Medicina hippocratica exponens aphorismos Hippocratis auctore Joanne de Gorter ..

511쪽

in sanitate non conspicitur , ad designandum morbum . Equidem non parvus est morbus semper vigilare, vel dormire, quamvis vigilia, & somnus moderatus in sanitate requiruntur . Quali autem modo hi morbi sunt curandi , non est huius Ioci exponere .

L I B. VII. Α Ρ H. LXX II. 397. TN non intei mittentibus febribus, s externa quidem sint frigida , laterno I vire tirantur, o sitim habeant, leιhale . Undem Aphorismum invenies h. Is 8. L I B. VII. Α Ρ H. LXX I II.

398. TNfebre non ἰntermittente, si labium , aut nasus , aut oculus , aut stipem

I eilium diorqueatur, si non υideat, si non audiat jam debilis existens o quicquid horum fiat, lethale .

I a dedimus, ex quibus morbis comparatis constare potest, Leucophledimatiam esse speciem Hydropis, quando humor viscosus seu pituitosus lentus,& frigidus haereat in cutis substantia, & tunica cellulosa: sed quando abs lute ponitur Hydrops, Hippocrates intelligere solet Astitem seu ventris i serioris hydropem . Quomodo autem ex Leucophlegmatia generatur Ascites, paucis videndum . Ex Leucophlegmatiae descriptione b. 3 34. constat , motum vitalem languidiorem , & solidorum laxitatem retinere humores aquosos in vasculis culaneis, qui ibidem stagnantes , & minus m ti in viscantur . Quando talis morbus diu durat, tandem etiam motus vitalis peritonaei , & contentorum viscerum in eo languet , quemadmodum etiam reliquae corporis partes , quo impedietur effusi humoris ex eavo pe-xitonaei absorptio ; sic sensim ex depositis humoribus , non iterum abso Ptis , generatur in ventre inferiore Astites . Sine motu vitali in no his nullam fieri absorptionem , & cum eo languidiore motu minui absorptionem , infinitis experimentis adstrui potest , quod hoc loco sup Pon O , alio in loco a nobis satis demonstrarum ; ex anaetomicis , &Physiologicis constat , continuo in omnes cavitates corporis aliquem depinni liquorem , qui continuo etiam absorbetur in sanis e quoties ergo illa

minuitur , vsI sistitur absorptio , uti in Leucophlegmaticis , saepe si , miri Disiligod by Corale

512쪽

in quadam corporis parte colligatur lympha , quae in ventre collecta pro . ducit Ascitem . Si talis morbus superveniat , malum est signum , & tune plerumque moriuntur Leucophlegmatici, quippe non generatur nisi laxitas solidorum, & inertia ita increvit, ut viscera ventris quoque in sua am ne deficiant . Si vero superventilet Diarrhoea , qua eliminatur aqua illa , solueretur morbus h. 334. Igitur non ita sibi permittenda est Leuc phlegmatia , ac si esset Morbus nullius periculi, sed statim ejus euratio est tentanda per evacuantia , & roborantia , priusquam in Astitem degeneraverit .

o. Diarrhaea D enteria. I. Uomodo ex meraca delemone generatur Dysenteria, exposuimus Aph. 348. Hoe loco tradit Auetor , ex quavis Diarrhoea generari posise Dysenteriam. Ad certiorem Prognosin , & majorem usum addere possumus, hic intelligi Diarrhoeam diuturnam, atque si tunc veniat Dysenteria, malum esse signum . Observatrius enim in praxi, raro venire Dyse teriam post Diarrhoeam, nisi diu duraverit. Omnis enim Diarrhoea diu duran; denotat constantem esse causa iri, quae facit, ut humor perpetuo stillet in cavum intestinorum, & intestina instiget ad propellenda contenta . Tale perpetuum stillicidium, uti ubique in corpore, loca, quae tangit, excoriat& exulcerare facit, ex quibus dein etiam corrosis locis sensim quoque stillare incipit ictior acrior , qui tangens partes nudas vellicat , atque ita dolorem infert cum augmento ejectionis materiae variae, qualis morbus tunc vocatur DP senteria . Haec veniens malum est signum, nam inde non in iuuetur praecedens morbus, & demonstrat malorum augmentum , ut patet ex accedente Dolore , Egestione copiosiore , & exitu malignorum humorum, vel etiam sanguinis, corrosis vasis.

