Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

241쪽

re sed si inserius, quam totus musculus sit, aut si in inferioribus eius partibus deli auerimus, licebit nobis ualida admodum constrictione uti quod tamen partibus quae constringuntur, non est utile quandoquidem inconstrictione lasse occultiora sunt obstupescit manus, ac dolore conficitur. uerum si in musculi medietate fiat constrictio, aeutiquam premendum est ac praesertim in mulieribus, delicatis compressi, enim musculi uentre, pei tape in brachio hyposphaoma oritur . nonnullis uero ervsipelas, Cabses δ' conse ..quuntur in quo etiam uidendum est ne uinculum cutim uertat cubiti sed naturalem eius situm conseruet: vicum ablatum fuerit, cutis in propriu: n locum secedens in causa sit, ne an uicem uat cuni dissecta cutis in locum uenae sectionis abeat, atque ita eam claudat. qui uero in uasorum non apparentium sectione infra cubitum constringunt, non recte faciunt. nunquam enim in ullo membro uasse eleuata sunt ab in seliore constit-ctione quin ne illi quidem qui prius spongiis vasaque

in cubito sunt fouent, quicquam prosunt: quia non eleuarentur, nisi adhibita constrictione. ubi uero sit facta deligatio manus inter se fricandae sunt aliquid

manu tenendum. Quibus vel in fronte aut an ulis oculorum, aut sibi ingua, aut secundum aures venae secantur, vinculum et collo ni j ciendum: notantiam perandum,ut dextram,aut sinittram manum gub mento teneat: aut solum pollicem totum atque ita laqueus

digitis alligandus. adstringendus ita enim guttur nodcficiet. viii usque partis uasti ad caput tensia o compressu ui superioribus partibus intumescent. in absurdis uero, aut languidis hominibus, minister adilans manum meto sub ijciet si manu detrahere sanguinem ve

' pilus persundenda est aqua calida, atque natu con-ltrictione relaxanda in malleolis uero, constrictio supra genu in femore sat sanguisq; , si fieri potest,in balneo detrahatur vel ante omenta adhibeantur .cumq; fuerit admota constrictio, laborans inambulet. cuinq;

t iacienda sectio, rectus super unico crure consistat. idem

242쪽

idem sat in venarum poplitis sectione: tostrictio paulo supra poplitem adhibeatur.

Quomodo uena secandast,ex eodem C A P. X.

V incidimus quandoque punctim, quandoque caesim ac punctim quidem eas, quae non apparent caesim uero eas, quae valde in superscie cutis sunt

sitae non totum autem uas secandum est nam auersis

eius labijs fluxio non fit cum eiaculatione sed neque etiam serior vasis pars secanda est, verum superior. dico autem in seriorem quae ad brachi exortum infra vergit superiorem vero, quae ad radium nam superiore parte incisa, lecentior fit fmguinis iaculatio at partibus inferioribus incisis, nihil iaculabitur. Oando,qua ma nitudine,quas forma secanda uena sit , ex eodem libro. I. I iis, qui euacuatione consertim acta indigent, ampla incisio facienda est at ubi sanguinis lationem reuellere, atque auertere oporteat, quemadmodum usu uenit in iis qui sanguinem reicetant, aut Ora uenarum aperta sunt, aut sanguis enaribus, aut alia parte quadam fluit, perexigua est facienda eiusnodi enim cum ab ipsa flectione uacuantur, non iam euacuatione, sed retractione atque auersione indigent ex quo sit, ut sanguis multo tempore suere ex uena debeat preterea angusta sectio in paruis uasis est itidem faciendaci ampla in magnis nam si quis in magno uase sectionem paruam faciat, sanguis necessario calectus concrescet. Sunt autem tres incidendarum uenarum figurae transuersa recta,quq non pungit uenam, sed scindit: iarum media oblin a. ac transuersa quidem utendunt est ibi iterationem nullo modo faciendam ese existimamus curuato enim cubito statim coneluti natur obliqua iteranda sanguinis missioni apta est: quoniam in flexu cubiti non ita exquisite labia sectionis componuntur sorma uero oblonga conuenit ijs, in quibus non solum eodem die iterada est sanguinis detractio, sed tertio etiam die, S quarto siqui dein cubito curuato labia sectionis asse plui inium diducuntur.

