De capella regis utriusque Siciliæ et aliorum principum liber unus auctore Josepho Carafa c.r

511쪽

gem eonveniant: Dynastae vero, seu Titulati convoeantur ab ostiario Regii Cubiculi, quem nuncupant Porteire da Camera. Deinde hoc ordine ad Capellam itur. Praecedunt causarum capitalium Praetor, Aulici, Patritii, quos Fidastos appellant,& Titulati. Sequuntur tres conspicui Proceres Aulaesiaci da Cana, nempe Magnus Ostiarius Porteiro mor ) medius inter oeconomum Domus Regiae a dextra Hedor ) & Ar- ehitriclinum Mesre Salia ) a sinistra. Magnus Aulae Magi

ster virgam manu gestans paulo ant Regem incedit, etiamsi aliqui Duces adlint . Uerum si adsint Infantes , hi progi me praeeunt Regem. Cardinales proxime sequuntur Regem , &post Cardinales sequuntur oratores Principum, Archiepiscopi, Episcopi. Magnus Capellanus si ex Episcoporum numerosit, inter Episcopos incedit ; sin minus, inter caeteros Aulicos. Praetoriani Milites instruisti in acie consistunt in Capellae vestibulo. Ad hujus fores, Archiepiscopus, vel eo absente senior Episcopus, vel si nullus adsit Episcopus, Magnus Capellanus Regem adspergit aqua benedicta . Porro Regis locus in Ecclesia est aedieula quaedam velis seu Cortinis obdueha; ubitum Rex, tum Princeps haeres imperii prope Regem sedent,

caeteri Insante; aliquo interjecto spatio assident; sed Infantum filiis non sedes, sed pulvinaria ad sedendum conceduntur . Spectat ad Praesectum Stratorum , seu Repostiiro mor sedes Regi, & Infantibus admovere, eorumque genibus Pul vinaria supponere. Spectat vero ad Praefectum Regiarum , Cortinarum micter da Cortina ) vela ducere, ac reduce re , & hinc prope Regis aediculam adstat, circumstant Milites Cardinales inlident sedibus cum postergati a cornu Evangelii

imer Altare , & Regis aediculam , illos sequuntur Episcopi

assidentes in Lamno tapete tecto, quorum antiquiores pro

pius Altare accedunt. Magnus Capellanus , si sit Episcopus sedem occupat sine postergali prope aediculam Regis, a corna Euangelii; & Rege haud in Capella praesente, sedet primo loco inter Episcopos, etiamsi senior non sit, quia est Antistes Aulae. Si vero Episcopali dignitate minime fulgeat, stat

prope Regias Cortinas. Oratores Principum consident et

gione Solii Regii in sedibus sorici vilioli sine postergali sed

512쪽

eum scamnulo , & pulvinari ad genua flerunda. Duelbus prope Regium Solium sedilia sine postergali, pulvinaria , & tapetum , ubi procumbant in genua conceduntur. Magnus Aulae Magister sedem occupat postergati destitutam , & hunc sequuntur Marchiones similibus insidentes subselliis; tum Comites in scamno cum dorsuali fulcro, & tapete . , aedicti tres Proceres Aulici, Magnus Ostiarius , Si onomus, & Architriclinus virgas manu gestantes stant e regione Solii Regii prope Oratores Principum. Universis hoc ordine constitutis , S crum inchoatur, sique in ipso Missae initio, Fideles sint steris aquis adspergendi: Magnus Capellanus accedit ad Regis sedem, eoque salutato, eumdem aspergit sacris aquis; deindo ex e dem loco aspergit Reginam, quae in abside adesse solet, tum Principem haeredem imperii, denique Infantes , horumque filios. At Infantes , & eorum filii tantisper a suis ree

dunt locis, cum a Magno Capellano asperguntur. Si is ex Episcoporum numero minime sit, senior Episcopus hoe officio fungitur. Inchoato Sacro, Magnus Capellanus prope Regem recitat Introitum, Confessionem, Gloria, & Credo, Divinumque Cursum. Is idem ibure Regem colit, eique praebet Evangelii, pacisque osculum: sed antea Praefectus Regiarum Cortinarum locum tergit Sacri Codicis, sacrique instrumenti, quo pax datur, a Rege deosculandum. Rex, & Princeps haeres imperii sedent, dum osculantur ; Infantes tamen surgunt,& aliquantulum versus Magnum Capellanum progrediuntur, ut pacis osculum accipiant. At si blagnus Capellanus ex Episcoporum ordine minime sit, tunc haec munia praestanda sunt ab Episcopo antiquiore & a Magno Capellano detergenda sunt loca, quae Princeps osculatur . Si nec ullus Episcopus , neque adiit Magnus Capellanus, Decanus Capellae Regiae hoc ministerium exequitur. Si a Rege facienda sit oblatio , ea hoc ritu peragitur. Praefectus Stratorum Repositare mor aece pio, osculatoque pulvinari illud prope infimum Altaris gradum collocat. Tum Rex e loco suo ad Altare pergit, Regem q ae comitantur Magnus Aulae Magister, tresque illi Proceres

