장음표시 사용
21쪽
i8 WiLEBORDVs s N ELLIustum res ipsa loqueretur, equidem eos ita ab initis. isto pondere institutos censenduim ut pondus Vi 'gr auorum explerent. E reliquis porro nullus ad id pondus aisurgit: ita enim omnes a Cicerone, Rugusto caeterisque signatos intra septuaginta de Octogilita grana coerceri videmus: neque istos sio. lum, quorum titulos & pondera annotauimus: Ve-ium alios quoque quam plurimos,quorum descri- iptionem hic consulto omisimus: ut ex eoru analogia planum sit a si, aut 91 ad 8o grana pa alatim, quasi per gradus iustuira denarii pondus esse coia
tractu ira. Atque ideo cum ex libra initio quatuor ει octoginta denarii si granorum fgnaremur: postmodum sex & nonaginta pondere granorum So signari coeperunt. Vtrum vero libra Romana
Centenaria quoque et laserit, ut centum denarii seriatus consulto ex eo signati sint, nullo autorecom
firmari potest.quamuis enim denarii podus etiam sub conitalibus ad 77 grana & infra accisum si, ut1nde expeditum sit colligere centum denarios tales e libra signari potuisse: malim tamen expressis Plinii verbis, quam obscuris& incertis coniectimis fidem habere, ut potius iniuriam reipublicae facta, tantumque a iusto pondere subtractum existimem. Verum ne hic quidem auariti. i sibi modum secit: cum vix ad Traiani tempetra ea ratio serta tecta Permanserit. Tres enim nummi illi ipso impe-perantesignati , hoc est is granis facile a iusto 8o
granorum pondere deficiunt. Et rursum Imperii sede Constantinopolim tralata quinta altera dena-
rii ponderi detracta, ut vix denarii Romani antiqui, quales Sullae, Ciceronis & Caesaris aetate ignabantur , aequiparet. Posterioribus enim se-
22쪽
culis, venali iam imperio, ob militum rapinas, Principum donationes, argenti aestimatio,& haud dubie quoque auri multum excreuit, ut tum dena-
rii argenti 14 , pondere granorum 33 Q sugulis
libris signatos iit verisimile;quo tempore primum aurei solidi ν, Principum constitutionibus librarii
impleuerunt: ira enim fere aurcuS nummus argent tei fuit pondere duplus. quod isto amo experientiat comprobatur. Et haec quidem de pondere suffi- ciant. Superest ut denarium cum partibus suis
paulo accuratius contendamus. Quemadmodum enim denarius asses decem,ita quinarius quinque, sestertius duos asses cum semisse initio valuit: iuponditis .enim & sembella antiquis sestertius est. inquit varro. Recte antiquis, non sua aetate; id enim obtinuit duntaxat ab anno urbis 68 , quo primum argentum signari coepit , ad annum urbis 3 3: postea namque denarius, quinarius,& seste titis pluribus assibus commutabantur. quod ex Vitruvio. Plinio, & Volusio Metiano constit. Q. Fabio Maximo dictatore asses unciales facti, plancuitque denarium xvi assibus permutari, quinariu in octonis, sestertium quaternis, inquit Plinius lib. 33. cap. 3. Et Vitruvius lib. 3 cap. i. Nostri
autem primo decem fecerunt antiquum numerum, & in denario denos aereos asses constituto
runt, & ea re cumpositio nummi ad hodiernum diem denarii nomen retineti etiamque quartam eius partem, quod emciebatur ex duobus assibus& tertio semisse, testertium vocitauerunt. α pau- lo post. ita essicitur vii habeat pes sedecim diglrQS,& totidem asses aereos denariuς. Denique Metia.