243쪽

libro. CAP. XII. sit adhibita constrictio, reinittenda ea est: si uero cute securrente, vasis incisio sit abscondita ex contactu cutis supergres , cubitus in omnes figuras erit constituendus ac uoluendus, ut supinus,ut sublimis, ut extensus' ut denique contractus teneatur, donec in ea tandem s-gura consistat, ut uasi laetione cotra cutis diuisione recie constituta, san uis facile fluat si i , parua sibi ci di uisi iterum erit diuidenda . cum uero prae timores an suis non fluit, accommodatius erit, ut sine strepitu ese uuat ea enim turbatio sedatur, si non existiment, ulcera asstentia non es consecutura. Si animi desectio perturbet, stratis&reclinatis sanguis mittetur &stomachus tum uomitibus. digitorum in os immissionibus

uellicandus, tum odoramentis recreandus: sed partes extremae uinciendae erunt sic, ut magna molestia D

turbet, impediatq; effluxionem, concretionem disibiauere ambobus utriusque manus indicibus dioitis oportebit c comprimedo elidere atque ex priniare. oleuu; erit insundendum, S multo etiam magis acetum quod

sane labet grumos dis luendi potestatem si perfractio

vetet, ne san uls exeat, eaq; sit uel propter a cirem sciri

dum uel quia morbus frigidus sit, ut est comitialis, atque attonitu qui sunt eneris eiusdem fouendus erit locus perfundendo, fri Pando, ungendo , omnino ad contrarium statum erit redige cius. Iam uero pinguedo maro in pinguibus carnosis prosilit dum

et ratio nam uel auferre eum qui recurrit, uel retinere oportet. γDe arteriarumsectione Galem C A P. Y et r' quoque secare medici consueuerut quidem in temporibus, ob humores calidos Ἐatuosos ad oculos confluentes: alias uero secundum au- praesertim in uertiginosis,4 quicunque diu tu

244쪽

nis capitis doloribus calidis Hatuosis assciuntur. Iam uer, ob alias quasda capitis a flectiones diuturnas,arteriarum quae post aures sint, sectione utuntur . non tamen eas secant, cum ulla alia pars affecta est: cum tamen multa sint, quae hoc auxilio potius, quam uenae sectione indigeant ubi enim calidus, saluosusq; san-

suis in arteriis collectus infestat, illic communibus asse inela partis sectis arterijs est opus: uerum quia sanguinis fluxus dis culter comprimitur, arterias secare me dici non audent. atque etiam cum uulnus ad cicatricem perducitur, an eurisma efficitur idcirco maiusculas arterias medici ob hanc causam refugiunt paruas autem tanquam non ita inultum prostituras, non inci dunt quanquam ipsa quoque nonnunquam non mediocre commodum attulisse uis sunt cicatrix etiam eis absque neu rismate sui obdusta . quinctiam si maior arteria sit, cicatrix ei inducitur sine an eurismate, tota utique secta quae res saepe imminens ex profluuio sanguinis periculum sustulit . apparet enim perspicue, cum transuersia sectione tota per se totam discinditur, reuuliis utrinque ambabus partibus, unam sursum , alteram deorsium concedere liquidem admonitus qui

bus tam insomni; mihi pers cuis, arteriam secui, quae inter pollicem, atque indicem dextrae manus sita est, sanguriae inq; et fluere permisi,do nec ipse per se cessaret:

cum ita somnium mandauis et effluxit autem non tota

libra atque ita subito diuturnus dolor, in ea praecipue parte infixus, qua iecur septo transuerso committitur, sedatus est. Alteri uero, cui ex uulnere in malleo lis accepto, secta suerat arteria, sanguinis cursus non cessauit, donec ego uocatus totam arteriam secui deinde medicamento ex aloe thure, albis ouorum, pilis leporum molliusculis excepto usus sum .d uulnus citra anetari sima curatum est, carne uidelicet osculo arte

riae obducta. homo uero ille quadriennio per exigua temporum interualla coxae dolorem sentiens, ex itide persecte conualuit. haec itaque mihi a penumero per'

suaserunt, ut in summis artubus, immo uero in capite arterias

245쪽

te arteria secarem in omnibus doloribus, quia calida, flatuo aq; substati nasci uidcretur,ac pr se tim in membranis, quaru in dolor pungentis speciem refert S sensma expanditur. pungente quidem in una parte ensii tanquam in neci loci centro infixo tensionis uero senium percipiente Omni particula, quae circa centrumlit constituta. De arteriarunt se boue , ex Aut sio. A P. YI IIo.

