장음표시 사용
51쪽
Ego, io. vi. hu. Ille, er. Nos, dist. Vos, thr. Illi, fle. Conjunct. Praesens. habe, babest, habes baben, babet, haben.
habeam, habeas, habeat: habeamus, habeatis, habeant. Impersect. I. hattor hasten, baltea. haberem, haberes, haberet: haberemus, haberetis, haberent.' Imperfereta babentvsrde,mmiudieii, b. murde: haben murden, h. diuidet, h.R urden. habiturus estem, h. esses, liab. esset: habituri essiemus, b. essetis, li. essent. Praeteritum. gehabi habe, 3. habest, g. habe: sebabibaben, g. habet, sebabt habea. habuerim, habueris, habuerit: habuerimus, habueritis, habuerint. Plusquamp. I. sthahi fatre, q. hattest, g. Mite: gehabihatten, g. havet, gehasthaven. habitissem, habuisses, habuisset: habuissemus, habuissetis, habuissent. Pl.II. aeurde gehabi haben, murbe si g. b. tmfirbe q.b. murdea g.h. durdet q...idurdeu ga. habiturus missi. m, h. suist es, h. suisseu habituri fuissemus, h. fuissetis,h fuissent. Futurum I. boben merde, h. merdest, b. merde: haben iverben, h. merdet , .. merden. habiturus sim, habiturus sis, h. sit: habituri sinus, h. scis, trabituri sint. t Futur. II. merde gehabi haben, mirst g. b. mird g.b. merben g. b. merdet g/. merbea g.b. habuero, habueris, habuerit: habuerimus, habueritis, habuerint. Infinitivi Praesens. haben. Praeteritum. sebobi haben. Futurum. haben merden. habere. habuisse. habiturum esse. Participium Praesentis. habetib. Supinum seu Participium Praeteriti. gehabi. liabens. habitum, habitus. Gerundium. 1u haben. habendi, ad habendum.
sum, ras est: sumus sestisssunt. Imperfectum. mur, marest, matrivaren/maret νivaren.
eram, eras, erat: eramus εeratis, erant.
sui, suisti, fuit: suimus, suistis, fuerunt. Plusquampers. Nar geaeesen, idoreti g. Nar gemesen: maren q. lustret q. meren gereti m. . fueram, fueras, suerat: fueramus. ineratis, suerant. Futurum. Verde septa, mirilsepn,aeird scpn: Nerdensepn,iderdet seon, verben sepruero, eris, erit: erimus, eritis , erunt. Imperativus. sti : s b. esto: este. Conjunctivi Praesens.
sim ssis sit: smus, sitis, sint. Imperfectum I. mare
sem, esses, esset: essemus, esseti , essent. Imper
52쪽
forem, fores, foret: - λremus, foretis, sorent.
fiterim, sueris, suerit: fuerimus, fueritis, fuerint. Plusquamp. I. gemesen mari, g. mare' g. mare: semesen marm/ mmaret. s. marea. fuissem. suisses, fuisset: fuissemiis. fuissetis, suissent.
futurus sim, futurus sa, futurus sita futuri snuis, nituri siris, suturi sint. Futurum Π.lverbe semesenseyn,ivirsts.s mirit s. s. mertens. s. v)erbet g. s. ethenq. sniero, sueris, fuerit: fuerimus, meritis, suerint. Infinitivi Praesens. 9dn. Praeteritum. semesen sepa. Futurum. sepn merben. esse. sitissita fore. Partieipium Praestatis. dies lib. supinum seu Participi Praeterita semesta. existens. qui sui Gerundium. iu sen
s. Conjugatio Verbi merbiit. . t 'Verbum merden nunc primarium est, nunc a ciliare. Cum prima Hum est, seniscat Di i: sed id non est hujus loci. Cum auxiliare est, per gallium rere, aut italicum effera explicandum est: quod genus auxiliare ad iverbum exponi latine in hac Comugatione non potuit: satis erit, Te pora ipsa prae oculis habere.
53쪽
Liuiliti vi Praesens. messen. praeteritum. momen sinu. Filmraim. merben methen. - Partieipium Praesentis. merdend. supinum seu Participium Praeteriti. merde Gerundium. lumerben.
