Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

391쪽

mis&quietis vapor enim ab ipsis commotis emeroes cum grauis sit. seriens, capiti ni olestus est quam ob rem in aquam ingrediendunt est sensim, ut vis corpori laxato accedens impriniatur eoruni vero, qui cum tumultu&impetus se in aquas inijciunt, coipus dens a- tum , qualitatem aquae non recipit ita fit, ut in tui iussi neque natare, neque immeroico modum sit. Vti autem ductibus aquarum sponte Caturientium eos solos oportet qLubus qualitates illarum capiti sunt congruae siquidem qui se exhibent aquis, quae a ductibus II rodoti de lauacro, ex hiro depraes , extrinsecus occurrentiscis I.

SI calidiore interno aere indigemus, ad l oc auxilligentis accedendum est Vrna a luti scistidae instillanda agnitae materiae est alor enim qui inde emanat, non

naulto tempore perdurat: sed cito restinguitur quocirca id patito ante troitum o rediendJm est. Herodoti de tu; sol te septilus, ex eodem hiro.

CAP. V.

F singularum aquarum sponte nassen

tium, quae magnam habent isthrentiam , sumed este i)s, quae experientia compiobantur excluisita enim omnium sino illatura notatiam tradere non possumus. tum quia nos omnibus usi non sumus, tum uero, quia nemo innabus quidem est cognatio, quae facultatibus medicamentorum pio portione respondeat. nam rimi sponte nascuntur, accommodatae Intoribus,&ulceribus mali innis. De iis vero, quae pO

quandam constitutionem non recipiant, in particularibus dicetur. Ini innibus autem sit quaedam temporis

aspatium duarum liorarum persciatur . hoc interuat

392쪽

ea tantundem auferendum , S in prima mensura desinendum, cita uicissim subtrahendum . In aquis ni in statim a principio diu immorari non si utile. neque etiam et frugiferum ad sinem usque permanere eodem

temporis spatio, propiet ea quod confert incipere,&desinere ab hoc praesidio conuenienter rationi: quo etiam modo exercitationibus utimur S abstinentus si vero mensura, tuam prius fueranius coniectati utilitatem non asserat, aquis per interualla erit utendum. In exacerbationibus autem accurate omnis haec iacienda

est praeparatio nam qui plurimas partes dolent, hi accedentes toti introeant si vero aliquas laborantes habeant, imades ant. labore sedato, eos deducemus . deinde cum rursus accessio edierit ut in aquam descendat,

imperabimus, aquis utentes non secus, quam fomentis , .cataplasmatis extrinsecus adhibuis . quocirca ouantum his aquis uti debeamus, ipsa neccssitas com monebit. Novi ego quosdam, cum per totum diem

hoc Oenere curatio nis terentur, mirum in modum adiuto fuisse . nam exacerbatio, quae prius longa, de ad soluendutri disti cilis erat facta, cessauit: qua ex ea flectioni quoque commodum accessit si vero nectae partes possint caeteris tectis mades eii, non erit incommodum diutius,&saepe per diem aquis uti. quod anienante cibum faciendum est inutile enim est , materia noua plenos, aquas etiam sumere, quae tantopere com-naouere queant. si vires eos deficiant, parum cibi eis Osseratur. Cum vero plurimae ex iis quis in locis palustribu a uosis oriantur,4 propterea ni orbos sint, eis opportune utens vete, autumno quatenus ab e me N adurunt atque illud quidem tempus aquarum vires firmat si vero in salutaribus locis sint, erunt etia in restate sit mendar, si frigidae suerint. Quoniam aute in nonnulli et nati putant calidas aquas conducere ad tuen. dam sanit item , ob eam causam eis impudenter,&nulla habita ratione constitutionis teporis tuntur,idq;

