Antonii Olibani ... Commentarius ad vsat. alium namq. de iure fisci. lib. 10. constit. Cathaloniae. ... Huic accessit & adiuncta est breuis summa & explicatio iurium regalium, quae rex Aragonum, & comes Barcinonae exercet, cum debita moderatione in b

1쪽

Ex Bibliotheca majori Coll. IIOm. Societ. Jesu

4쪽

ANTONil O LIBANICI VlS HONORATI BARCIN. t N/LBO CONSCRIPTI, ET REGII

Senatoris ac fisci Patroni Commentarius,ad Vsat. Alium namq. de Iure hs i. lib. Io. . consit.Cathaloniae.

PARVUM QUIDEM OPUS AC LEVI PE N S Ei

sta tamen utile ac Deccslarium,ad legum S constitutioTun r Cathai niae Viaticorumq.Barchinon.intcssigcntiam: SI ad demonsrandum i roprium regum officium, ac Vere regium, quod in liberatione vi oppretarum de manu calumniantium, Sc affli- .elorum subleuatione, positum cst α. constitutum. Huic accessiter adiutim, est breuis summa Cr explicatio iurium regilium, qν Rex

Aragonum, Cr comes Barcinone exercet,cum debita moderatione in bonis, G peoonis ecclestusticis prouinciae carbaoniae: omnibus iudιcibus. tam ecclesiasticis, quam se Iaribus, ex aduocatιs in Regio Senatu causis tramnlibris Q Eeoni leniens Cr valde accommodata.

Ad spectabile virum D. Didacu de Couarruui3s,Vic ancellariu .

CVM LICENTIA, ET P RIUILEG LO.

Barcinon , Ex Typographia Gabrielis Graelis,' Geraldi Doli I. iseo

5쪽

Lo Duch de peria Lloctinent y Capita generat.

Et Duq. de Feria,

v. Fontaret.

Gabriel oletina.

6쪽

ET OMNIUM LAUDANDARUM

Artium, ac iuris diuini, ct humani gloria or

natissimo, D. D. Dida code Couar ru-uijs,V ice cancellario optimo i meritissimo,

Ocntonii O libanus. S.

A G N A M, si memoria tenes,spectabilis Vir,

superiore anno in hac prouincia contentionemi excitarunt milites S. Ioannis Hiero limitani,' nationis Aragoniae,& Valentinae, cum militib.

Cathalanis illius ordinis, super Comandis Aptaeceptori)s Castellamat Amposte, sitis in Principatu Cathalonic litigantes: magnam,non modo in populis ipsarum praeceptoriarum, illorumq. vicinis, sed in ciuitatib.iplis Bai cmona, Dertusa, Ilerda,& in consistorio deputatorum Cathaloniae , atq. adeo in ipso regio senatu sacroq. concilio, altercatione comouerut.nulla fuit unqua in regio senatu altercatio maiorab.habita clamorib.maiore animoru cotentione,acriore cura vehementiore studio. status enim causis in summo erat, cu de legupotestate in comiths,quq in magna,& sancta veneratione habentur sancitarum ageretur,oc de sententijs in curiaRomana latis eXequedis. Hinc trium sententiarum rotalium auctoritas allegabatur:inde legiim huius prouinci potestas, pro qua tuenda, ac defendenda iniurieXcrant omnes istius prouincis nobiles , Omnes milites, populi uniuersi, nerale deniq.Cathaloni .prcmebatur senatus auctoritate sententiarum in curia Romana lataru in fauore Valet inorum & Aragonensiu lateris monitorialib.urgebatur cdminationib. censii Iu,l elaxationib.aggravationab.& reaggravatiOmb. firmare de tui aduersias tanta mole censitrarii senatotes in regio bancho, iuΣta patrie iura re mores receptos notu erut: quia a si licis co-

7쪽

.eta lan b. I an retinat lanib.d serendu eue putauen. t. ndicii generalis Cathaloniς de obicrii uione tegit,ia Olim regia inllo. AtDnc uti. M Carolo. V. sancitaru, dc novissime in curia anni i s 8s.confirma arum opponentem, pedere aut rei Jcere non poterant. iurainentum enim,quod de illarum obseruatione prasti tum erat, honia uum datum, semientia excomunicationis sponte suscepta deducebantur. periurij,bausiq dc infidelitatis poena, excomunicationi incursio prςtendebantur. Vtrinq. ex scrinio agitur; utrinq. de

suprema potestate disceptatur: hinc legum l . omulgatarum, indere Pum in curia romana indicatarum. Senatus m OHuib. cunctatur:

die iudici di π;comperendinandum putat: fructus inendaria secundum leges patris in tuto ponit,Vt cui deberentur, forent salui iurii lictionib. praeceptoriarum idoneos magistratus adlignat, qui iustitiam administrando,Valallos comendarum in pace dc otio 'retineant,de iura tueantur. mittit legatos ad regem, ad regium summu concilius ruta legatumApostolicum;ad sanctissimu Rom. Po-tificem.omnia sufert, censuras reuerenter sestinet. conqu ritur de Edictione, te opprelsione;de censurarum ecclasiasticarum cotinua de nunquam intermissa relaxatione. nullus expostulationib. locus relinquitur.appellat ad sanctiss. Romanum Pontifice eius'. sancta& Apostolica Iedem. in appellationi b. gratiamina singula exprimit: senatu in nulla culpa esse demonstrat:obedientia suam, in lummu Pontificem dccius legato, mandataq. Apostolica profitaur& femper sincetvn, integram dc illibatam fuisse testatur: causam alia via tractandam urgenti b. Aragonensib. dc Valentinis insinuat: negotia ecclesiastica in Regia Audietia aliter tractari debere: iura regalia regis Sc regni non posse turbari: de sententi js Rotalib.stpe alias in senatu futile disceptatum, ted inllatam executionern secudum leges prouincie,&breui perfectam. Non esse credendum Romanum Potificem qui omnium prouinciarum iura,&bonos ac laudabiles mores tuetur,Vno verbo, totam Obseruationem legum, ac iudiciorum huius prouinciς, multis vigiliis excogitatam atq. inuentam velle evertere.Sed Ferdinandus Ruictus,qui causim tractabat, vir bonus M nabilis ac cum primis diligens,attamen Aragonensis, mitit, v get infestatur;illudi sibi putat, muros Asaxa penetraturus nunquadestitit. rebus sic agitatis ec ciuitati. Dat ensi dc Barchinonensi,

8쪽

Ipseq. regio senatu censuris ecclesiasticis usi. ad cessationem adbuiuis, frauatis et Oppresbis, nuntius et legarus apostolicuue,qui in curi regis domini nostri de causa cognoscebat ,rege vel annuente vel insinuante, mittit in hancprouinciam auditorem suum Petrum Bennium, viri mi optimum et doctorem lurium egregium cum inandatis,ut omnia recognoscat accurate ac diligenter. Hic processu in regia aud. facto, innus recognito S procedimentis omni b.ab eaeordio repetitis,senatum regium nullam cicipam, nullum contempta in mandatis apostolicis commississe intelligit, innocentem videt: utilitati commendarum & commendatorum conssiluisse animadue tit, fructuum perceptorum Valoris multorum millium ducatorum praecia depositam tabula ciuitatisDertus reperit, senatum ergo ad

cautelam a censuras absoluit. transeo caetera, nota est enim his ria. hic ego vehementer stomachabar,dum Omnia mecu consero, me- moi iaq. totam rei seriem repeto, & procedimenta, qus in ea causa me presente & in regia Audientia, cum ali s senatoribus sedente in xis ferme annis facta fuerunt,ante oculos pono: indignet serebam tam negligenter negotium fuisse tractatum, in caula expiratis iurib.patrie processiim vel aduocatorum ignoratione, vel iudicum negligenua,ad quos pertinet supplere iura,quae destinc partiuaduocatis. Etenim , si lantentiarum rotalium executio fuisset postulata secundum formam in nostris legibus traditam; si seruatis regalibus iuribus,quos iam desentionem non tantum regius sensius, sed tota etiam prouincia eo grauius ardentius'. fu Lipit, quod ad deminutionem & lationem regalis dignitatis, nisi retineantur: proprius accedunt: si more maiorum retento, si stilo regiae aud. in limitib 'causis semperseruato, breui causa misit expedita. Assisietiam cnim regie manus, vel auxilium brachi; sccularis, pro exequendis sententijs rotalibus lanatus,si hic vel alia legitima rem dia, secundum leges ac mores nostrae prouinciae pctita fuissent, non denegasset; contra notiissimas constitutiones, quas sindicus

generalis obseruata instabat, nihil egisset; iura sua partibus filuasi set et ilicia dimississet: causam fine debito terminasset, rem icista a suo tribunali iudicioq.ablegasset. Ego vero hac occasione,quae mihi senatorum postremo et infimo, oblata fuit, commodam midoneam iudicaui, ut qua possem diligentia horis iatiniis de seria