Observa, ubique a me positum esse morbin : nam gere orben non est Uerbi hujus auxiliaris, sed Verbi so: id in spicilegio meo paulo oc
curret.. L . IO. Tabella Conjugationis ordinariae. Ego,it. Tu, du. Ille, α. Nos, Tir. Vos, ijr. Illi, stiladicativi Praesens. Ilebe, in lubet: Iuhen, lithen.
amo, amas, amat: amam'. , amatis, amant.
amabam, amabas, amabat: νmabamus, amabatis, amabant.
amari, amavisti, amavit: amavimus, amastis, amarunt.
amaveram, amaveraS, amaverat: amaVeramus, amaveratis, amarant.
Puturum. merde liebeii, idicit liebea, inire lie bene merden lieben, merdet Ilebia, merben Lamabo, amabis, amabit: amabimus, amabitis, amabu zmper Rivus. - .
amem sames, amet: memus, ametis, ament.
amarem amares samaret: amaremus, amaretis, amarent.
Impersect.II. Iieben murde, liebin murdeit,lieben murde: l murdenit. Rurdet, l. murber . amaturus essem, amat. elses,amaturus esseta amaturi essemus,a. essetis, a.essent. Praeteritum. geliebet babe, g. babe' g. habe: geli ebet haben, g. habet gesic bet habea. amaverim, amaveris, amaverit: amaverimus, amaveritis, amaverint. Plusquamp. I. geliebet batte, g. battest, s. baue: sicliebet halten, s. s. halten. amassem, amasses, amasset: an assemus, amassetis, amassent. Plus i. II. murbe geliebet habe,mdectest g.h.murbe g.h.mu de q h. didrdet q.b. murbe s...' '' amaturus fuissem, a. fuisses, a. fuisset: amaturi fuissemus, a. suist elis, a. fuissent. Futurum Lucten luerde, Lmetbest, licten merde: uebeii merben, L merdet, L merden. ., amaturus sim, a. sis, amaturus site amaturi simus, amaturi sitis, amata sint. Futur. U. merde geliebet haben,mirit g. b. mird g.h. Nerden g h. ivredet g b. merdes.b. lamavero, amaveris, amaverit: amaverimus, amaveritis, amaverint. Infiniuvi Praestas. deben. Praeteritum. seliebet habem Futurum. liebin merben. amare. amaue. amaxurum esse. Paruin
54쪽
Genaedium ut lieberti amandi, ad amandum.
Observa, literam e ante si & t liber' posse ac solere omitti: dieitur enim
Syllaba sit in Supino seu Participio Praeteriti usitata non est in illis Uerbis, quae originis germanicie non sunt, sed e Latio aut aliunde adoptata. ressi mn, a latino regere; risurit, non strigierit: propheόtpcit, a semigraeco prophetare, prepheIerit, non stprophetiyit: banti liren , cometiari, ab italico banctitiare; banluirit, sine atque ita in aliis, quae fere inirin aut it rin desinunt. I r. Verbum Passivum nihil est aliud, nisi Verbuin auxiliare muttii cum Supino ejus Uerbi, quod conjugandum occurriti it merde sibiueret: audior ; ab horm, audire: tr iit gehὁrit mordin, auditus est; non scivordin. 3Ia. In Verbis Neutris saepe pro auxiliari habita usurpatur sipn, nulla
I 3. Verba Anomala seu IrregularIassint, quae voealem seu diphthon. gum Praesentis in Imperfecto mutant: ut, id finde, reperio: i in fata d, reperieἷam; ichtuti dat, cedo; io mith, cedebam. De his, quae diffeultatem maxirnam afferre discentibus solent, in mea Methodo nihil est cur labores :omnia ultro se tibi in Spicilegio sistent. Duo tantum obserVa , quae, ne Spicilegium plus justo diffunderetur, in eo dedita opera praetermisi. Primum eis, quod a , o, u, in pluribus Germaniae provinciis, cum Uerhum Anomalum eli, in secunda et tertia persona singulari Praesentis Indicativi,& in toto Im; ursi cio Conjunctivi, mutantur in d, ὁ , & d. ii telastu, du
loluge, &c. ferirem, se ves, feriret, &c. Λlterum est, eisdem Verbis in imperativo singularis numeri ab optimis auctoribus t in fine non addi.
