Iacobi Gothofredi IC. Animadversionum iuris civilis liber : pro vero nonnullarum legum intellectu, & genuinâ earundem lectione : ad antecessores Bituricenses

101쪽

Lex, s res obliga s.ssis legatis. I. D

rio istud onus iniunxit: Mox heres praedia hypothecae nexa fideicommissatio tradidit: Fuleicommissarius a creditoribus conventus est: AEs alienum pignoris modum excedebat,uel aere alieno exoluto nihil superfluum futurum erat' Sane fide commisiarius solvendo creditoribus cedi sibi ab his actiones adversus heredes iure postulabit: Quinimo etsi ab initio id a Creditoribus no postulaverit,extra ordine tamenIurisdictione Praetoris vel Praesidis ei succurretur, puta ut ei saltem ab haerede praestetur quod modum pignoris excedit. Et rationem red- die: Auamquam enim testator, inquit lex EO ANIMO fuit, ut tiberandorum praediorum onus ad heredes suos pertinere N o L v ERIT, non tamen aperte de his VTI E liberandissensi. Viique, i.omnino, omni modo, de omni casu, simpliciter, absolute. Nempe enim Testator, cum heredes onere liberandorum seu

luendorum pignorum liberaret, id praesupposuit, supelfilium aliquid fore Be residere commodi apud fidei commissarium

exlbluto aere alieno. Quare non Utique, non omnino heredes liberavit,si videlicet modum pignoris aes alienum exced reti frustra alioquin pignus fidei cpmmissario relicturus. Liberatio igitur heredis hactenus interigenda .est,uς nefideicommissatius aut in damno versetur, aut non aliquo commodo .

potiatur. Viique , familiari lii risconsultis etiam passim no-itris ne aliorum scriptor uaciem nunc explicem)- significatu, pro absolute, prorsus M omnino accipitur; V sal em β.uli. In deleost. agna:.ιut o Lauxitium. LI. g. ι- velim delinis.rde an bisseribus: lta M l. 142.de R. f. . iacet, VJ IQV ε μα- ρ - .men verum es eam non negare. vlpiatius etiam lib. 8. de oscio Proconsulis sub titulo de abigeis pariatorem legum Mpsai

intervastum. Omitto alia. Atque ira vox haec vTIQVE hie accipienda venit ; Quae quia hic hactenus non expenditur, imo etiam omninis ceu superflua omittitur, Vera etiam species huius vet i non intelligitur. Et ita tandem tum eius ope

hic versiculus intelligendus est,tum M ipsa legis seri seu con-

102쪽

Animadvers Cap. XIX.

nexis illis ,--6 pefium ex soluto aere alieno sicut continuo spiritu legendus sit veruculuM. dsistator. Tandem igitur dicamus, huius β' duas esse partes, quarumptior est, ubi testator nihil dixit de luitione pignoris, qua parte tres casus distincte ptoponuntur,quibus heres pignus lucrei tenetur: Altera pars est, quando testator noluit onus pignotis luendi ad heredes pertinere, eisque id nominatim remisit: quo tamen ipso casu heredes nihilominus aliquatenus tenentur, nempe qua enu S aeS alienum modum pignoris transcendit, sic

ut haec hyperocha semper heredi incumbat, quamlibet eum testator luendi pignoris onere liberaverit.

V-s TI O est, si nam ressimo alienoceptum seu Qifinitio Iuliani erat: Id demum siervo alieno

tum servo allego felicium ex persena servi consistere & vires accipere: Vbi de re scit . seu materia legati servo alieno quaeritur,seu de natura rei lega tae,ex persona ipsius servi ea aestima-da est , puta nuri die legati cedente liber factus eam capere possit. Λtenim si quaeras, servo legari possit,i. quis servus habeat passivam testamenti factionem, seu ex testamento capiendi ius, domini iam persona ad hoc inspicienda est; de nique persona domi hi servum per nat. ' ν Et haec quidem uti verissima, ita & perspicua erat Iuliani definitio: quam & Paulus tuetur Lissit r. 81.in .del x. a. Et dum in eo est ut tueatur,-haec verba sabiicR 'Calumniosa es enim illa adnotatio, se lega ore, es quamdiu serviat: Nam , hoe legatum ex person emi vires Iaccipit. Alioqwn-isiud adnotaremm esse quosdari, servos,o licet sisertatem consequi πω Fnt,at-iamen legatume heredit tem possunt adquirererimino. Horum uerborum sti in hunc nonnulli putant , quasi dixerit Iulia

