장음표시 사용
21쪽
get trit osteriori modo sicut in civilibus supremas abso luta majeuas nullum agnoscit silperiorem a quo compelli, vel ad obedientiam, vel ad poenam adigi possit, ita tuto alseritur, eam civiliter non obligari quia est summa in civilibus constitutionibus i gestas, sine egregia contradictione dici non potest,eam ab aliis ad quaedam civiliter praestanda cogi posse neque opus est,ut rem per se satis claram, obscuremus distinctionum dissicultate, & dicamus, principem quidem in contractibus civilibus lutum esse lesidus quoad vim coactivam, teneri tamen quoad vim directivam. t utant quia dam sc in principem nullam quidem vim aut compulsionem a subditis proficisci, nec maiestatem ita obligari, ut legibus a se scriptis cogi post aut debeat caeterum tamen aequissimum esse, sita sponte sequi tenorem praescripti juri. quod ab imperantis exemplo pendeat popularis multitudo: Verum
ubi vis coactiva in principe non est, ibi nec vis directiva; quis in republica dirigeret principem l nemo sibi ipsi imper re potest dirigi quidem princeps potest ab aequitate, seu ab
illo amore,qui bono principi aa virtutes honestatem perpetuo inesse praesumitur; sed de illa vi directivajam non loquimur in civilibus occupati, quae quoque legi non inest ut legi sive quia lex est, sed quia praescriptum virtutis s figuras.
di verborum flosculos in rebus seriis amamus, concedi poterit quamlibet virtutem es e legem, sed sine armis, imo legem esse nihil aliud quam virtutem armatam, h.est, certa quadam poena ad obedientiam introducendam munitam atque hoc modo principem virtutis studiosum, legis quoque contemtorem minime esse posse Sed quod monitum,figurate tamet L
principem legibus obstringis civiliter obligari dici potest:
Sin autem lex proprie accipiatur, falsum hoc seret, nam quaelibet vera lex in senabet coactionem vel ad poenam, veI ad obedientiam,quae in principe locum non invenit, cubi haec
non est ibi vis legis non est, siquidem virtus dbanima legis est, homines se icere poenae 3 coactioni virium human rum,&hac nota a virtutis pnescripto discernitur: Musdsi autem Princeps cum extrimeo contractus celebraverit, civisiter
22쪽
liter ludem obliga i idem dici nequit interimtamen certam
exspectabit calamitate,si contractus temere servare detrecta- Verit, tum a Deo,qui transgres re ustitiae tardo licet, tamegravi supplicio tollet; tu acerbiorem de principibus,quam reliquis quaestionem exercere blet,ut sapientiae magister Salomo verissime scripsit cui congruit illud Aurelii Marci,qui ob sapientiae studium Philosophus dictus magistratus ouidem
de privatis,principes de magistratibus; Deum autem,ae principibus decernere acjudicare, Sc licet civiliter non sint obligati, tamen non iis omnia licent, ut primus omnium ut opinor Anaxarchus exstitit, qui Alexandro blanda oratione persuasit,Justitiam ob idjovi assidere,ut intelligeretur nihili principibus injuste fieri posse:CapitalisAnaxarchus,&certe' nus, qui crudelissimo supplicii genere plecteretur, ac principum
justitiam in se experiretur, eum enim in potestatem cypri regis, cui omnium infensissimus erat, incidis ei: Rexillum incudibus superpositum, malleis contundi jussit. At quanto verius Seneca, Caesiri cum omnia licent, inquit propter hoc minus licet ' Tum a republica laesa, quae violationemjuris t- gentium legitimojustoque bello saepius coercere potest ac solet. Et licet porro Grotio aliisque concedam, quod tamen vix faciendum, ejus actus posse considerari non ut reSios, sed ut cujusvis alterius privati manebit tamen disserentia i ter actus talesvi subditi cujusdam cum ipse facili negotio a subdito tergiversante debitum possit extorquere, in subditi autem actione non id quaeritur, ut princeps cogatur ad sol vendum debitum; sed ut subditus liquido ostendat, ac clare ei demonstret, eum ad id exsolvendum sese obligasse, eaque ratione ad satisfactionem teneri, eius autem actus statim exinde legibus subjici prout vult Dia Halinius,nego cum rotio, qui diserte inquit, leges civiles Regni loci in non habere in principum pactis&contractibus, nisi ultro hoc princia pilibuerit, uti Grotius porro dis erit, &in cap. supra a prodavi satis: mu'd autem autumat Vasquius principem posse emtionem sine praetio locationem sine mercede &c celebrare, concedi non potest; siquidem emtio e locatio tan et quam