Iq. Ex Uerbis Compositis alia inchoantur a particulis inseparabilibus, alia a separabilibus. Inseparabiles eae sunt,quae per totam conjugationem Ver bo suo constanter praefixae manent. Separabiles autem in Praesenti & lmper' fecto Ind. cativi, itemque in Imperativo , post suum Verbum rejiciuntur. n. lsh, Mellige me. ataus ch tb G a Iur. Diuitiam by Cooste
55쪽
is lithi auf,; sseb uiui, surge. In catalogo Rarticularum,
quem spicilegio subjufixi, separabiles omnes per praefixum a urit cum distinguuntur. Animadverte discrimen, quod in Supino S Gerundio inter ha4 Particulas perpetuo intercedit. In Supino particulae inseparabiles augmentum ne omnino recusant, separabiles autem inter se et , erbum recipimit. Si e verssehen in Supino facit versianden sine sit, aufsl bin vero eu 'illanden. Gerundii signum iu eodem modo particulis separabilibus postponitur, seu inter ipsas et Uerbum interseritur; inseparabilibus contra ita praeponitur, ut in verbis simplicibus fieri solet. auisu uhen, Ivirgea - ου enmn: ιu det gehen, huelle ii , ad metelligendum. IS. De syntaxi, ut in aliis linguis, tam Eurbpaeis, quam orient libus, ita in Germanica taeeo: cum enim id unum mihi si pro postum, ut Lector explicare libros ope Lexiei discat, nihil attinet regulis cum onerare , ad loquendum & scribendum duntaxat necessariis. Quem casum regant Praepostiones & Uerba, etiamsi nescias: mentem tamen seribentis assequi, & lingua tibi nota exprimere, satis commode poteris. Si legas,
suris BRuths f pn: in Lexieo invenis, qui significare binu, Eruth, mi m)n esse. Meministi,'& s 3 indicare Genitivum. Inde ori tur phrasis, bini animi esse. Non te docueram ego, Ita loqui Germanos: an tamen dubitabis , eandem esse sententiam , quam in latino illo , bono animo esse P Idem dico de sequentibus : i ii bin dis millens , io bin des itine ; in ea voluntate, in ea sutruria: etivas m glidistis glii bis thun , facere alim summa diligentia: me ines , quod siciam: nuinis gratiens, meo D licio. In his & similibus, ubi notio vocabulorum e Lexico depre- . hensa est, construetionem ad linguae tuae consuetudinem ipse accommodabis. Saepe id facere in literarum commercio ipsi Germani coguntur, eum novos sibique ad eum diem ignotos loquendi modos legunt. Denique in dissicilioribus Lexiea paulo meliora succurrunt, &, uti nominum geuera indicant, ita phrasin implexam enodant. I 6. Praepositiones eum articulo saepissime conflantur, Ita ut 2Ia ulatima articuli litera supersit. tum pro tu dim-κm auis and , in agrum, rus; pro aut das randi Particulae ita, an, don, sequentenr, suum n amittunt. im Stiufestor, pro in dem, in cella vinaria: amusto Pro an dem, in more: vom pro von d in , a domino. Pro particula es non raro solum 6 ad finem vocabuli prioris affritur. mill mirs oeulli, pro mir i g, quia mihi placet: mie pos st,it nati, pro si h is , uti decet: mit
56쪽
II. Finis Vocabulorum nonnim quam dissertur, Idque per duas vira
18. Divert e tot provinciarum Germaniae dialecti nonnihil distantia inter se scribendi genera essecerunt. In eredibile multis videbitur, quod dicturus sum. Tam multiplex & per totam Germaniam diffusa varietas ex una potissimum litera pendet. Ea est vocalis e , quae alibi addita, alibi de-' trahia, miram hanc diversitatem induxit. ilia fre,.unsere, mfri: din Prus dein, Erudiren, fratritus: diadern, diapertia, mutare: dinali reus tu, dein