103쪽

nus falsam esse eorum sententiam qui notant, mn posse sita enim legi oportere contendunt) legati servo, & quamdiu serviat: Sanc enim ita legari posse apparet ex crisin de sepaLI.

. Auciror meus , pro more suo, non quidem hanc horum vel borum sententiam esse prodidit, aut contrarias hasce leges esse eensuit, sed tamen studiosis eam legem diligesitius excutiendam proposuit, & subnotavit, quasi speciem aliquam comm- dictionis habentem. Vt hoc eius institutum a nemine iure culpari possit, atque adeo in societatem praecipitis sententiae

perperam trahitur;ita illorum emendatio iure refutatur. Illud' tantum videndum est, ut recte riteque refutetur. Id nunc

Iuliani igitur definitionem,qua is dixerat, u demum servo alieno legari posse, quod se liber capere posset, Nonnulli olim

hac instantia vellicare, labefactare, & falsitatis quodammodo arguere volebant: nempe quod imo servo alieno legari posset, quod ipse liber factus capere non posset: exempli enim gratia,servo alieno ita legari posse,quoad seu quamdiu servies: Atquin hoc legatum servum liberum factum capere non posse. Hanc instantiam, ait Paulus, efferati of---tarisnem. Cur quς so calumniosami Quia captiosa li c& cavillatoria in- stantia est, utpote cum non sit de regula sui instantia esse debes sed de alio genere. Dixerat nempe Iulianus, Id demum

fervo alieno legari posse, quod ipse liberseisin capere posset : Quae

quidem regula de vi & potestate iuris ipsius est: Αtenim instantia oppofita, est de contraria & expressa voluntate testatoris,ubi scilicet testator expresse noluit legatum etiam libe-- ro facto adquiri, tu sic conditionem injecit, i. 4.f. de semis.l gala. Ergo termini hic inhabilitas est;ret,inquam praecise legatae sub conditione ad tempus servitutis tantum. Et hic sensus est viis iculi, Catimnis est enim. Addit Paulus adnotationem & instantiam superiorem aeque calumniosam & cavill toriam esse,ac siquis ad labefactandam eandem Iuliani definitionem seu regulam & hanc instantiam adferret seu adnotaret et quod quidam servi sint, qui licet libertatem consequi non possin tramen legatum & hereditatem possunt adqui- . rete domino: Nam&tac instantia est de alio genere,&aii

104쪽

Animadvers Cap. XIX.

no as Iuliani definitione: Quandoquidem & hic termini i

habilitas est: personae, inquam, cui legatum relictum est,quia scit. setvus libet fieri,seu ad libertatem perduci non potest, ut scilicet, quia vetitus est testamento manumitti,ut in L 2. C. aiad liber t.per v non possAtque hi perspicuus Ac genuinus est huiusce loci sensus. Quare iam Novorum ad hanc l. scriptorum haesitationi Se erroribus quatuor succurrendum venit. Primo observandum, Adnotationem calumniosam in arcelli nominatim hic a Paulo designari, traduci,qui scilicet Notas in Iulianum scripserat: Id quod etsi aliunde conjicere liceret, diserte tamen app'retexael. Πyrilega. I. Servo alieno ita legari poteu, adserviat,melsis infra Tiij reit,ut o Marcellus ait. Ecce Marcellianae adnotationis vestigium. Secundo exsuperioribus apparet,sirusum esse, quod notant, notatorem in Iuliani definitione reprehendisse, quasi Iuliani verbis significatum fuisset, non rise' sullo modo scilicet ) legaristris. Nil tale; imo id reprehenditur illa instantia, quod scilicet ea regula falsa esset: posse enim rem legari servo,& si liber faistus capere non posisit. Tota denique controversia hic non est, utrum servo alieno legati possit; Sed Qv AEnam REs servo alieno legari possit. Proinde annotationis huius vim nullo modo illi perspexerunt. rum etiam sententia si vera foret, stolidam adnotationem Paulus dixisset; quandoquidem qui ex Iuliani definitione id colligeret,erse servo alieno legari non potest,is ostenderet, quam vacui esset capitis: at ealumniosem dixit, insidi . . sari,cavillatoriam suae in LI. de regula Caton.) instantiam, - - qua notator evertere volebat eam Regulam.

