장음표시 사용
81쪽
conventione creditori adimitur. vcrum hanc emendationem, ne alia cumulem,ipsa legis verba respirunt. Primum enim ait lex, misisse parumst aereditore: Igitur de pacto, itiam antea dixi, in utilitatem creditoris ad uito ibi quaeritur, non de pacto debitoris. Haec enim , ni fallor, verba res i. ciunt eum cui promittitur; alioquin I Consultus dixisset, De bitorempactum fuisse, ne liceret creῶιori vendere. Item ait lex, an pactio nisa sint ratas,quasi contra iussisposita. Quaerebatur scit.
num ea conventio,quae proponebatur, contra ius esset,l contra leges & honos mores. Αtenim quis contra leges eam conditionem positam dubitare potuisset, ubi debitor distractioncm pignoris creditori peculiari pactione adimit Contra nu enim pactio ea dicitur, quae bonis moribus Ac legibus adversa est: -d sane videri poterat,ubi quis rei suae alienandae iure pactionis privarotur, non etiam ubi convenit, ut ne creditori liceret pignus distrahere; etsi eo jure utamur, seu haec Iur is ordinati j ratio sit, ut pignus a creditore distrahi possit. Contra ius non dicitur fieri id, quod salvis bonis moribus fit,& ubi legis tantum .beneficium pactione alicui adimitur. Septentia igitur tandem huiusce legis raec est,pos cres h rorem pignus vel hypothecam accipiendo id speciatim papsici,ut quamdiu debitor pignus non Iuerit, seu quamdiu pecunia soluta non fuerit, debitor pignus vel hypothccqm vendere non possit. Ratio tantum investiganda superesti, cur haec pactio valeat. Non probo eam rationem, quae vulgo redditur,. quod creditor in pignore ius aliquod reale habeat, seu quod alienationis prohibitio coniuncta sit conventioni .pignoris. Non etiam probo eam, quod liceat domino, S: sic debitori, rei suae quam velit legem dicere. Multo minus probo argumennum a testatore ad debitorem vel etiam creditorem , quod scilicet etiam testator alicuius rei alienationem prohibere possit. Denique non probo argumentum a venditione ad pignus, quod scilice cita res vendi possit, ut ne invito venditore rem vendere liceat. verissima Si perspicua ratio est,quae j& hac ipsa l.indicatur: nempe,quod haec pactio nonsis talis, uasic Iratusposita. l. quod
iniqua non Φ. Id quod probatur ia vi i& natura hujusce
82쪽
conventionis,unde iam ab Iniquisare vindicatum Nempe enim hac conventione non simpisciter aut ip perpetuum debitori - pignoris alienatione interdicitur quod sane iam contraius ociniquum foret in verum interdicitur tantum quamdiu pignus consistit. In quo sane nihil iniqui vertitur, sive debitor aliun. de solvendo sit, sive non sit: Priore quippe casia debitor accepta aliunde pecunia pignus luere potest, eoque facto pignotis conventionem liberare,resque suae alienandae ius reciperare: Posteriore casti,t. si filiunde solvendo non sit, duobus adhuc casibus pignus vendere poterit, si videlicet creditor id distrahere nolit secundum ius pignoris . aut secundum conventionem eam emere nolit, denunciante debitore : quod pariter obtinet in simiIi specie Romae Iaa. F.cohere 1.AHO. &in contrario casu apud Paulum lib.2. Asient.O3. g s. Quareptiore casu sibi imputet debitor gravem alias non alienandi conditionem, qui cum pignus luere possit,non luit: Posteriore
casu nullus querelae locus est, cum in omnem eventum minM-
seu tantum ius hac conventione creditor sibi stipulatus videatur , nullo debitoris incon inculo. QMdione conventio non est talis quasi contria ilici posita sit.seu improba non est: ut idem Marcianus eodemlibro ostendit ti6.in f de 'gnorib. non aliter credi rore credituro forte etia repignorara a maioribus profecta. . Et sic rationem habemus, cur haec pactio valeat, quia scilicet tuis non es,quasicontra ius posita. Vnde iam & illud efficitur, retundendis contrariis argumentis, creditoris non parum huic conventioni stari s etsi ali quin pignoris alienatio fiat semper cum sua causa)sive solvendo fuerit debitor sive non fuerim Primo propter commodum est pignori incumbere, quam in rem aut
personam agere, sive quia debitores facultatibus ubi facile possunt, sive quia eventus litis in incerto saepe esse solet, sive quia, quod unum ferme Bariolus ad hanc l. tradidit) pignore in potentiorem transsato,' durior iam sutura est creditori pignoris persecutio , sive quia pignore amisso creditor probatione implere cogitur,i.gravatur necessitate probandi rem pertinuisse ad debitorem eo tempore quo convenit de pignore, ut
hoc ipse libro Marcianus tradit l, anu innia vindeptaban--
83쪽
Lex, Si paterfamilia, o. de heredibus. minit o
b , quod pignori incumbens probare non habet necesse. Seciqndo propter commodum Hii seum vnμησεως, quod maximum esse quis neget Sic igitur liquet, neque hanc pactionem inem cacem, neque iniquam esse, dc plurimum in ea Creditoris interesse. Etiam novo iure inspecto ι Quia enim pignore a debitore alienato: creditor pignoraritia seu hypo thecaria non ante agere potest, nisi excusso prius debitore, . inad & nde iussoribus: A tquin eo non alienato ad hunc ordi nem non adigitur. Vnde iam apparet S tertium hac parte cre. . di toris intercise verti. C A p v T XV.