stant. his, quae sexcenties occurrunt, ad explicandum plerumque parum aut nihil interest, adsitne illud t, an absit. is. Auxiliara haben & sepn in praeterito & plusquamperfecto frequentissime omittuntur. sobald er es gesagi, id est, s sagibat, vel si sagiliatte, ut primum dixit , vel dixerat: melcher stiliandin. id est, si standen ist, qui fetu: melcher irmordit morbin, pro trinordet ist morden , qui Oecisus est rivit it sit meidet: nimirum habe, proin commemoravi: na deni dugisth n. pro suthin hast, post incidisti. Sive autem ponantur , sive omittantur auxillaria, attendendum ad Uerba lassen, Mere, jubere, sebiti, videre, ren, audire, mὁgin & unnin, posse, hiisen, Mere, mollen, velle, urnen/. discere, inuisen, debere , d lien, Mere, libere posse: quorum , loco Supini, Infinitivus usurdatur. et hal thn lasen umbringen, jussit eum occidi; non glo
tennen, didici risse te; non selernit. eto. Post Verba dicendi, narrandi, de similia, pro Latinorum Infinitivo Germani Conjunctivum amant. er strat, du marest abaetfend ; diacebat, te absentem esse. ici animortite, io tonne niti; resspondebam, x posse me. tr trἱdhlet, is sep tint Trunsi enislanden; narrat , incendium exortum esse. - gr. Multi participia in end, quae activa sunt, passivo sensu usurpanti
57쪽
uia Emetur. Imo & partieiplum futuri passivi per idem activum in inb &praepositum ιu repraesentant. dii iii vitrisbtendtii arbsiten , Ibscipiendi M.
22. Articulus ber, die, das, & tin, titit, saepe a suis subtantivis per intel3ecta plura vocabula divelluntur. der iii husicler fodit tinians annit sinde Cras, id est, dirotas, Comes, in hae viges toto amo Fr ens: eine durch san, Normigen uia ratici diss scharsinhoths ubi iste id est, eim si emohahtit, consuetudo, per totam
recepta, non oblange severo interdicto.
23. Cum explicationem aggrederis, attende particulas separabiles, quae a Verbis suis I r avulsae , interdum longe rejiciuntur. er arMitti sine Srit' sisten reli aud. particula aus hoc loco praepositio esse non potest . cum nullum post se nomen habeat; sed . ad Verbum arbiiten reum canda est, & quaerundum in Lexico augatblitin , elaborare. Tum demum ti intermedia in Lerico indaga, ubi stin f r, orief epistola, . sutin rara,rtit bene, invenies. Collige: rarasuas epistolas bene elaboras. a Eutr, Stin, Est, cum pro titulis seu honoris gratia adhiben-' tur, Verbum plurale regimi, etiam de uno vel cum uno tantum homine sermo siti euir vel gure ultiaden marin abnustnd , Illustris Tua Commatio orat a . Etine excellin, haben alis bifohlin , Sua Excellensis Excellensiffimus Dominus ira jussit. non mar, aut hat. Eie honoris ergo usi atur, cujuscunque aetatis aut sexus hominem alloquare. Die sprethen Ste 3 quid . incis p Eodem modo pluralem poscunt Dies set, 4 oldies ibi ,/ sibi, quae pro Vulgari pronomine tr aut fit reverentiae gratia inseruntur.
De usu Lexicorum , & Spicilegii nostri.
2s. Nunquam omittendum e memor, illud e, quod 3 38 varie- tatem dialectorum maxima ex parte constituit: ut, si voeabulum alterutro modo scriptum non occurrat, altero investigetur. i 26. Litera ac diphthongi d , &3, quae inter se proximae cognatae sunt, passi:n commutantnr. Reperies eriaram & incesti , narrare; bstrisssena & bi trili pertine is; nia filio, ni illi b & mbretiit , mtabilis, m
moratiris. Hortim uno non invento, ad alterum tertiumve te conseres.
