Wilebrordi Snellii R. f. De re nummaria liber singularis

11쪽

8 Ni L E B o R D vs SNELLIUS muncia. itaque ante legena a Papyrio latam per- cultum,cum aries adhuc essent unciales, habentem parte una caput virile barba horridum, a vertice votam S. parte auersa rostrum nauis, supra iterum

S. infra I a. nummus plane legit timus , ad legem Q Fabii Maximi signatus. hoc propterea nΟ-- minatim monere vi su in est quia rarissime huius i modi nummi videndi potestas datur. Triens, tertia pars allis, & sexta unciae. ideoq. sit Papyrii legem seqiuimur, IOZ granorum, Ut proxime, postmodum vero pro rata parte ut caeteri Omnes nummi mutilatu nullus dubito. vidi enim ab Hadriano percusium cum inscriptione istiusmodi Hadrianimaug. cos. III. p. p. parte altera Prcu dentia, pendentem grana 47, cum debuisset 13. uuadrans, antea triuncis vocatus a tribus Vnciis, inquit Plinius, & Varro, teruncius valet sem- bellae dimidium. notam quo initio signaretur expressit Plinius: nota aeris, inquit, ex altera parte Ianus Geminus, ex altera rostrum nauis, in triente& quadrante ratis. Inde quadrans a ratis signo impresso rati tus dictus fuit . quemadmodum Festus Tarquitio & Oppio Aurelio autoribus docet. Marci duodecimo de viduae liberalitate u n

tem ex Papyriana assium semuncialium analogia fuit granorum 8o. postmodum o. talem vidi posterioris seculi granorum 3 1, habentem parte Vua Caput galeatum, cum inscriptione nulla. parte altera duos puellos lupam sugentes, in Ora Roma. Sextans, sexta pars assis,unciae sextantis pecuniae inciationem facit Plinius lib. 3 3 cap. Io. Nam Prod PopulusRomanus AgrippaeMenenio sextan- 'teo

12쪽

DE RE NUMMARIA. sites aeris in filius contulit, honoris id necessitatis que prQpter paupertatem Agrippae, non largitionis esse dixerim. Liuius lib. 29. anno urbis Jso de M. Livio censiore,qui inde Salinator appellatus .vectigal etiam nouu ex salaria annona statuerur, sex rante sal dc Ronate & per totam Italiam erat. Roma pretio eodem, pluris in foris & conciliabulis, &alio alibi pretio praebendum locauerunt. fuit ita que lege Papyriana granorum 3 3. postmodum Ve-

ν υα. caeterum apud eundem Aristotelem )in Himereorum Republica, alia quoque inuenias nomina Siculis usitata;vt unciam, quae valet obolum aeratum unum,is Graecis chalcus dicitur. Est autem uncia pars assis duodecima, itaq granorum 26 ut proxime. vidi posterioris seculi, iisdeni notis cum sit periore illo quadrante, pondere 16 granorum. Vnciariae stipis Plinius meminit tib .cap. s. Extra portam trigeminam unciaria stipe collata. Sextula. Vairo. denique aeris minima pars sextula, quod scxta pars unciar. videlicet illo seculo cum asses essent librales. Dupondius, a duobus ponderibus,quod Vinuini pondus as, vel asipondium vocabatur. nam as librae pondere erat ab initio. Itaque duo asses duarum librarum pondere: unde & dupondius dictus. sed cum postmodum aiks semunciales facti sint lege Papyriana, dupondii quoque vinciales fuere; quamdiu autem,mihi quidem non liquet. Postmodum certe dupondios quoq. semunciales per c uin

13쪽

tos, nummos autores dabo. vidi unum a Nerone

integerrimum ex quo vix quidquam decessisla arbitrari possis,& qui antiquitatem spiraret, non signorum impressorum sculptura solum & forma;

verum insa quoque materia aurichalci aemula. inscriptio circum caput imperatoris, vallari ut videtur corona redimitum, ita erat. Nero Claud. sesara g. Verm. tr. p. imp. p. Parte aduersa victoriaeelii gles, utrimque, latere S. C. literis maiustulis. significans nummum hunc senatus consulto perculsum. hos enim duos characteres fere in omnibus nummis aereis videre est. in ora autem victoria e ugusti, infra viectoriae pedes numeralis haec nota I i. quam dupondii veterem notam significare nemini dubium esse potest, qui sestertium, qui ab initio quoque valebat duos asses cum semisse, tum ita propterea notatura Ir. s. ea Voluso,