I. Uid sit Dysenteria h. i 34. I. & Lienteria h. a66. I. expo- suimus. Galenus contendit hunc Aphori sinum esse partem praecedentis h. 3o8 sed rationem non invenio. Ibidem enim agitur de Lienosis, qui corripiuntur longa superveniente Dysenteria, aut Lienteria, Mita pereunt: hoc autem loco agitur de iis, qui Dysenteria laborantes corripiuntur Lienteria . Verum non addit, num sit bonum, vel malum signum . Ex comparatione autem cum prioribus coniicere pollamus. hic innui malum esse signum , quod paucis videbimus . Homo Dysenteria laborans multum humoris, tam utilis , quam inutilis, elicit, ut igitur vires corporis Perm neant, necesse erit, ut corpori etiam suppeditetur nutrimentum in ventriculo, & intestinis tenuibus praeparatum, , vasis lacteis traditum; ita enim valet satis diu hanc serre eiectionem . Si autem accedat Lienteria, quae denotat eam materiem chylosam una cum reliquis ejici, certi esse possumus,

513쪽

eorpus istud suo nutrimento privari, & inde impae fieri serendis hix copiosioribus evacuationibus. Videtve tamen aeser a superveniente Lienteria doloribus leWari, quia materia chylosa blandior, reliquos humores acriores diluens, minus vellicat intestina: ses infideles sunt induetae , quum utplurimum talis aeger viribus exhaustis pereat. Multi putant propter inductas cieatrices per praecedentem Dysenteriam chylum non amplius absorberi ponse r verum nullam video veritatis similitudinem , quia humor acrior in Dysenteria transiens sensim latiorem excoriationem facit, & nullam consolidationem in cicatricem permittit . Verum intestina tam dia agitata stimulo Dysenteriae ita saliginiue, ut tandem deficientibus viribus non amplius valeant receptum chylum trulere ira vasa lactea, sed permittant, ut ad inseriora devolvatur, & una cum corruptis humoribus exeat. Ex hoe observato Phaenomeno multi fuere decepti medici, existimantes propter levamen doloris, & delemonein humoris minus corrupti , aegrum elle in vado, dum tamen experiuntur aegrum brevi postea perire.

LIB. VII. APH. LXXVII. ΑΟΣ. Sphaceis abscessus Osis . I, X I Ariam Sphaeeli signifieationem dedimus h. 37 1. I. & quid se V o sis abseeisii , ex supra traditis h. 3ro. I I. colligi pMest. Quomodo autem ex partiς mollioris mortificatione profunda, uti fit in Sphace Io , os etiam pereat , & ος mortificatum separari debeat, facile concipitur. ος enim se ipsum non nutrit, & manet vitale si e phrtibus ambientibus , sed ex istis in suo periosteo accipit vasa vitalia , quae adducunt, & reducunt sanguineiri , ex quo peri osteum , & Os sua vasa vitalia accipit. Quotieς igitur in partibus mollibus ambientibus sphacelatis sit exstincta circulatio, ipsum Oς circulatione hae pri Uatum mori debet. os quidem tali in statu satis diu in hi ebit firmum , & shabile, et lainsi vita sit privatum , quia ejuς durities diu persistere potest , antequam spontanea corruptione liquescat , quod brevi tempore fit in partibus molliorium I attamen nunquam manere Potest se perstes , lapsu temporis tandem secedere debet . Quamobrem in sphain celo prosundo monent semper Chirurgi totam parrem esse amputarisam, etiarnsi os satis videatur stabile. quia didicerunt poli Iongum tempus istud ος 4emper fuisse morti fietatum . Ne ergo aeger inani spe lactaretur , os servari posse post profundum Sphacetum, hucio Aphorismum nobiς reliquit Auctor .

LIB. UII. APH. LXX VII I. a. A Gquinis semitu taber, puris purgatis sursum.