Aulici, quos vocant da Canna. Infantes ex aedicula recedunt, atque extra eam manent, donec Rex ad sedem suam Diuili od by Corale

513쪽

suam redeat. oratores quoque Principum, &Antistites surgunt, ac aliquantulum a suis recedunt sedibus , pariter donec Rex suo se loco restituat. Idque totum observandum est , semper ac Princeps e sede sua ad Altare , vel alio progreditur. Regi ad Altare provoluto in genua Antistes sacra faciens osculandas exhibet sacras Imagines, iique sit Episcopus, anulum. Eleemosynarius vero Oblationem Regis in bacili positam porrigit Antistiti; demum accepta ab Antistite benedictione, Rex sedem suam repetit. Tum Princeps lueres imp rii, caeterique Infantes ad faciendam obrationem aceedunt ;sed Infantes genua fleetunt extra infimum Altaris gradum. In Epiphania Eleemosynarius praebet oblationem Principi, Princeps Regi, Rex eam suis manibus in concham iniicit: caeteris vero diebus, Oblatio Regis porrigitur ab Eleenaosynario. Infesto Purificationis cereos ab Antistite Sacra faciente accipiunt primo Praesules, tum Capellani, deinde Rex, Regina, Infantes: acceptumque cereum Rex tradit Magno Capellano, a quo rursum ei porrigitur supplicatione progrediente, quam

Rex stipatus Equitibus ordinis Christi sequitur post Antistitem sacra facientem. Eodem modo res se habet in Dominica Palmarum. Caeteruna in aliis sacris Processionibus, cum

Rege deserendus est cereus, is ei a Magno Aulae Magistro porrigitur, quod non fuerit ab Altari acceptus. In die Cinerum, Rex, Regiique Principes ad Altare asperguntur cinere ab Antistite stante & sine Mitra ; qui deinde accepta Mitra adspergit cinere Oratores, Duces , Marchiones, Comitesque; se dens deinde caeteris hoc ossicium praestat. In magna Hebdomada , Rex, 8c Equites ordinis Christi induti Vestimento ordinis adsunt Divinis officiis ; & in Parasceve ad Crucem adorandam accedunt primo Anti stites, deinde Capellani, tum Rex, Princeps, Infantes, Oratores, Duces, Marchiones, Comites, Patritii. In Paschate Eucharistia circumfertur ab Antistite, quem sequuntur Equites ordinis Christi induti Uestimento Ordinis,eosque Rex sequitur, cujus tamen Vestimenti syrma haud a Cubiculario desertur, uti caeteroquin fit, quod in iis Processionibus, in quibus Eucharistia circumfertur, V stimentum Regis ad terram usque demittitur. Eo die, Rex, QSq a cate

514쪽

ea terique Equites Chris i Eueharistiea eommunione donantur. Regi Euchari sitim Antistes porrigit, Mignus Capellanus puriticationent; aut li Magnus Capesianus Sacris operatur , Decanus Regiae Capellae: duo Praefecti Regiarum Cortinarum suffulciunt mappam : Praesedius Stratorum supponit Regiis genibus pulvinar; sed Rex solet nuda humo procumbere. Atque his praecipue ritibus olim solemnis Liturgia Palatina agebatur in Capella Regum Lusitaniae sub Joanne IV. & succes soribus Regibus. VIII. Nunc vero temporis, quod Capella Regia sit simul Ecclesia Patriarchalis, quod ibi Patriarcha Sacris operetur, quodque ecclesiasticum ministerium ex Clericorum divertis ordinibus, privilegiisque, majori splendore, & pom Pa peragatur, alii & diversi ritus obtinent. Itaque stata ad Liturgiam agendam hora, Patriarcha induit sacra ornamenta, praecedente Cruce, insigni Clericorum, Principalium, Protonotariorum, Assistentium comitatu progreditur ad Ecclesiam; quo pariter Rex e suis aedibus, Aulieorum praeeunte multitudine, se confert. Ubi Rex , & Patriarcha sibi invicem occurrunt, mutua salutatu ne facta, praecedunt Aulici, sequuntur Clerici cum Cruee , Patriarcha cum Principalibus, Protonotariis, & Assistentibus, Rex denique , ad Ecclesiam accedunt. In hujus limine, olim Cardinalis Patriarcha accepto a Sacrista aspersorio , adspergebat sacris aquis Regem , Regiosque Principes: sed hanc caeremoniam nunc desiisse accepimus . Tum in Ecclesia primo ad Sacellum, ubi asservatur Eucliaristia brevi susa oratione , deinde ad Aram principem procedunt universi; ubi Patriarclia in sua sede precatoria genua submittit ; Rex Solium conscendit, ibique procumbit ita genua. Dum vero Liturgia celebratur, Rex stat, aut sedet, vel procumbit in genua, stantibus, vel sedentibus , aut genua submittentibus sacris Ministris. Decantato Evangelio,. Subdiaconus sacrum Codicem Patriarchae osculandum exhibet, deinde aceepto altero Evangelii Codice a Praesecto CaerenUniarum, hune osculandum prandiet Regi, Regrisque Prinei pibus . Ad offertorium postquam Patriarchae thus datum fuerit a