Denique adnotator ille calumniosa sua adnotatione defin tionem Iuliani non ad absurdum deducere voluit, sed falsitatis,& quod fallax esset,arguere. Qiine recte Ioannes vetus Interpres hic captionem de fallaciam admitti dixit secundum quid & qualiter. Tertio ex siserioribus apparet,secundam instantiam sup riorem,non eneiusdem auctoris,cuius prima,&sic non Man

celli, sed imo Pauli, qui instantiae prioris abla ditate similis imstatiae alterius absiacilitate ostendere voluit: ac,quomodo Pa Ius de Castro ait, Paulus Ita quod dixerat probat per alia ca-

105쪽

lumniosam argumentationem. r. Tandem apparet, quanam ratione immota maneat Iuliana

definitio, iddemumser alieno legari posὸ quod ipse liber facti

capere fieri. Nempe quia instantia Marcelli de alio genere est: non minus quam secunda,quam eodem modo quis opponero potuisset Et ira de huius l. sensu constat, quem Novi Scriptores nul

lo modo ceperunt. .;

PAPINIANI LM Mavius didiffundo legato. 1pen 1. de legatis. a. ex libro II. l

. , Quaestionum.

VAEsTro est: Fundo legato a testatore, cuius nuda proprietas ad Legatarium pertinet, ususfructus vero aut possessio ad Tertium aliquem, virum legatum hoe valeat,sic quidem,ut heres testatoris usumfructum & possessionem praestare legatario teneaturὸ Quam quidem quaestione aperte Papinianum, d. 66. glen.mst decidere aio:puta legatum hoc h6 valere: Sin autem, inquit,res mea Metur mihi, legatum propter i- ω causu non valebit. Et tamen anxie hactenus quaeritur,. qiiidnam sibi velint ista, PROPTER ISTA s CAVSAS,quae utique ad superiora relationem habent. Quare,ut genuinum horum sensum assequamur, ad seperiora nobis assurgendum est. igitur in superioribus huius g. Papinianum egisse palam est de fundo ipsius 2υalom, cuius nuda proprietasindetestatorem perti'et, ususfructus vero ad alium; vel etiam quipignori datus ins vel tertio cuius possesso aliena est,uttu videt. heres has tres Vs As legatario praestare teneatur,puta usu- fiuctum praestare lignus luere,& possessionem praestare' Papinianusad omne in superioribus afirmavit: Primum scilicet, fundo legato, cuius ususfructus testatoris non sit, eum ab he rede nihilominus petendum de praestandum esse definit: Et . M ii

106쪽

Animadvers Cap. XV.

rationem dubitandi profligat: Nempe dici poterat sinfructium iure non m muco 'reto. Pod ususfructus in serisui tute & iure quod nomo habet in fundo alieno consistat,

quam utique servitutem heres legatatio praestare non tenetur .ver nidem, non vero partem rei& dominij faciat: Qua. re dicendum videbatur, usumfructum ab herede non esie legatario praestandum. Verum respondet Papinianus,utcunque usus fructus in iure non in parte consistat, attamen ius hoc non esse nudae servitutis & qualitatis speciem, ut caeterae servitutes reales sunt; verum ius hoc emolumentum rei continere,& cum emolumentum rei contineat, sane fundo legato etiam usum fructum contineri,quia fundus nec traditus vid tur nisi emolumentum eius tradatur; Atqui quod idem P pinianus scribit in eodem argumento versans y fructus emolumentu portionis instar obtinet,l-76. g. dominus.hoeri.delegat.1: partis tundi instar obtinet,lqui usu ructum.=de V. O. seu,ut rursum idem Papinianus scribit,estectum partis in casibus ple-