IV LiΑ Mi Lex, Si paterfamilias o. de her dibus inntituendit eX libro 3 o. Digestorum.
VJ s TI o est. neque ulla temerς toto iure vexatior: Servo alieno herede instituto, quem testator liberum esse putabat, cuique alium vulgariter substituit, pro quanam parte servi dominus heres existat, pro qua parte
substitutus cum eo concurrat: Concurrere enim eo casula o. I. .de haeredib. instit. or Dult. Instit. de vulgiri Iu t. singulari videli ccc ratione, Contra tenorem & regulam tutis, ab eodem Iuliano propositam in L cum in te timento 3 .
eod. ι. de hered in v. ct i quamdiu. y Τ. de adqu-haria. De cuius rei ratione paulo post viderimus. Sed de modo divisionis quae stio est: Quae quidem quaestio etsi decidatur a Iuliano, aec o. f.de heredibonini: mox & exemplo semetur a P iponio trox eq. L& cxinde a bistiniano As .uθ.Inst.de vulgarisobstiti non parum tamen dissicultatis habet. Nam & initio ae is o. o d. g. nit. dicitur, siubstitutum in partem admitti . quod do dimidia parte etiam Theophilus disserte accepit. in Mox tamen ne eiusAm l . o. indicari videtur,non nisi pro quarta alta
84쪽
fient, ita ut ALT SEMIS in re eum qui dominu eredis im
iam tres sententiae enatae: Alij censere in hac specie, Dodiantem substituto cedere,quartam servi domino: Alij contra,quartam substituto cedere, dodrantem servi domino: A- 10 denique semissem utrique cedere aequis portionibus. De prioribus hoc capite. Qui a priore sententia stant, i. qui quartam servi domino, . ubstituto dodrantem adJudicant, inter alia id comminiscuntur, sit bstitutum in specie proposita eundem & coheredem fuisse, seu ex parte heredem institutum; quare pro heredis institutione semissem ei cedere: alterius partis controversae dimidiam : Neque id tantum ingenij sui fiducia, velum& MSS.
quorundam auctoritate tuentur, ubi vox coheredemoc urrat:
it Sempronium coheredem Fb ituerit. Quae omnia frustra dici palam est. Non iam opponam vulgatae lectionis&.Florentini archetypi consensum, a quibus alioquin non nego esse ubi recedi possit: sicut nullius M S. non aliquis esse possis usus,non aliqua auctoritas,dummodo & iuris ratio adsistat, S:
ipse Iegis contextus suffrageturὼ ad quae expendi id genus
Primum igitur oppono & consensum textus Institutionum,qui ex d. l. o. defiamptus est,& Theophili paraphrasin: u- bi nil tale legitur, neque tale quidquam desiderari quisquam ad hise dixit: Et ibi tamen id exprimi magis nece sse erat: Quan-' doquidem generalius adhuc ibi subisiturin in parte admisit dicitur neque de dividendo asse in semisses quidquam adjicitur, praesertim cum partis appellationem ambiguam esse dicant etiam ij qui pro quarta pugnant, ut nesciatur utrum de dimidia, an vero de quarta id accipiendum sit Secundo Iulianus, Pomponius,&Iustinianus, hi tres inquam omnes, cum de hac specie agunt,nulla in parte vel minimam susp candi causam praebent, quod plures in ea specie instituti fuerint heredesint sic substitutus coheresimis conita semper tanquam de uno herede instituto ab iis agitur: Pii
mdm in ipsa heredis institutioisess Titium,inquiunt, heredem 'feri ιi Secundo in substitutione: Esque heres non esset, Sempronium
85쪽
nondum substituerit: Tertio , ubi de hereditatis aditione agitur ;- adseris hereditatem : Postremo in decisione; poteudiri Sempronium in parιem hereditatis admitti. Quibus planes milia in Institutionibus & in lirox.seq. I. dc apud Theophil viri occurrunt, ubi constanter vides unum heredem indicari,cui extraneus substitutus fuerit: quique cum nullam ex primo casu, hereditatis partem haberet, ex secundo tantum gradu seu substitutione in partem hereditatis admittitur. Audis etiam in partem hereduatis admitti, non ad partem coheredis. Consulantur etiam, ex eodem Iuliani libro leges aliae;
sane si substitutus idemque & heres in hac specie fuisset, id Iulianus exerte dixisset, ut aliis legibus eiusdem is , facie: ubi