Presbytero Assistente , is idem Regem, Regiosque Insantes

thure Disilaod by Corale

515쪽

thure colit , ter singulis dueto thuribulo. Sed sacris operante

Patriarcha, Diaconus ipse, qui ad Altare ministrat , hoe offi-eio fungitur . Pacis Osculuin Patriarchae primuin, tum Regi, Regiisque Infantibus aliquis e Principalium ordine exhibet;& Rem Divinam sectente Patriarclia, statim post acceptam a Celebrante pacem, Rex, & Infantes donantur ostulo pacis. In Epiphania offeruntur a Rege in Liturgia aurum, thus, &myrrha, quae in argenteis valibus a tribus Aulicis delatis posita ab Eleenaosynario accipit, porrigitque Patriarchae stanti in Solio , is Diacono ; interi in stant Regii Principes, donee ad Solium redeat. In festo Purificationis, ac Dominica Palmarum, Rex, Regiique Principes aecedentes ad Patriarchae sedem, flexis genibus quod tamen religionis causa fit, ac praeter ordinem ) Cereum, Palmamque ab so accipiunt; sequuntur Principales. Sed in die Cinerum, hi adsperguntur cinere ante Regem , Regiosque Principes. Pariter in Parasceve Sanctam Crucem Principales primum, deinde Rex, Regiique Infantes adorant; & a Magno Eleemosynario aurei centum pro oblatione Regis donantur. In festo Corporis Christi, ab Erelesia usque ad definitum locum, Rex, Regii Principes, Equitesque ordinis Christi deferunt baldacchini hastas, cum Eucharistia circumgestatur; easque rursuin in d finito loco accipiunt , redeunte ad Ecclesiam supplicatione . Porrci Rex Lusitaniae consuevit solemni pompa adesse Divinis osse iis in Epiphania, Die Cinerum, Festo Purificationis, Dominica Palinarum, Feria quinta in oena Domini, Parasceve, Paschate, Festo Corporis Christi, hujusque Felti ocha vadie ad Uespertinum Oiscium, Festo Conceptionis Beatae Mariae Uirginis. Praeterea intervenit Sacris Rebus in Ecclesia S. Uintentii, die i6. & i 8. Ianuarii, cum ibi Divina EuchDristia publicae adorationi exponitur. In lignis quoque est Ioan nis V. Regis erga Beatam Uirginem sine labe conceptam pie tu ; cujus festum diem selemni ritu celebrandum in omnibus Regni Leleliis statuit lata lege anno i I . Neque id solum: si quidem anno i q3. die II. Decembris, in Capella Palatina

Brigantinorum Ducum, edito sacramento , una simul cum

Sociis Regalis Academiae Historiae Lusitanae, tuendae, ac vii

dican

516쪽

dicandae Immaeulatae Coneeptioni Virginis Deipare fidem, obligavit suam. Quod etiam praestiterat Ioannes IV. an. I 6 6. eum & in Comit iis generalibus Regni sancivit Beatam Mariani sine labe conceptam totius Lusitani' imperii Protectricem habendam esse. Sed & Sancti Ioseph lemnia agi, tum in Patriarchali Ecclesia, tum in omnibus Eeclesiis Regni, praemisso

sacro novemdiali, Joannes V. curavit, imperavitque. Felium quoque diem S. Francisci summa religione in Franciscanorum Ecclesia S. Ioseph de Riba-mar singulis annis colit ; peractis que sacris rebus consuevit eo die cum Coenobilis discumbere. Postrema anni die, in Jesultarum Ecclesia adest solemni gratiarum actioni, Patriarcha sacris operante: & alia plurima pietatis in Deum, Divosque argumenia Princeps religiosisti mus edit in diem-