hi secamus, si fieri possit, qua sub

uertice ad occiput,&media inter tendines: sin secus eam quae secundum aures est uel eas,qua in utroque iterticis latere ad sinciput sunt.pertinent enim ad coronalein mediam iuturam quae uero a temporibus ad fronte pertinent, ideo non secatur, qui sits contra nauicul sunt eas. n.facile sine periculo incidemus, si tu si

rimus,cI, cui arteriae secantur, ut enas moueat, in lare-reatq; , ac innitatur. ita enim mulodioinnes teporum toti pertie totos perspicue mouentur. poterimus er o

omisi a parte tu e mouetur, in ea parte, quae in fronte quiescit, facere sectionem. ueruntamen neque multum neque consertim sanguis ex arterijs propter earum exiguitatem fluit sed nec etiam cum multo spiritu exitiuenosa enim sunt noni itur multa siectio facienda est. hinc magis uaria a detractio. Quae uero ante aures sunt qua musculi mandibularum exurgunt firme admodum sunt, ac robustae: sed raro citra periculum secantur, propter musculorum propinquitatem, e pro pter implicationem eius loci membianarum in secandis uero arterijs occipitis, usque ad os secanda arteriae it osque ipsium abradendum, ut caro ex ipso osse suppullulet; per eius medium oscula arteriae excipiantur:&praecidatur. melius enim est, ut ipsam tanquam uaricem excipiamus, tau biecta uol cella, aut alio quodam instrumento simili, incidamus non multum, sed particulatim ubi fatis fans uinis e fluxerit

suppo ita uolscella uas extrahendum est, medium

l)rincidendum ita enim neque committetur, neque ex

246쪽

suxu sanguinis periculum ullum consequetur, cum

oscula arteriae in carnem recurrant. De cucurbitula, ex Galeno C A P. x V.

CV CVRBITVL AE corporibus prius euacua tis utiles sunt cum enim plethorica sunt corpora,cucurbitulas non adhibemus eadem quoque ratione in cerebri membranarum i inflammationibus non utimur cucurbitulis in principio affectionum quemadmodum ne in ulla quidem alia parte, quam obsideat inflammatio: sed tum, cum nihil praeterea influat, totum ;corpus ante sit euacuatum, atque usus postulet, ut aliquid eorum quae in parte inflammata sunt, moueamus,&amoliamur, uel ad exteriora attrahamus. Cum Uero aflcctiones adhuc sunt, tum non iis naembris, quae laborare incipiunt, sed eis quae his continuata sunt, re uellendi causa cucurbitula admouetur in principio uero utendum est repellentibus. Ant liti de cucurbitula exsecundo libro depraesidiis

euacuantibus. C A P. XVI.

I mediocri dolore, I milibus euibus cucurbitulis, quae sine scarificatione adnio uentur, utimur ubi autem uolumus roborare, uehementibus in oppletis uero particulis, ut iiiij quae a corrupta materia uexantur, praecisa cute assiguntur antequam uero applicentur, uentrem iam mollitum esse oportet, aut omnino nullam infestantium excrementorum suspicionem subesse: prius omnino comedisse, aut post leuem cibum, eumq; iam subductum aquam praebibisse . maxime autem si sanguinem detracturi simus, primum locus est parumper illinendus siq; postea satis ruber,&tumidus a cucurbitula sit factus , scarificandus erit: si non, tertio loco erit admouenda, donec pars in tumorem extollatur, atque rubescat si uero nec tumor, nec

rubor excitetur, partes usque dum puniceae sat spon-gijs fouenda sunt, cita pollea scarificandae at si norit quispiam, corpora non rubefactum iri, ueluti in i)s, quorum pingue abdomen est, aut m refrigeratis,4 mullaribus quae pepercrunt, usu uenit, tum antequana cu' curbitula

