Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

251쪽

auinis cetraxi, atque hac ratione uitaui periculum . quo sane auxilio , una multi quo lue usi essent, sunt se uati. crant en in si ua plenit dinis . . ita illi praecipue euasserui, quis anguinem copiose uacua uisient. Quin etiam capitis dolores moderatos, toni illarum inflammationes, ac dolores laterum recentes tollit nam diuturnio

latuitusnodi sumpto mata localibus caris attonibus dis loluimus eos denique qui uires rosciunt, ad statum naturalem disti culter redeunt, nihil sane est, quod

aeque ad eis accommodatam,&idoneam, bonamq; nutritionem ducit, ac an uinis per scarificatione euacuatio.

Λ nulli de hirudinibus, ex iitris de praesidiis euacuationibus. C A P. XXI.

NONNULLI captas hirudines includunt, eisq;

ad multa utuntur. ubi enim mitescant, carni facile admouentur: cum aliae quandoque peregrine se terant. eas vero experientia docti protinus admouemu . qua uero nuper sint captae, unum diem seruare, larum sanguinis alendi gratia ini j cere conuenit. ita enim uirus earum exprimetur. Vbi uti uolumus, locus, cui applicandae hirudines sunt, nitro prius fricandus est,ac sanguine alicuius animalis, aut argilla liquid illinendus; aut fouendus, aut unguibus scalpendus siquidem ita promptius carnem apprehedent hirudines i in aquam puram, S tepidam in uase lato, atque magno iniiciencae sunt, ut commotae uirus abiiciant: deinde sipono iatiunt excipiendae,&strigmentis purgandae , ac deni Ciem ambus admouendae ubi omnes inhaeserint, oleum tepidum particulae, ne refrigeretur, insundemus si uero manibu aut pedibus affige laesint, partena in aquar an qua hirudines sunt, iniiciemus. si uero cum cruore plenae sint, uti etiam eis oporteat, vel quia paucae nodis hirudines stuppetant, vel quia pauca carni inhaesierint, earum caudas ubi expletae sanguine fuerint, secipe excidemus nam sanguine fluente nunquam trahere cessant, donec nos sale, aut nitro, aut cinere earum

ora persipergamus cum exciderint, si locus est cucurbitulae

252쪽

23G I Rbitula capax, eius applicatione uirus extraliendum cst: eaq; erit ualide agglutinanda, celeriter' avellenda si vero capere cucurbitulam non queat, spongiis uendus est . si uero ex corporibus, aut ostulis cruenta lachrymulae adhuc effluxerint mannam, vel cuminum, vel farinam insperges deinde lana pauco oleo madente conuolues. Si sanguis etiam erumpat, linteola, vel Glas aranearum ex aceto iniicies, vel gallam, vel sponiam nouam pice liquida illitam. combustam deine chartulam aceto madefactam applicabis, atque allioabis haec in mediis corporis partibus agenda sunt nam in artubus,hoc est brachiis cruribus,sola deligatio ad cohibendum sanguinem est fatis quae postero die soluenda est .siq; an uis constiterit, abiicienda, si non, iisdem utendum Scire autem conuenit, hirudines non ex intimis partibus finguinem attrahere sed eum, qui carni adiacet, exsugere. porro utimur linudinibus in

iis, qui incisiones pertimescunt, vel in iis particulis,

quibus propter exi uitatem, aut gibbositatem, aut inaequalitatem asti rere cucurbitulas non possumus hirudincs autem avellimus, quando eius sanguinis, quem detrahi oportere existimamus , dimidium extractum suisse coniicimus deinde tandiu sinimus cmuere qua- diu fuerit excretus is, qui satis sit cum i particula tum ab hirudinibus, qua silapte natura sunt setoidae, tum ab

aere ambiente refrigeretur, ideo fouenda est, ac recalfacienda sanguinisq; esst luxio non refrigerantibus,sed adstringentibus, emplasticis, ut diximus, cohibenda est.