caeteris'. didicerit. Hic praedictias Neronis duponditas pendebat duntaxat grana 211, itaque Viacuese missi longe cedebat. Vidi alium a Iulia percus sum, qui plane semuncialis esset, granorum 32o, omnino tanquam ad id praescriptum factus. ATiberio quoque cum istic inscriptione M. Claudius sesar Aug. P. m. tr. p. m. p. cum emgie muliebri. parte auersia caput muliebre eximia venustate, matronalem modestiam prae se ferens, infra pietas. tradictit pondus granorum 114. Ab Augusto item unum, cum hac inscriptione, Diuus Augustus, utrimque a capite S. C. parte auersa consen-ju senatus 2 eq. ordin. p. q. r. is pendebat grana 3i8. Supi alii praeterea complures, sed hos ad institutum scissicere arbitramur. Haec autem non propterea ita pensiculatim examino, tanquam in granis

14쪽

granis aeris io, ro, aut 3o hic rem nummariam vacillare arbitret: sed ut planum sit dupondiosiqui lege Papyriana unciales primum fuerant, ipsis nummis in rem praesentem adductis, postmodum adunciae semillam redactos. Nam etsi rari semunciali pondere ita accurate tanquam ad minutum signati extent: nobis tamen fatis fuerit, common-krauille hos nummos, saltem sub Imperatoribus, quorum nobis tantum facta est copia, ita praetet propter signari solitos. His enim vestigiis sestertiorum a reorum valorem & pondus infra suo loco in lucem eruam. Constat praeterea, nos ex haCanalogia assium pondus uncue quadrante, seminsium parte octaua , atque ita porro reliquas assis partes vero & le imo pondere definiuisse. sed dupondiorum aliquot conspectrum& pondus bicsubiiciam. parte altera grana

nens

Caput mulisbν δm r. a s secundum tempora' genassipario. infra Pietas

Ponti f. maxim. tribum potest. xx I II in medio m ximis literis S. C. situ aliquantum imminuimVictoria alata,eireum Au- a s . gusti victoriar infra ρedes II. nota dupondii. Iusiilia kilaneεm manu te- Τ7onens,in ora aequitas Augusti infra S. C. Nota fugienter 26 Imp parte Vna Iulia. C reliqua non po

teram legere.

Diuus Augustus Urimque. S. C. Imp. Ti. Claudius eaesar avg. P. m. im p. Ti. caesar Diui Augustis augustus imp. τι i I. Imp. Nero Claud. caesar avg. ger. p. m. tr. p.

Im p .caes. Vespasianus

cos. II I

Vespasianus avg. cos. I i I reliqua legere no potui.

15쪽

Inscriptionem integre ita leges, ut in nummo i quinto, imperator NeroClauditu Caesar Augustus, Germanicus, pontifex maximus, tribunitiae pote- statis. atque iri cirieris consimiliter. quod hic semel monuisse lassiciat. Atque haec quidem de dupondio, deque asseaerso & eius partibus dic a Cunto. Sequitur numisiama arge inteu. Populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem deui tum usus est. Q. Fabio Pictore consule, quinque annos ante primum bellum Punicum, hoc est, ut ex Liuio constat, anno urbis 48 , ante quam Deus homi- nem induit anniS 167. Denarius, qhinarius, qui ct victoriatus, se er-

tius fuere ex argento: sed Ursesertios quoquep -

modum ex aere.