247쪽

curbitula assigatur, cataplasma pallibus super labitur.

sed fit inte id uni, ut leuibus cucurbitulis tumor alidus, colore liuidiore excitetur ubi uero scarificatio sit facta, aut parum quidpiam, aut certe nihil sanguinis effluat, cum crassius sit, quod antes it atque arnosus. in elusinodi ergo,spongiis maxinae fouere locum, tenuemq; , 5 facile fluentem reddere sanguinem conuenit. Ne uero prope mammas cucurbitulae astigantur, cauendum est illapsi enim cucurbitulis nonnunquam mammae. in turgeicentes, magna admodum disticultate velluntur ubi autem eas a uulieris, oleum erit perfundendum applicandae autem cucurbitulae sunt ex modico igni. nam si uehementes adhibeantur, uapore inflammantes, contendentes s corpora, nihil notabile attrahunt eo uero situ collocandas es e partes, ut ne sanguis in eis contineatur, crassescenset , excretioni impedimento sit, sed ut pronus ad inferiora iuuat, inter Omnes constat. ablatis cucurbitulis, si quod eductum est, satis sit, partes curabimus sin secus, tertina eas as figemus. In capite uero non cum multo igni asso endae

sunt siquidem uehenienter attrahent, Meuelli ci sculter poterunt quae ex modico igne admouentur id

quod opus est, facient. Cum uero ad auellendum difficiles sunt, spongijs calidad frigida aqua imbutis circundare eas oportet siquidem ita remittentur sinitinus , eas perforare consilium est. De cucurbitularum disserentia, ς materia, cr

DIFFERENTIAE cucurbitularii, quae sumuntur a materia, tres sunt, vitreae, corneae, aeneae argen reas, quia uehementer igniuntur, reij cimus. aenearum

est usus frequentior vitreis quoque uti post emus, in quibus sanguinis est consideranda euacuatio: corneis item in capite, ubi aeneas avulsu dis sciles fore cognosceremus itemq; a timidis, qui assam madeterrentur. in figura autem praecipue disserunt rene x altiores enim magis, quam humiliores trahunt quetq; humiliores sunt, quia non uehementer attrahunt, capiti sunt accom-

248쪽

accommodatiores quae habent plana labia, corporibus latis, quarum labra resima sunt, curvis gracilibus aptius admouentur quae acutum os habent,i; conueniunt, in quibus non scariscamus, sed uehementi impositione cucurbitularum,quas leues assagimus, attrahere uolumus cum acumen labrorum ad uiolentum attractum faciat quae labra habent obtusa, cum in alijs, tum uel maxime in capite utimur attractio uero aenearum, item it, uitrearum cucurbitularum ex igne sit cornearum, citra ignem siquidem in extremo perforatae sunt cuinq; adhibentur abstersa uehementer perioramen trahunt statim uero foramen digito , aut cera clauditur. Herodoti, decucurbitulis, ex tibris depraesidi s euacuantibus P. I. CUCURBITULA materiam, quae in capite est, euacuare potest, item l dolorem soluere, inflammationem nainuere, inflationes discutere, appetitum reuocare: imbecilluin, exolutumq; stomachum roborare: animi desectiones amouere quaeua profundo sunt, ad superficiem traducere fluxiones siccare, sanguinis eruptiones cohibere , menstruas uigationes prouocare, facultates corruptionis eristrices attrahere, rigores sedare, circuitus soluere, a propensione in somnum ex

citare, somnum cociliare, grauitates leuare atque hqc quidem, quae j; his similia sunt, praestare cucurbitulariam usus potest. Des ariscatione, ex libris nulli de prae id suacuantibus CAP. VIII. SCARIFICAM V partes corporis,quae aut inflammatione, aut duro tumore laborant, eaeq; siue distenta sint, ac dolore uexciatur, siue fluxionibus inse-

stentur: cum scilicet ad statum uenit fluxio, aut iam

eundem sit consecuta: aut acris adsit materia. Pars autem, quae scarificanda est, prius, si fieri potest, lauari debet sin minus, aqua tepida perfundi, usque dum rubebat: aut spongiis oueri, aut soli igniue exponi:&postea scarificati adhibendae autem sunt incisiones cruribus