9쪽

tis, totam hanc re gallum iurium, quae in hac prouincia retinen tur, de in pertractandis negotiss ecclesiasticis, quae aliquando in

regia audien . Occurrunt, seruantur, quaestionem altius repeterem,& breui sumina comprehenderem, receptamq. illorum praxim& usum explicarem, antiquorum traditiones dc frequentiores in

his obseruationes, quς nostra qtate obliuioni pene tradit simi,&m tenebris sepultς, repetendo Sc exsuscitando. Nulla eli enim pars uiris nostri, si commune ius cathalanoruin spectes, post cen- centum ab hiuc annis et amplius, peiore conditione habita, quam ista de iuribus altis δc regalibus obseruandis, in rebus et persenis ecclesiasticis, quoties de illis contingit in regiis tribunalibus disceptari. Nam qui caeteras partes se tenere profitentur, hanc reiiciunt quasi barbaram, & ab antiquis doctoribus cathsanis male& confuse explicatam: Vel qui in natae potissimum operam ponunt suam, facile damnum patiuntur c terarum . itaq. ad tabelliones peritiores h c iuris nostii pars reiecta est, Sc a nostris doctoribus pro derelicto habita. quod malum in Universa iuris catha- ,,nici disciplina serpet ex multis annis et longius indies progreditui Non enim in tribunalibus allegantur comentaria Thom M ieris, guillelmi vallissiccς, Iacobi Iudaici, Iacobi Calicis, Ioannis

Socarratis, Iacobi Marquillis: non maiorum nostrorum sententi . sed nec Barioli, Baldi,Gistrensis, Alexandri dicta egregia: sed

qui heri aut nudiustertius primum ad curiam venit, qui duas aut tres ad summum sicli dulas Vtcumq. composuit, pleno ore recitat Auendanum, gomesios, lupos, menochium, mascardum, cuiacium, Gregorium M alios sexcentum huius classis doctores, viros equidem doctissimos dc de nostra Iurisprudentia bene meritos , ac venerandos patres, sed in controuersis negotiisq. huius tirouincis tractandis dc dirimendis, secundos aut tertios .neq.enim egum nostrς prouincie antiquiorum, quas Viaticos nuncupamus , Verba plerumq. absoleta,aut aliorum iurium, ouς succesesiuistemporibus suacita suerunt, explanabunt itali, galli , lusitani, castellani doctores, quanrumnis licet exellentes; sed eorum fignificatio et intelligentia ex nostris sumenda est. quod Auendanus indictionario bene animaduerterat. iam Vero praxim , quae propria

quidam facultas est ac disciplina Sc ars aruum, unde meliu6.quis addiscet,

10쪽

agdiscet, quam ex nostroru frequenti lectione. quid dicam de veriore sententia, cum lex plures potest recipere sentus. Hic e o

Thomam Mierem a mortuis excito aduocatorum sui temporis vel temeritatem vel insipientiam redarguentem.Calicium quoque in

testem voco, ducentis sere ab hinc annis vita functum, hinc enim sic ait, sic de his scribit. ius nouum cathaloniς derogat iuri romano antiquo. & ideo male faciunt aduocati hodie in cathaloma , qui formant libellos in actione iniuriarum, iuxta P. poena. instit. de Iniur. cum ipsos libellos debeant formare iuxta dispositionem usa ticorum. Et forsan iudex ex officio posset libellos reijcere. l. prima.D. de offic. adsess. cum ibi notat. in glo. libellis. hcc Calicius. Audi nunc, si placet Mierem. a multis, ait, parum curatur de iuribus patri . non enim curant,nisi de legibus romanis & dictis doctorum italicorum. & rursus .scribo inquit, quia opus est his scriptis, & ut dem occasionem aliJs, ut potius curent de legibus & consuetudinibus patriae, quam de Usibus itali . quia de illis non debe mus habere rationem, nisi in adiutorium vel sebs dixi m. nonne ridiculum est ignorare iura patri ,& curare de alienis. prius debemus curare de domo propria,qua de aliena.& practi cado,legendo, studendo Se scribendo multum video errari in iudiciis,quia plu- r.es iudicatur per iura communia, quam per iura patri , quae habemus iurata dc sub pr cepto. & reliqua. Hsc causa suit, ut ego perpauca ex nostris obseruarem, ad eXplicandas causas ecclesiasticas, quς quandoq. in regio senatu Occur i, seruatis regalibus iuribus & iudiciorum antiquo more, necessaria & opportuna. scripsi sane, ut potui, raptim videlicet, & subscisiiuis ut aiunt in operis ι scripsi fateor, ut scopas dissolutas. institueram

autem opus laboris, vileso animo conceperam, trium mensum, aut quatuor ad summum. quod Calendis. Iulijs'anni. Is 98 mcoeperam,recenti adhuc facti memoria. sed successerunt infiniti prope labores: uxoris diuturna infirmitas, & vita

languens, filiolς charissim gracissimus morbus, & post longam

afflactionem, heu, mors pr matura, quς mihi maximum dolo-& animi langorem attulerunt ,meq. penitus ab hoc instituto, restigerato prς luctu, inuentidius amore retardarunt. succes ιcrunt comitia regia, maximo incolarum totius prouinci 5 con . i. in cursi