Denarius. Varro: in argento nummi denarii,

quod denos aeris valebant: quinarii, quod qui nos: sestertius, quod semistertius. Er, nummi denarii, decuma libella, quod libram pondo as valebat, &

erat ex argentoparua. Itaque denarius olim decu

ma libella a valore appellatus: postea etiam libella argenti. Plautus Pseudolo, siquidem hercule etiam supremi promptas thesauros Iouis, Tibi libellam argenti nunquam credam. & ruriam in eadem

16쪽

comoedia absolute posuit libellam. Sed tu bone vir flagitare tape clamore in ro. cum libellanus quam est. Cicero Verrina 4: Et quis Volcatio, si sua sponte venisset, unam libellam dedi stet 3 Et pro Q. Roscio Comoedo, ait ad libellam sibi deberi,

tanquam ne Vnus quidem denarius a postulata summa abesse possit. quod pro Quintio per denarium extulit. inquit enim: decidis statuisque tu, quid iis ad denarium solueretur. Omnium vero scriptorum consensu denarium pro decem assibus datum liquido constat. Festus, deni asses, singuli pondo libras essiciebant denarium, ab hoc ipsbdictum. Plinius, argentum signatum est anno urbis

t 381 lege ex Liuio 8 & placuit denarius pro

decem libris aeris, quinarius pro quinque, teste tius pro dupondio & semisse. Plutarchus in vita

Camilli, duraριον β ηνα αργυε ον, ψ δεκαχαλ ωνουπςl re δ: ναριον, assis enim erat pecunia, dc decussis vocabatur denarius. Nota denarii initio quidem bigae & quadrigae cum characte rex, &inde bigati quadrigatiq. dicti, inquit Plinius, quorum

mentio apud Liuiu frequentissima. Tacitus de moribus veterum Germanorulub initium quo l. serratos huc annumerat, qualem sume puto denarium infra in catalogo tertium vel saltem septimu. Postmodum tamen denarii nota pro signantis arbitrio variata,vt Romulus & Remus lupam sugentes,vel Sabinarum raptus, Ianus biceps, Virgo Vestalis. aliaeque: quandoque etiam mum uiri, praetoris.

Caesari tributum esset pendendum, Exhibete mihi, inquit, numisma census: quibus denarium afferen consulis,& postea plerumque imperatoris estigies. Vnde illud Christi cum Pharisaei quaereret,an ipsistibus,

17쪽

tibus, quesivit, cuius imagine re titulo signatui csectat piis rursus Caesari imagine & mulo nota tum dicentibus: respondit, date igitur Cae sati,quae sunt Cassiaris, & Deo, quae Dei. Caeterum pondus omnium aequale suille Plinius autor est lib. 6. c. ia, ubi de Amui Plocami, qui maris rubri vectigal a fisco redemerat, liberto loquitur. Is aquilonibus m Taprobanem usque abreptus, ad regem deductus est , qui mirum in modum Romanotum iu - stulam suspexit, quod pares pondere denarii essent in captiua pecunia, cum diuerse imagines indicarent a pluribus factos. quod ut verum fuerit de nummis illius & superioris aetatis, sub posturioribus certe Imperatoribus multum pri ico pondeii decessit. Verum qui res h clarius liqueat, remipiam paulo altius repetam, & nummos auctores dabo. Denarius fuit librae Romanae quarta & octogesima pars, tot enim ex ea signabatur, quem admodum Plinius libro capite es scripsit. Miscuit, inquit, denario triumuir Antonius ferrum. miscuit aeri. Alii c pondere subtrahunt, cum sit Iustum L xxx iiii e libris signari. hanc eande sententia disertis verbis Cornelius Celsus libri s. cani 7 confirmauit. Sed N antea cinquit sciri volo, in uncia pondus denariorum septem elle. idemque a Scribonio Largo qui Tiberit aetate vixit comprΟ-batur. Sic illi. i quibus Isidorus libri 16 capite i longe abit diuersus: cui drachma octava pars unciae est, & denarii pondus argenti. Haec tam pugnantia aetas & consuetudo facile conciliabunt. Sed ut clarius denarii argentei ratio omnibus liqueat , & quasi ante oculos versetur, quemadmodum singulorum pondera expenderim plane zxplicabo,

