장음표시 사용
2쪽
Augustissimo , Henrico, Maximi Regis Emmanuelis filio,&c. PAvLvs DE E A LAC IO,
ONSECRAUERAM celsitudini tuae, Pontifex,&Prin- C ceps Augustissime, primum inge
IJ nii mei specimen , id est Scholia,
'uae mihi in Caietani Summam edere,& in lucem proferre mandasti. opus quidem illud exiguum: sed prosecto nec ingratum, nec inutile. En nunc iterum prodeo,longius multo,dissiciliusque opus, Commentaria scilicet in D. Matthaeum, C. tuae consecraturus. In quibus omnia fere quae summis ingentis,exquisitaq; doctrina Theologi in D. Matthaeum scripserunt col legi. Quibus ea,quae mihi multum, diuque cog tanti, noua Occurrerunt, adieci : atque ita opus compositi,non spernendae, ut spero,utilitatis. Id uero, C. tuae multis nominibus erat dedicadum. Primum,quod omnia mea, imo & me ipsum, me tibi deber nemo est,qui possit ignorare,s me cognouerit. Deinde,cui debetur Euangelii enarratio, nisi illi,cui e si in uniuerso hoc reguo Euangelii cure commi sta' id est, Cui fidei explicatio debetur nisi summo Fidei Censori Imo uero cui potius erant nuncupandi commentarii in Euan-
3쪽
gestum quam C. tua,in quo adeo Euangelica uita resplendet ' Docet Matthaeus Christianas uirtutes: at quis est inter nostri aeui Pontifices, qui eas tam praeclare & opere praellet, & exemplo commonstreti,t uideri Deus possit, tibi uni, omnia Principis, simul & Pontificis insignia & ornamenta impertiri uoluisse. De quibus in uitus t Ceo: malo enim,inter eos qui modo uiuunt,tuarum maximarum, clarissimarumque uirtutum parcissimus laudator, quam inter posteros blandus assentator uideri. Suscipiat ergo,C. tua, ', Opus hoc nostrum, ea animi serenitate& benignitate,qua quae pia
me ex clientibus tuis minimum ut solet, .
Con imbricae Nonis Iunii, N. D. L XIIII.
4쪽
V M Salmanticae Philosophiam i profiterer,erat mihi seper in ore D Plato, Aristoteles,Galenus, caeteIique Philosophi. Ea enim ratione discipulorum & frequentiam, de gratiam demereri me posse credebam. Tetigit iaterim animum religio quaedam. Quid i Semper Aristotelem,uelut crambem, repetam 'nunquam ne me ad studia priora reuocabo t Placuit haec cogitanti, omnem studiorum meorum alacritatem D. Matthaeo consecrare. Excutio diuites illas sal .rnanti censes bibliothecas. Congrego plusquam uiginti Authores: unde sanam intelligentiam, de puram D. Matthaei lucem haurirem. Incipio te gere,&,quae uidebantur selectiora, chartis commendare. Procedit opus, primum quidem rude, di impolitum. Placuit postea meliore ordine caeptum opus absoluere. Vt scilicet quod uis Euan .gelii caput in certas partes distribuerem,& sigillatim: Primum,quae Sacti praeclarius scri psissent :demum quae ego magno labore inuenissem,afferrem. Placuit uero Auctorum dicta in unum Tomum nostra in alterum congerere. Damus nunc
nostra, daturi postea quae sancti scripserunt. Ha -
5쪽
het, Lector institutum nostru . Quam uero labor hic utilis sit futurus fidus testis tempus erit. Sed, si diuinare licet, multae sunt rationes, quae bene sperare iubeant: paucae, quae animum despondere cogant. Primum enim ut caeteras taceam) de his, sermo fit, qui concionado populum docent. quis tam caecus est, qui non uideat, a quantis laboribus labor iste noster eos liberere In singulis enim concionibus multi sunt illis euoluendi libri, ut
unam aut alteram rem in sinem inueniat, quibus ueluti gemmis concionem illustrent. At in hoc opere omnia parata reperient, omnia sunt ad manum, diues mensa exposita esti Deuorauimus
nos hoc legendi taediuin, nec dubito, quin lectitasma quaeque ex his, quae ab aliis scripta sunt, in hos Commentarios ego transfuderim. Est igitur liber hic plurium librorum loco, si non omnibus studiosis,certe pauperibus iter facturis, & occupatis: quibus aut non uacat', aut non licet plures libros, uel haberet uel lcgere. Iam uero,quae nos ex diuti sima&intentissima meditatione alioruscriptorum dictis adiecimus, non minimo com modo concionatoribus sutura speramus. Tot enim uiri &doctissimi &grauissimi haec nostra uiderunt examinarunt,& probariit, ut uix credam
non omnibus placitura, quae illorum tam grauibus iudiciis tantopere placuerunt. Imo uero liceat enim audacter uera loqui) tot uiri,& sanctitate,& eruditione clarissimi, quotidiano uelut c5 uitio, huius a me libo editionem eidagitauerunt,
6쪽