cum damno, ut est etiam ueri sinule aequum esset, eos ex hac

393쪽

sent, terentur etiam coni munium balneor uni loco

mum incipiat, ne et Vltim ex repetita mutatione noxam

sentiat, id utique ad omnia sciendum est multi enim cum male incepist crat, adeo infri liciani lauationem male fuerunt a flecti, ut ne ij qui tuto eam administiarent, se via quani permitterent. Esto igitur anni tempus aestatis initi uin ut ante hyemem in patio interpolito consuetudo notabilis pariatur . esto piae terea dies ita quo ausipicabimur, quam maxime tranquillus, quod ad tempus seret, calidissimus eaq; diei pars calidissima S gymnasterium temperatum . liaecq; et ex te in praeparatio. Corpus vero eius, qui si igida lauandus est sic parabitur aetas illi esto quarti maxime septenarii naedium multa nec eo die, nec pracedenti nocte, noua re alterato. esto autem iuuenis qui rigida utetur, an amo praesenti. plane hilari ac primum linteis tib c ius ricetur, quam prius sunt O autem frictiones eo tempore vehementiores, quam ante atque etiam linteis uti oribus ad in in isti alae dehinc, oleo, ut assueuit, fricetur inde xerceatur: exercitationibus multituditae qui deinparibu sed citatioribus quam prius ab his Trioidana deficendat, non auten cunctanter sed celei iter, vel etia emel totus rosiliat nam si sensim qu acccdat horror concitabitur . est vero S aqua ipsa nec lepida, nec plane i da S lacialis olier natri' non a it, repercus Lucaloris: altera vero serit insuetos, atque resti erat si quidem progressu temporis tali quoque aqua iuuenis aliqua do vietur. Vbi ex aqua ea res ius sit, fricam oleo. idq; pluribus, expedit, quoad cutis incalescat postliae cibum uberio em, quam consueuit, potionem intra conluetud: nem captat quae ipsemet vel iniustis faciet, modo omnia rite sint peracta nam a frioida lauatione,&plus appetunt,&meliu Sconcoquunt, ac mi nus sitiunt veniuntq; postridie ad exercitationes cibi

tu corporis plane meliore, mole quidem pari ei, quae

ante

394쪽

ante erat, caeterum compacta, musculosiore, ct v getiores in hoc initur omnia ad eun lcm modum secundo die facienda lusit, item l tertio, qua ito. pG stea vero procedete tempore a mili modo frigidam iterum inc redi mandabimus verum tertio eam ingredi, quod quidam iusserunt, non laudo nam S iterum id fecisse, mihi fatisciue uidetur cum pr se rini iubere possimus, ut homo tandiu in ea innaoretur, quandri nobis lubeat scopus autem temporis, quo sit immorandum, a quotidiana ipsius experientia percipitur nam si egressus frigidam coloratus ex frictionibus cito redditur, moderate immoratum dicat: in aegrius incalescat, decolor diutius permaneat, immoderatius in frigidana oratum docet. ex his signis cognosces, utrum satis moratus sit, an potius adnuntis, aut maius aliquid sit

immutandum.

Ex Agathino, de calida, C si id lauatione

Cis P. VII.

in Am naturam habeat tum calida, tum frigida

lauatio,considerandum est nobis optimum autem mi

hi videtur auacra calida non esse prorsus rei j cienda: rarius tamen adhibenda iis igitur, tanquam Opportu num quid habentibus, utendum quandoque est nam lassitudines sedant: scordiam, quam cruditates steriit , ipsa exim ut a cir sertim, si quis in balneo aquam

calidam potauerit, succosq; ex alimento corrupto aceruatos euomuerit calidum quoque lauacru mollit corpus, quod praeter ratione in quandoque olbgatum, constrictumq; sit. Conuenit etiam ijs qui non ita pr 'senti animo ad frigidam lauatione sunt affecti, ad unctionem prompti non sunt Modus apothera piae est alimentum, balneum quod incommodum est, si asse sidue non incommoduni vero, si tempestiue administretur ui autem hunc breuem uitae cursiim sani cupiunt trans ere, in id lauari s pedebent vix enim vel bis exequi posum, quantum utilitatis ex frigida lauatione percipiatur quod in causa est, vi qui frigida lauantur, etiam si senio propemodum consecti sint, corpore