nus, denarius primo decem asses valebat, unde dcb 1 nona n
23쪽
nomen traxit. dc paulo post: Nunc denarius sedecim, Victoriatus & quinarius octo, sestertius quatuor asses valet. Omnes igitur isti uno ore denarium sedecim assibus commutant. sub Augusto, Vitruvius: sub Vespatiano, Plinius: sub Antonino Pio, Metianus. Ut plane si ultra sint, qui nobis denarium sub exitum Augusti duodecim allibus Commutate conantur: idque unico aliquo Taciti Ioco e primo Annalium permoti: Ced 'qui ad hanc rem nihil faciat. Nam quod ita rationem putant, cum illic miles seditionem moliens queratur de cena in diem allibus animam & corpus aestimari, proque eo denarios singulos postulet: menstruum porro militis suille aureum Romanum, quinque& viginti denarium: hos que per 3 odies diuisos facere , hoc est, reductis terminis unius de natarii, stipendium militis diurnum, qui sint, ut ipsi
queruntur, alles decem atque inde ossici denarium tum t i assibus permiuatum, ratione omnino caret.Neque enim umquam probabunt aureum Romanum, illa tempestate, militis meti struum fuisse. Quinco tra statuo milites limitaneos minus aureo
cepisse r sed quasi denarios viginti, aut praeter propter. Eius rei e Polybio, Suetonio & Tacito symbo)as colligam. E Polybio, menstruum militis sua aetate suille denarii partem tertiam: id nos libro sexto docet his verbis. ὀ V οι Hν mζοι
γ δ Pedites stipendium in diem
accipiunt obolos duos ductores ordinunii duplum, equites drachmam. E Suetonio, stipendium militibus duplicatum: hoc de Iulio Caesare prodidit capite ai, , Legionibus stipendium in perpetuum
24쪽
duplicauit. idque iam ante bellorum ciuilium tumultus:credibile interim per bella ciui Ita, vel ipsis, vel Octauio imperante militum stipediis non nihil commodi accellitie: sed Octauius illis periculis iam defunctus, quicquid ubique militum esset, ad certam stipendiorum, praemiorumque formulam adstrinxit: inquit idem cap. 49. hoc est, Vt ego interpretor, legem Iuliam de duplicato militum
stipendio reuocauit: excepta cohorte praetoria,
quibus binos denarios in diem assignauit. Hoc cTacito, militumque querelis clarum est. Vt itaque prima nouissimis conferamus: Polybio militis diurnum est pars denarii tertia, hoc est, si denarium intelligas decussisexim, ut Vitruvius loquitur astes quinque cum triente: duplicauit stipendium deinde Iulius: suere ergo asses decem cum gemino triente, qui sunt Z denarii; atque ita cui dens est , denarii tricies sumptas, hoc est, denarios viginti militis menstruum fuisse. nam bini in diem denarii praetorianorum diurnnm, faciunt 6o denarios in mensem, triplum peditis limitanei: qua in re eorum stipendium equitum stipendiis
exaequatum constat. Itaque ac denarit,eius numeri pars tertia est militis diurnurn.quod .verd io alles solidos tantum numerent, gemino triente neglecto, id vel ad inuidiam augendam di ctum arbitror, vel vere quidem, sed ut duo trientes e militis diurno ira deducti sint, ut pro eo frumentum accipereti quod maximo illorum com-l modo factum constat. Denique vero etiam Vt denarium decussis exim comprobem dupondiarios sestertiosque nummos huc aduoco : Quos ab omnibus Imperatoribus ita signatos experientia
25쪽
docet, ut sestertius ad dupondium ei uide tem p tis sit quas duplus. Quare dubium amplius esse non potest, quin a Iulio viqile denarius decussisse-xis, hoc est, assii uti fuerit fenum denum. De aetate superiore saltem dubios nos Polybius facit: qui secundo historiarum de Gallia togata scribens, tantam rerum omnium vilitatem praedicat, ut procoena reliqubque necessariis, tantum dimidius assis expendatur, quem ait Valere oboli partem
τον μέρ. ὀcολου. quare astis unus fuerit oboli dimi dium 1iam oboli Attici sex denarium eis ciunt) Ralles duodecim denarium implebunt. A utor diligentissimus, Romanae consuetudinis haud ignarus,& Africani Iunioris qui Carthaginem funditus deleuit praeceptor. cur ei, de sua aetate porissimum scribendi tam disertis verbis, non credam, causis nihil habeo r optarim tamen hoc idem aliorum
exemplis comprobatum, vel certe illustratum . neque enim constat quando, aut quo primum auto.