23쪽
quam contractus stricte dicti considerentiar: nam essentialia contradius quae in consensu utriusque de re danda pro certo praetio: in neutrius laetione coniistunt, hoc modo negligerentur,& talismodi emtio fieret potius donatio: At vero istiusmodi emtionem dc locationem a principe institui posse nonnunqua partim in poenam partim ex vi dominii eminentis liqtudo affirmatur, modo id fiat tum exigente summa necessitate, publicaque salute, tum ut compensatio fiat illi, qui
suum amisit propter salutem communem, e communi aerario,siquidem unquam fieri possiit Quando autem nonnulli putant contra tu principum vim legum civilium habere,
ex falsa interpretatione . dej. at gent. α ιυ turpiter sedant, quia placita principum nimis late extendunt, Z si omne absolutum placitum soret lex hoc modo sane Tynannorum quorundam sceleratissima negotia, quae ex placito illorum nefario prodierunt, esis vim habuissent, laxosque le- sum terminos prisci Romam habuissent, cum tamen mens imperatoris haec sit, omne quod principi placet, ut in suam
reis' sibi concreditae salutem fiat, legis vim obtinet, di si legis ferendae gratia principi quicquam, acuerit. Cum contrastus
init, non videturbanc habere intentionem, quomodo igitur contractus possit lex dici ultra ejus mentem, ad non cogitata extendi, si autem velit contractum ut legem servari aliud dicendum ab lute autem rem considerando non nascitur hicius inter principem&subditum per modum legium lat rum sed per modum fidei datae in pactis&contractibus, ut
supra a me demonstratum,teneturque vi justitiae dum fidem datam legi naturali innixam non temere violabit; sed quod vulgo dici blet linguam unam, uniamque calamum perpetuose 'abit; illudque non tam ex disputationum umbraticarum subtilitate, quam ex decentias pudore naturali: Commendari propterea nunquam sat poterit Serentis Elector. Saxoniae Mauritius, Carolo V. Imperatori contra Phil. Land- gravit Hassia liberationem subtiliter interpretatiunculas nectenti exprobans ego te tanquam Imperatorem non tan
lo, ut lapin in viis arc.refert. CAPuet
24쪽
De resilutione damni e contractuprincipi boni.
'DOstouam paulo ante vidimus, quemadmodum princeps 3 ex fici in contra tibus data aliis obligetur,consequens est, ut pauciis, quomodo damnum aliquod principi in isto negotio illatu iniuste commode resarciri debeat, dispiciamus.
Sicut enim ex communi humanitatis privilegio omnes facile in errorem labimur, Si ab aliis ut subdole circumveniamur,in- dies extimescimus nemini enim tam perspicaci hactenus bcuit esse, ut ab omni errore dc astu alterius immunem se quotidie sentiat ita di principem facile haec calamitas premit, ut aeque ac privatus, vel lubrico aetatis, vel aliorum nequitia ic fraudulentia, vel metu alioque affectu vehementiori corruptus, ad contrairendum promittendumve possit induci,in quod nunquam cousensurus misiet, si ab udicii teneritate, aliorumve fraudibus libertuisset.' Atque vero si anima contractuum quorumlibet consensus esse videatur, utpote sine quo nulla conventio inter homines instituitur,in proclivi est asserere, quod deficiente consensu, tanquam conditione sine qua non deficiat quoque omnis contractus adeoque parti laesae restituendum sit, quod inique propter defectum consensus plenarii eidem ablatum est tanter actiones enim morales hominis maxime cum dominetur contractus necesse etiam est proaeresin tanquam palmarium actionum human tum principium huic adesse hominemque scienter juxta ac volenter cum altero in negotiis civilibus congredi,ut ne tum sibi tum aliis ullum aliquod detrimentum accerset. Jam Vero in tenera adhucis imbecilli aetate,ubi nondum ex ephebis excessit inconstans o minus composita hominis indoles, quomodo spontanee aliquid velle hoc est,provide iccircum- ,ecte omnes circumstantias rerum perspicere dc aliorum ,
idolos cipe artificiosius quaesitos i compositos praecaVere po- a terit
25쪽
poterit adolescens laevi igitur negotio in errorem inducimur