Menemachi de hirudinibus. C A P. x x T.

H1RUDINE locis affectis, aut iis, quae non pinguibus proxima sunt, applicantur . nam oleum earum appetentiam subuertit in angustiam uero stricti calami, ab utraniae parte non perforati,aut in operculum paruae haruncinis, aut quippiam simile demitti debent,

cum admouendae sunt earum numerus ex duabus magnitudinibus, loci videlicet, a lectionis si sumendus mauserantur autem oleo calido earum labij infuse.

253쪽

fuso. mordacitas uero aliarum in partibus ulceratis coueniet. quod uero post avulsas hirudines etauit dioitus impositus collibet quantitas autem excretionis ex hirudinum erectione apparci sed euidentius quoque cernitu sim vium conducta fuerit, ubi latrudui a corporibus diuulsari anguinem euomuerint hirudinibus uero adliaerescentibus,loca, quibus asti enda sui . supersici tenus scarificanda sun . nam tib sanquinengusti uetant, eundem magis expetunt. tempore. C A P. M. i.

cois ora difficiliter purgata ur . nam iertigine VeXantur, torquentur, It ni olestatu:

tio S eserius preterea exolvuntur. haec autem m-nratiunt, quod purgans medicamentum propriuna edu

cere uino rem cupiens, psiumq; non comperiens ni guinem c carnes colhquat, ut ex eis quod si tum es Deli iat. atqui sani adhuc sunt illi quidem, sed tamen ii evacuentur, in morbos casuri sent, pr ueniendaues

c ineunte uere vacuandi, vel misi, sano uine, si ex multitudine, vel purgatione, si ex humor uin o uptela capi moi bis soleant. Ac nos quidem poda oram articulorum dolores in pruacipio, cum nondum ii cum aliculos tophum excitastent, huiusmodi euacuatione coplures annos inhiburinus eodem l; modo pleios ue

di niturnis flectionibus vexatos piae licia evacuati O- 23 atram, aliis seros . excrementa, ad ectentiam eorum

morborum, imbus capi consueuerunt, euacuari con

in mamma cancrum habuit, quotannis ineunte uel e si- dux vehementer uacuando,usius medicamelonii ram

M. ιιια iamdiu altius uotore vexari. Quinetiam pientem

254쪽

238 LIBER pietatem elephantia sin misso primum sanguine, iurgatione data,in alio curaui deinde ei quoque unica sin- gulis annis purgatio uiscit: eaq; intermissa, moibum ustatim reuocat atque quidem aegritud me nigros liacis

mores purgari postulant conritiales autem attoniti,&asthmatici, pituito is velut dolores articulorum, si cum multo calore infestent, amaram bilem iucum tu unaocibus frigidis, pituitam euacuari postulant. Alius quidam aestiuo tempore tertiana semper corripicbatur qui multos abhinc annos in febrim non incidit sub si

nem ueris pallidam bilem nostro consilio ante purgata do. hoc enim tempore eiusmodi homines evacuare est smelius quem adniodum comitiales, a thriticos, melancholicos, quicunque ex humoria crassiti in morbos cadunt ineunte uere praestat evacuare Antequam autem medicamentum pur 'ans exhibeamu crasso humores attenuare, tenaces' dissecare, ac meatus, per

quos traduci, trahiq; debent, aperire portet, si purgatio sit optime successura, idq; cum in reliquis omni laus, tum vel maxime in iis, qui elleborum simulat nam edicamenti vis, tu diuellit, cum excutit humores, qui altius affectis partibus inhaerent, ob eam causam

