Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

641쪽

DECIM Vs Q VIN TU s. orsi soliis, infructu. cortice denique succus uero cliti ex solij exprimitur, similis quodammodo temperaturae est, ut modice adstri gat. Schinuant hos calfacit moderate,&adstrino it m

deratius, nec plane tenuitatis abest natura. eo magis

adstringit radix que uero florem uocant, calid o est. Schoenos ei a id est uncus aeuis huius qu da oxy- schoenos, quaedam holosthoenos. Ductus auteni holo schoeni somnum inducit oxyschoeni uero fructum serentis, somnum ipse quoque, sed minus asteri constant autem exterrena substantia leniter frigida,&aquea leniter calida.

Terebinthi cortex, solia, ct fructus tu idam habet adstringentis seo secundo ordine calfaciunt. ex quo

iam planum est, ea siccare recentia uero haec, humi daq; adhuc modice, siccata uero, secundo ordine. fractus uero siccus est, ut prope ad tertiuna idine in siccantium accediri.

Teution, hoc est beta nitros cuius da facultatis est particeps: qua absterget, digerit. ad haec tamen ualentior est beta alba . nam nigrae adstrictionis qui piam accedit idq; potius in radice est.

Teucrium incideiadi, tenuiumq; partiti in facultui se'. ponat'; ipsum quis piam in secundo ordine calficientium d tertio exsiccantium. Tephra cinis habet in se partim terrenu, partim uelut suliginosum alaeci startes tenues sunt;& maceratis aqua cineribus S colo traiectis simul abeunt quod uero restat, terrenu, infirmum, ua Orsu uacas, ni itur calida ui in lixivio deposita. Non omnis tam e cinis eiulcie exquisite tempe laturae censetur sed pro materiae ccibusta dis se retia uariatur ergo ex lignis acet bis cinis non parum contrahit adstrictionis ex iis uelo, tu e aha non sunt , ut ex ficulnis, cinis abstergentis facultatis es scitura

Titanos, hoc est calet, est etiam cineris species quae-ἀam, qui tenuiorum parti una est, quam qui ex hil nis

642쪽

conscitur calx lota medicanaentum siccans sine mo)su facit .ma is tibis, terve lauetur. hi autem ualde dioerens ina arma abj Tel phium abiuroentis est secultatis calidaeq; in prini ordine siccae e o in secundo intensio. Telis, hoc est si num raecum aliacit secundo ordirst &primo e si ς- anthv inali omnes acrem qualitatem vacentem ha bent simi ex quarto calfacienti una ord me inest eis-d ' marities, eo iuuero liquor est ualidis sinius: deinde si iactus ioba sed & radix earundem sacultatum

est particeps non tamen aeque. Cumq; septem numero sint validissimus omnium est, qui caracias dicitur,&Quin vi sinites,&qui inpetris arboris instar nascitur de ii de is, qui uerbasco est si initis o cyparissias: tum qui Darabos, post eos qui helio scopius nonu natur praedictae uero horum facultatis proportioni cineris ac I xiiii ab eis coniecti faculias respondebit. Trax a caiulia simile algum uim habet emplasticam quand m, quae acri molaiam Obtundit: atque etiam aeque ac illud, exs c x- ., Tia fit folia fluctus lach: Vma trahentis, digerentis risi ullatis sunt. ac tenvium pat lium xcaliduin iauium est in tertio quodammodo ordine alterina uero quod est minus non paria habet facultatis adstringetis. Tribulus existit, stantia humidam adice, eaq; igida constat. in terrestri uero excessit terresti frigulum,

Quod adstrii mens esse comprobata unus in aquatili ue ro, aqueum caeterum terrestris fructus tenuium eli

'Thipoli radi acris calida , in tertio excolu est

Tri solium, aut sphallion in aliaciendo, ' exsiccando tertii cit ordinis. Tricho manes eadem potest omnia, quae adiantum. Truch non hoc est solanum esculentum adstitiam fac esse 'erat in secundo excessu E cateris quae uerca non sui it, unum halicacabum Domina lui ,quod usum habet suctum, ac in uuae tum FSuia,tum maenitudine

643쪽

DECIMVS QVINTVS. 'τttidine si in il ein idci infacultate solio tum est hortet ili persimile, fluctum serens, qui adciendam urinam ualet Alter uni uero fruticosum,&Ωporiferum similis est papaueris liquori, sed imbecillius tertium praeterea est furiosum , quod ad medicinas, qua mira corpus sumuntur,csit inutile. nam si quis drachmas eius qua tuo sumat, mortem sterent si pauciores, furorem. una certe innoxie sumitur.&tamen nec ipsa utilitatis quidpiam obtinet. radacis cortex soris admotus siccat secundo ordine copleto,&incipiete secudo resei erat

V. sHyacinthi radix in primo siccantiu , in secundo iam

completo refrigerantium ordine consitituitur fructus leniter extergit , adstringit, tertio ordine desiccans: in medio caloris ilio oris positus. Hydna, hoc est tubera, uincente n habent terrenam essentiana, exigua quadam tenuium partium adiuncta

portione.