395쪽

M Vpore tamen constanti, compacto,&colore sorido comperias: omnino, qui misitum uirilitatis & tenoris prae se erant quin etiam quae ad appetitiones, concoctio nosci; periment, sirina; sensusque plerunque integros exquisitos; uno verbo, naturales actiones rite constitutas habent qui vero calida lauantur, carnes saccidas, fluidas i solent tabere: colorcin auersum tenore videntur enervati esse, maleq; cibum appete' re atque omnia habere caeteris deteriora quid enim revera mediocre faciat tam assidua in aere seruenti, Ic pertium id elixatio liquidem in mole positum barbarorum audiui, ut infantes in frigidam assidue dimittant: nos vero calidis lauationibus continuis elixamus a ni tricibus persuasi, quae tum demum audent, cum post laborem in balneo perceptum insantibus sopor is repit'

quae quidem fatis ipsis esse existimant, si infantes no

magnopere noctu vexentur: aiuntq; eos somno vix capi, qui non fuerint serme a copia lauationis calida soporati quam ob rem ego siliolum meum . plerosque caeterorum, unctionibus solum perfundo res mihi successit ex sententia. at pueruli ab alijs educati qui assidue lauantur, plurirnum i elixantur, non mirum est, si epilepticis conuulsionibus capiantur, ab eo morbo disti culter liberentur. Nulli igitur puerulo, qui insan

tum maten exces erit, si igidam lauationem esse incongruam censeo: modo ne propita quaedam natura huic

de alijs utilibus rebus obsistat multa enim huiusmodi

sunt memoriar prodita. Frigidae autem lauationis initium in js, qui ei assueti non sunt, multi sumendum es se existimant, cum est a in summo statu est ego tamen quam plurimos vidi, qui quocunque anni tempore eam auspicati, noxie id fecerunt ex quo sit, ut omni tempore citra noxam possit principium rigida lauationi sumi sed si qua ne se varietas debet, ego vernum tem

pus caeteris anteponerem. Caeterum cum ad fri idam lauationem accedimus, cum semper alias, tum vel maxime, cum incipimus, optime distributum id quod in nobis est, esse debet,&nos leues esse atque expeditos par

396쪽

vehementia, S multitud me motionum prius corpusculum defati a re ad lassitudinem sciue perducere, cu alioqui absurdum sit. nihil enim,in quo supra modum studuim nostrum ponamus saliuare ellytum vero ad frigidam lauationem est ineptissimum siquid eni ipsi corpora colligat, vehementiores lassitudines asteri . sed praestat opinor, tendi rationem sumpto altius initio, totam exponere. Postquam igitur nego cijs familiaribus, aut an bulationibus, aut gestationibus corpus fuerat antea concitatum , tunc ad rigidae lauationis sum debebit accederes nec prius, quam sit hora prandi consueta, nec sane multo tardius utrunque enim hoc tempus est reiiciendum . Nudandus autem, si tempus permiserit, in sole est, loco a ventis non perflato Saepe etiam si, dum exuuntur, rigoreos infestos haberet, corpus iterum vestimentis te tum intentiore ambulatione, poplitibus vehementius telis, vel etiam cursu postea dimouendum est ad haec autem linteis asperis valide ad multam usque contrectationem tum per se, tum per alios rubeferi debet optimum quoque suerit, si mistri ad hoc manicas ex linteis consutas habuerint alioqui autem inaequali frictione adhibita, complicatis nimirum linteis, cutis excoriationes quando que consequuntur . postea vero manibus tum ab ali)s, tum ipsie per se siccesci candus est . quae res praeterquam quod fouet, tenorem etiam admirabilem corpori indit. nulla igitur alia re tentata potest, quatenus alacritasse res, post hanc siccam rictionem frigida lauari . Vngi

ergo oleo moderate debet, silcari multum, ac prae

cipue a se,tum etia ab aliis nihil enim est quod tam lansitudine, dolore i , uacet, atque estica sit, quam frictio, quam qui sibi ipsi administrat si quis igitur ea prompti tu duae ad scio id am lauationem contentus sit, donec si ita tubis creber at , aliis exercitationibus non erit