aperte substitutum eundemque & institutum fuisse in aliis speciebus indicat, La7.Τ de vulgarisobstituis Titim, inquit,coheredisuo substitutusfueris: Et L Io. g.nemo institurin .de vulgari substr Si Titius heres non erit,tunc SIichus heres E T IN E IV s
. Ergo mancat, substitutum in hac specie extraneum fuisse, iis quae dixi, argumentis:& perperam, vel ex coniectura,vel ex MSS. suppleri diectionem cisererim: Q 3 am neque postrema legis verba addi suadebant,ubi agitur cle divisione aequis portionibus : cum alias novum non sit, substitutum & institutum concurrere,ut sequenti capite ostendetur: Imo cum & contrari sententiae auctores ipsi met hoc velint, saltem in semissem aequis portionibus substitutu in & heredem concurrere. Dentiaque tiantum abest, Verba illa quae initio consignavimus ansam huic scriptioni, qua cohae redis nomen inseritur, dederint, ut contraria: omnino sententiae fundus sint: Nam quia aequis ν- iunibus inter substitutu in & heredem fieri dicitur,ideo potius in mir, non quartam substituto ex substitutione cede re, semissem ex institutione, sed semissem hereditatis aequis portionibus.
86쪽
De eom Lege Materfamilias de here
RIOREM ad hanc l.eorum sententiam profligavimus, iqui semendatione etiam adhibita)in proposita specie id odrantein siibstituto, quadrantem vero servi domino adjudicabant. Sequitur contraria eorum interpretatio,a qua stetit etiam Angelus Aretinus, qui nulla quidem emen- datione ficta, sed pro vulgata lectione stantes dodrantem seriavi domino, solum vero quadrantem substituto cedere asunt:
Idque non talit in finalium legis verborum praeiudicio, de quibus paulo post: verum de duobus insuper argumentis. Primum ajunt, id intelligi ex ipsa legis interpretatione is, nullis ambagibus implicata, nec forinsecus accelsita, sed ex ipsis Legis visceribus nata. Vidi pretationem , sed ex qua tandem nil taα inci deprehendi : Illud enim hactenus ex ea inter retar ne efficitur, sitatum in panem admittendum non M. illud efficitur,quartam tantum' bstituto cedere: I-mo ex illa ipsa efficitur, semi sul uitulo cedere: de quo
Altera ratio ab ..ti, inruulpecie peti Du um scilicet videri non debere, mira servi dominus dodrantem accipiat, 'substitutus unum qua diantem,cum servus institutus vel illius loco dominus tri, hereditatem adire possit;Quis sane alioquin etiam hinstat,quod Glossa quoque movet,quod plus va- , Iere dcbere videatur veritas,quata opimo.&quod domini iura . . sint sortiora, ut Cynus ait: Iten quod institutus magis praesumatur a testatore dilectus a stitutus:Tande quod substia tutus propter institutu inlatur.SedPrimo quid si regera,ut omitta nunc arguincta Miaqu*paulo post proponam,ex quibus efficietur, potionem viinrisubstitutum . rum videri non
debere,si sese imum diu: ' cedat, de quo testator ne co-. gitavit
87쪽
Lex paterfamilias ago. de heredibus isseis. n
guavit qaidem aut cogitare potuit qui denique neque verbis, neque voluntate testatoris adjuvatur: sic ut fortiora domini rura esse in proposita specie, maioremve pro domino rationem facere dicere nunquam possis, Guin contraria ratione substituti fortiora iura esse ostendam, ravorabiliorem iustioremque substituti causam, & potiorem rationem. Secundo qti aeram ego, si domini iura fortiora sun r, quaenam ratio Leoninae istius divisionis, cur inquam dodrans potius ei cedat quam alia portio Cur contra , quarta potius substituto,
. quam aut quincunx, aut triens, aut sextans cedat Nempe
triplo domini iura fortiora esse oportet,quam substituti rEt unde haec proportio ρ Quae sane satis tolerari potest
in priore illa specie, qua superiore capite ita habamus, ubi videt. substitutus idemque coheres ponebaturmam ut coheredistinis cedat necesse est ; ut substituto vero quadrans , S. sic in universum dodrans. Postremo huiusmodi inter duos qui eodem iure vocantur, divisionis vel unicum mihi apud nostros exemplum cedo: quo scit. as primum dividatur in semissem, ac mox semis alter in duas partes: Quasi vero non assis
distributio singulas partium appellationes habeat ' Α ut quasi