Et haec de prima CR Vs A,i. usi istuctu,quem heres Iemario iraestare hoc casu tenetur: De duabus sequentibus' causis, eu praestationibus,id ipsum intrepide adhuc magis respondet

Papinianus,quod indicat Voce Enimvero,circia quam alioquin Paulo de Castro alia haesithli,num. y Enimverὸ,est ceri Cerin' tissime citra dubium) Nempe si fundus testatoris pignori nexus sit de quo dictum cap. i8.ὶ vel si aliena possessio sit,i. si em- phyleutico , vectigali, superficiatio ε, τώyrea iure, aliena siepossessio, ιγ I. g. n-L86. g ιιθ. de legar D legatariu eo nomine agere posse: Et rationem indicar his verbis, quod his praestationes De caus) legatu equantur, necessarid sciliceti quia & sine possessione in genere,& sine certa possessioneam non esse videtur di ubi videlicet res vel possessio eius pignoris quove alio iure avocari potest. Verba legis haec sunt ; Fundo ite- statoris J legato a testatore J si usu fructus abeninsit, nihilominus petendus es ab herede: usi fructuu enim etsi in iure non in parie

confiuiι , emolumenium rei continet: ENIM VERO, funio flestatoris J rehcto fa testatoreJ ob reliquas practationes, quae legatum,agetur:verbi gratia unis pignori datu1, vel auena disesequuntur

107쪽

sessio μ. Non idem mcuit de cateruservitutibus. In summam igitur vult Papinianus, fundo proprio a Testatore legato , tres has C A v s A s praestare heredem legatario oportere , usum fructum, possessionem vacuam, & fundum liberum: CA Vs As, inquam, i praeitationum genera : Causs est qualitas rei, quaerem eircumsistit: hinc riti e usiris, fructibus, o causis, or omni saccessionibus, v. 6c I. 2o. . de rei visael 3L de reb-creae dcc. Et haec quidem de priore parte huius gHeu de Fundo testatoris, cuius usesse. alienus est,aut possessio,quive pignori nexus est. Sequitur nunc continuo filo posterior pars, de fundo legataris ipsius,cuius tamen ususfrutius ad alium pertinet, vel qui alii pignori nexus est, denique cuius possessio aliena est. . Sin

autem, inquit,res MEAE mihi legetur, legatum PROPTER IsTAsCAVSAs non valebis. Altera scilicet pars haec est huius g. δε fundo ipsius legatari i Superior fuit de fiando testatoris alicui legato: haec posterior de fundo Legatari j ipsius ei legato. Sed in hoc versiculo explicando quis non laboravit ' Verum nihil mihi unquam facilius visum est : Nempe supra dictum est dofundo testatoris a testatore legato, cuius usus fructus alienus est,uel qui pignori datus est,uel quem alius iure sessidetineredem has tres CAVs As legatario praestare. I. usumfructum .inquam. 2. pignoris seu hypothecae luitionem. 3. possessionem. Hic iam quaeritur, cum de iure res mea mihi Iegari non possit, seirinutile sit legatum rei meae, utrum non saltem fundi mei legatum mihi propteri We fami. si iacte fundus meus mihi legatus fuerit, cuius tamen usus fructus ad alium pertineat, aut qui pignori alteri nexus esset, aut cuius possessiodiem alius haberet Et videbatur dicendum si aliqua istarum causarum rem meam sequeretur, posse opter fas causis iandum meum mihi legari,& sic legatum iei meae utile esse;quasi hactenus utile futurum,quod testator vi deatur votivisse fundi usum fructum ab herede mihi praestari, - vel pignus tui seu repignerari;vel possessionem eius tribui. Et tamen definit Papinianus, non valere legatum res mea propter L ι cai L. Ergo differentiam iacere hic voluit Papinianus,

inter fundum testatoris-fundum legatari, ipsius: Nempe quia illo legato heres teneatur usu ructum pilaestare, tu