opus icta tamen id disticulter omnes cosequimur, cum

397쪽

que consuctis e Nercitationibus tenduin est ratia tamen lassitudinem, ut dixi, laborando nec omnino expectandum quousque in molem extollatur, quod tu minis mos est sed doncc corpusculum fuerit calefierii de adscioidam lauationem abunde praeparatum . Exer citationibus autem hostis, tunc . apsos omnino, nisi, etiam prius, fricare debet spiritum cotinendo aliquando etiam corpore puluere prius consipeis , , si adore humescat: atque ita sine ulla mora, S subito, in Q i dam descendere vel subito aqua circus undantur aqua autem, si nobis optio detur, nec glacialis, nec remisi a Omnino ri Oiditate eligenda est: siouidem haec mavis nocet quam qua in altera parte excedit Aquarum autem ad rioidam lauationem, praesertimq; cum primum

beat morsus, qui ex false sine prouenit, corpus facile percalefacit qualis autem cu i ea fuerit, pura esto. pe lucida, nec palustris, neci nosse, nec alloqui re ses. caeterum anteponendum est, si liceat, in aquam descendere, quam circunfundi. sed primo quoq; in res si parum fricandum corpus est, postea in te liendrum . ac se se violenteriri care debet: rursusq; descendendum ac tunc perseuerare natando, aut alio quom modo vicitatius ibi com Oretur ita tame ut rursus ad oleum,

ad frictionem praesto sit deinde cum tertio descenderint, 'non diutius sint immorati, debent caput. quoad sto inach uin attinent, quae duci ibus tibi jcete sin minus, pluribus hydiiis periundi S ita moderate fricandi. quo tempore non dissoluimus oleo eam firmitatem, quae corpori prius aduenit. Post a P vero stri ilibus non adnio duin obtusis rutius coipusculum deterpemus, S ad rubolem perducimus . nam, roboratur.

superscies aequalis redditur si vero etiam in eos qui 'ης; 'nu , non onanino a fricti da uatione abstinebimus: quoniam vehementer api 'etiue quia aestus ipse quodammodo simul elixauerit. ne

398쪽

scio enim an quicquam hoc praestantius faciat is, qui

exuritur,4 continenter sudoribus perfunditur equidem saepenumero ac na, cum aegre in somnum propter aestum delabor, in frigidam descendere consueui:&mirabile est, quam iucundam noctem transigam mvsu tamen frigidae habenda ratio est aurium, ne frigida in eas clam influat cum enim frigida lauatio ad omnia sit multo, quam caetera diaetae, utilior, quomodo meatus auditui deseruientes tantum cum noxa contingat, certe nescio. Desccattolle periarciram , Herodot ex libro de remediis extrinsecis occurentibus. AE A P. VIII.

FOMENTVM quod ex arena adhibetur, accom modatum est ast limaticis, iis quorum pectus defluxione laborat, coeliacis, podagricis, iis qui per extentio nem resoluuntur, iis qui malo sunt coiporis habitu hydropicis, deniq; omnibus, quos diuturnus Or-bus vexat. omnesq; praeter infantes, ad huiusce so menti usum serme apti sunt tempus ad hoc idoneum es aestas, in qua etiam dies ardentissimi sunt elis endi. In ortu autem solis, in litore, ita arena prosunda duae foueae aut tres pari magnitudinis ei, qui usurus sit, parandae sunt, ut a sole catellit aegrotus vero cibo optrine confecerit: priusque inambulet, laestetur cumque aersit sactus calidior, arena satis se tuens fuerit reddita, in sola ea recumbens,in tena quae circum sit maneat, Vt ratio postulat, conuolutus, usquedum facile erat caput vero debet contegere, solis radios declinare, semperq; ante oculos operimentum aliquod habete figura vero, in qua exardescat, esto in primis diei pari bus eiusmodi, ut me ii diem, in mediis, ut Boream spe

ciet spongia quoque aqua frigida imbuta facie applicetur. iis e o, qui nimium patiuntur, collutio itidena