homines, ad errorem alias ex praepostero naturae impetu nus. mium proni t Nisijam aequitas naturalis, & constitutio civilis huic rei remedium invenissent,ic annos minorennitatis, praecipue singulari quadam praeroSativa muniissent, ita ut contractus cum damno minorennis factus possit fieri irritus, laesaque pars in integrum restitui quaevis proh quam infinita monstrosa fallaciarum genera incommuisi gentium societate deprehenderemus,illis igitur beneficiis quae subditi quilibet indiscretim in contractibus usurpant, cur princeps non utatur ejusdem est sane conditionis princeps cum caeteris,
quia ejusdem aetatisjudiciique homo: iniquum sane foret, illa principi denegare juris remedia, quae a nullo homine, sed ab
ipsa aeqnitate naturali omnibus conceduntur; si propter minorennitatem, dolum, metum, aliosve affectus dissiciliores 6. in contractibus laesi fuerint i Quanquam hic apprime monendum esse ducam, abstinendum este moralistis ab hac loquendi formala, qua principem restitutionem impetr re, vel restitui posse in integrum, asserunt; siquidem in stricto, proprio sensu restitutionem intelligere velint; A quonam enim princeps restitutionem impetrauis aut a superiori,quem tamen ipse majestate summa plenus non agnoscit, aut ab aequali, qui itidem in republica non datur, aut denique ab inferiori quod absurdum, quia inferiores restituere
non possunt illum, qui ipsis est superior in omni potestate:
potius hunc procedendi modum legitimum esse agnosco. quando scilicet princeps propria authoritate contractum istum fraudulentum pronunciat irritum,seseque restituat in lutegrum ex eo quod videat ipsum contractum ex ip jure et natura sua vitiosa non satis validam esse ad obligationem, adeoaue nussitatem suam sibi tanquam laesae parti restitutionem rubministrare.Sicuti enim, quod junt,in naturali libemtate viventes homines, sicuti in contractu quodam manis ste laesi fuerint, suarum rerum ipsi sunt arbitri, seseque ex naturali facultater stituere resque suas perinjuriam, dolumve
aliorum ablatas, propria virtute persequi, sibi iterum vindi
26쪽
care possunt, ita princeps quoque utpote natiarali libertate . Perpetuo gaudens, d a nemine superiori dependens, sicubi ab alto',sus fuerit, sponte sua declarare potest, se non ex vitios is fraudulento contractu quippe qui e natura sua , Omnem vim di facultatem amittat ad obligationem, fidei
olim datae executionem teneri.'Longe autem aliares est cum contractibus, quos princeps non cum subditis suis, sed cum extraneis secit; in iis enim, si dolo, metu irrore substantiali correptus fuerit, eum sive minorennis sive majorennis restitutionis exceptionem obtendere posthis debere existimo. errore fundamentali quo concipitur eam esse rei s. substantiam, quae tamen ejus non est, aut eam non esse rei
substantiam,quae tamen ejus est,patet, illo reddi contra tium ipso jure nullum nam non tantum invitus est ab altera parte propter ignorantiam invincibilem, quae supponitur,sea etiacontrastus iste objecto intento destituitur,unde frustraneus plane & irritus est ex eo,quod contrahens in aliam longe rem consenserit, quam,qua ipsi postmodum errore agnito exhibetur. Idem de contractibus ex dolo vi, metuve persectis, p. existimandum est; quia in vis metu libertas hominis labefactatur, adeoque voluntas non pleno arbitrio, prout quidem par erat, assentitur. Quanquam si contractus isti vi dometu extortituramento firmati sunt,sebrius, prudentius sentiendum videatur de re quidem turpi inhonesta factus contractus Juramento licet sussistus omni vi obligandi destumitur,confitente hoc universo moralistarum senatu at vero si contractus fuerit de re indifferentrivel malo tristi, v. . si princeps latroni certam pecuniae summam promiserit sub fiade silentii it conscientiam non omnino certam sed probabulem saltim habuerit, tutius quidem facit si silentium servaverit,argentumque latroni exhibuerit, probabilius tamen facit, siJuramentum vi extortum negligat acque cum subditorum aliorumve viatorum detrimento alimenta scelestissimis hominibus praebeat. t Quod autem spectat contractum exdo io
Io prosectum, ubi supponitur aliquod famam, vel aliqua
conditio, quibus non suppositis niuaquam contractum inb
27쪽
ttinis fuisset princeps, dico vim obluandi eum non habere,