diuturnis morbis prodest facilius id facit humoribus prius attenuatis qui hoc negligunt, ijs molesta purgationes succedunt,&cumtor manibus, interdum cuvertigine quadam, multaq; nausea, malo pulsu, ex o lutione, ac difficultate eius autem,qui elleborun sumpturus cst, prius experiri naturam debemus, quomodo ea ad sus emas purgationes, hoc est , quae onaitibus sunt, assedi a sit experiemur autem dandis iis, quae vomitum mediocriter prouocant nasi ita non facile purgetur, non erit ad elleborum agendus, si non ante preparetur praeparatur autem vomitu ipso saepius excito. cum ergo is, qui sumpturus elleborum sit, promptius vomere assueuerit, melius etiam fiet, si ante corpus humectabimus humidum vero fit corpus, tum multo cibo, tum quiete. acquietem quidem id facere, perspicuum est: quando , ut exercitatio membra exsiccare

potest,

255쪽

potest; ira quies, cum vacatio quaedam, εἴ exercitatinis uacuitas sit uiiuditates conseruet at cibi 'odi ' sior non al, lute lumectare aptus est, sedi do: ue Pu velaeinentis qualuvis ex pest, hoc est, qui macerbus, neque acer, neque s litis, neque us nos vel oozymeli litando iii pol i desiimus 'quo

ellebor albi a musculos per diem ac DC cinciat harus

patio Caeterii in qui angustum thoracem x iccirco nimonem coinpresum habent, sunt ad uoinendum in

elleboro albo vasci, sunt enim aliquod ex ii otii instruinentis respuationis sunt di humi ut i i i 'amaram bilem ne superiora, pituitam potius per inseriora purgare conuenit quanquam lite idui ori aest faciendum, si pituita in uentriculo amata uero bilis an antestinis aceruatis erit at ni elancholicum si 'ei hper inferiora vini creducimus. Ac de anni quidem semporibus scriptum in apliorismi reliquit Hippo a te aestate superiores, layeine inseriotes parte, in ie ' '

topur 'anda Selle. atque ad temporum anni proportio

nem regionum habenda es ratio ut aloeso d inguatitur idemq; de aetatibus est btilio dii 'uero consuetudo tuoque non parum facit ad in Ie dima euacuationeni nam qui vomerestin silesita' satione per superiora minus moleste serunt uii: tioti non sint, non sine periculo Uniae ori na

'Pl ps V lex cophie naatiam vocati opus est medicamento quod pituita in educi quidem ex inseriora, postea per uomiti hos ἡ '

en redundans humor in toto coipore sit distu si

care

256쪽

iecur inflammatione uexat0r, simulatq; concocta inflamatio sit, purgationem adhibemus ac per inferiora quidem, cum ea in simis iecoras partibus sit per urina uero, cum in gibbis ita quoque in reliquis spectabimus hutnoiem exuberantem, cistectum locum ex quo tanquam causa quadam morbus consurgit. h cenim, quis humor euacuandus sit, inuomodo, qua parte sit educendus, indicabunt ad haec omnia tem pus etiam accommodatum commonstrabunt nam inter initia, tenues Ierosos humores uacuabis concoctionem uero expectabis, ubi crassi, glutinos fuerint, quales suapte natura sunt pituita, atque atra bilis accessiones quoque tibi euacuationis modum indicabui ut dum ur et accessio, superioribus educas ubi cellet, quiremissio dicitur, ab inserioribus nam sic etiam iuuant tu per se in morbis eueniunt cum in accessionibus vomitus plerisque excitetur, sanguis naribus erumpat in remissionibus uero, otium Maluus fluat. Tempora autem accessionum, criticorum dierum maxime obseruanda sunt, siquando purgationem per inseriora moliaris . nam si humores ad superiora propusiferantur, vis medicamenti per inseriora purgantis impeditur. In iis autem, qui iam grotant, si moibus diuturnus futurus est, expectanda semper erit concoctio: in acutis vero morbis, cum urgeat materia, inter mitia medicamento purgante uti licet atque id ipsum cum magna animaduersione, diligentiq; consideratione faciendum est nam in acutis periculum no mediocre est, ne purgatio male succedat, eo quod omnia medicamen