514쪽

I. II detur hie Aphorismus ex multis aliis praegressis conflatus , ut ha-V beatur continuatus successus morborum , qui morbi antea sigillatim sunt propositi. Id ergo solummodo a nobis est faciendum , ut indieemus loca, ex quibus hic Aphorismus desumptus est.

A sanguinis sputo puris sputum h. 34o.

A puris sputo taber, luxus a capite . h. 34I., I. A tale detento ami profluυium superveniens, lethale . b. 2o7. Pinquam sputum retinetur, moriuntur . h. 3 i. , II. Sola ratio cur sputum in Tabidis supprimitur , videtur restare, verum eam supra dedimus. h. ao7. ) Quod autem praeterea adiectum invenitur, est solummodo repetitio prioris, ut indicaretur hoc loco non intelligi vomitum cruentum, sed haemoplysin .

L I B. VII. APH. LXXIX.

.6o . Ualia etiam in his qua per vesicam , m in his quae per alvum fiunt in egesiones in his quae per carnes , sicubi alia naturae via corpus exeat : si parum , parvus morbus fit et s multum G magnus: s admodum multam, hoe ipsum lethati . I. AT On solum qualitas, tempus, & Iocus evacuationis sunt in sanis, &1 l aegris observanda, verum etiam cujusvis evacuationis quantitas. Quatuor praecipuas evacuationes numerat. IJ Urinam . ca Αlvi egestionem , 3 sudorem , 4 humores per praeternaturales vias, uti per ulcera emi Dios. In his omnibus monet quantitatem esse confiderandam . Particulares ob. servationes horum omnium passim exhibuimus. Si per hoc, vel istud emun.ctorium materia morbosa exit, quantitas cora tinuo exiens notabit quantitatem etiam relictam in corpore , seu magnitudinem morbi. Saepe quidem accidit, ut nihil , vel parum exeat, dum tamen tu agna sit Copia humorum morbo rum in corpore, quia via est interclusa, vel vires deficiunt ad expellendum : verum supponuntur viae apertae, & vitae vires satis valentes, tunc possumus iudicare ex quantitate exeuntis magnitudinem morbi . Ut si quis reddat urinam cum magna copia sedimenti, talis urina saepe tollit morbum, sed tamen magnitudinem morbi declarat; si idem morbus adesset in alio aegro, sed lenior seu minor, urina quoque minorem copiam sedimenti haberet. &illa notaret quoque morbum minorem . In morbis chronicis multi laudant sedimenti copiam in urina, sed expertus sum eam copiam majorem declarare quoque morbi magnitudinem . Hoe etiam verum est in Alvi egestionibus, simulta excrementa aliena emittuntur, peius est, quam si parum exeat, at que copia maior periculum portendit, quod ex parva quantitate non ita est exspectandum . Sudor roridus. calidus, & satis copiosus saepe tollit sebrem, sed continuo fluens magna copia malignitatem arguit . qui enim continuo, di Perpetuo sudanti magnam copiam humorum morbosorum in corpore habent. Denique Puris, vel Ichoris ex Ulceribus copiosus effluxus magnitudinem morbi declarat. Igitur generalis est regula in evacuationibus humorum morbosorum , quo evacuatio est copiosior, eo major est morbus. Parva er g

515쪽

go evacuatio , quia arguit non multum intus eise , parvum morbum , fleparvum periculum portendit , modo non cohibeatur e Muxus , ut monui. Multum fluere majorem copiam arguit, & inde ma Orem morbu n . Si vero valde inultum emuat, significat, omnes fere humores corruptos et se, &pe Pterea magnum quoque imminet periculum .

A PHORISMI INTERIECTI.

oue. in supra quadraginta annos phreuitici sunt, non admodum fanantur. P minus enim periclitantur , quorum naturae , oe aetati morbus smilis

fuerit. χι sis a I. Omnes sequentes Aphorismos omittunt; alii quosdam citant; ouadra- 1 α neque idem servatur ordo ; Theodorus Iani tonius ab Almeloveen ,s cuius ordinem, & interpretationem secuti sumus , Librum octavum ex istis secit; Foesius paucos ex istis elegit, istos spurios seu nothos vocat. Ιn- is certum itaque est, num ab Hippocrate sint conscripti, vel ab aliis interjecti . Quia vero Ueteres numero septenario maxime fuere addicti, satius erit cres 'μ' -- dere Librum octavum ab Hippocrate non fuit se conscriptum . Quia vero noster scopus fuit sine auctoritate alicuius res obscuriores in arte medica nostris commentariis explicare, nostra non reseri, sive Hippocrates, sive quis alius sequentes Aphorismos posteritati reliquit: hoc solummodo ob servaturi sumus, ut ex istis eligamus, qui in antecedentibus aphorismis non sunt expositi.