108쪽

s . Animadvers. Cap. XX. . .

ocim pignore liberare seu reluere , de legatarium possessorem facete hoo vero non item, de sic inutile esse legatum. Ratio autem differentiae isthaec est,quod priore casu,principali legato subsistente, reliquae praestationes legatum necessario semquantur, & sic validitas principalis rei, reliquas praestationes secum trahat : Postctiore casu, principali legato non subsistente,neque accessorias praestationes dari de stare posse. His quid facilius dipi potuit ρ Quare iam praeceps eorum emendatio ruit, qui hic legebant, Noricis adstipulantibus setiam ante CL. Cujactum praeire: Contrario sensu,nempe hoe, propter has causas rei meae legatum vasere,quod alias praeter istas cau-μ non valereι: Nam si tundi mei, inquiunt, ulu S fructus alienus sit. vel si fundus meus pignori sit nexus , eiusve possessio aliena sit,utile esse legatum fundi mei,quia videatur testator mihi hoc legare , ut heres fundum meum liberct usu fructu, ut liberet pignore, seu hypothecam abs luat, & me possesba rem faciat: Igitur propter istas causas valere legatum rei meae mihi legatq; quod praeter istas causas non valet. mquidem sententiam refutat, tum ipsa iuris ratio quam iuxι nempe propter istas causas non posse valere fundi mei legatum mihi relictum; Tum adversativa illa, Si N-Nempe superiore parte ostenderat Papinianus, heredem cogi praestare legatario usum fructum, liberationem, possessionem pignoris : Atenim non hac parte, & sic legatum inutile esse. Tertio fundi mei legatum aliis casibus valere hactaententia negaretur, quod tamen falsum est. Dices , atqui si pignoris ius, aut superficies, aut tala aliud

ius in ea re TEsTATOR habuerit, propter istam causam rei meae legatum vavere,arg. l. I. liberat. legata L nasus A g. Hι. 'Lρι domus. II 3 pen. suis delegat. r. . Et sic si testatorius in re habuerit: Ito si ius pro re, u quialegatarius debet ea testatori ex venditione vel alia causa, LPaegs Tisivsside legas. r. Ergis N per coninquens fundi mei legatum propter istas caulas valere oportere. Vera quidem illa omnia , sed nihil ad rem praesentem: Hioenim versiculus, quo de numagitur : est de fundo legatari, eidem legato,cuius ususfructus,pignus,possesso ad alium quam vii testatorem perimet sui etiam i si fatenturi M siςaaxertium. -d exinde etiam probatur: quia

s hic

109쪽

si hic ageretur de usutructu sundi ad legatarium pertinentis restato i i competente, legatum propter istam causam non valeret: quia, ut recte notavit Accursius, ex Rogerio veteri interprete , legatarius etiam citra legatum testatore mortuo plenam pro piletalcm habiturus esset.

Rursum dices: imo expressam esse Iuliani Mem stibi hom.

I 6.mprin. Jde legatis r. in contrarium, ubi aperte definiis tibi homo, quem pignori dedera , legatus ab abo fuerit, actionem ex rectamenia habebis adversus haeredem, ut pignus luatur. Sed placet Raphae .is Cumani distinctio aa eam l. inter rem pignori datam seu traditam, dc inter rem sieu fundum tantum pignori obligatum nuda conventione : nempe hoc posteriore casu qui sanc casus est huius β. nostri in non videri sensisse te. statorem de hypotheca absolvenda eius rei quae penes me eis rat: priore casu vi scri, si videlicet res legatas legatarius penesse non habeat: qui casus est Iulianeae legis. Rationem disse rentiae hanc reddo quia rem mobilem pignori traditam facit Etestator scire potuit sutpote cum rerum olim traditionibus ferme testes intervenirent 2 es quia scire potuit, ideo legas.

se videtur, ut ca relueretur: Atenim,rem hypothecae nexam non tam facile scire potest, quae de in conventionali pignori tacite transigitur: de in legali, tacita omnino est.