249쪽

ribus,&abdomini per rectitudinem eodem si modo in

thorace Orso. ceruice at in capite pro situ aniliorum .in fronte, obliquae porro incisiones sint aequali inter se magnitudine, sintq; aequalia quae inter eas sunt interualla, initiumq; scarificationis ab inferioribus partibus sumatur ita enim anguis ad extimas partes influens non obseurabit eas, quae deinceps scarificandae erunt. situs uero cariscationum per aequales inter se ordines fiat non fiat autem scarificatio ijoa in infli cndo, sed per tractum. liocenim pacto dolCre uacas t. Apocolus, descarificatione. P. Nix CVM ad corroborationem, quamlibet corporis tute a m sanguinem conferre plurimum didicerim qui quidem plerunque redundat, interdum qualitate

in periis uertitur existimavi, ubi edundat, imminutionem 'bi corruptus est, immutationem conuenire. Venas igitur eodem anno faepe incidere non esse accomi'Odatum censui: quo mam una cum multo .noum ei piritum quoque uitalem mmd intelligebam quo crebrius exhausto, tota corporis compages refrigeratur, omnes naturales actiones eius obeuntur uocirca iudicaui a particulis ignobilissimis, utpote a cruribus sanguinis detractionem caris cando fera debete quan 'inate metiendo ex hommis habitu, atque usi, ἰ expostulet. praestantissimum autem hoc auxillum est, tum ad tuendam sanitatem tum ad recuperandam, cu auer

tu et it uel ab aliquibus huiusmodi cau

sas sed nemo tamen putet, me uenae sectionem reiicere. eam enim ego in maximis, periculossi simisq; sectionibus non omitto in quibus abunde, assati in t fanouinem effundete oportet nam in uehementibus flect: nibus euacuatione astatim faciendae sunt Plet horam uero mediocrem, quae aliquid mali sit sactula, iam conueitionem in morbo sunt latum attinoat tibia sica

Oluerimus Languinis extrusionem reddidelit, citra uapς autem plus, quam catis sit, congre atur. quare non est cun-

250쪽

rint ean' ollamus eo modo, quem nunc praescripsi. praestat autem uiscera quq q; in toto corpore insunt uasa,non repleri immoderate, neque distendi sed potius

in qua lani relaxatione terminata contineri, ut expedite permeare spiritus naturalis queat. Scarii sicationem uberibuis quae non probetur antur , items

C A P. XX.

MULIERIBUS , quibus non prospere succedit urnatio, scarificatio mirabiliter auxiliatur nam quod illic minus si factum hac ratione euacuatur statutum autem purgationis tempus expectandum est :tunca si nilail, aut parum ponte sua effluxerit, hoc auxilio tantum detratiemus, quantum usus postillarit quin etiam hoc auxilium quibusdam mulieribus maxime prosuit, ut menstrua purgationes de more iterum redirent continua enim ad partes inferiores sano iiii is deducti, e quoque uiam ac propesionem parat Equidem mulieres, quae multum aetate processerunt, quibus iampriden menstruae purgationis nihil apparue rat, ubi aliqua molestia corpore uexarentur, hac curatione subleuare consueui est enim haec mulierum propria, multumq; efficax est quippe qua naturalis excretionis modum imitet har. Euacuare autem interdum scalpello soleo, interdum hirudines admouendo Iam uero cum Oculos quidam ex longo tempore ab incessabili fluxione insectos haberet, hoc praesidio sanatus est: cum nos aliis quoque localibus auxilijs ad oculos uteremur, totius corporis curam gessi semiis Senex etiam quidam, cum prius per longa interualla, deinde breuia, stra noulante circa pulmonem angustia uexaretur, simili uiodo est curatus uacuandum autem an tum est, quantum conuenire uideatur estq; cauenda refrigeratio alimentumq; moderatum tribus, aut quatuor diebus dandum. Cumq; pestilentia uehemens per Ata uagaretur , multi l ob eam causam obirent, egoq; in morbum itidem incidissem, secundo die cum remisse