II. Phrenitis h. io9., VIII. vario aetatis tempore fieri potest, sed non

omni eo te inpore aequale periculum infert, quod etiam verum est aliis morbis : experimur enim hodie adultos ex variolis, & convulsionibus magis periclitari quam pueros. Hoc deducendum est ex morbi natura comparata ad naturalem aetatis mutationem, qua eadem morbi causa majus periculum insert. phrenitis est morbus inflammatorius febrilis continuus, qui valide agitans cerebrum , perpetuum, & constans Delirium cum febre facit. In morbis inflammatoriis te cundum aetates hoc generale observamus, istos ante quadragesimum annum saepe finiri haemorrhagia , & in iuvenibus ex levissima causa generari; in senioribus autem plerumque abire in abscessum, & non nisi e X magna causa generari. h. I ., VI. Ergo Phrenitis in tali aetate magnam causam arguit, quod periculum est, & si abeat illa me ningum instammatio ita suppurationem hoc quoque periculo non caret, quum Pus in en- cephalo collectum difficulter evacuari possit. Minus p III. Auctor rationem majoris periculi ex aetate, & natura aegri deducit,

P. V t. quod supra h. 39. pro generali regula posuit , ubi etiam habitus &,um' is, tempus simul annumerantur . Quomodo autem ex hac regula generali peri, o na- ri cuiuio in Phrenitide deducatur, paucis videndum. In recensita aetate, uis T monui rius, non nisi ex magna causa generatur phrenitis , & si nata fuit, P Muimque abit in periculosam suppurationem: ergo etiamsi in ea aetate sae-Pς . i' rq nitis, h. io9., UII. quia plerumque mortem inseri, pericu los a b betur , uti sanguinis spuitiones, & phthises in iuvenibus Aph. io . Idem qu que sentiendum est de Natura aegri . h. 39. , II. nam si cor Pora i igi ad , hydropica , debilia tententur Phrenitide, majus erit mricu Ium, qui R ea fieri in his nequit nisi a magna admodum cause,

516쪽

oo. inbus in febr bus quartanis exi tentibus sanguis ex naribus fluxisit ,

- malum a1. o, Mnis illa evacuatio est mala, quae neque tollit, neque minuit morbi In febr eausam, & quae disponit corpus ad graviorem morbum, nam si inferat interdum mortem, Iethalis solet dici. Si demonstrari possit, Haemor---ι

rhagiam narium neque minuere neque tollere causam sebris quartanae, verum narium ,

corpus disponere ad alios susti piendos morbos, recte pronunciari potest a-- tum esse, si haemorrhagia superveniat. Si in memoriam revoco, quae obser vavi in constitutionibus epidemicis, nunquam memini me observasse, febrem quartanam vel haemorrhagiis , vel venae sectione fuisse sublatam , sed qui multum sanguinis effuderunt, facti fuere leucophlegmatici , vel hydropici, habuerunt quidem illi paroxysmos mitiores, verum simul diutius durantes,& magis periculoses, ut sebris illa vehemens videretur commutata in miti rem , sed malignam . Si secundum nostram sententiam febris quartanae materia ponatur in succo illo arteriarum, qui latera arteriarum intus obtegit, quaeque materia, uti semina malae herbae, ad maturitatem veniens febris pa-roxysmum concitat, facile concipi potest, neque harmorrhagia n, neque venae sectionem tollere posse hane febrem, sed corpus disponere ad suscipiendos morbos ex debilitate virium , & defectu sanguinis nascendos. Si enim fau-guis fluit vel sponte, vel arte, ille secum non educit succum arteriarum , qui febris materiem continet, sed sanguinem purum, & bonum, & per arterias, & venas fluentem. Qui morbi impetu majore sua mala producunt, ut morbi inflammatorii, hi evacuatione sanguinis egregie compescuntur , sed febris quartana, vel simplex , vel duplicata, non infert mala maiore circulatione, verum summo inducto potius frigore, & non minuitur cum diminuta quantitate sanguinis , uti morbi inflammatorii . Igitur nunquam exsanguinis fluxu in Quartanis euratio est speranda . Atque post talem spontaneam, vel artificialem sanguinis evacuationem destruitur aequilibrium , humores liquestunt, solida laxantur, atque ita saepe fiunt Leucophlegmatici, vel Hydropici, quod saepe in praxi observavimus, sub quibus dein morbis febris quartana latitat. Monemur ergo, non sine gravi ratione in febre Quartana venam esse secandam. 7. Q Udores in d;ebus erit eis oborientes, vehementes, re veloces , pericul