Hydropi per calidum est illud quidem, sed no eque ut piper itemq; digerit. Hvos yamus, hoc est altercum, qui nigrum semen

seri, insaniam, soporem' assert proximam ci facultatem obtinet is, qui omen modice flavum erit uterq; autem uitandus est, ut inutilis, perniciosus Caeterum cuius semen flos candidus est, qui ex tertio est

Orduieres rigerantium, ad Ir edicinam sit maxime accommodatias.

Hy pericon calfacit, iccat, sitq; essentiae tenuium

partium.

Hypecoon ex tertio est refrigerantium ordine, ut a papauere parum absit. Hyppoglos inad radicem & succum mollientis sa- cultatis habet. Hyssi, pii calfacit, siccatq; in tertio ordine est item

tenuium parti uin. οPhaci, hoc est lenies, non ualenter adstrin 'ut medium uero caliditatis,4 frigiditatis tenent atq; etiam in iecundo

644쪽

M phlo mi , hoe est uerbasci, cui, alba . cuius nigra

sunt soha, radix acerba est soli uero digerunt. Sic Scalioru iblia siccandi, modice extergendi uim habet. Phoenix, hoc elit abna arbor m omnibus eius sartibus aditi ingentis faculiatis est particeps ac ramorum uidem succus austerus est ex aque essentia tepida, reterrestrisci rida compositus. Similis quoque naturet est medulla, cam cerebra nomine appellant, eius fructus, ac praecipue dulcis non exigua caliditatis particeps est. is a foris admotus roborat, siccat, cotrahit, stipat, densat. quod uero elaten uocant, hoc est tenerum palmae ermen. eandem uim habet, quam celebru quod denique uelut proprium eius est tegmen, adstringentem ipsum quoque faculiatem obtinet, caeterum magis Quam omnia antedicta exsiccat. est etiamnum plantae

zadix siccantis sine morsu facultatis, eiq; aliquid adltrictionis inest. 3Phoibisti uim habet tenuium partium, trabentem , atque extergentem is, Phuradix uires habet nardo similes, sed in pleritq; in selior sit urinus autem ciet magis, quam Indica, aut

Phycos,idelitat a. humens adhuc alga, uiridis insecudo reme siccat refrigerat aliquid etiam modice adstringenti obtinet. Phyllitis aceibae ira litatis est Phyllon hoc est otium malabathri iure praetermisit: ait enim ipsi mi, in nardo simile obtinere qua de iam

prius elidi tum.

Chalbane Galbanum mollientis, digerentis at sa- cultatis

645쪽

D Amram INTUS. Grocul a tis est incalfaciendosuerit sane ex tertio ordine incipiete in siccado uero in principio secudi statuatur. Chamaedrys amaram qualitatem caeteras super item habet est quodammodo acris, incidit'; δ obstructiones pellit ponat eam quis in tertio siccantium, calfacientium ordine magis tame calfacit,Quam siccat. Cham arcissi flos cum ualde amarus sit, obstructione

iecur liberat. Chamaelea amaram qualitatem cateris excellentem habet.

Chamaeleuces calida secultas in tertio serme ordine est sicca uero in primo.

Chamaeleontis radix , nigri quidem letale quiddam

possidet, Quam ob rem ea soris urini ur est enim sicca in tertio iam gradu serme calfacit uero in secudo completo. albi uero radix ualet etiam ad partes internas,

Candemq; temperaturam, quam nigri habet nisi quod haec est magis amara, quam illa sit Chama elum partium tenuitate est rosae simile: calore uero ad olei uires animanti familiares temperatas magis accedit. proinde lassitudini, siquid aliud inprimis consei t dolores limitigat, tensa remittit. laxat: modice dura emollit, constipata rarefacit: se bres, quae citra uisceris alicuius inflammationem mortales uexant, discutit, ac praesertim quae ex humoribus biliosis, aut cutis densitate exoritatur has ergo febres sanare chamae melum potest easq; cum iam concocta suerint. tamen caeteris omnibus egregie prodest, tu qmelancholicae sunt aut pituito fae, ex iii flammatio ne uisceris exortae . nam harum remedium ps stantissimum est, cum iam concoctis adhibetur ideo fit, ut laypochondriis, si quid aliud per ratum sit sed Jini semen uisceribus, quae in hypochondi iis sunt, gratum est , sed tamen minus, quam chamae melum inqui

dem&nainus est calidum,&est etiam partium cras arum attamen nascensu atque incrementis inflammationis, praesertim earum, quae in externis sunt parti

646쪽

Chamaepitys amarum sapore habet acri validiorem. 'qui ob rem expurgat abster et i; uiscera magis, quam calfaciat praeterea siccat in crtio , calfacit in secundo. Chamae syce abstergentem , aciem'; uim possidet. Chelidonium, vah de absterseratis,4 cabdae facultatis est ordine tertio, similiterct siccantis. Minus uero chelidonium,cum oci ius maiore sit, cutim statim exulcerat itaque quarto iam ordini incipienti calfacietium

assignabitur.