aut extorserunt potius, ut stultus uideri non pol sim,si opus hoc, multis commodo & uoluptati futurum sperem. Praesertim cum summum a me studium adhibitum sit, ut nostra haec omnino con sentirent cum sanctissima nostra Religione, qua sancta Ecclesia Romana &seruat,& docet. Plus enim, quam duodecim uiri acerrimo iudicio,&singulari eruditione praeliantes, opus nostrum lustrarunt, perlustrarunt: iterum, atque iterum ac curate legerunt, & Christo gratia, uno eodemque consensu, illud approbarunt. Sicubi uero lapsus luna, quae humana inscitia est errati uenia supplex precor. Et me, ac mea Romanae Eccle-sae, & doctis iudiciis libentissime lubmitto. Deuigitur Opt. Max. precor, ut sicut Opus hoc maximo labore, incredibili diligentia, summa animi intentione
absolutum est,ita & Christi gloriae seruiat,
di magnam. Lectoribus utilitatem affe
8쪽
MATTHAEUM, PROOEMIV M. Ac RI huius libri tituluι est, Es agiliis secκndum Matthaum,ut Gras a codices halent. Porro Grammiatici
, docera, E uelim sigmscare latumιnctum: licet asserans, lam care etiam ea minuera, qua faelicia 1 ncia Uerenti dari solebant: ea sacrifcia,quae pro letis nunciijs diis suis, antiquit olberebat. Hoe loco planum Ut Euangelisi accipi, pro nunciolato, sicut σ A postoli hoc uerbo semper usi sunt. Reliquum igitur e t widere quodnam hoc nunciam sit adeo salix, faustum: ut per anto
nomasitam EAangelium dici meruerit. At, quia res
rrauissima,se, ii i libri radix solid ima est,idcirco mihi explicanda alitus erit. ccreatus est homo in bonis omnibuς quae Cr i, G. c' :lum a Deo recipere, cr Deum illi donare decebat. 2 ciri creatus est ireque in gratia, er ideo deformu, unuse 'que cum Deo si triti . Id enim arbitror esse, quod in Cenesi dicitur: Ad imaginem re similitudinem suam creauit eos , qκisi dicerit: Deo, quos 'm similes sibi fecit. creatus igitur Adam, Cr reliqui in eo iam neu inuci Dci 53 Dri raredo De manci L--ε
9쪽
P AVL. DE PALAC. PRO OEM. Em, diij qMidam: nihil igitur erat illis aduersum, nihil eo, adligere, aut turbare poterat. Riges enim e raris, quibM Omma fere 'bdebantur ad libitum . Nihil illis necessariae sapiensiae deerat signorausia siqui-
Genes. i .em illa pecrati poena est, iκxta Sapientis Adsum: Error, cr te brae peccasoribus sunt cuncreata. ) Nihil illis bonitaetu deerat, ut derebat eos, qui dem. λu erane rerum ualde bonarum. Nih:l habebant in corpore dκt
debile, aut deforme: ut quos Deus seu fecisset mani-bis , CT q οε , si ipsa natura feossit, tales fecisset: erat
enim tunc recens, ac ideo ualeruit ima. Ad imaginem ergo suam creauit cos, qμia Deos q u dam ni terra pro . duxit. Sed hanc reniam Ioel direm, bra dintra diestivisorum pecmtum pomit ab orbere, cr exhaurire. Deus Psalm. a igitur ille terrae, πυαnto honore cum esset, non inbellexit , fadlvi iumentum, it . Decidit ergo rex ille , mandi Dominias, Deus terrae: decidit in eam, quam soluέ Deus recensere potest, Glamitarem, Cr m e rium . Amicita, immicus fael in est: rex coeli, CT ter
rae , seruus faelin est picinii, CT daemonis: sipiensissimus ille, tu uum insipiens fastus est; haeres fatυν us coeli, haeres sit instrvi, ubi es exol at poenas. quas in calo erat habiturus delicia . Et plane, sicut diabolus pulvi e coelo fuerat in infernum: im cr homo expellitur e paradisio in terram Ram habitamus, quae post pecimium inbernu; quidam est: ακt certe sepulchrum est hominum, qlii ex paradibo, ut mortui,eu elisunt. Eiiciuntur mortui e domo in sipuimrra: ituesecili unt homines e paria o An hunc mundum. Va
10쪽
I IN EVANG. MATTH. ς 6 iam quari nobis non liceat, cur mi ira hoc seculo nos ma
ti praemum ' sani premunt, qκia in serpulchro, imo in
quodam inferno sumus. Neque fuere contexti homines semel picrasse, ac
n tot mala decidisse, addκnt pec ri, pecctare persutia, corrupit omnis cetro Aiam 'im, omnes sicut o M ,errauersint, corrupti fiunt, abomiuabiles ficti sunt, non erat qui faceret bonum, non erat usqne ad unum. Demum conclusa eram omnia sub pecmm. Cresiccbst hominι in dies in intellectu tanta ignorantia, ut insipiens dicerit: Non eost Deuι,'ex sapiensibus plκ-ri pro diis colerent uolucres , serpentes quadrupedes. Cre abat in uoluntate uiciorum phalanx: sen-μι enim,Cr uoluntra hominis ad malam prona erant ab adolescentia. sed, quod erat omnium malorum radix, crescebat cupidita , quam Theologi fomit δαμ- Ius bovucem ueterem,hominem plectan. carnem, Adam terrenum nominat. Hoc iugo Amabat diaboliis homines . Hoc erat sceptrlim exactoris, de quo meminitas ita a in o uero crescebat in homine culpa, crescebat in Deo indignano Crisa, adeo ut diceret, luctus Γυ- re cordis intri reus: Poenisti me fecisse hominem: eriis scutebat Domι-3, ut Deus Altionum diceretur,
O- frequentur ira haee uerba prorumperet: Num βι- per his diabo, suster his non uisitabo,super his non indignasor , ακt super gente bulla emodi non ulciscetur anima mea ρ Ecce furor meus, em indignatio mea n latur super locum Ulκm super uiros,o' super i