ta ursintia calidae sint sacultatis, febris in eo quod

257쪽

febris est,&sui ratione, non sicca, nec calida, sed hienaaxime contraria humida frigida' expostulet non ergo febrilis Gilo iis causa purgans medicamentum propria amus, quod nos quoque quantum in ipso est nocere sicimus; verum, ut humores febrem concitante educamus debet igitur maior utilitas prouenire infestis humoribus leti actis, quam sit noxa, quae medicamento expiar late corpori in itur, neces ilio . prouenit autem utilitas i Se sine molestia, omnis sestus humor evacuetur quod ut fiat, considerandum prius est utrum is, qui morbo labolat, ad eam puroationeia si idoneus etenim qui plerisque crudita iij iis labora rint, crassi si ac tenacibus eduli j vesci consueuerintuemq; quibus tensi hypochondri , inflata j, sint, aut iis, superq; calida atque seruentia, aut in eisdem locis in dammatio quaedam sit, omnes ad purgationes sunt inepti quamobrem dimittendi sunt. rotantis hu- mores, quoad eius feri maxime potest, assuendum pari ratos esse opo tet hoc est tenues miniane, nacitatis sius participes: meatus, per quos est transitura purgatio, apertos esse. haec enim nos ante aramus, cum

aliquem sumus purgaturi atria acutis morbis, si statim inter mitia, vel pri tam die, vel non ulterius secudo purgatione suri simus tui gente materia, nihil illuc,r pa- ctus sit ullam potui dandi, in qua parum hyssopi autori ni aut tragorigani, aut thymi, aut pule ij aut aliquid eiusmodi attenuans sit in coetum . quocirca consentaneum est, ut in acutis morbis raro pur ante medi-

humores affligentes, neque, si turgeant, rotus it

ad pur ationem aptus: neque etiam nobis tempus sui parandi accommodatum praestet Turgere autem dicaritur humores, cum motu vehementi olea utantur

uno loco in alium confluentes,in princi o mo ibi, uexant hom mei doloresq; ac titillationes ste redo, uni

quiescere non sinunt hos ergo humores uacuare conuenit, eos dico, qui In motu, latione, fluxu sunt.

258쪽

ciui uero in aliqua parte corporis iam consederunt, neque ullo alio auxilio, neque medicamento purgante

mouendi sunt prius, quam concocti fuerint tunc enim naturam etiam euacuationi habebimus adiutricem haec enim simul atq; humores concocti sunt, eosdem dimo- Uere, idq; quod superuacaneum est expellere conspicitur: quo sane tempore crises etiam fiunt. Verum cum natura persecte excernit nullo praeterea medicamento opus est: cum uero ipsa mediocriter, atque imbecillius facit, quod deest supplere medici debent. Illud autem sciendum est, raro euenire, ut humores ab uno me

bro ad aliud confluant, ac saepius in uno aliquo membro quiescere, ibiq; manere, to nec concoquantui, toto morbi tempore, usque ad ino ibi solutionem . Cum igitur non luna moibus acutus suerit, sed etiam cum uehementissima febri coniunctus, cauendum est , ne purgationem offeramus, praecipue cum aegrotantis natura nobis sit ignota nonnulli enim suapte natura disii cui ter purgantur, nonnulli uero modica potione medica

menti epota, copiose purgantur . Cum igitur febris nos vehemens, tuq; 'groti naturam noseas, medicamentum dabis quam ad rem utitor elleboro nisi O,aut alio quopiam simili, equorum numero etiam eri quod ex colocynthide conficitur, quod usitato nomine hieram

uocant haec autem cum uarie consciatur, ea quae cile

borum assumpsit , nec scammoneam habet, praeliantis simum medicamentum cst in ijs, qui medicamentum subducens sumere omnino possunt post assula aptam uero purgationem,utile estitissanam sorbere, quena ad modum ait Hippocrates ipsit minim purgans medicamentum, ut exiguum uerit, in fundum uentriculi descendit in descensu uero cum quia, tu pars omnis stibiimis uentriculi non silum aedicamenti purgantis qualitate, sed substantia quoque m descensu appulsa inficitur magnopere laeditur ex quo sit, v ptisanae succus utiliter absit beatur, quippe qui abstergere,&inserius trahere possit id, quod transeundo meatibus se implicuit:&temperare, atque immutare medicam eii qualitatems