f : qui expelluntur ex fronte , υelut guttae , m aquae salientes , σθὰ di valde, ae muti; . Necesse enim es talem sudorem prodire cum violentia, o laboris excessu, ο expressione diuturna . I. Eneralis est regula, Sudores eriticis diebus h. I 46. venientes es se bonos , morbosque judicare , sed opposuit citato loco sudores in . , quantitate, & qualitate bonos , hoc autem loco docere vult, laudabiles istos υ--.

Sudores, ex tempore solo iudicatos, tamen malos esse posse. P pterea primo videndum, quamobrein Sudores critieis diebus venientes boni censeantur. Constanti observatione in morbis acutis comperimus , morbi materiem viribus vitae subactam debito , id est Critico tempore omnium optime , e corpore sub sudoris forma eliminari: nam quoties eadem materia tempore alio eliminatur, S s s nun-

517쪽

3os MEDICINA HIPPOCRATICA Aph. 4'.

nunquam tam bonum, & securum praebet signum , quod ex allegato loeo colligi potest , . . . Sutorum II. Hi autem Sudores ex tempore boni censendi, interdum mali esse pos-

η ς i sunt ex aliquo alio vitio accedente. Hoc vero loco non numerantur omnes

malae qualitates, sed solummodo si sint Vehementes, & Veloces , id est si

inbemo.- Sudores aliquo die critico subito oboriuntur , & magna quantitate fluunt , Φ, o νε- tune dicuntur periculosi, quod Auctor me experientiam praeticam observavit, quia invenit post tales Sudores aegros non fuisse levatos, sed ita perus ruisse . Haec obseruatio rationi etiam est conveniens; quippe unico momento tanta non est praeparata morbi materia, quae pollet tam copiosum, & subito protrusum sudorem exhibere, sensim enim praeparatur materia , & expellitur, sed non acervatim . Hoc etiam invenimus in urina , quae si subito magnam coispiam sedimenti praebeat, non habetur laudabile signum, quia tanta copiam teriat morbi tam cito abesse nequit. Ergo Sudores vehementes, & veloces deis ignant, malos, & bonos humores simul nimia copia evacuari, qualis evacuatio semper debilitat. Huiusmodi Sudores prodire cum violentia, laboris excessu, & expressione diuturna recte putat Auctor, quoniam illa evacuatio boni, & mali fieri nequit nisi viribus vitae nimium instigatis , quae quem incunque humorem ad organa excretoria venientem expellunt. Hinc ob duas rationes periculum imminet, primo quia evacuatur id , quod retinendum

erat, dein a viribus ita instigatis maximum fit spirituum dispendium, quo vires deinceps languentes non valent materiem morbi reliquam praeparare,

expellere . . .