non commodius S concinnius unica dodrantis de quadrantis divisione hoc perfici potuerit,quam unciarim, sic ut dicam' Quorsum duo semisses, nisi ut unus uni, alter alteri detur His ita profligatis superest, verissimam esse eorum sententiam, qui in proposita specie hereditatem in semisses ita dividunt, ut unus semis servi domino, alter substituto cedat: non necessaria etiam textus emendatione, cuiusmodi est Cujaciana, longius ut fatear petita. Ex ipsa veto legis interpretatione σώαι id conficitur,& ex rationum mometis, quibus hinc inde inter se velitabantur servi dominus & substitutus, utroque scit. solidam hereditatem sibi vindicante. Non dicebat substitutus quod nonnulli haud satis penseajuriis se in conditione esse, atque adeo in dispositione substitutionis: In conditione quippe se dicuntur, quorum in condi tione aliqua facta fuit mentio; veluti , Si quis rogatus sit hereditatem restituereosine tiberis decesserit, ibi iam quaeritur,utrum liberi qui in conditione sunt positi, etiam in
88쪽
dispositione positi censeantur,sic ut his natis fideicommissarini hereditas debeatur. Quid igitur Aliis argumentis & rationibus interse pugnabant, tuas&exd.LAO. de ex Tlieophilo ita colligo; quasque non omnes animadvertunt. Substitatus scilicet dicebat quJd casus substitutionis extitisset; tum evenis tui plo, quia verum esset heredem institutum heredem non extitisse; tum iudicio seu opinione testatoris &coniectura voluntatis eius, qtii utique squod & antea dixi) de domino servine cogitavit quid cm aut cogitare potuit, qui non voluit, ut per eum ad alium quenquam hereditas perveniret, utpote cum eum liberum seu ingenuum esse putat et: tandem Drupofestate, ob heredis incapacitatem, quae substitutioni locum facit: Quam postremam rationem Theophilus etiam indi
Contra, quid servi dominio dicebat ρ Nempe ea quae
ipso textu legis ψο.& in Institutioni b is continentur: scilicet, hanc conditionem, si heres non erit, ita interpretandam ex Iuris ipsius potestate, si neque ipse heres erit, neque alium fece- tit heredem; denique haec verba substitutionis ad iussi reserenda esse lyC-de heredib.inuit. Haec summa fuit ratio domini, a vi de potestate iuris desumpta, ac proinde dei rei veritate, quia scit. haec conditio, Si heres non erit, servo alieno adscripta, ut maxime etiam libero tempore testamenti, postea vero servo facto, ex domini persona & facto aestimatur, Lyr .inprinssis heredis t. t. 8a. g. 2.1-de legat 2.Ls F destrv. lea. submiaim, verum id quidem este duobus casibus: Primum, si testator sciens servum alienum heredem instituisset: nam tum intelligi eum tale quid dicere, Si Stichus neque heres eris,nequealis eceris. Secundo & hanc interpretationem admitti posse, si liber seu patet familias heres institutus post testamentum in servitutem incidisset: Nam & tum hoc sermone, Si heres non erit, illud intelligi posse, si hereditatem sibi non sita enim lege .mς quod Cujacius recte morinuit, molianum adquisierit, vel mutata conditione a- Iium heredem non fecerit: Sic sit utroque cassi testatoris verba ad ius referri possint δe debeant. Atestim alium esse hunc casum, & tertium s quod Theophiliis recte omnino vi-
89쪽
Lex paterfamilia oss de hered bus
dit,imo & Accinsius: alium inquam a primo quia non asciente testatore servus institutus fuit: & huc respicit versi Nam qui fit: alium a secundo, quia heres institutus non conditionem postea mutavit,non pateriam. institutus postea in servit tuemdeductus fuit:& huc respicit versat qui eam. qui clauditur his verbis, vel obiectioi ad eos pertinet , qui patresfam. heredescripti postea inservitutem deductisὴnt : Denique aiebit
substitutus, duobus illis casibus in certo rem versari: Nam vel revera ut servum institutum,vel ut liberum: Atenim hoc casu, servum ut liberum institutum fuisse qui revera servus erat: neque mutata conditione servus postea factus est, sed errore tantium comperto postea conditioni suae restitutus'. de ser vus detectus.