259쪽

litatem, quae membris insedit . quas ob res iubE I pocrates, ut post purgationis potionem et roti, si nam absorbeant cum uero purgatio incip rocede e N O e cernit autem qua loque aluus in dicamento purgante exhibitor uel ob aegrotantis hominis natur proprietatem, uel ob medicamenti dati Virtutem quandoque etiam stercus densatum, atque in aliquo n

tesimo exsiccat uni, cum clys si due.,dum te inedicamentum daretur, euacuationem e d f

potes quoque natura ad urinam uer gente, puraan me dicamentu in nihil facete interdum etiam c uia uacuati s stratur, pr ter i quod corpori nihil nox: stertii alimen tu in etiam transit. interdum uero in nemi ciem mutatur, atque uenenum. me si .rme tu puroantibus vigintiιr. CAP xv

laedant,' eius os praecipue, quod ex neruis Quam Diurimi constat,& acerrimum tensum habet. Yta:

tum est ut medicamentis bene olentia miscean 'lia autem esse debent semina, quae induntur oti . m.

naueant, ut d crasso humores siccare,d uias Der uni

educendi sunt, aperire, ac patefacere ue odio te:

in his a viedicamenta sibi rui oti

tiant, in nulla parte dis repent dissentiunt autem

celeriter illud aidius ab sumptione puroationem

. t enlin euacuatio inaequaliter sit, Iamui,Timul fuerint accepta dico autet inaequali e fieri riur

260쪽

Rus, depurtantibus medicamentis C A P. XVI. N omnes, qui quoquo nodo flecti sint, nec quocunque tempore, nec statim ubi contigerit, purgandi sunt sanos uero, in quibus excrementum nullum redundat, purgare non conuenit nam qu plandem asterri utilitas potest, s d quod accommodatum naturae est detrahas, atque etiam non sine molestia id facias omne enitar, quod medicamento ducitur necessario lon una est Mideo ex paruis excretionibus animi desectiones, exolutiones, atque alias difficultates,de astere atque inuehes . nam tui a cuaris, bonum utique educes. Verum si homo pituita iportione, aut bilis, aut alterius cuiuspiam humoris re ldundantia gravetur, tum est accommodata purgatio. utrisque enim auxiliantibus, latura, medicamelo lsuccedit purgatioci eaq; facilius peragitur melior lest , cum molestus humor subducitur obseruare autem leos oportet, qui pingues sunt, quorum habitus tabidus est: siquidem hi colli quantur: p:ngues uero ab attenuatione,&qua uis euacuatione laeduntur Tempo rrum quoque repentinas mutationes, tu astrorum ortus aut occasiis, tempora ualde immutantes, Aicturum ndices, pici adas, solstitia, aequinoctia, canem l obserua tre oportet prius luam enim probe constiterint, mouere nihil conuenit. Praeterea in purgationibus, quae per inferiora iunt, obseruanda sunt haemorrhoides, iii xus muliebris sanguinolentus item l omnes, qui ti neshao, quiq; alui fluore tentantur, δἰ quorum intesti Num ulceratur: quorum admodum sicca est aluus . hos siqua necessitas purgandi urgeat, clysteri prius euacuatos purgato Atque haec quide in purgationibus in sernis uitanda sunt. In superioribus uero partibus, huiusmodi morbi, tusscs, asthmata, interiora ulcera, ut pulmonis, tabes iecoris, colliquatio: cum quispiam

sanguinem expuit, sed nunc bene ualere uideatur, periculum uero est, ne uenarum patur, ri quem in gur-Ruhone, aut faucibus,aut ceruice na orbus exercere consueuit, huiushaodi inquam morbi onanes prohibent, ne