Chondrila hanc etiam serin quidam nominant est enim eiusdem se recum illa facultatisci nisi quod gullua mariuscula est quam etiam ob rem magis siccat. Chondrus alica emptililcar, concoquentis'; naturae est, aeque ac triticum elisi , ceu materia quaedam ad Mehementiora medicamenta excipi eda accommodata

Chrysocomes, aut chrysitidis radix acrem simul, atque adstringentem qualitates uincentes habet quam ob rem non eli ad multas res utilis. Psylli semen secundi ordinis est refrigerantium inter siccantia& humectantia medium tenet locum. Pseudodictamnum iure pertransiuit, quoniam di clamni uim obtinet, de quo iam disseruimus.

Ocimum ex seciundo ordine calfacientiu est . ei quo

que excrementitia humiditas inest quocirca nec etiam commodum est, ut intra corpus assumatur extrinsecus uero illitum ad digerendo, concoque dum valet. Ocimoides huius semen tenuium partium , sic cantem sine morsu facultatem habet. De terrae differentiis , O facultati s s. T ER R A omnis siccandi uim habet cum ' nulla penitus ignea substantia idem sit admista, tum citra ullum omnino morsum siccat ad quam etiam rem ei adiumento est otio

Satana relii erandi modice uim habet absterge diruero ualde moderate, se inusia, thia item l sine calfactiones

647쪽

D INTVS. 33ctione, refrigeratione insigni. Cimolia cuni mistae facultatis sit, re restigerans laabet quippiam, nonnihil etiam digerens quocirca lota hoc abricit. non lota uero utris ciue his acultatibus agit utranque uero facultatem facile indicat, cum illi

humores naturae contrariae missentur . nain repercutientibus, ac re si gerantibus mi ita , lutum quo te ea, atque illis sit, repei cutit restigerat si di terentibus misceatur dis erit. Ampelitis terra malis medicata sit siccat dige rit non est auten ita ira Orsus expers me ita miriga: diuim liabet, ut Samia, Chia,& Selinusia. at Cimolia 'u his est pauli ualetior, ei etiam morsus expers, ac praesertim elota. Cretica uero est his u da modo simitis uerum D tis imbecilla, multum lubet aeriae substantia: abste c- Hendi tamen ei uis inest.' Lemnia ualentissimas harum omnium uires habet: es iq; adstrictionis particeps. Eretriensis hac etiam ualentior est: non tamen usq; adeo, ut mordeat si lauetur, ualde moderata sticitur. non secus, quam supra dicta'. sunt qui in combutur, tenuiorum partium faciunt: ut aditim d gereti liranseat si ulla lauetur acrimoniam in aqua deponet: subtilitatem uero, quam ex ustione acquiliuit, retinet, magis'; desiccat. Est ah quoque terra, liue nigitis UOC Ur, tota quidem facultate Cimoliae sinitis, sed Cloi nigra, lualis est ampelitis. Aha quoque terrae Armenia, quae Cappadocia linitima est, a stertur, maxime siccans, calo te albido, facillime mi in leuoremsi; luitur, ut calx . Vocatur ante ianeorum imo ua Tarina an Sy ria Nero .irnachia nominatur mons in quo pio uenit, est ciuitatis, qua Pagationa appellatur ager uero in quo est mons, a ra dicitur. Caeterum terram ipsam expertem nustion; iub- flantiar, quae sit alterius veneris, uim habe iecit a sorsum exsiccandi censendum est. Sed cuni mill si corpus

648쪽

etiam crinionia quaedam appareat, tantum consequitur caloris, quantum ei inest acrimoniae in leuitate grauitate idem considerandum est: cu leuitas inde oriatur, quod in tota eius teperatura copiosa sit aerea substantia grauitas uero quo maior sit, eo etiam magis sincera terra habeatur. terrae autem proprium est, ut leni admota non sundatur. ut aqua irrigata in lutum facile soluatur.

xis LapidibM. Lapisi malites tatum frigiditatis, quantum, etian ad utrietioni s possidet. Meliti tes uero calorem temperatum habet propter

dulcedinem temperatam.

Galactites mediam inter hos utrosque temperiem

obtinet.