, III. Alteram speciem Sudoris periculosi diebus criticis his verbis exprimit, qui ex fronte velut gutte, & aquae salientes, & frigidi valde, ac multi veis

imi .. munt, ut inculcet non solum sudores copiosos calidos diebus criticis elIe p fronte ve- riculosos. verum etiam frigidos ex fronte guttatim , & copiose venientes:

μ s , Cuncta haec sudoris phaenomena si seorsim examinemur , & dein inter se con-ι, iis, , , ser ntur , certissimum Periculum portendent. Qui sudores ex fronte copios pro- ν' 1 Haidi suunt, indicant, praecipuam morbi materiem haerere in capite: nam in qua iis, corporis parte est sudor , ibi morbum esse fignificat. Aph. i*8. Uerum nulla 2.., κ' pars corporis maius periculum portendit, quam caput morsi materiem recipiens. GAtratim instar aquae salientis Agitat multi dores notant, adesse materiem eolliquatam copiosam, cum relaxatis potas cuiaueis, atque desectum virium vitalium; profluunt enim tales sudores, quia non satis constrictis p ris curaneis retineri nequeunt, ut experimur in moribundis . & syneopticis; atque frigidi fiunt, quia motus vitalis corpus nostrum calefaciens deficit: ita quo motu deficiente non extruditur materia sol 1 morbosa, sed effluit quidquid ad poros culaneos allabitur. 68. b. X morbo dIuturno alυἱ defluxus , malam . κὰ is, 1. Mnos morbos ultra quadraginta dies durantes Chronicos vocari, o -- servavimus. Aph. 33 i. I. In istis, dicit Auctor, Alvi defluxum

M vi risti. esse malum, quod primo intuitu praxi hodiernae non videtur respondere ἰ ira ιώ- enim morbis alvi egestio copiosior eaeochyliam in intestinis collectam rot-lit, summumque levamen adfert, & purgantia cum magno essectu propinantur. Verum Alvi denuxus hoc loco non significat solam evacuationem con

518쪽

tentorum in intestinis, qua tollitur eaeochylia, sed eopiosorem , & eontinuatam dejectionem , quae arguit, non solum evacuari ea contenta, verum etiam omnes humores bonos in intestina confluentes . omnis ergo Diarrhoea , Dysenteria , Cholera, & Lienteria, quae Alvi defluxus denominari possunt, in morbis Chroni eis damnantur ob sequentes rationes. Si eontinuo ingens eoia pia corruptorum humorum ejicitur , fgnum est , magnam etiam intus esse main Iorum humorum collectionem , quod malum praebet signum . Si vero huius nodi corrupti humores ejiciuntur , quia boni humores in intestina confluentes clato convertuntur in corruptelam, hoc etiam malum est, nam ita est elatior, ne omnes reliqui boni humores in corruptelam convertantiae. Si vero boni

humores continuo emittuntur, uti in Lienteria, & interdum in Diarrbiea , bonorum nimia evacuatione corpus debilitabitur, in Cachex iam vel Leucothlegmatiam incidet, vel exhaustis humoribus emaciabitur , ti tabe atque se re flectica consumetur . Conducit ergo in Chronicis , ut alutis liquescens reddat Cacohyliam , sed fluxus non debet continuari: condueit etiam semel aut bis alvum ducere, ut corrupta ex cavo intestinorum , & ventriculi eliminentur , sed damnanda est ea methodus, qua contendunt continuo datis purgantibus totum corpus depurare . AN. medιcamenta non fanant, ea ferrum fanat . si e ferrum non fanat, ea ignis sanat. Quae vero quis non sanat , insanabilia exissἱ-

mare oportet.

I. Mnis morbus in corpore vivente haerens sui ablationem exigit, quae curam, res est a sanitate persecta distincta ; illa ablatio variis auxiliis absol- nis ordo. vitur . Vitae enim actiones ita sunt creatae ut quidquid alienum, vel morbosum est , subigere , & expellere conentur . Uerum interdum morbosa causa vel tam pertinax, vel copiosa est, ut viribus vitae superari, & expelli non possit , aut per aliquas causas impediuntur vires vitae , ut morbi causam expugnare non possint; in quo casu quaedam auxilia sunt adhibenda , quae mediantibus viribus vitae, vel absolute morbi causam aut subigunt, aut expellunt. Prima ergo medicatio fit solis viribus vitae, si vero sint impedimenta, quae vitae actionem impedite potuissent, illa secundum experientiam medicam sunt tollenda. Altera est, ut per auxilia instigantia, vel minuentia actionem vitae talem concitemus motum , qualem experientia didicit omnium optimum esse : haec vocatur methodica curatio , quae tamen sola vitae actione absolvitur, & tutisfima est in morbis, qui motu eo superari possunt. Tertia est, quae per Antidota morbi causam exstinguit, quae dicitur Empirica ; sed quia contra omnes causas non habemus certa attridota , pauci sunt morbi, qui hac methodo curari possunt: non multum ab his distane Evacuantia ;sed quia non satis detecta sunt Evacuantia omnem , & solam materiem mor bi educentia, atque non omnes morbi ab humoribus dependent, haec etiam saepe frustra adhibentur. Denique accedimus ad Maxilia validiora , quae di cuntur Chirurgica, nempe tollenda est morbi causa, vel & tota pars affecta secando, vel urendo, quae operationes non exigunt vitae actiones , sed fieri possunt etiam reluctante natura. 'II. Per Ferrum hoc loco intelligere debemus Semonem, qua parς quaedam clausa reseratur, vul quaedam pars praesti inlitur. Remi monet Auctor ab hac S s s a Iru-

