire non potest,
nisi quod Vuea tunica fulgetri praesentia pupillae suae foramen contrahit, absentia iterum dilatat, &c. Haec eadem experientia locum habet, siquis alia luce praetergressus in oculum incurrat, butiis enim vicinioris lucis praesentia,oculum ferit, ideoq; Vueatunica pupillam obserat, quo fit ut remotae lampadis flamma imminui credatur, quia per minus pupillae foramen ingressa, minorem in oculo sui speciem depingit. Foramen namque nimis ma
69쪽
gnum, species ampliat x confundit. Cuius rei caussam suo loco reperies. In alias experientias hic ex instituto non tactas incideS H quenter huius totius operis decurὶ 3 quas etiam satis elucidata uti confido, calculo tuo approbabis, multas pabalis auctoribus, aut ingenio vel experimento proprio inuentas adiunges, quibus velut ictibus repetitis sententiae atque doctrinae huiusce . clauum ita tuae aliorumq; mentibus infiges. ab ea te diuelli nulla aliena persua sone ullatenus patiaris.
70쪽
secundus indagat radium formaliter , mn. Quia enim obis suas in ocu-
radiationes immittunt, non autem o
culus in illa euehitur hinc oportet aliquos ex fi Odist in eam oculi sedem delabi, cui vis re facultas - videndi in t s talem radium appellant Phil -pbi formaliter viserium, quia quamprimum i emissicum oculi organum tanquamsorma quadam insederit , necessario ab oculo vigili cattento, rei obiecta perceptio fit. Et quoniam oculus heterog neus existit, spartibus diues diaphanitatis consat: neces est, aut visionem insta tunica Cornea .
esses, aut radios miserios omne praeter eum qui cum axe optico congruit, in censum restactorum computari 2 uocirca Prima huius libri parte nonnulla, de Restactione in genere primum tum in oecie de ea pertractabimus, qua in oculo contingit; altera ipsa