quia non es actus moralis ex praedeliberata contrahentium voluntate natus. Et licet ejusmodi contractiisjurejurando affectus fuerit, eum tamen cui per dolum extortum est juramentum per se contractus non Obligat, quia ejus conscientia non satis informata est circa negotium illud, cujus gratia alter dolumi fraudem machinatur. Neque vero diversum sentientesjuvat exemilium Israelitarum, qui quamvis decepti fidemjurassent Gibeonitis,uiderunt tamen se obstringi, atque ob id tenerrime fidem juratam custodierunt nam non tam recta ratio, quam vana potius opinio Israelitas custodiebat, iuramentum per dolum elicitum sanctissime tenendum esse. Quamvri vero DeuSter opi maX. pestem immitteret illis, cum Saul Gibeonitis postmodum contra fidem datam ccilamitatem inferrei,distinguendum tamen duco ita , si juramentum antequam a senioribus confirmatum esset, Deus per immissam cladem vindicasset, utique adversarii alia quid odtinerent: at vero cum contractus iste jurejurandocoufirmatus, demum in familia Saulis impiissimi postquam illud ex post fasto cum a senioribus,tum ab universo populo approbatum fuerat,ac nihilo tamen minus a Saul violabatur,puniretur,aliud esse puto contractum dolo elicitum in se a senioribus factum, qui frangi impune potuit, ob desectum essentialium requisitorum, aliud contractum longo temporis tractu ab universo populo approbatum, quem a Saule violatum, legitime puniri,propter multas alias circu stantias subsequentes a justissima Dei ira potuisse lubens teor. misce autem dimissis accedo ad istam controversiam, quid lentiendum sit de isto contractu, ubi princeps laesus ex
minorennitate damnum sentit,oc restitutione ina et mihi quidem cumino Zieglei cap. ι . F. t. lib. a. Grotii distinguendum videtur, inter principem sine tutoribus,aut cum iisdem simul suadentibus contrahentem si tutores quidem habuerit, queis concredita est regni administratio, sine horuconsensuit authoritate nullum negotium valide celebrabit,
si aliquid eortim arbitrio suffultus egerit, obtentu laesionis
28쪽
eX HIOre mutate natae, non adeo facile restitutionem sibi conciliabit,alias enim nemo facile cum principe minorenne contraheret erit ei potius salva actio contra tutores, qui administrationis suae rationem reddere compellantur; sin autem ei in tutores,ac tamen sine horum authoritate contraxerit, vel si nulli adsint, . si tum ex contractu inito laesiis fuerit,poterit in intestarin res itutionem impetrare, etiam contra eX-traneum subditum , ab ejus vel magistratu vel principe;
ambitiosiori dictaturam sibi in viros eruditi orbis illustres, quorum gloriam Sc obfuscare,s suggillare nefas est, audacissime sumit, ut splendidissima hujus seculi lumina, viros convitiosos stultosis infantes, tam implicite quam explicite
nominare non erubuerit iam libere inquirendum in aliorii sententias, veritatis eruendae studio, sed candide, modeste, ut bonii virum decet, sine existimationis aliorum laesione, ocprofecto boni hoc unice omnes desiderant,d praestant; imprimis autem celeberrimo Domino Zieglero data opera ubique ferme contradicit, neq; in hoc negotio ab iniqua censura sua silentium impetrare potuit, sed contra sententiam,ubique quod noverim receptam, negat principem ex capite mino- rennitatis restitui posse. t Primo enim asserit;)-eXtraneum principi restitutionem ex capite minorennitatis postulanti merito responsurum quid ad me tua leges per me tibi licea Abditis tuis quaιtibet praescribere leges, ego vero dem tuam
habeor qua ervare tamdiu decet, donec peram mihi onem ob-
j ceris sed aerem hic verberat Dia. Henniges ecquis enim princeps sui tam immemor erit,ut ab extraneo restitutionem
ex solis legibus suis civilibus , extraneum nullo modo obligantibus postulare audeat. Facile enim novit, extra territorium jus dicenti impune non pareri Unde hactenus nemo negat id, quod Henn es operose probare intendit. Deinceps quod putat Hennues extraneum petiturum principe, ut veram caesionem sibi factam esse probet, etiam frustra est': quia nemo principum restitutionem unquam posceret, nisi
se veram quandam laesionem ostendere poste praesciverit, alias
29쪽
i . alias enim nullum elius quaerendi esset; explicatius deincen ιρ. su im sententia proponit Hennues,&misere responta LDno Zieglero, qui restitutionem in integriim per excepti