519쪽

,og MEDICINA HIPPOCRAT ICA Aph. 4ost.

-- ... truculenta operatione non elis incipiendum , sed tum demum , si per mediea-sisumsis menta adjuvantibus viribus Uitae non possumus curationem obtinere . Non ,- . tamen semper praemittenda sunt medicamenta in morbis, de quibus scimus

per medicamenta nihil praestari posse , sed statim tunc ad sectionem est accedendum , priusquain morbus incassum adhibitis medicamentis, pejor factu , etiam sectione non possit tolli. In exemplis res clarior erit. Si aliquis laborat Abscessu , vel Empyemate pus continente , primo adhibenda sunt medicamenta , quae maturationem , & ruptionem Ab effus promovent: hi; si obtinetur Abscessus ruptio, illa erit in convenientissimo ut plurimum loco : si autem non rumpatur , tunc secando pertundenda sunt repagula , ut puri concilietur exitus . Itidem in sphacelo incipiente medicamenta primo sunt adhibenda, quibus saepe obtinetur curatio, si pars non persecte suit mortificata : s autem medicamentis servari nequit, tunc tandem pars mortua serro amputanda est. In Cancro autem sine praegrellis medicamentis applicatis ad Sectionem pervenimus , quia nullum est medicamentum cognitum, quod Cancri maligni ratem exstinguere valeat, & ea malignitas medicando sensim fit deterior . Si autem locus, vel magnitudo Caneri ablationem totam vetat, curatione palliativa medicamentis est cohibendus Cancer, ne nimis gliscat. III. Quae morbi causa neque medicamentis, neque sectione potest tot Ii, ad is, Gis eam adhibebant Veteres Urentia, quibus destruitur naturalis partium firmarum

sanabilia cohaesio, & ita immutantur humores, ut priorem Omnino naturam exuant.

Ust Ilaec Urentia distinguuutur in Actualia ,ει Potentialia. Actualia illa haben- γ' μ' in se magnam ignis copiam collectam habent, ut serrum , vel alia metalla ignita , atque omnia liquida , Sc solida serventia . Haec tam in eadaveribus quam viventibus suan operationem exercent. Potentialia vero nora possident ita ignem collectum , neque ad thermometrum ma Iorem caloris gradum exhibent, neque in cadaveribus partem, cui applicantur, comburunt ;sed i a viventibus cum sensu ardoris escharam sermant. Actualia hoc loco ab Auctore intelligi confido, quia potentialia saepe adhibentur , priusquam sectio instituatur, aut si aeger sectionem timeat. Sed Actualia Urentia non nisi ita rebus desperatis adhibentur , vel quando aliis auxiliis curatio obtineri nequit: Ut si aliquis a venenato animali suerit morsus, partem laesam urunt,

ut ita exstinguatur omnis communicatio cum corpore reliquo, M invertatur venenatum communicatum . Comburendo etiatn venenum pestilentiale in aere o. f. ς tinguitur .