18쪽

DE RE NUMMARIA. I,

plicabo, ut cuique arbitratu suo iudicandi potestatem faciam. Romanos sane libras singui is iii duo denas uncias partiri solitos iam diximus: unciae autem singulae ab aurificibus nostris in vicenas partes dispescuntur, quos alli anglicos vocant; an

glici potio singuli in tricenas binas partes allast subdiuiduntur, quae grana sa frumenti granorumi pondere) dicunt. ut unciae lingulae grana 6 O pcn

dant: & libra Romana unciarum duod cura grana 768o. Quamobrem si uncia Romana haburrit denarios Octo libra habebit denarios 96, denarii l. singuli appensi aequabuntur granas SC. Acqui Verosi cuni Celso, Scribonio, Plinioque unciae tribuas denarios septem singulorum pondus fuerit 9i granorum, ut proxime. Id verum sit, an secus, libet experiri, proposito tanquam in tabella, pondere

aliquot denariorum integerrimorum iuxta & vetustissimorum.ex argento purissimo, quorum uberem copiam inltructissimae Cnotterorum,& aliorum amicorum arculae milii suppeditaverunt. at q. illos quidem, quantum omnibus signis comicere poteram, legit timos. Signatura igitur, & pondus, in quo argenti bonitaS quoque In rationcm vcnis, huiusimodi erans.

parte una. Caput incomptum, barba impexa ct horrida. a vertice Sabini. numm- cerιe per

ante os Sabini, nota iam 'siti a. parte aduersa.

pondus

L. Tituri diaarum cia. S. . binarum rapim.

19쪽

pelie tholum cornibuΘ νEtror- bigis inmota. sum πιι ersis, cum his lit in S. C. in ora crebrM crenis, tan)ham serra, incisius. Muher alasa, que victoriae t. quadrigis inuecta, 'pra quorum capita hienumeru4. CX ut M. infra pedes eqMorum notae fugientes. nummus integerrimus.

Biga. supra equos seliar res, infra pedes Tanaquil . se sub hoc lineola interiecta

Roma. Ianus bifrons cum literarum uotis, qua3 colligere non poteram.

uadriga, sed literarum

charactere refugo . ut tubequorum pedibus fas lila. ras duntaxat nos itare potuerim N. C. F. Caput virgiais, circum Q. Cacar. Vest.

mus III vir CaputMercurii cum petaso pinnulis, oculis clausis, a vertice Roma. num.

Bouεs iunctos agit bubulbu , infra imp. cadar. Caput humanum. a vertiee Pansa. in i ct alter pari pondιre ct signaturia. Capricorni signum cum

fatua humana utrimque infra caesares tu ora august. L reliqua non capiιιa. Caput humanum, eni a g

vertice tridens, credo Nepe Anam esse, sine inscripIione. Migies foemina , c ite 7

coronato. sub merito erud X. antiqua denarii nosa.

Nescio quid. nummuὸ in 7 3 teger o bonus. Caput hum num . nostio 7 si quo serrato cisculo supra

Nescio quid. 72C. Codonius pr. S. C. 7: Ouadriga. βupra caput 76

equorum corolla , victoria alata palmae ramum dextra tenens currti inuehitur insta M. Tuli Ciceronis est.

Signum absque inscri- 7 ptione. aeuadriga. 'bim C Vi - 82bius C relicio an eadem bonitate argεnti cum cateris.

Aug. f Augustus p. p. Augustu

20쪽

DE RE NUMMARIA. IT Augustus. Pontis maxim. Iuppiter prsedens cum fulmine O Aipione. M. Durmius m honor. VitTi. Caesar diui aug, fiugust. Equm e carceribuo emissu insta August. Imperator Caes. Vespa

ia liter a. Vir manu tenens lucer

nam a

Imp. Antoninus Pius aug effossus I 6oo prope Basileam. Alius quoqκε. Diuus Marcianus P. nug. Augustus Caesar. ε&- sophami duo currum trahen

tes.

Pontis maxina. Iunia pia

ter sidens eum fulmine Oscipio . Augusti diui F. 78 Iudaea.Iudaa mulier pli 7 I

rans.

s P. R. optimo prin- οι cipi. vir quasi sedens ad

Ombilicum nudaro pectore. rotam sinistra. ramum deinxtra tenens,infra viaTraia

S. P. Q R. optimo ς' principi. colu a imposita

flatus.

Victolia Augusti infra 4 i

Istos duntaxat o maximo cuinulo delegisse sussi ciat. Ex quibus liquido constat denarii pondus Sograua modo duos, Sabi narum raptum, & L. Proculi filiam qui sunt primus & tertius, excipias noli excedere. Hi autem si veri sunt certetigit imos su ille mihi persuasissimum est,curnque argentiluo nitate nulli nummo cederetit, & illum Sabinarumr ptu ianzatum quatitor aut quinque granis de Iis, rum