Et ita quidem huius legis argumenta colligenda sunt, quς
tu ibi de in Institutis proponuntur: In l. o. paulo Clatius: a Theophilo, clari iam me: his verbis, quae Latine primi sumaciet. Seddicet aliquis, substitutum in forum assem admis i debere: Nam testator dixit, Illa mihi heres esti , orsis non fuerit, Maevius e- so. Cum igitur heres institutin, heres esse non potuerit,ut qui servus fueris,neces erat ubstitutum in universum vocari. Sed huic re.
sondendum es, verba haec, Si heres non erit, in eo quidem qui alienotarisubiectus est, ctim testor id non nestiret, sic intelligi debere, si neque i institutus heres erit, neque alium heredem fecerit, hoc est, alν adquisierit, ut tunc demum loci flat substitutioni: In eo vero, quem patremfamitas esseputabat testator signifaire verba illa, Sih res non eris, Si neque sibi, neque et , cui π iuri postea subrectus esse coeperit,herediatem adquisierit: ut in totum locum habea sobstitutio. Hic autem, quia iam alieno iuri subiectuι esset, qui paterfamilius esse putabatur ideo substiιutin dimidiam pariem accipit.
Hinc iam conficitur, duos casus h l. removeri. Quare de eo ipso convincitur eorum error, qui tres casus hac L contineri
negant: Item eorum , qui verba illa postrema , Igitur in hoc casu, referunt ad proxime precedentem casum alterum, quem removeri diximus. Nam imo Iurisconsultus post remotionem duorum casuum & instantiarum redit tandem ad primum & concludit.
Et haec quidem fuit domini & substituti velitatio, & qui-
90쪽
dem ad duos casus oppositos substituti responsio, de ex qua
postea efficitur, dominum in hoc tertio casu male totam h reditatem sibi vindicare. Inter abrupta igitur res haec versabatur. Pro substituto iaciebat voluntatu coniectura : quia delibero instituendo testator cogitavit, non de alio: Pro domino faciebat rei veritruic iuris potestas, opinione falsa potiόr,gsiquis rem. IV.de legatis , quia institutus revera servus erat,& vi potestateque luris per siervum domino hereditas adquiritur.
Quinimo & ide dominus regessisse potuit substituto, subtilem nimis substituti distinctionem sit periorem est et Nihil enim referre,servus esse coeperit postea qui institutus est,an --rὁ servus detectus fuerit; paria esse, servum fieri de de egi: Reponere potuit substitutus,imd latam inter utrumque esse differentiam: Nam priore casu, ubi nullus tostatoris 'error est, facile vim suam ius exserere, puta ut novo domino hereditas per heti liberum hodie servum adquiratur: Atenim errorem testatoris impedire, quominus ius vim suam exserere possit,ciriaca eius videlicet personam,de qua testator nec cogitavit, nec
Hla iam quid facias in controversia perplexa diremptuq; difficilimat Nepe quod Pomponiuisit, dur,i. ad extremum
tentari posse,in hoc Musubstitutum inpariem hereditatis admitti:&sic eum qui non potest venire ut sebstitutus, venire ut coheredem : Partem inquam , aequalem seu dimidiam & semissem. Scilicet, cum ex seperiore legis liqueat, patia utrinque
rationum momenta, neque maiorem rationem pro una parte
quam pro altera , εc sic de numero hanc quaestionem fuisse, sane & quod seu perplexorum lex se adebat, neque in imum neque in summum eundum erat, sed media via incedendum,&res aequa lance disi rescenda. Haec iam prima ratio est, cur semis utrinque hoc casu adiudicanda sit; nempe lex-ubi videlicet iuris potestas resqν veritas &opinio coiecturaque voluntatis funem inter se ducunt: & ut Bariolus summavit, propter optimanti tutis communis admittitur concae us: histituti M substituti. Vnde etiam apparet, non esse elim huiusce decisionis rationem, quod CL. Cujacius putatae quod heres inititutus, non ut cen-- fuerat