IX. Regiae sobolis Baptis nata solemni pompa admini strantur in Aula Lusitana ; uti plurimis exemplis constat libris septimo ,& octavo Historiae Regum Portugalliae. Et quidem

primo suemnis gratiarum adhici eum Liturgia , & Hymno Te Deum haberi solet in Ecclesia Palatina, praesente Rege cum universo Aulico Comitatu , & oratoribus Principum. Quandoque etiam Coenobitae ad Ecclesiam eamdem se conserunt , ad gratias Deo agendas, quemadniosum in nativitate Joannis

Infantis filii Petri II. Regis, die Io. Augusti 1688. qui pau

eos post dies obiit, factum esse resert Sousa. Deinde elapsis nonnullis a nativitate diebus, Regius Puer baptisatur in Ecclesia Palatina , olim quidem a Magno Capellano , nunc a Patriarcha . Spectat ad supremum Praesedium Domus Reginae ulnis suis complexum ducere Regium Puerum ad Ecclesiam λ. illo absente, sconomus Domus Reginae adre da Rainha fungitur hoc ossicio. Ducitur vero sub balda chino a sex Magnatibus Aulicis, utplurimum supremis Consi liariis , delato. Praeeedunt Caduceatores, quos vocant Por cetros das Masas, Feciales , vulgo Reges armorum, Prae cursores dicti P utanter, Nobiles viri, ossiciales Aulici, Magnates. Sequuntur detecto capite nonnulli Proceres deserentes instrumenta administrationi Baptismi inservientia, quae

ab Hispanis insignia, a Gallis Mnmuri dicuntur: eaque sunt

517쪽

eereus, malluvium, manutemium , salinum , Chrismal α . Sponsores , seu qui procuratorio nomine sponsores agunt proxime incedunt ante Puerum baptisandum , hunc vero proxima sequitur Educatrix, clauduntque agmen Matronae Aulicae. In Ecclesia dum Regius Puer sacris aquis abluitur, circumstant nonnulli Aulici, quos Mosa Fidastor appellant, cereos ac censos in manibus habentes, quemadmodum factum legitur in

Baptismo Insantis Isibellae rutae Petri II. Regis, & Mariae 'Franciseae Sabin Reginae, anno I 669. Rex , Regina, Regiique Principes adesse solent in abside , seu aedicula , ut ajuntineognito. Attamen in Baptisino Insantis Mariae Franciscae Iabellae filiae Principis Bralileensium, dies Ianuarii, anno I 33. Serenissimus Rex Ioannes V. & Regina ejus coniux s lemni pompa Solio insidentes interfuere, atque dum Insantula ad Ecclesiam deducebatur ulnis excepta a Supremo Pradisosto Domus Principis Brasileensium , simul sub umbella incessere; precedentibus umbellam Regiis Insantibus, sequentibus Regiis feminis. Atque hoc sere ordine in Ecclesia Palatina Lusitana Baptismum perceperunt Alphonsus UI. an. ιμῖ. Petrus re anno IM8. uterque Ioannis IV. filius, & Portu- galliae Rex, ab Emmanuele da Cuntia Magno in uno: Is bella Infans Petri II. Filia, anno i 669. a Francisis de Sint mayor, Episcopo Targensi, & Decano Palatinae Capellat: Ioannes V. ejusdem Petri II. Regis filius , anno i 689. a L dovico de Sousa Magno Capellano: & Insantes D. Franciscus,

anno I 69 I. D. Antonius, anno I 69S. D. Emmanuel, anno I 697. D. Francisca , anno I 699. ab eodem Ludovico de

Solia Magno Capellano, Cardinali, Supremo Fidei Vindi-ee & Archiepiscopo Ulysii ponensi. Eodem quoque ritu Infantes Joannis V. Lusitaniae Regis filii, Maria Barbara, nunc

Hispaniae Regina Clementissima , anno II II. Petrus Princeps Brasileensium anno IIII. Ioseph itidem Brasileensium Princeps ob illius mortem, anno III 4. & Carolus , anno I l6. sicris aquis abluti sunt a Cardinali de Cuntia Magno Capellano. Et post Ecclesiae Patriarchalis dignitatem additam Capellat Palatinae, simili ordine sacrum Baptisma collatum est a Thoma de Almeida Patriarcha, deinde Cardinali