Ostertur . si vero nec dum calfactam, aut refrigeratam

carne, propter vim sudoris erumpentis senserint, id it gnificare debebist: ni, qui adstant, arenam propel'lent, eos' educent 4 in alia fouea propinqua collocabunt, inqua, ut dictum est, occultabuntur id te itio quoque

399쪽

quoque loco erit iaciendum, si opii, si bides ii 'riti

in respectandus inorbus est,iten in vires olo tali

rein poris vero additio ex ii penat qu sues ri

, l borant: sedentes vel o eos lydropicos, quos asinas non inamus: su opus sit, etiam tum panitas. ex aliis ei morbis, osco quoque,' hepaticos, spleneticos, ct is hiadico. podagricos Squorum resoluti sunt pedes, at cru

adtinem veto tu omnes sunt toti coiiteoendi uin

cum claxatio rite toti corpori adhibetur illa partes etiam nio ibo vacantes debet pertiadb 'tinasses ida lauatione sint, furi . se soliba tarsint scenae ex perlucidis cornibus consecta item

urnae aquae dulcis, S solia aqua maris, in quae datio

potaq; robusta suerint, natatione etiarn tantur a ciui

bus abducti, abunde quiescant sed livdro; uinciueaut sex aquae calidae cyathos prius epoto, .ssu 2 hcogendi sunt: caeteris mos suus et si uti iurulei, gauleua sunt at ut propter mala quae in sole sui h si

potus augeatur numerus dierum in in olli, diu rentibus non sit minor, qua quatuordecim, nec in

renuus, subduce lus cum i utilitas post vi e simum p 'mum dieia statu nanci statur, biduuin, aut umantei inittere conuenit tum redire ad sum si 'in libberno cinpore hydrope in cures caeterae medi pressidia non iuuent, argetq; expeditare tendis oppo

Muceuus est, ut diximui, caetera, quae admonuinius; facienda

400쪽

ficienda prosperumq; saccessum, qui inde futurus est

diuturnum sore sperandum est. De insonti O ,ex eodem libro C A P. IX. IN sOLAT ONES maxime necessariae sunt qui resectionis&carnis accessioni se ent. sol iam 5 Dubilus est vitandus: isq; Qui saepe in tranquilli regionisebus obscuratur studendum ergo est, ut hyeme, vere, autumno intempestiuam insolationem vitemus . itate autem propter nimium calorem debilibus cauenda it. soli vero atque igni praeter caetera dorsum admouere conuenit nerui enim, qui voluntatis sunt m eo potiis narum si in liti quibus calescentibus totum corpus valentius redditur . caput vero aliquo operimento contegatur De utilitat , p ae ex gui, carbonibus . pertur, ex eodem se bro . C A P. X.

FOMENTUM, quod si ex carbonibus, adhibendum eli in balnei loco, qui ungendis hominibus sit dicatus, iis qui diuturnis doloribus teneantur partes autem corporis tori eantur, donec difficulte ferre queat. Carbones sunto ex balneis sumpti, aut prius madescat. Caeterum torreri ad muros ignitos, candem aster utili

tatem . si a , placide sint calidi eis particulae dolentes U- moueantur: si nimis calidi sint, assectae partes crudis lineis pannis sepientura atque ita parietibus adhaerebunt.

De a uisione, ex eodem C A P. I. AD VsTIONI BV utimur tum per cauteria, tum per radices, tum per medicamenta . praestantissimae sunt quae cauterijs administrantur: si qui sint, qui m-rur iam reformident secundum locum tenent, quas medicamenta excitant quae vero per multos dies cu'runt, iis cicatrix non obducitor. Auullo, de dropace exprimo libro, qui es de remedis extri secus occursantibio C A P. I.

Dini P A, ut malagma paratur, sum it, cataplal malis praebet conuenit is morbis diuturnis,quibus etias napi savis est idoneus.&cum quis sinapii in uti e

lix, prius dropaceni adhibet, ut corpus ad inapi praepa