re id factum sit, nisi diurnare libeat id tum institutum, quando Posulus Romanus tributum pendere desiit, Antiocho deuicto: ut tum aeris pretium, ob argenti uberem copiam, paulum excreuerit. Ego quidem adhuc εο ω, donec certiora ex aliis scriptoribus, aut nummis autoribus proferantur. etiam Uictoriatus. Volusius Metianus: Est autem Victoriatus semis denarii, & nunctantundem valet, quantum olim quinarius. Varro libro nono de lingua Latina, quam rationem, inquit, duo ad viuim habent, eandem habent road Io: In numeris, in similibus, sic est ad unum victoriatum denarius, sicut ad alterum victoria
26쪽
DE RE NUMMARIA. 23 tum alter denarius. Nominis originationem docet Plinius libri 3 3. capite 3. verba adscripsi. Q at nunc Victoriatus appellatur lege Clodia percussus
est. Antea enim hic nummus ex Illyrico aduectus, merciu loco habebatur. Est autem signatus Victo-aia, & inde nomen. Itaq. Victoriatus a Victoria: f. gno dictus. Huius nummi Cicero meminit pro FGreio. Triturium,inquit, Tolosae quaternosdenarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisle, Crodimi Polcrum & Numium ternos victo. riatos. Liuius quoque libro i de C. Claudii triumpho rebus in Histria Liguribusque prosperugestis. Tulit in eo triumpho denarium 3o oo.& Victoriatu n 83 oa. Ex argento puri itimo
unum vidi, eumque integerrimcim, quem ad me
misit vir nobilis Nicolausi ochox, antiquitatis studiosissimus, & nummorum veterum aestimator solertissimus; pendentem grana quatuor & qua draginta; pondere legittimo: id enim ad dimidium iusti denarii pondus quamproxime accedit. Inscrtis pilo dc nota utrimque talis erat. parte una caput 11 curii cum petaso & pinnulis, pone Verticem V, nota quinarii seu Victoriati, autore Metiano. Parte altera duo equites hastati citatis equis i nue- cti. infra pedes Roma. Alios plures videre licet in illa nummorum diuite arca, unde hunc ipsum deprompsimu S. Sestertius, quasi semissis tertius, ut in lege duodecim tabularum pes sestertius , sunt pedes duo & semis: qua analogia veteres Latini trientem tertium dixere. id enim significare ait Cincius mystagogicῖn libro secundo, duas libras pondo & trientem. ne l. aliter Graeci: Pollux libri
27쪽
cunt,non quinq. talentoru semisses .est itaq. sestertius dictus, quali semissas tertius: dupondius enim& seni bella antiquis sestertius est,inquit Varro. Postea quaternis sestertiis commutatum Vitruvio, Plinio. Volusioq. autoribus dictum est. Ex argentosuiste Varro, Pliniusque docent:qualem se aliquando vidistis vir nobilis Nicolaus Rockoxius mihi testatus est. eius pondus itaque quasi granorum 22. Posit modum tamen ex aere, sed optimo signatum, Plinius conceptis verbis libri 3ε capite A testatum reliquit. Summa,inquit, aeris gloria nunc in Marcianum conuersa, quod & Cordubense dicitur: Hoc a Liuiano cadmiam maxime sorber, &aurichalci bonitatem imitatur in sestertiis dupondiariisqj, Cyprio assibus suis contento. Huius inodi hodieque quam plurimi circumseruntur: sunt enim aerei illi maximi, unciali fere pondere aut . Subiiciam inscriptiones aliquot, cum
Ti. Claudius Caesaraug. p. m. tri p. imp p p. parte altera grana Signa aliquoι nota, 389υι videntur, Harosi phica. Antonia Augusta. 38s Cabalbia 'pra fornicem
positio . a iatere utrimque S. C. in ora Nero Claudius Drusus Germanis imp Ti. Car-
28쪽
DE RE N VMM ARI A. 2sTi. Caesar Augusti F.
imperator. C. Carser avg. GermanicuS tr. sol. Dua victoriola 'per eo- 6I4lumnas posita, laureas manibus tenentes, o mutuo se
a flectantes: infra Rom.& Aug. Tres sorores eius, Iesan in otesaornucopia. Agrippina Drusilla Iulia infra S.C. adi Sueton. in Caligula Nero C lau L Caesar
cta contriis percussus: p apothesin enim demum Diui appellatro.
Virguncula victoriolam S Jodextra manu g6las virimque S C. infra Roma. Annona Augusti Ce- Α οres, infra S. C.