58쪽
cogitare. ea ergo cum quarentur, si non occurrant simplices, ad duplices confuge; vel contr8. lino ipsiae litorae e S t persaepe commutandae erunt. Si riuue & grelis, crux: & Clo: ite, domicilium religiosum. 29. Diminutiva, pro varfetate provinciarum, fiunt additis syllabis em aut geli; lein, te, vel etiam sola litera l. Uraim , vis, homo; Mὶdnnathen, Urdianglia, Cratin lain, Pydniale, e latini j vj pGrvus, bomulus, ει-
go. Syllaba iso ad finem apposta e sebstantivo adjecti Wum facit. De 'erre icti , Austria; esurre ictis h , austriama: QProl, T rosis; lpro lsu ,
i. Initio vocabulorum permutantur passim udi A sint, ae uti fleipsaroue etiam praepositiones vor de fur. Toti rit de curio- suas: unlrsistiq 6c oblatrastis, infrinus: vor gurthi dc fur durit aut δοrit, Ira timore. Cavendus illorum error, qui pro unaetit, prope, uniangst, hau/ita pridem, scribunt niti unmtit, nicht unldngst, dc similia : quae contrarium sensum gignunt: nam uir aut ol)n Vocabulo praefixum negationem inisducit, aeque ut Latinorum m. stlthri, iactus; ungilthri, indoctus.
rejiciunt literam r. dabip dc darbep, eo loco, ibidem: dadon , dardon, exinde, ex eo loco, ex ea re: hilniit dc per boc, cum hoc: momit οι morarit, cum quo. 33. Magna commoditas est linguae germanicae, quod Substantivorum omnino omrium primam literam facit majorem: quo signo Substantiva ab omnibus aliis orationis partibus facillime dignoscuntur. Sanb, tama; band, ligabam, ligabat: Τρminn, lucrim; strvinn , rare: 'irabin , fossa; grabest, Dam: Divinitas, murtu, feret: iustii, mendacia ; lustri,
mentiri, mensimur, mentiuntur.
34. Nescio quis usus vel abusus vocabulis plurimis inutiles quasdam syllabas tum initio praefixit, tum ad finem sufiixit: eae smpliciter negligendae sunt, & vocabulum sine illis indagandum. Tales sunt an, ab , tin, fur, vor, oss, initio; o, in , in6, ad calcem. enheut, an 'iast, anetla, bin, anutriangit; pro helit, hodie; lanii, aliar, otio tempore; erlaubin, conis cedere; virlausit, delueratus. abhaltin tintii Nath, tinen Q ois tabi nil einbtristitn , tuavernehmen; pro haltin, celebra' e senari , rem divinam bicie ten, merre; virnthmen, audire, cucustare. furdaurin, vorfinden, ab
59쪽
pro aust mn impaerere. 3ue Ad legendas epistolas eo animo aecedendum, ut cogites, possedi solere in iis omne genus errorum occurrere: qui & in libros non nauci irrepunt. Reperies vili & vi hi pro viti, M.t , missium; Spihi pro aput, fus, Mi; ber de aut btidi pro h pde, simis; ιue pro tu, ad; 2 Presen proii, rei tura, set liq pro. Miss , beatus; molit/ sol te, pro mollie, vola. am, follie , debebam, iis em; und/ vnter pro uno, F,unter , sd; tmr, Zimr, pro tuir, vester, Zeuer, igris. 36. Cum nullius e linguis omnibus saecunditas major sit in pro-ereandis vocabulis, quam germanicae: fieri non potest, ut omnia voea billa nova & e duobus aliis conflata vel in uberrimo Lexico inveniantur. sed si investigetur pars vocabuli utraque , facile vera ejus notio evolve tur. t in daubinaus non Occurret: quaere partes ambas seorsum, & vide his aub , columba , Hug, oculus; proinde significari Vcolini mani, sim pyeem , minime callidum aut astutum. di id fuchi, Ethnsu bi. Reperies luti, e tuis; Oeld, pecunia ; 9hnin fo) desdor e , -cupiscere. Est ergo Oeldfuot contagio pecuniae, seu morbus avaritiae ; Sil)niuit morbus cupiditatis, vehemens desiderium. Legis summerst h. summie est aegritudo