Et ita quidem bona fide superior sententia iugulatur, quam alii prolixis cavillis eludunt, ex quibus nihil solidi effieias.

Supersunt nunc Novorum Scriptorum errores confutandi. Primus error est in interpretatione prioris partis huiussi cum Munt, duas rationes in ea reddi, cur ea re, Cuius nuda proprietas ad te: eatorem pertinet, usu sfructus ad tertium aliquem, legata, heres usumfructum legatario praestare cogatur, quarum secunda sit, quod fundo relicto ob reliquas praestationes quae legatum sequuntur agatur contra heredem Qui gravis error est. Illud enim omne quod continetur vers culo Enimvero, non prioris causae vel casus ratio est, verum duas novas causas & casus continet: Nempe primus

casus fuerat de usu fructu praestando ab herede; hi duo sunt de pignore luendo,& possessione tradeda,ut ita in uniuersum tres sint causae diversς in hac sum a quaestione de re ad testatorem pertinete,sed in qua teritu. aliquod habet Quare ratum

110쪽

:ibest hoc versiculo ratio superioris contineatur, ut Cotra Conin

tineantur casus diversi: sed tamen qui eo de iure dii cingM Hur. Sequetes errores admittuntur in posterioris partis interpretatione,quorum omnium fundus & causa unica fuit, quod putaret hic agi de fundo meo cuius usus fructus testatoris sit. Piimus igitur hac parte error est, quod cases in illis verbis ,propter ψ--rationes interpretantur: Rationes, inquam,il ematis praeccdentis, & quidem duas illas, quod usus fructus sit emolumentum fundi,& quod ob praestationes reliquas agatur adversus heredem;Proindequςri in hac posteriore parte, num ob has causas seu rationes valeat legatum filia di mei. Verum id inane est: Iam enim ostensum est,can Srum appellatione no hic intelligi oportere rationes superiorum decision R: Verum pi stationu genera, quae vel emolumetum rei c5tinent, Vel legatum sequutur, puta usumfluctu,pignoris luitione, possessione. Gravissimus omnium error est in ipsa Papiniani decisione detorquen da; dum aiunt,id velle Papinianum, legatum fundi mei non ob eas duas rationes SI causas,quas 5 ipsas iam Iesu lavi, non valere,verum ob alias causas. Qui quidem error cxtriplici errore cosurgit: Primus est praesuppositionis falsae: quia praesupponunt hic agi defundo meo cuius usus fructus testatoris sit, cum revera agatur de fundo meo,cuius usu sfiuctus ter- iij est. Secundus est, dum non vident altera semper negativam ad sentetiam sua desiderari: Nam ita scriptum oportuisset.ivo propter istas causis non υbit. Alioquin nisi ita rescribas tertius iam error in eo fuerit quod verba illa,propter istas cauμε ita interpretantur, quasi scriptum esset, propter defectum causarum

seu rationum praecedenti irin: ac si dixisset I Cus,non ideo hoc legatum iandi mei non valere,quod testator qui habet usum fructumno possit eum praestare, sed quia quod meum est amplius fieri meum non possit. Quae ratio & ipsa inanis est, quia in hoc casu, quem ipsi praesupponunt,ubi scit. fundus ad legatarium pertinet, usustructus ad testatorem, haec ratio reddi debuit, quia citra legatum usus fructus ad legatarium recurrit, proprio consolidationis iure. Quare tandem,quae subiiciuiderationibus praecedentibus contrario sensu adaptatis seu adplicatis, nimirum negative, quaeque deinceps adduntur, L

ctorem an Apollinem desiderent,viderit Lector.

INDEX