nem minorennitatis principibus competere asseruit Diae erat Dia Zieglerus, non videri hanc restitutionem venire exsolo juν civili ii am enim naturalem aequitatem pessulare, ut fraude ac do licircumventus, in negotiis ubi bona de agendum etarestituatur in integrum. Ad quae verba ita excipit Hennues sed haec nimisgeneralia sunt nec qua eantscopo nostro, non enim loquimur indist
renter de quacunque resilutione praecipue ubifraus aut dolus aperte intervenit. Sed quando non tam intuitu doli, quam minorenni-
ratis qui restitui cupit Es enim in hac resis tionis steti interdum fraus intervenires otest,sola tamen laesio, quae incidentersaltem re ex is rei a contigit, hoc beneficium impetrat. t Verum enimvero cur
laudatus Zieglerus nimis generalia loquitur, cum specialiora ipse Grotius non attingat, ad quem commentatur cur scopo non quadrant cum tamen rotii hic scopus sit,quod cuia vis inspicienti patet i dicis quidem non loquimur de quavis restitutione, sed de illa, quae ex minorennitate venit. Nonite vero Diius Ziegi pariter de ea loquitur, dum postmodum non ex lojure civili, sed ex naturali equitate eam venire affirmati prae nimio insultandi fervore Henniges id videre
i6. non potuit, quod omnes Vel XVo Vident oculo 'putas qui eniis vite minarennitatu non tam dolum,quam laesionem,quae inciden- tersaltem re ex rei a contingit principaliter considerari. Sed cur
non dolus ipse scit malus, te quo sermo est,attenditur,cum istamen dolus in seri sua natura lactionem alterius contineat lcur dolosus dolos nectit, nisi ut laesionem alteri inserat,quam si non intenderet, non dolo sed honestis mediis utereturi si itaque laesionem a dolo in do tollis, chymeram fingis, cerebri febricitantis scelum pari modo uti de minorenni fabularis, amumeritari possem de majorenni, quod scit. in restitutione istius, cum ab alio perdolum circumventus est,non tam dolus respiciatur, quam laetio uterque enim laesus est, sed mino- rennis dolum non tam facile praecavere potuit, ob iudicium
in adhuc imbecille, quam majorennis. t Pergit ibidem Henni-
30쪽
ge .l bane restitu ἰonem, riguit, minorennu extore civilyesse,quis negat epotest, cumsainformalitat e s totum esse ex Pojure habeas. Ea autem hψω si utionisformale laesio ex minor nnitate proveniens minorennitatomisatem ab aetatepupillari, nuta alia lex quam civilis distinxit, Tutri . a signavit certos terminos de quibus alias altum
fui et silentium. At bone vir, quomodo restitutio suam formalitatem ex solo iure civili haberet, cum iii minorennitate non
tantum certus determinatus annorum numerus, sed etiam
fragile aetatis junioris judicium contineaturi misere erras,dumjudicas, aut Dia. Zieglerum, aut alios, dum de restitutione in contractibus principum laesorum loquuntur,per minorennitatem intelligere tempus praecise viginti quinque annorum, id quod utique tantam ab arbitrio legislatori civilis pendere nemo negaverit; sed in minorennitate respicitur potissimum tenerumjudicium illius, qui propter aetatem sibi suisque prospicere nequeat .l Distingue itaque inter minorenni 13. talem in se consideratam, & secundum quid seu cum addito, Minorennitas in se formaliter importat eam aetatem, ubi quis improportionatus est ad actiones civiles, adeoque si ab altero nequiter per dolum laesus fiterit restitutione uadiget; qua minorennitate princeps aeque ac alii cives gaudet tot mino ti, rennitas secundu quid aut cum addito considerata importat certam ac definitam tempori s mensii ram, quae ab arbitrio legis latoris pendet, quousque scilicet illam in civitate sua vel
extendere vel restringere velit, modo naturali aequitati non aperte vis inferatur. t Quaeso temne Henniges, cur tam ri 2o.
gidus & oculatus es in aliorum erroribus & tui ipsius oblivisceris Dixtijam, o formale atque totum esse hujus restitutionis ex jure civili pendere; supra autem ad La. Grol. cap. l. pag. 10. ex DD. dixisti essentialia alicuitu contractis esse , quacu.juslibet pacti essentiam concernunt, squibm deficientibou contractus
nuta eLT; inter quae essentialia refers paulo post consensum,lcabsentiam doli, jam vero quomodo restitutio minorennitatis potest totum esse suum nabere aJure tantum civili, cum tamen minorennitas non consensum tantum, quia deficit judicium ad consensum necessarium, tanquam essentiale re .