animi, freth iuber. itaque summersted animus doloris expers, sine aegrimonia. Non reperies in quolibet Le .Xico hi therseminen aut m. ror illi glia; sed hithir, buc; tommin, venire; sursum; fleigen, aliena re. unde nasci intur, brae vena , sursim ostendere. Sic in Spicilegio meo, e quo Composita omnia bre Uit Riis ergo eXclusi, simplex requirendum erit, unde postea in totius Vocabuli notitiam Venies. Ex enitum rejice par tieulam int, & quaesito smpliei iam intelyges, csse imperfectum Verbi ibi itii. Restitue jam ablatpm particulam ent, ut fiat enltollanieli: de quo L. ieon te docebit, idem esie, quod siΚere, e .ere: ejusque Imperis Rum est initam. 3 . Pronomina de selbe, ter tingi, dcrsubigi, ille , simul dupliciter deel nantur; nimirum prima syllaba ut articulus, ultima ut adject uum
60쪽
39. Quaedam voeabula eleganter separantur, insertis in medium aliis. Talia sunt obsteio & obston , es; do rhir, ante , -tea ; umher. ci ea; aliaque hujusmodi e duobus conjuncta. ob isti thia gleio niti tannie, eeli eunt non noveram: ob du thn stola be uidisset haltest , quanquam eum ossenderas: fie dor dem imagin hir , arae uehiculion praecurrebant: alit sithen uindininti angenen her , omnes captivum circuinsistunt. o. Invenies Lexica, in quibus Composita ae Derlvata omnia suae
stirpi su ieiuntur. Ibi vocabula Sthlus, Gausula, Die bestii set , elavis adulterina, under8hlosen, opertus , mn Obseratus , auis solleseia , excludere, beas fliesen, concludere, ὲusoliis en, Occlinure, & reliquam samiliam universam sub eapite suo Ecblou invenies. Dissicultatem hane aliqua ex parte leniet Catalogus Particularum, quem post Spicilegium propono: is enim , rejecta particula, quae Verbo praefigitur, initium quaerendae stirpis ostendit. 4r. Ubertas linguae ac dialectorum Varietas non permittit, ut ullum Lexicon voeabula omnia complectatur : nunquam tamen deerit coῆnata vox aliqua, unde cognostere de tua possis. Leges, eine baldige Serord ιruna. Lexicon suggeret, bald esseὸrevi, Stforderuns , promotionem, ut Firmicus loquitur: eam ergo propediem futuram e vocabulo baldige intelli.
eis. Eodem modo scies, in i Balde significare paulo pose, brevi. E Lex odi scis, dititiis osse eis, ex hac parte viciniore; uninhlbae, innumerabilis; Ευ linthurri, possesso, bomn proprium ἔ ertitueri , Nisere. Iudica igitur, dies.stitig esse ei risum, id quod ex sera parte eli; uniahu copiam innumerabilem ;, reip6sessorem; , si istem.
2. Poetica licentia est, cum ob majorem facilitatem i aut e supprimitur: q.od nonnulli per apostrophum ' indicant. eia 'ser pro emiger, alernus: der'ger, prior, pro norigir: geri pro P, ignis. 4et. In Spicilegio meo Verborum Supina irregularia constanter suo audimento seu syllaba se praevia spoliavi, quod id pluribus de caussis multo comis modius videretur. Ne vero Lector crederet, ea vocabula esse plena &integra, notam ubique praefixi, quae de omissa syllaba se admoneret. 44 In eodem Spicilegio praetermittendos duxi Imperativos illos, &seeundas tertiasque personas Praesentis Indicativi, in quibus it in tu quihusdam in Provinciis mutatur; ut glust, glus est, , funde, fundis, dii; a sitfin, fu ere. In his omnibus si pro tu substituas iij prodibit x edi
4s. In meo Particularum catalogo primitivas tantum enumeravi, e uuibus infinitus pene aliarum numerus oritur, quae e diversa primarum
copulatione nascuntur, in longissimam seriem extendendae, si recensere