518쪽

Infantibus Alexandro, anno I a 3. Mariae Franciscae Isabellae, anno IIII. Mariae Annae Franciscae anno i 736. uti ex laudata Historia colligitur . Hinc patet, solemne esse in Aula Lusitana, ut Regii Principes, paucis a nativitate diebus , etiamsi haeredes imperii minime sint, magna pompa sacro regenera tionis lavacro abluantur. inum vero Principes imperii haer dos in vitam veniunt, ad hos solent Romani Pontifices honoris , & benevolenti e causa fascias benedictas trasmittere, quibus Regius Puor involvatur, quod Innocentius XII. anno I 69 i .. cum Ioanne Principe, nunc Lusitaniae Rege, & Clemens XI. anno IIII. cum Josepho Principe Brasileensium praestitere. Id quoque officii, aliis Christianis Principibus praestant Romani Pontifices, cum successores paterni imperii nascuntur. Sed Regum Luittanorum pietati stingulare est, quod nati Infantes lemni quodam ritu Deo offerantur in Ecclesia a Regina eorum parente Magnusque Capellanus Pontificalibus indutus ornamentis Regium Puerum ad Altare admovet, dum interim Hymnus Te Deum decantatur. Hac in ligni religione Mariam Sotam de Neoburgo Reginam Petri II. conj gem natos suos omnes Deo obtulisse testitur Sousa; illiusque pietatem ad Mariam Annam Austriacam Ioannis U. Regis uxorem traductam. Quo autem ritu JOsupla Princeps Brasileensum natus die K. Iunii, anno l7sq. baptisatus, ac Deo o latus fuerit enarrat his verbis laudatus Auctor lib. 7. cap. 7.

519쪽

Mixando no raso se , e oureos depotos exemplor de exerricus ,

Petrum quoque Infantem genitum die ac, Augusti anno II i7. eadem pompa baptici tum , oblatumque Deo idem Auctor seribit lib. I. cap. 9. I raeterea Lusitanoruna Regum filii in prima

520쪽

aetate solent Confirmationis Saeramento signari a Magno Capellano. Ita Infans Maria Isabella Petri II. Regis, & Marin Franciseae de Sabaudia filia , die 6. Ianuarii , anno I 669. n ta , sacro Chris nate uncta est a Ludovim Sousa Magno C pellano, & Archiepiscopo Ulystiponensi anno I 68 Infans D. Antonius ejusdem Regis filius, die I S. Martii, an. ι693.

natus, Confirmationis Sacramentum percepit, simulque n-stra Clerieali initiatus est, anno Iros. in oratorio privato

Regis a Magno Capellano Iosepho de Lancastre, Supremo iaLulitania Fidei Inquisitore. Is idem Antistes anno Iro . pa riter in Oratorio privato Regis, Tonsura donavit Clericali E iamanuelem Insantem natum anno Io97. Denique Lusitaniae In sentes in prima quoque aetate armantur Milites, atque in . Equestrem ordinem Christi adsciscuntur insigni caeremonia , quae fit in Ecclesia Palatina . Ita Joannem Principem, nune Lusitaniae Regem, una cum Infante D. Francisco in inpella Regia anno I 696. armatum fuisse Militem, creatumque S cium Equestris Ordinis Christi ; Infantem quoque D. Ant nium , qui in lucem venerat anno i 693. donatum Militiae, &Equestris ordinis Christi insignibus anno IIII. narrat Ant nius Caietanus Sousa. X. Quoad conjugia Lusitanorum Principum , mos est , ut cum primum Regales seminae Lusitanis Regibus desponsatae ad conjugis Aulam perveniunt, ibi benediistionem nuptialem accipiant a Magno Capellano in Ecclesia ut plurimum Palatina.

Ita Maria Francisca Elisabetha de Sabaudia Alphonsb UI. Pomtugalliae Regi desponsata suit anno i 666. Rupellat in Gillia ab Episcopo Laudunensi; vlaesque Regis egit Marchio de

Sande illius Orator . Ubi vero Lusitaniam appulit, in Ecclesia quadam Montalium S. Clarae prope Ulyssiponem una cuna Rege conjuge sub umbella excepta, decantato χlemniter Hymno gratiarum actionis, benedictione nuptiali donata est

ab Episcopo Targensi, Magno Capellano , & elei ho Episcopo Lamacensi . Quod quidem conjugium infeliciter cessit: siquidem anno I 668. ex sententia Curiat Arcti lepiscopalis Ulyssi ponensis irritum, nullumque habitum est; ut proindo illa Petro Prineipi Alphonti Regis fratri , cui Lusitani ordines imperium commiserant, nupserit , obtenta relaxatione impo