Ais -- IV. Quum etiam vehementissima , & omnia invertentia auxilia suere adhi--ν, ea bita ad tollendam morbum, qui tamen his non auscultat, certe nulla spes.'is Ρ- superesse potest, eum morbum unquam superari posse. Multi quidem sunt morbi , qui per ignem non possunt curari, qui tamen sunt sanabiles, uti omnes species febrium; sed quoniam auctor sensim adscendit ad validiora auxilia, concipit etiam praecedentia auxilia etiam frustra suis e adhibita: atque hoc loco magis attendis ad morbos externos , qui a Chirurgis tractaritur , quam ad internos, qui Medicis committuntur. IO. Ingua n gra atque cruenta , s quia horum signorum abes , non valde

a malum : morbum enἱm minorem declarat.

I. A Pud omnes sere practicos hane generalem reguIam invenio incule ... tam , Omnibus in morbis linguam esse inspiciendam, quia egregie sta

tum humorum docurato sed apud paucos ex proposito iuveni Linguae signa

520쪽

ita descripta, ut iunior medicus ex conspectis in lingua phaenomenis possit iudicare, quid sit sentiendum ex conspecta mutatione . Certum quidem est quodcumque phaenomenon in Lingua detectu in ex sua constanti causa oriri, ex qua inventa sormanda est prognosis, & dirigenda curatio . omnes etiam indocti, & qui nunquam medicinam exercuere, facile videre possunt in Lingua mutationes, sed ex istis eruere latentem causam, hoc opus, hie labor;& adhue majoris est doctrinae, ex detecta causa sermare praesagium, & methodum medendi talis enim versatissimus non solum else debet in eruenda causa ex phaenomenis , verum etiam ita ipfi cognita debet esse causa detecta eum omnibus suis mutationibus, ut nihil deficiat , quam cognitionem pavet possident medici , ex longa experientia in aegris ipsis eruendam , antequam aliquid certi pronunciare possint , vel ex arte aliquid agere. Si loeus hie esset, ex Collectaneis nostris. , quaecumque ex Linguae inspectione possunt peti, hic congerere potuissem , sed quoniam A uctor duntaxat proponit Linguam nigram , & cruentam , extra scopum esset reliqua omnia, quae de inspectione Linguae sunt proserenda, hic enarrare, forsan in posterum opportunior de his a- taesis,gendi occasio . nigra crII. Non solum practici praesagia formare solent ex praesentibus phaenomenis, verum etiam Lepissime, si hoc , vel istud phaenomenon non conspiei- ''

tur: ita ex urina fana, corpore bene colorato, siti temperata, respiratione

libera, & multis aliis, quae declarant hanc, vel illam causam non adesse, egregia fgna desumunt. Ita etiam in hoc Aphorismo adducit Auctor Linguam

nigram , & cruentam tanquam frequens, & malum signum , ex cujus absentia concludit morbum ella mitiorem . Meretur ergo videre, ex qua causa fiat

talis Lingua in morbis. Dum inspicimus Linguae superficiem, & invenimus

ejus colorem mutatum in nigredinem, vel rubedinem , ille color provenit ab ipsa linguae substantia , vel quia quadam colorata mucagine est tecta. Substantia autem Linguae nigra esse nequit, quin si sphaceto eorrepta, & sic sensu omni privata, quod etiarn verum est in aliis corporis partibus. Fieri autem potest, ut a liquore colore atro tingente inficiatur lingui superficies nigredine, sed hoc nec bonum nec malum signum praebet. Sed si mucus naturalis linguat, & palati atque saucium nigrum colorem induerit, & tam tenax st, ut a Lingua colluendo auferri nequeat, signum est, morbi materiem abiisse in sphacetum, vel malignam corruptionem ; unde etiam urina, & alvi excrementa nigra ex hac causa damnantur. In leviori autem malo mucus supra linguam haerens stagnando corruptus interdum aliquam nigredinem inducit. Cuncta ergo haec malam latentem causam indicant, & quando illa nigredo abest, certi sumus, istas malas causas non adesse , atque ita in morbis a sentia ni redinis est mitioris morbi signum . Lingua Cruenta provenit ex eius

assecta substantia, quia non scimus confluere in os humorem, qui stagnando rubedinem aequirit; ipse enim sanguis ruber si tegeret Linguam , colorem nigrum acquireret stagnando. Ergo hoc signum denotat , Linguam esse inflammatam , vel erysipelate affectam, quod in Angina, & Dysenteria pessimum est signum. Hujus ergo absentia in dictis morbis minus periculum a

guit.