Schisitos uero h maliti per similem vim habet: sed imbecilliolem. Porro cum lapidibus omnibus communest, ut exsiccent, litotquot ex eis in succu bluti nullam euidente qualitate gustui asserunt,hoc esse infirmissimos, minime mordaces putandii est at qui perspicuam gustui qualitatem fierunt, hos pro ualitatis proportione uim habere ut si adstringant, a coni primendum constringendum condensandum. contrahendum si mo ideant, ad calfaciendum, ad digerendum, ad liquandum ualeant medij uero sint, qui citra morsum Madstrictionem ibi uni abstergeant. Eigo haematites, schistos, a lactites . melites in succum

soluuntur ad mortarium aut cotem attriti: cum sint etiam ah lapides, qui in succum soluantur ut qui in Aegypto nascitur, quo utuntur ad splendorem linteis

indendum cst autem minime omnium praedictorum qualitatis particeps, neque adstrictionem, neque morium, neque abstersonem ullam ostendit.idcirco id so-

649쪽

D E cam Vis in V Im T Ulum huic lapidi inest , ut exsiccet. Omnium autem pr. edictorum lapidum ualentiissimam uim habet, qui ex Aethiopia stertur, quodammodo subviridis aspis soluitur hic lapis in succum lacte colorisci mordaci tamen gustu est Est Mahilas Lapis, cuius ualentes uires sunt, qui in Palestina Syriae naiicitur , Iudaicus appellatur. Pyrites' loque ex ijs est, qui ualentein uim habet.

ad luminam uero acres accomodati sunt ad abstergendum , detergendum , detrahendum extenuandum, digerendum, vehementer siccandum & colhquandum Huius facultatis' habetur etiam Phryems . nam ualenter siccat, habetq; nonnihil adstrictio itis, Minordicationis

Ageratus quoque lapis ex mista facultate abstergen te, Sc digerente constat Asiae petrae flos tenuium est partium, ut sui das carnes sine mors eliquot petra uero, in qua nascitur, quamuis illi similem vim habeat, actionis tamen vehementia illi cedit . flos enim est petra ni ulto potior, non solum quod magis collinuet , 5 digerat, velut sale condias sed etiam duod haec absque uehementi morsu faciat . praeterea hic asia petrae flos nescio quid salsi habet in gustu, ut possimus sacere coniecturam, ipsum nasci ex rore quo da ex mari in petra residerati , qui postea solis radijs tactus inarescat. In lapidibus continetur etiam magne', quem herculeum uocant habetq; vim haematita similem At Arabius quem uocant, elephanti similis, sicca lixabstergendi ui praeditus est. Item iiii, qui Alabastri te appellatur istus in medicinae usum uenit. Smiris quoque ualcnter abstergendi uim habet. Pumex etiam inter lapides nuna eratur: estq; eiusdem secultatis, quatenus ad abstergendum pertinet quem admodum etiam testa sigillina: multo magis clibanorum: sed sim tris habet etiam aliquid acrimoniae ideost ut non ulli eundena medicamelis addant, quae adurendi

650쪽

obtinent, non tamen ita uadidam, ut ij, qui ex Cappadocia convehuntur quos in Argae nasci perhibent. soluuntur hi in succum lacte coloris . ex quo perspicuum est,cos extenuandi unia habere, nec in lignitercale sacere.

Ostracitem uero lapidem laudaria quibusda audio,

quas desiccandi ualenter facultatem habeat, ex adstrictione 3 acrimonia temperatam ut etiam eum, qui Geodes uocatur, abstergere. Naxiae uero cotis ramentum refrigerantis est a cultatis

Ophites lapis abstergendi a Dangendi uina habet:

ceu etiam uitrum ipsum nini ex uino albo tenui epotu lapides, qui in uelica sunt, valenter confringit. Proprietatem vero quibusdam Lapidibus nonnulli inesse attcstantur qua lena re vera viridis Iaspis habet: qui stomachum, os ventriculi suo adhaesu iuuat huius etiam lapidis ego quoque periculum abunde ieci. torquem enim ex huiusmodi lapillis conseci,& collo suspendi ita, ut lapides ventriculi os attingerent per spicue nam i , prodeste videbantur. Ophitem vero lapidem vir quidam, cui adhiberis- de potest, re vera a fleuerauit,appositum iuuare eos,quia serpentibus icii suissent.

Demetagicis. A. Ales sales siue fossiles sint, siue ex mari oriantur, i milem facultatem obtinent eaq; ex duabus qualitati bus abstergente, Madii ringente mista est utrunq; e rosiccare, supra sua perspicue declaratum disserunt autem quod tales, qui ex terra fodiuntur, sunt dens O-ris essentiae ex quo sit, ut crassiorum sint partium, a giscit, adstringant. sales vero si macris digerunt, quam igne di non experti quatenus eoru corpus tenuiorum partium