Signiferi tris imperatori s i uesacramentum dicunt. in ora securitas P.R. insta S.C.
vactitatem deplorantes in ora Iudaea capta. Miles armarus, utrim- q76que S. C. Mulier manu tenen os
nescio quid. S. C. Pons quinquε fornicibus. 674 substructus, cum statuis
Iunonis effigies. a ti/εν. in S.C. ante piaes pavo, infra
sussciat e tanta copia pauculos hosce proposuiste, quorum exemplo commonsilem aereos se- 1 tertios unciales fuisse. Nam ut vi pondere, vel ab
eodem principe, Vario signati sint: illud interi in planum fit, semper ad unciarium pondusquOb ue dammodo
29쪽
dammodo asipirasse, ut Tiberii tres 383, 16o 6Iη granorum. Neronis item duo Α Ο,3io. Vespasiani tres 4r , 476, 696. Hadriani duo 196, 6Iq. ut quali per interualla ad iustum pondus recursum 11r. Sestertius igitur ita institutus est, ut pondere& valore dupondii esses duplus. Comparatonamque dupondium Neroni S a12 granorum, cum eiusdem sestertiis η o, si o. itemque Tabe
Iii dupondium a1 , cum sestertiis eiusdem 381, 36m 6i . Et Vespasiani dupondios 1 6, 16o' cum sestertiis ΑΣΑ, 76, 496. Caeterosque itidem inter te, illud plane liquebit sestertios dupondi
rum duplos ut proxime,nunquam autem sesquialisteros. quod fatis argumenti arbitror sestertium duobus dupondiis, hoc est quaternis assibus, santem sub Imperatoribus commutatum. Neque enim trecesse est hic,quemadmodum in amo,pOn- ldera ad minimas quasque particulas congruere.
Quamobrem, sestertii unciales, dupondii semunciales,& a sles quadrantales suntoi illud enim pol dus grauissimi quique circa haec tempora percusti implent: si quo minus pendant, id ex iusto pon- dere subtractum.tot nummorum argumento faci- le intelligitur. Dupondium namque &.asIem eo, quem supra definiuimus pondere percussos expressim inelegantissimo illo Cleopatrae fragme-to, apud Galenum de ponderibus & menstiris le
itater pendet drachmas quatuor, quem tetradrachmum vocant: & dupondius itidem quoque drachmas quatuor. Et rursum, ἁπιαῖωsPχκας β, assis habet drachmas dua5. Hique initIOr
30쪽
tem Vncla quatuor alles Italici. Nihil potuit dici illustrius, ita siignate utriusque pondus nobis
expresstit. quia enim senatusconsulto tum ita signarentur, eorum quoque pondus ad medicum usum trantur, ut denariorum & drachmarum. Nota sestertii apud Metianum &Priscianum haec cst H. S. Nam cum initio sestemus valeret libras duas & semis, eius numeri notam ex usu notarum recepto ex prellerunt hoc modo i I. s. quae tandem consuetudine scribentium in illam formulam degenerauit. Caeterum ubicunque apud veteres de moneta Romana nummum absque ulla alia adiectione leges, semper de sestertio numo intelligas.
Sestertium aut em genere neutro non monetam,
sed pecuniae summa ignificat, quae muste sestertios,
vel ducentos 2 quinquaginta denarios valuerim hoc libram auri Romanam ctsemis. Id e Verrina tertia planum fiet, ubi orator ait exportationibus Verris, socios publicanoru sestertia sexaginta pet-didisse, ex vicesima portorii Syracusis: unde concludit pauculis mensii bus furta praetoris, quae essent sestertium duodecies ex uno oppido exportara esse. Publicanorum enim societas ex portorio capiebat partem vicessimam, qua Verres illos fraudabat, quod has merces immunes tanquam praetorias exportaret. Valuit igitur mercium ipsarum aesti matio & pretium, eius summae vigecuplum, hoc est sestertia iroo, quam eandem summam Cicero, taxat sestertiit duodecies, Latina & veteri locutione, id est, enuntiatione plena, sestertiis nummis duodecies centenis millibus. Quamobrem cum
Iaoo sic tertia valeant irooooo sestertios, singula sestertia